|
The New Testament of our Lord and Saviour Jesus Christ
1 Uyu kuli kwihela kwa shibyalilwe sha ng'wa Yesu Kilisto wa luganda lwa ng'wa Daudi, mu bubyile wa ng'wa Abulahamu. 2 U Abulahamu wali ise wa ng'wa Isaka, Isaka umyala Yakobo, Yakobo umyala Yuda na baana ba ng'wawe. 3 Yuda umyala Falesi na Zala, kufuma muli Tamali. Falesi umyala Hezelomu, Hezelomu umyala Alamu. 4 Alamu umyala Aminadabu, Aminadabu umyala Naasoni, Naasoni umyala Salimoni. 5 Salimoni umyala Boazi kufuma muli Lahabu, Boazi umyala Obedi kufuma muli Luzi, Obedi umyala Yese. 6 U Yese akamyala ntemi Daudi, Daudi umyala Solomoni kufuma muli nkima uyo wali nke wa ng'wa Ulia. 7 U Solomoni umyala Lehoboamu, Lehoboamu umyala Abia, Abia umyala Asa. 8 Asa umyala Yosafati, Yosafati umyala Yolamu, Yolamu umyala Uzia. 9 Uzia umyala Yotamu, Yotamu umyala Ahazi, Ahazi umyala Hezekia. 10 Hezekia umyala Manase, Manase umyala Amosi, Amosi umyala Yosia. 11 Yosia umyala Yekonia na baana ba ng'wawe; u mu shiku jenijo a banhu busaamiwa, butwalwa Babuloni. 12 Aho lyabita i likanza lya kusaamijiwa Babuloni, u Yekonia akamyala Salatieli, Salatieli umyala Zelubabeli. 13 Zelubabeli umyala Abiudi, Abiudi umyala Eliakimu, Eliakimu umyala Azoli. 14 Azoli umyala Akimu, Akimu umyala Eliudi. 15 Eliudi umyala Eleazali, Eleazali umyala Matani, Matani umyala Yakobo. 16 U Yakobo akamyala Yosefu u ngoshi wa ng'wa Malia, u nina wa ng'wa Yesu, uyo akitanagwa Kilisto. 17 Huna luulu, u kufuma u kuli Abulahamu kushika hali Daudi, i shibyalilwe i shose shili ikumi na shine; nu kwinga a hali Daudi kushika ng'wikanza lya banhu kusaamijiwa Babuloni, shibyalilwe ikumi na shine. Hama nu kufuma u ng'wikanza lya banhu kusaamijiwa Babuloni kushika hali Kilisto, nasho ikumi na shine. 18 Huna luulu, u kubyalwa kwa ng'wa Yesu Kilisto kukaja giki, u nina u Malia wali alunjiwe na Yosefu; aliyo aho bataali kwitoola, ubonwa ali nda kulwa budula bo ng'wa Moyo Ng'wela! 19 U Yosefu aho wagudeeba u mhayo gwenuyo, ubona aneke. Aliyo iki wali munhu ntungilija, akandya kwiganika nzila ya kuneka chiza; atizungoola. 20 Kwike aho ataali uyiganika i mihayo yeniyo, malaika wa ng'wa Seeba ung'wilongela mu shilooti; ung'wila giki, "Yosefu ng'wana wa ng'wa Daudi, utogohage u kunsola u nke wako u Malia; nguno u Ng'wana uyo ali u mu nda yakwe aliho kulwa budula bo ng'wa Moyo Ng'wela. 21 Akubyala Ng'wana ngosha, u bebe ukung'wilika i lina lyakwe Yesu; nguno hu ng'wene uyo akubapija a banhu bakwe kufuma mu shibi shabo." 22 I yose yeniyi ikaja giko kulwa kushikilijiwa kwa mhayo uyo Seeba wali waguhaya kufuma kale kubitila muli nghangi wakwe; giki, 23 "Munhya ng'wilindu akubuucha nda, na akubyala ng'wana ngosha, uyo bakung'wilika i lina lyakwe Emmanueli." Makulu gaho, "Mulungu ali hamo na bise." 24 U Yosefu aho wamisha kufuma u mu tulo, wita git'umo akawililwa nu malaika wa ng'wa Seeba; unsola u nke wakwe. 25 Kwike atalaalile nanghwe kushisha umyala u Ng'wana, huna ung'wilika i lina lyakwe i lya Yesu. 1 U Yesu akabyalilwa mu nzengo gwa Betelehemu ya Buyudaya, mu shiku ja ntemi Helode. Kuhayimanila biza u mu Yelusalemu bamani ba mihayo ya sonda, bafumile mhandi ja kiya. 2 Aho bashika bubuja giki, "Ali hali u Ntemi wa Bayudaya uyo wabyalilwe? Nguno a bise i kiya twabonile sonda yakwe, na luulu twizaga kunamya." 3 U ntemi Helode aho wigwa i mihayo yeniyo akazwangana no, pye na a bangi abo baali hamo nanghwe i Yelusalemu. 4 Ubakuminga pye a bagabiji bataale na a balangi ba banhu, wandya kubabugilija i lipandi lya kubyalilwa u Kilisto. 5 Nabo bung'wila, "Betelehemu ya Buyudaya, nguno u muli nghangi handikilwe giki, 6 Bebe Betelehemu mu si ya Buyudaya, uti ndo na hado yaya u mu basugi ba Buyudaya, nguno u kufuma muli bebe akwilonga Nsugi, uyo akubadiima banhu bane, a Baisilaeli.' " 7 Huna u Helode ukalalwa kumana kufuma u ku bamani ba mihayo ya sonda benabo. Ubapunja ha mhujo kubagisilija chiza i likanza lya kilongele ka sonda yeniyo. 8 Ha numa ya henaho ubatuma baje i Betelehemu; ubawila, "Jagi mukigisilije mu welwa-ngholo i mihayo ya ng'wana. Ulu mulamone ng'wize muniwile, nguno nane natogilwe kujunamya!" 9 Aho bamala kundegeleka u ntemi, bubuuka bajile. Bibona hangi i sonda ibatongeelile, git'umo yali yabatongeelela u kufuma i kiya. Yahayushika a h'ipandi ilo wali u Ng'wana, yoya u kuselema. 10 Aho bibona i sonda bakayega na kayegele kataale no! 11 Bahayingila u mu numba, bumona u Ng'wana nu nina u Malia, butuja mazwi bunamya. Baali na manongho gabo, bugataligula bung'winha shakwinha: zahabu, bubbani, na ngazu. 12 Aho bahaya kuja kaya, u Mulungu ubahugula mu shilooti giki batizubita u kuli Helode. Na nghana bubitila nzila yingi buja ku si yabo. 13 Aho binga, malaika wa ng'wa Seeba ung'wilongela u Yosefu mu shilooti; ung'wila giki, "Buukaga unsole u Ng'wana nu nina, upeelele Misili, ukikale kwenuko kushisha nakuwile. Nguno u Helode ali hihi kwandya kunkooba u Ng'wana amulage." 14 Na nghana umisha, unsola u Ng'wana hamo nu nina, bubuuka kuja Misili i bujiku yeniyo. 15 Akikala kwenuko kushisha ucha u ntemi Helode. I mihayo ikaja giko kulwa kushikilijiwa kwa buhangi bo ng'wa Seeba; umo nghangi wakwe ahayilile giki, "Nakang'witana u Ng'wana wane kufuma Misili." 16 U Helode akabona giki wagimva nyachilu na a bamani ba mihayo ya sonda, na luulu upelana no. Ulagila babulagwe a banigini a bagosha, a ba mu Betelehemu, ni chalo isho shibimbikanilwe nayo; pye a b'ilika lya kwandija myaka ibili na kwika ha silili ya henaho, kulenganila ni likanza ilo bakang'wila a bamani ba mihayo ya sonda, aho wabagisilija. 17 U mu kwita giko gubiza gwashikiila u mhayo uyo guhayiwe na nghangi Yelemia; giki, 18 "Ilaka likigwiwa mu Lama, nghungu na kuganghila kutaale; Laheli alililiila baana bakwe, nu kuhuumujiwa alemile nguno batiho!" 19 Aho waacha u Helode, malaika wa ng'wa Seeba ung'wilongela hangi u Yosefu mu shilooti aho ali Misili. Ung'wila giki, 20 "Buukaga unsole u Ng'wana nu nina ushoke ku si ya Isilaeli; nguno baachile abo balubukoobaga u bupanga bo Ng'wana." 21 Nghana aho wamisha unsola u Ng'wana nu nina, bubuuka bajile; bushika u mu si ya Isilaeli. 22 Aliyo aho wigwa giki Akelao watemile u mu si ya Buyudaya a ha ng'wanya go ng'wa ise u Helode, akogoha u kuja ko u kwenuka. Uhugulwa mu shilooti, uja mhandi ja Galilaya, 23 uukazenga Nazaleti. Gubiza gwashikiila uyo guhayiwe na bahangi giki, "Alitanwa muna Nazaleti." 1 U mu shiku jenijo Yohana Matiija akiza ku matogolo ga Buyudaya; uyulomeela 2 alihaya, "Galukagi, nguno u butemi bo ng'wigulu wegeelaga." 3 U ng'wenuyo hu ng'wene uyo ahayiwe na nghangi Isaya, giki, "Ilaka lya munhu akuhamukaga mu matogolo, 'Beeja-beejagi ikuuwa lya ng'wa Seeba, jigoloolagi i nzila jakwe.' " 4 I shizwalo sha ng'wa Yohana shali sha booya bo ngamila, u mu nkimbili witungaga ngwasho gwa nkoba, i shiliwa shakwe shali njige na buuki bo mu matogolo. 5 Banhu bingi bakayiza uko wali; bafumaga Yelusalemu na hose-hose u mu si ya Buyudaya, nu mu si pyi i ja ku mbalama ya mongo gwa Yolodani. 6 Buli bene bashikaga batambuula i shibi shabo wababatiija u mu mongo gwenuyo. 7 Kwike aho wabona Bafalisayo bingi na Basadukayo baliza u ku bubatiija bokwe; ubawila, "Bing'we bubyile wa shipili, nani wamuhugulile giki mugupeele u nsango uyo guliza? 8 Ali luulu, twajagi matwajo kulwa koolecha bukaaniji bo kugaluka kwing'we. 9 Mutiganikage mukwiwilaga giki, 'Tuli na nkulugenji wise Abulahamu.' Nguno nalimuwila nuulu kufuma mu mawe git'aya, u Mulungu adugije kumuukija baana u Abulahamu. 10 Niyo i haha iliho mbasa ituulilwe nghana-nghana a ha matina ga miti. Hu kuhaya buli nti uyo gututwaja matwajo gawiza, gukubbutwa guponyiwe mu moto. 11 "U nene nghana nalimubatiija mu minzi kulwa kugaluka; aliyo a ha numa yane aliza uyo anikilile u budula. U nene natigeleelilwe nuulu ni kumuukija shilatu shakwe, u ng'wenuyo h'uyo akumubatiija na Moyo Ng'wela, na moto. 12 U luhungo lokwe ali nalo mu nkono gokwe wei ng'wenekili, hama u lubuuga lokwe akulupyagula alweje lwele pe. U busiga abukuminge chiza abutuule ng'wibikilo lyakwe; aliyo a meela a gene ugapemba mu moto guti gwa kujima!" 13 Huna u Yesu winga i Galilaya, uja uko wali u Yohana, u ku mongo gwa Yolodani, nanghwe akabatiijiwe. 14 Aliyo u Yohana unemeja alihaya, "Nibuli uliza kuli nene, aliyo u nene hu inigeleelile unibatiije u bebe?" 15 Nanghwe u Yesu unshokeja ung'wila, "Nizunilijage i haha, nguno ili yawiza tubushikilije u butungilija u bose." Huna unzunilija. 16 U Yesu aho wamala u kubatiijiwa, haho na haho ufuma u mu minzi. I likanza lyenilo lyukunduka i ligulu, umona u Moyo wa ng'wa Mulungu alika giti nghuulu, izile a hali we. 17 N'ilaka lyufuma u ng'wigulu lilihaya giki, "Uyu ng'wene Ng'wana wane Ntogwa, uyo aniyegije hataale no!" 1 Ha numa ya yeniyo, u Yesu utongeelwa na Moyo kuja ku matogolo, kujugeng'wa na Shetani. 2 Uukikala kwenuko shiku makumi ane, akudilaga nzala liimi na bujiku; nose utuuba! 3 U ngemi ung'wiziila ung'wila giki, "Ulu uli Ng'wana wa ng'wa Mulungu, gawilage a mawe genaya gabize shiliwa." 4 Nanghwe ushosha uhaya, "Yandikilwe giki, 'U munhu atudula kubiza mpanga kulwa shiliwa kwike, aliyo kulwa buli mhayo uyo gufumile mu nomo go ng'wa Mulungu.' " 5 Huna u Shetani untwala ku nzengo ng'wela, aho wanshisha koi untuula higulya ya hekalu. 6 Ung'wila giki, "Ulu uli Ng'wana wa ng'wa Mulungu al'iponejage ha si shi; nguno gwandikilwe giki, 'Akulagila bamalaika bakwe kulwako, nabo bakukubuucha mu makono gabo, utizipama lupambala lwako h'iwe!' " 7 Nanghwe u Yesu unshokeja ung'wila, "Yandikilwe hangi giki, 'Yaya u kungema u Seeba Mulungu wako.' " 8 Ha numa hangi u Shetani untwala ku lugulu lulihu; uukandya kung'oolekeja pye a mabusugi ga mu si, hamo ni likujo lyago. 9 Huna ung'wila giki, "Nakukwinha bebe pye a genaya, ulu ugwa ha si kunilamya." 10 A henaho u Yesu ung'wila, "Ingaga a henaha Shetani, nguno gwandikilwe giki, 'Namyage Seeba Mulungu wako, na untumamile wei duhu!' " 11 Huna u Shetani ung'wingila, bamalaika biza kuntumamila. 12 U Yesu aho wigwa giki u Yohana waponyiwe mu jeela, akaja Galilaya. 13 Kwike atalendile i Nazaleti, winga koi uja uukikala Kafalanaumu, mhandi ja Zabuloni na Nafutali; hihi na nyanza. 14 U mhayo gwenuyu gubiza gwashikilija iyo ihayiwe na nghangi Isaya; giki, 15 "Si ya Zabuloni na si ya Nafutali, nzila ya ku nyanza, ku nkilo gwa Yolodani; Galilaya ya banhu ba mahanga. 16 A banhu ba mu giiti baabonile isana itaale, alichene, isana lyabaakilile abo wikalo wabo buli mu nengeeji gwa lufu!" 17 Kufuma ikanza lyenilo, u Yesu wandya kulomeela alihaya giki, "Galukagi, nguno u butemi bo ng'wigulu wegeelaga!" 18 Lushiku lumo aho alishimiza ku mbalama ya nyanza ya Galilaya, akababona banhu babili ba shikulu na shizuna, Simoni uyo witanagwa Petelo, na Andelea ng'wanong'wawe; baategaga ntego mu nyanza, nguno baali bategi ba ndilo. 19 Ubawila giki, "Nilondeelagi, nakung'wita mubize bazubi ba banhu." 20 Nghana haho na haho bileka i mitego yabo bunondeela. 21 Aho waja ha butongi hado, ubabona bangi babili ba shikulu na shizuna, Yakobo ng'wana Zebedayo, na Yohana ng'wanong'wawe. Nabo baali mu lyato hamo na saabo Zebedayo, bakubeeja-beejaga mitego yabo: na a bene ubitana. 22 Nabo haho na haho bunondeela, buneka u saabo ni lyato lyabo. 23 Huna wandya kuja hose-hose u mu Galilaya akulangaga mu masinagogi gabo, na kulomeela Nghulu Jawiza ja butemi, hamo na kupija busaatu bo banhu, na bulemehazu bo buli mbika. 24 U lukumo lokwe lusambaala hose pye, kushisha lushika mu si ya Sulia. Buyung'wenhela pye abo baali basaatu, na a babo baali na bulemehazu bungi na bungi bo mili. Pye wabapijaga, na a babo baluhiagwa masamva, na a ba lusalo lwa kugwa, na a ba busaatu bo kupola mili. 25 Mabita mataale kufuma u mu Galilaya ng'wenumo guyunondeela; na bangi bafumaga Dekapoli, bangi Yelusalemu, ni Buyudaya i yose. Bamo bafumaga ku nkilo gwa mongo gwa Yolodani. 1 Aho wagabona a mabita ga banhu, ulinha mu lugulu uukigasha. Bahayung'wegeela a bahemba bakwe, 2 wandya kubalanga alihaya giki, 3 "Bali na mbango a bahabi mu moyo; nguno u butemi bo ng'wigulu buli wabo. 4 Bali na mbango abo bali na bupina; nguno bakulungujiwa. 5 Bali na mbango a bidohya; nguno bakubiza bingiji ba si. 6 Bali na mbango abo lutuubo na nota yabo shili ha kukooba butungilija; nguno bakushikiligijiwa i nghumbu jabo. 7 Bali na mbango a bachiji ba shigongo; nguno bakuchilwa shigongo. 8 Bali na mbango a beela mu moyo; nguno bakumona u Mulungu. 9 Bali na mbango a batuuji ba mhola; nguno bakwitanwa bali baana ba ng'wa Mulungu. 10 Bali na mbango abo bakuluhiagwa kulwa kwita yawiza; nguno u butemi bo ng'wigulu buli wabo. 11 "A bing'we muli na mbango ulu bakumusondagulaga na kumuluhya, na kumulembekeja ya bubi bo buli mbika kulwa nguno yane. 12 Yegagi na kuzalabana, iki muli na mheela nhaale u ng'wigulu. Nguno h'umo babaluhijaga na a bahangi a ba kale, abo baaliho aho bing'we mutaali kubiza ho!" 13 "A bing'we muli munhu gwa si, aliyo u munhu ulu gulinda gusuuka, angu gudugije kusanduchiwa ki hangi? Gukubiza gwamalaga i ngofyoolo ku buli nimo gose-gose, ulu iti kuponyiwa hanze duhu na kupandagilwa na banhu! 14 A bing'we mul'isana lya si, u nzengo ulu guzengelilwe ha ngulya gutudula kushikijiwa. 15 Na hangi a banhu batabachaga tala bikundikija itangwa, aliyo bakikindikaga h'ikindikilo lya tala; u mu giko h'ikubatiimila pye abo balimo u mu numba. 16 H'umo ili nu ku bing'we, shiigelile i lisana ling'we liyubatiimila a banhu, bashibone i shitile shing'we i shawiza, bankuje u Sing'we uyo ali ng'wigulu." 17 "Mutiziganika giki u nene nizile kushinja i shilagilo nuulu a bahangi. Yaya natizile kwita giko, nizile kwishikilija i yeniyo. 18 Nguno nalimuwila mu nghana yose giki, katinga ho kadone nuulu ka nuguta kamo u mu shilagilo, kushisha aho igulu na si shikubita, na buli mhayo gushikilijiwe. 19 Huna luulu nalimuwila giki, ose-ose uyo ukenaagula shilagilo shimo shaho, nuulu shibize shido na ginehe, hama ubalanga na bangi kwita giko, u munhu ng'wenuyo akubiza ati na ngofyoolo nuulu hado u mu butemi bo ng'wigulu. Aliyo uyo wita git'umo ili, huna ubalanga na bangi kwita chene; u ng'wenuyo akubiza ntaale u mu butemi bo ng'wigulu. 20 Kulwa nguno nalimuwila giki, u butungilija wing'we ulu butakilile a ha butungilija bo balangi ba shilagilo nu bo Bafalisayo, mutudula u kwingila u mu butemi bo ng'wigulu. 21 "Mukigwaga guhayiwe u ku bakulugenji giki, 'Yaya u kubulaga; na buli ng'wene uyo ubulaga wigeleelagwa nsango.' 22 Aliyo u nene nalimuwila giki, buli ng'wene uyo ampelanilile ng'wiye igeleelilwe kupandika nsango. Niyo nuulu munhu ung'wila munhu ungi mhayo gwa koolecha kundalaha, u ng'wenuyo nanghwe shing'wigeleelilwe kushishiwa kwibanza. Nuulu hamo ung'wila giki, 'U bebe uli likuduhu.' U nghayi ng'wenuyo wigeleelagwa nsango gwa mu nyanza ya moto! 23 Nose luulu ikubeelela ibize giki, nuulu ulifunya shakwinha shako ha ng'walilo, huna wizukwa giki uli na wilemeelwa na nduguyo, 24 shilekage henaho ha butongi bo ng'walilo, uje tame ukigwindanye nu nduguyo, huna wize ushifunye i shakwinha shako. 25 Iyangulage nu ng'wilemeelwa wako, wiyigwe nanghwe wangu aho mutaali mu nzila. Atizukushisha kuli namuji, nanghwe u namuji akutuule mu makono ga nshilikale uponyiwe mu jeela. 26 Nalikuwila gwa nghana giki, utufuma mo kushisha umale u kulipa pyi u bugasa wako; kushisha senti ya kumalija!" 27 "Mukigwaga guhayiwe giki, 'Yaya u kushihya.' 28 Aliyo u nene nalimuwila giki, buli ng'wene uyo unola nkima mu kung'wikumva, wamalaga kushihya nanghwe u mu moyo gokwe. 29 Na luulu, nuulu liso lyako lya ku bulyo lyukwipamya likobolage uliponye ulekane nalyo, nguno ili hambu-hambu lijimiile ibudika lya mili gwako, kutinda i giki pyi u mili guponyiwe mu nsango gwa moto. 30 Hama nuulu nkono gwako gwa bulyo gukuhubya, gubbutage uguponye, ulekane nago; nguno ili hambu-hambu lijimiile ibudika lya mili gwako duhu, kutinda i giki pyi u mili guponyiwe mu nsango gwa moto!" 31 "Hangi guhayiwe giki, 'Ose-ose uyo uneka nke wakwe shiigelile ang'winhe talaka.' 32 Aliyo u nene nalimuwila giki, uyo uneka nke wakwe kulwa nguno yingi yose-yose, ulu iti kulwa nguno ya bushihani, wang'witaga kubiza nshihani; hangi nu ngosha uyo untoola nkima alekilwe, nanghwe wingilaga mu bushihani." 33 "Na hangi mukigwaga guhayiwe u ku bakulugenji giki, 'Yaya u kulahila nyamaama, aliyo nshikiligijage u Seeba i shilahilo shako.' 34 Kwike u nene nalimuwila giki, yaya gete u kulahila kunu mukulihayaga igulu, nguno i lyoi lil'isumbi lya ng'wa Mulungu. 35 Yaya nuulu kwihaya si, nguno i yoi ili butuulo wa mhambala jakwe; pyi nuulu nzengo gwa Yelusalemu yaya, nguno guli nzengo gwa Ntemi ntaale. 36 Niyo nuulu kuguhaya ntwe gwako ni chene yaya; nguno u bebe uti na budula bo kubeeja luywili nuulu lumo duhu, lwape nuulu lwapi! 37 Aliyo u mhayo gwing'we ulu gubiza 'Ehe,' ni ibizage 'Ehe.' Ulu 'Yaya,' numho 'Yaya.' Nguno pyi i yingi i ya kukila a ha yeniyi, ikafumaga kuli ng'wanishi!" 38 "Mukigwaga guhayiwe giki, 'Liso kulwa liso,' na giki, 'Lino kulwa lino!' 39 Aliyo u nene nalimuwila yaya u kwilwisha na munhu nghunga; huna luulu ulu ose-ose ukupaala ipi ku lusaya lo ku bulyo, ngalukijage nu lwandi u lungi! 40 Nuulu ungi ugaagaana kukutwala kwibanza kulwa kukooba kukutaaja ishadi lyako, nekelage ni nghanjo yako. 41 Nuulu hamo ungi hangi ukuhadikija kuja nanghwe lugendo lwa mailo imo, jaga nanghwe mailo ibili. 42 Uyo ukulomba shikolo ng'winhage, niyo ulu munhu alitogwa kusola bugasa kufuma kuli bebe, yaya u kung'wima." 43 "Mukigwaga guhayiwe giki, 'Ntogagwe nzenganwa ng'wiyo, aliyo u ng'wanishi wako nkolagwe!' 44 Kwike u nene nalimuwila batogagwi na a banishi bing'we, hangi ng'ubalombela abo bakumuluhyaga. 45 U mu giko hu mukubiza baana bakwe u Sing'we uyo ali ng'wigulu. Nguno u ng'wene ati na busolanhya, akabaakijaga i liimi lyakwe pye a banhu, a babubi na a bawiza; ni mbula akabinhaga a batungilija na a bati batungilija. 46 I gisi mukupandika mheela ki ulu ng'ugelela kubatogwa duhu abo bamutogilwe a bing'we? Duhaya na a batobisha ba goodi bakiitaga giko duhu! 47 Nuulu ng'ugelela kuyugisha badugu bing'we duhu, mukubiza mubalebije ki abo bataamanile Mulungu? 48 Huna luulu, shiigelile mubize bashikanu git'umo ali u Sing'we uyo ali ng'wigulu." 1 "Niyo ilanghanagi nuulu mukubeejaga yawiza, yaya u kwiyoolecha ku banhu; nguno ulu ng'wita giko mutupandika mheela yose-yose u kufuma u kuli Sing'we uyo ali ng'wigulu. 2 Nose ulu ulifunya shakwinha shako shawiza, yaya u kwitulila lupundu bebe ng'wenekili, git'umo bakiitilaga bibeeleja mu masinagogi na mu mayila. Nguno a bene batogilwe kukumilijiwa na banhu. Na nghana nalimuwila bakapandikaga i mheela jabo. 3 Aliyo u bebe ulu ulifunya shakwinha shako shawiza, nuulu nkono gwako u gwa lumoso gutizumana umo guliitila u nkono u gwa bulyo. 4 U mu kwita giko a kafunije kako kakubiza ka mu mbisila, aliyo u So uyo akabonaga nuulu mu mbisila akukwinha iyo ikwigeleelilwe." 5 "Na hangi nuulu mukulombaga mutiziikolanija na bibeeleja abo batogilwe kulomba mu masinagogi na mu mapanda giki babonwe na banhu; na nghana nalimuwila bakapandikaga i mheela jabo. 6 Aliyo u bebe ulu uhaya kulomba, ingilaga mu numba yako, ku chumba sha mu gati ulugale nu nyango gwako, huna unombe u So mu kwidohya. Nanghwe u So uyo akabonaga nuulu mu mbisila akukubeegeja iyo ikwigeleelilwe. 7 Ulu mulilomba, yaya u kukwija mihayo giti banhu abo bataamanile Mulungu; a bene bakiganikaga bakwigwiwa kulwa kukwija mihayo. 8 Yaya u kwilenganija nabo, nguno a bing'we nuulu aho mutaali kulomba, u Sing'we ayimanile iyo yigelile kumugunaana. 9 Huna luulu, mulalombage giki, 'Siswe uyo uli ng'wigulu, lina lyako lyeela likujiwe. 10 Butemi wako wize, iyo utogilwe ishikiile nu mu si, giti ng'wigulu. 11 Twinhage ni lelo i shiliwa shise i sha buli lushiku. 12 Tulekejage nu buhubi wise, git'umo na a bise tukabalekejaga abo bali na bugasa ku bise. 13 Na utizututwala mu kugeng'wa, aliyo tupijage twinge u muli Wabubi. [Nguno u butemi buli wako, nu budula ni nguzu; kushisha welelo na welelo, Alichene].' 14 Nguno ulu ng'ubalekeja a banhu u buhubi wabo, na a bing'we akumulekeja u Sing'we uyo ali ng'wigulu. 15 Aliyo ulu mutubalekeja a banhu, na a bing'we atumulekeja u Sing'we u buhubi wing'we." 16 "Hangi nuulu ng'ufunga, mutizubiza bonzololoku git'umo bakiitilaga bibeeleja. Nguno a bene bakibipya-bipyaga u bushu wabo kulwa kwiyoolecha ku banhu giki bali ng'wikanza lya kufunga. Na nghana nalimuwila bakapandikaga i mheela jabo. 17 Aliyo u bebe ulu uli ng'wikanza lya kufunga, boojage u bushu wako; nu ntwe gwako ugubile maguta. 18 Utiziyoolecha ku banhu giki ufungile, ulu iti kuli So duhu uyo atabonekanaga. U mu kwita giko u So uyo akabonaga nuulu mu mbisila, akukubeegeja iyo ikwigeleelilwe." 19 "Yaya u kwibikija mu si i sabo jing'we, nguno jidugije kukenaagulwa fufuuji nuulu bubozu; nuulu basambo badugije kukambula bujiiba. 20 Aliyo jibikagi ng'wigulu, uko jitudula kukenaagulwa fufuuji nuulu bubozu; hama nuulu basambo batadugije kukambula na kwiba. 21 Nguno aho ubisilile sabo yako, h'aho ilolelile ni ngholo yako." 22 "I tala ya mili lili liso, na luulu i liso lyako ulu lili mhola, numho u mili gwako guli n'isana pyi u gose. 23 Aliyo i liso lyako ulu lyupandika kaagede, pyi u mili gwako gukubiza mu giiti. Nose hu kuhaya i lisana lyako ulu lyugaluka kubiza giiti, i giiti shene shikubiza shitaale no!" 24 "Atiho uyo adugije kubatumamila bataale babili; nguno akumbyeeda umo wabo, untogwa u ungi; nuulu akubiza na gwinda nu umo, aliyo u ungi unsuucha. Nose hu kuhaya mutudula u kubiza batumami ha silili ya ng'wa Mulungu, na ha silili ya sabo!" 25 "Huna luulu, nalimuwila yaya u kwikala mukukoya-koyelaga bupanga wing'we, giki mukulya ki, nuulu mukung'wa ki; nuulu mili gwing'we, giki mukuzwala ki. Angu, u bupanga buti na mpango ntaale kutinda shiliwa? Nu mili gutashiheebile i shizwalo? 26 Alijilolagi i noni ja kulala ijo jitabibaga nuulu jitagesaga na kukumingila mu maluuli; angu, u Sing'we uyo ali ng'wigulu, atajilishaga? A bing'we mutajiheebile i noni? 27 I gisi aliho nani nuulu umo wing'we uyo adugije kwiyongeleleja i likanza lya bulamu bokwe kulwa kwiyanga-yangila wei ng'wenekili? 28 Na hangi nibuli mukuzwanganaga kulwa nguno ya shizwalo? Aligiganikilagi a mabonji ga mu matogolo umo gakakulilaga, a goyi gatatumamaga, nuulu shizwalo gatabeejaga. 29 Aliyo nalimuwila giki nuulu u Solomoni hamo n'ikujo lyakwe pyi i lyose umo lyali, wali atadugije kuzwalila chiza kushisha ulenganila nuulu na limo lyago. 30 Bing'we ba kuzunya kudo, u Mulungu uyo akazwalikaga maswa ga mu matogolo chiza giko, ayo galiho i lelo, aliyo a ha ntondo gaponyiwa mu moto; angu, a bing'we atudula kung'witila mitaale kutinda? 31 "Huna luulu, oyagi gete u kwikala mukukoya-koyaga mulihaya giki, 'Tukulya ki'; nuulu, 'Tukung'wa ki;' nuulu, 'Tukuzwala ki!' 32 Nguno abo bataamanile Mulungu hu bene abo bakakoyaga kushikooba i shose ishi; aliyo a bing'we, u Sing'we uyo ali ng'wigulu amanile giki shing'wigeleelilwe mubize nasho i shose ishi. 33 A bing'we bene bukoobagi tame u butemi bokwe nu butungilija bokwe, ni shenishi mukongejiwa pyi i shose. 34 Lekagi u kwikala ng'ukoya-koyela ya ha ntondo, nguno i ya ntondo nayo ikulonjiwa ng'wikanza lyayo; buli lushiku luli na makoye ga kulwigela." 1 "Mutabalamulage a biching'wi, hu mutulamulwa na a bing'we. 2 Nguno umo mukubalamulilaga banhu bangi, na a bing'we h'umo mukulamulilwa. Niyo i ngelekelo iyo mukubagelekelaga bangi, h'iyo mukugelekelwa na a bing'we. 3 Nibuli ukunojaga ng'wiyo kasasala ka kapalala ako kali mu liso lyakwe, aliyo u bebe u mu liso lyako gulimo ngamba, uyo utugulonjaga? 4 I gisi, ulu gulimo ngamba u mu liso lyako u bebe, ukudula ginehe u kung'wila u nduguyo giki, 'Lembeelaga nakwingije kasasala ka kapalala, kalimo u mu liso lyako'? 5 Bebe ng'wibeeleja, gwinjage tame u ngamba uyo gulimo u mu liso lyako, hu ukudula u kubona chiza, ung'wingije nu ng'wiyo a kasasala ka kapalala ako kalimo u mu liso lyakwe! 6 I shikolo i shawiza mutajinhage mva, ni shikolo shing'we i sha mpango ntaale galihayiwa mawe malebe ga mpango ntaale, gakasimbagwa kufuma ha si.'E" yaya u kushiponeja ngulubi, nguno jikushipandagila duhu shisosohale, hama jimugalukile jimugulaje!" 7 "Lombagi mukwinhwa, koobagi mukupandika, tulagi hoodi ha nyango mukulugulilwa. 8 Nguno buli ng'wene uyo akalombaga akinhagwa, nu yuyo akakoobaga akapandikaga, hama nu yuyo akatulaga hoodi ha nyango akalugulilagwa. 9 I gisi aliho munhu ki u mu bing'we uyo ashikile kulomva numbu nuulu: ngati.' na ng'wana wakwe, nanghwe ung'winha iwe? 10 Nuulu hamo ulomva ndilo, nani uyo adugije kung'winha nzoka? 11 Na luulu manilagi henaho; a bing'we nuulu iki muli babubi, nahene mumanile u kubinha a baana bing'we shikolo shawiza, ili kutinda no u kuli Sing'we uyo ali ng'wigulu. U ng'wene akubinha shakwinha shawiza no pye abo bakunombaga. 12 Kwike shing'wigeleelilwe kubiitila a banhu git'umo mutogilwe bang'witile a bing'we, nguno h'umo shihayilile i shilagilo na a bahangi." 13 "Bitilagi mu nzila mhine, nguno i likuuwa i ligali nu mita u ngali shijile mu kuyagala; na bali bingi abo bakabitilaga mo. 14 Aliyo i nzila iyo ijile mu bupanga, i yene ngololoku; kwike mhine, pyi nu nyango mpine. Hama bali bagehu abo bakibonaga!" 15 "Bilanghanagi a bahangi a balemba-lembi, abo bakung'wiziilaga giti shiinu ng'wikunza lya ngholo, aliyo u mu gati bali mhuge ndaku. 16 A benabo mukubamanila ku matwajo gabo. Angu, a banhu badugije kuyoba mizabibu kwingiila mu magwata, nuulu shisuumo sha ntini kwingiila mu malula? 17 H'umo ijilile, u nti gwawiza gukatwajaga matwajo gawiza, nu nti u gwabubi nago gukatwajaga matwajo mabi. 18 U nti u gwawiza gutudula kutwaja matwajo mabi, nu nti u gwabubi nago gutudula kutwaja matwajo gawiza. 19 Buli nti uyo gutatwajaga matwajo gawiza gukabbutagwa gwaponyiwa mu moto. 20 Huna luulu, mukubamanila ku matwajo gabo." 21 "Iti giki pye abo bakanitanaga Seeba, Seeba, bakwingila u mu butemi bo ng'wigulu, aliyo duhu uyo akiitaga iyo yinyegije Baba uyo ali ng'wigulu. 22 U mu lushiku lwenulo bingi bakunidayiila, balihaya giki, 'Seeba, Seeba, twali tutahangaga mu lina lyako? Na hangi twali tutapeejaga masamva, na kubeeja milimo mitaale mu lina lyako?' 23 Nane nakubashokeja nalibawila hape giki, 'Natamumanile nuulu hado a bing'we biiti ba shibi, ningilagi aha!' " 24 "Ali luulu, buli ng'wene uyo uyigwa i mihayo yane huna widilila na kwishikilija, akwikolanijiwa na ngosha wa masala, uyo akazenga numba yakwe ya madafaali h'itale. 25 Huna yutula mbula ya kuseja mihuumo, kunu na miyaga ikuhembaga; pyi i shose shenisho shuyikiila i numba yeniyo, aliyo itagwile; nguno u nsingi gwayo gwali h'itale. 26 Kwike buli ng'wene uyo uyigwa i mihayo yane aliyo uleka u kwidilila, nuulu kwishikilija, u ng'wene akwikolanijiwa na munhu mbuuli, uyo akazenga numba yakwe ha maseni. 27 Yahayutula mbula ya kuseja mihuumo, kunu na miyaga ikuhembaga; aho pyi i shose shenisho shayikiila i numba yeniyo, ikagwa na kagwile ka kukamaaja no!" 28 U Yesu aho wamala u kusomboola i mihayo i yose iyi, pye a mabita ga banhu abo bandegelekaga bakabukumya na kakumije kataale no u bulangi bokwe. 29 Nguno wabalangaga na budula, wali atabalangaga git'umo biitilaga a balangi babo ba shilagilo. 1 Aho wika u mu lugulu, mabita mataale ga banhu gunondeela. 2 Kuhayimanila munhu umo wa mbiji ong'wegeela, ugwa ku magulu gakwe unamya, kunu aling'wila; "Seeba, ulu utogwa udugije kuneeja." 3 Nanghwe u Yesu ugoloola nkono unkuumya, kunu aling'wila; "Natogagwa elaga!" Haho na haho jeela i mbiji jakwe. 4 Huna u Yesu ung'wila giki, "Ilanghanage, utizuwila munhu nuulu umo, aliyo jaga ukiyooleche kuli ngabiji, ukafunye na shakwinha git'umo Musa alagilile; bubize ho bukaaniji kubo." 5 Huna u wei uja Kafalanaumu, aho washika u mu nzengo, munhu umo, ntaale wa bashilikale igana ung'wegeela. Ung'wikumbilija 6 alihaya giki, "Seeba, aliho nsese wane alaalile mu kaya, ali na makoye mataale no kulwa busaatu bo mangwisha!" 7 Nanghwe u Yesu ung'wila, "Tujage nakampije." 8 Aliyo u ntaale wa bashilikale igana ng'wenuyo, unshokeja uhaya giki; "Seeba, u nene natigeleelilwe u bebe ushike a ha ng'wane, hayaga mhayo duhu, akupila u nsese wane. 9 Nguno nane nali munhu uyo ali ha silili ya busugi; nu nene nali na bashilikale a ha silili yane. Nadugije kung'wila uyu giki, 'Jaga;' nghana akuja. Nuulu ungi giki, 'Nzugu;' nghana akwiza. Hama nuulu nsese wane nashikile kung'wila, 'Itaga giki;' na nghana akwita!" 10 U Yesu aho wigwa giko ukumya, abo banondeelaga ubawila, "Nalimuwila gwa nghana giki, nataali kubona kuzunya kwa mbika giti iyi na hado yaya pye a hose u mu Isilaeli. 11 Niyo nalimuwila bingi bakwiza, kufuma kiya na ng'weli, bigashe u mu butemi bo ng'wigulu hamo na Abulahamu na Isaka na Yakobo. 12 Aliyo a baana ba ng'wikulu bakuponyiwa hanze ku giiti, bakalile na kushelanya mino kwenuko!" 13 Huna u Yesu ung'wila u ntaale wa bashilikale igana ng'wenuyo giki; "Jaga, n'ibizage git'umo kusanya kwako kuli." I likanza lyenilo upila u ntumami wakwe. 14 Huna u Yesu uukingila mu numba ya ng'wa Petelo, unsanga nina-bukwi wa ng'wa Petelo ali mu ndili adadililwe nswiza. 15 Ushika unkuumya ha nkono gunekela u nswiza, ubuuka umeegeja shiliwa. 16 Aho lyabiza lya mhindi a banhu bandya kung'wenhela bingi abo bakoyiagwa masamva, nanghwe uyugapeeja bo guhaya mhayo duhu; na a babo basaataga ubapija pye. 17 U mu kwita giko akagushikilija uyo guhayiwe na nghangi Isaya giki, "U bugokolo wise akabubuucha wei; ni ndwala jise ujinja we." 18 Ha numa ya yeniyo u Yesu aho wabona giki i libita lya banhu lyayung'okaliila na kumpindya hose-hose, ulagila baje ku nkilo. 19 Kuhayimanila nangi nebe wa shilagilo wang'wegeela; ushika ung'wila giki, "Nangi natogilwe kukulondeela buli kwene uko ulaaje." 20 Nanghwe u Yesu unshokeja uhaya giki, "I nyamhawa jili na myobo, ni noni ja kulala jili na chanjo; aliyo u Ng'wana wa Munhu ati na ha kulaaja nuulu ntwe gokwe!" 21 Umo wa bahemba bakwe nanghwe ung'wila giki, "Seeba, nizunilijage naje tame nakanjike baba." 22 Aliyo u Yesu ung'wila, "Bebe ng'wene nilondeelage duhu, balekage a bafu babajike a bafu babo." 23 Huna wingila mu lyato, na a bahemba bakwe bunondeela mo. 24 Kuhayimanila gwabuuka nyaga ntaale, yubipa no i nyanza, guyubuuka mahuuli gashikile kulitubija i lyato. Aliyo u wei wali walaala tulo. 25 A bahemba bakwe bumisha balihaya; "Seeba tupijage twashila!" 26 Nanghwe ubawila giki, "Bing'we ba kuzunya kudo, nibuli mulogoha giko?" Huna ubuuka uguhama u nyaga ni nyanza, hubiza sele-sele! 27 A banhu benabo bakakumya kingi nasho, bandya kwibuja balihaya giki, "U ng'wenuyu i gete ni munhu ki, wakwigwiwa buyaga na miyaga na manyanza hose?" 28 Bahayushika mu si ya Bagadala u ku nkilo gwa nyanza, banhu babili baali na masamva bumanhya nanghwe baling'wiziila kufuma ku mashigila. Baali bakali kibi no; nose i nzila yeniyo yali shilambu kubitilwa na munhu ose-ose. 29 Kuhayimanila a banhu benabo bandya kulila balihaya giki, "Ng'wana wa ng'wa Mulungu uli na mhayo ki na a bise? Nibuli wiza kutuluhya, aliyo i likanza litaali u kung'wa?" 30 Likasangwa lyaliho idale lya ngulubi ningi jadiimaga katanaalo u kwinga aho baali henaho. 31 Huna a masamva gundayiila galihaya giki, "Ulu ulitupeeja tutwalage u ng'widale lya ngulubi ijo." 32 Nanghwe ugawila, "Jagi." Nghana gufuma gukingila u mu ngulubi jenijo. Pyi i lidale liyita nhambo kujiliila ku lugegu lo nyanza, jukagwila mu minzi jung'wa nhuli, jucha! 33 A badiimi bajo bupeela nhambo, buja buukikumucha u mu nzengo i mihayo yeniyo, ni ya banhu abo baali na masamva. 34 Pye a banhu bufuma u mu nzengo kuja kunola u Yesu; aho bamona bung'wikumbilija inge u mu si yabo! 1 Na nghana u Yesu wingila mu lyato, ukila ku nkilo uja ku nzengo go ng'wawe. 2 Kuhayimanila bang'wenhela munhu wa busaatu wa mangwisha alaalile ha shilago. U Yesu aho wakubona u kuzunya kwabo ung'wila u nsaatu, "Bebe ng'wana, timbyaga ngholo, walekejiagwa i shibi shako." 3 Bamo ba balangi ba shilagilo bandya kwiwila giki, "Bing'we, u munhu ng'wenuyu ngimu!" 4 U Yesu ugadeeba a maganiko gabo, huna ubawila giki, "Nibuli muliganika mihayo mibi giko u mu ngholo jing'we? 5 I gisi, u nogu ni guli ginehe? U gwa kuhaya giki, 'Walekejiagwa i shibi shako,' nuulu hamo u gwa kuhaya giki, 'Buukaga ushimize?' 6 Ali luulu, shiigelile mumane giki u Ng'wana wa Munhu ali nabo u budula bo kulekeja shibi u mu si." Huna ung'wila u nsaatu giki, "Buukaga ushisole i shilago shako uje kaya." 7 Nghana ubuuka, ugumha ajile kaya! 8 A mabita ga banhu aho gabona giko gakogoha no, gunkuja Mulungu uyo akabinhaga banhu budula buli giko! 9 U Yesu winga a henaho, aho ajile umona munhu umo, witanagwa Matayo; wali igashije ng'witobisijo lya goodi, ung'wila, "Nilondeelage." Nghana ubuuka unondeela. 10 Bahayushika mu kaya, u Yesu wigasha kulya shiliwa. Na batobisha ba goodi hamo na banhu ba shibi bingi bakigasha kulya nanghwe, na a bahemba bakwe. 11 Aliyo a Bafalisayo aho babona giko, bubawila a bahemba bakwe giki, "Nibuli u Nangi wing'we akulyaga na batobisha ba goodi, buyaga na banhu ba shibi?" 12 U Yesu aho wigwa uhaya, "A bapanga bati na nguno na nfumu, aliyo a basaatu h'abo bakankoobaga. 13 Na luulu, jagi mukilange a makulu ga mhayo uyu, giki: 'Natogilwe shigongo, iti shitambo;' nguno u nene natizile kwitana batungilija, aliyo ba shibi!" 14 A bahemba ba ng'wa Yohana bakiita biza u kuli Yesu, bumuja balihaya giki, "Nibuli a bise na a bahemba ba Bafalisayo tukafungaga, aliyo a bahemba bako batafungaga?" 15 Nanghwe u Yesu ubawila giki, "U ntooji ulu ataali hamo nabo a bageni ba ha bukwilima, bakupinihajiwa ki hangi? Jikushika i shiku ja kwingijiwa u ntooji; a henaho hu bakuyufunga. 16 Atiho uyo akasumilijaga shilaka sha ng'wenda mpya ha ng'wenda nkulukulu; nguno ulu wita giko shikugutandula u ng'wenda u nkulukulu, gukenaaguke kutinda. 17 Na hangi atiho uyo akabikaga divai mhya ng'wibikilo ikulukulu, ulu wita giko likutanduka i libikilo likenaaguke, ni divai yidike ha si! Aliyo i divai i mhya bakibikaga ng'wibikilo ipya; na luulu, u mu giko shikwikala mhola i shose." 18 Aho ataali ubawila giko, kwimanila wiza ngosha umo nsugi; ushika untugija mazwi mu kwidohya, kunu aling'wila giki, "Kashike kane kazumalika i haha iyi, kwike nzugu ukatuulile nkono gwako kakupila duhu!" 19 Nghana u Yesu na a bahemba bakwe bubuuka bunkuubija u munhu ng'wenuyo. 20 Nkima nebe wakoyiagwa busaatu bo ngeji, nose umala myaka ikumi n'ibili; ung'wiziila u Yesu ku numa, ushika ukuumya h'ipindo lya nghanjo yakwe. 21 Nguno wiwilaga giki, "Nuulu nukuumya shizwalo shakwe duhu nakupila!" 22 U Yesu aho wagaluka ung'wila, "Injaga u booba nshike wane, u kuzunya kwako kwakupijaga." U nkima ng'wenuyo upila kufuma ikanza lyenilo. 23 Huna u Yesu ushikiila a ha kaya ya nsugi ng'wenuyo, usanga ibita lya banhu bingi balifuutagila bakulijiagwa bupina; na bafuuji ba mhembe ja nghungu bakujifuulaga. 24 Ubawila giki, "Ingagi a henaha, u ng'waniki atachile, alaalile duhu." Bunseka nyachilu-chilu kulwa kundalaha! 25 Na luulu aho lyafunyiwa hanze i libita, u wei wingila uukandima nkono u ng'waniki, ubuuka! 26 U mhayo gwenuyo gung'winha kukumuka u Yesu, pye a hose u mu si yeniyo. 27 Ha numa ya yeniyo, u Yesu winga a henaho uja ipandi lingi. Babboku babili bunondeela, kunu balindayiila n'ilaka lya higulya balihaya giki, "Ng'wana wa ng'wa Daudi, tuchilage shigongo!" 28 Uukingila mu numba, aliyo nu ng'wene bunondeela; nanghwe ubabuja, "Mulizunya giki nadugije kung'witila u mhayo gwenuyu?" Bunshokeja, "Alichene Seeba!" 29 Huna ubakuumya u ku miso gabo; ubawila, "N'ibizage git'umo kuzunya kwing'we kuli." 30 Na nghana a miso gabo guloleecha, bandya kubona. U Yesu ubahugula ubawila giki, "Ali luulu, langhanagi atizumana munhu ose-ose." 31 Aliyo aho bafuma i hanze, haho na haho bandya kuja bakunkumuchaga u mu si yeniyo. 32 Kwinga duhu a benabo, na bangi bung'wenhela u Yesu munhu umo shimuumu, niyo wali n'isamva! 33 Aho wingijiwa i lisamva udula u kuyomba. A mabita ga banhu guyukumya galihaya giki, "U mhayo gwa mbika yeniyi gutaali kwilonga na hado yaya u mu Isilaeli!" 34 Aliyo a Bafalisayo a bene buyuhaya, "U ng'wenuyu akugapeejaga a masamva mu budula w'itaale lya masamva!" 35 Huna luulu u Yesu wandya kuja hose-hose u mu mizengo nu ku machalo. Wajaga akulangaga u mu masinagogi gabo na kulomeela Nghulu Jawiza ja butemi, hamo na kupija buli mbika ja busaatu nuulu bulemehazu. 36 Aho wagabona a mabita ga banhu ubasaatwa, nguno baali bazongu-zongu, na basalanghanile giti ngholo jiti na ndiimi! 37 Ubawila a bahemba bakwe giki, "U nimo gw'igesa guli ntaale no, aliyo a batumami bagehu. 38 Nombagi u Seeba wa magesa atume batumami u ku nimo gokwe." 1 Akiita ubitana a bahemba bakwe abo ikumi na babili, ubinha budula bo kuheeba myoyo misoso nuulu myoyo mibi iyo ikakoyaga banhu: giti masamva na mahugi.'; badule kwipeeja, na kupija buli mbika ja busaatu na bulemehazu. 2 A mina ga batung'wa ikumi na babili benabo gaya: wa kwandya Simoni, uyo akinhwa lina lya Petelo, na Andelea ng'wanong'wawe. Na Yakobo ng'witunja wa ng'wa Zebedayo, hamo na Yohana ng'wanong'wawe. 3 Filipo na Batolomayo; Tomaso na Matayo, uyo wali ntobisha wa goodi. Yakobo ng'wana Alifayo na Tadayo; 4 Simoni muna Kanaani, na Yuda Isikaliote, uyo akabiza nodeeji wa ng'wa Yesu. 5 Abo ikumi na babili benaba, u Yesu akabatuma, ubakomeleja alibawila giki, "Mutizuja ku banhu ba mahanga gangi, yaya nuulu kwingila mu nzengo gwa Basamalia. 6 Aliyo i no-no-no jagi ku ngholo ja numba ya Isilaeli, ijo jijimiilile! 7 Jagi ng'ulomeela mulihaya giki, 'U butemi bo ng'wigulu wegeelaga.' 8 Ng'ubapija a basaatu, na a bafu ng'ubajuucha, pye na a ba mbiji ng'ubeeja, na a masamva ng'ugapeeja. Ng'wanukulaga dalali, ning'we inhagi dalali. 9 Yaya u kuja na zahabu nuulu feza, nuulu hela mu mhinda jing'we. 10 Nuulu ifulushi lya shikolo sha mu lugendo yaya u kubuucha. Yaya nuulu nghanjo ibili, nuulu shilatu; pyi nuulu nangha yaya. Nguno u ntumami shing'wigeleelilwe alanghanwe. 11 Hama niyo ulu ng'wingila mu nzengo nebe, nuulu chalo shilebe, bugilijagi mo ulu alimo munhu ntengeke, ng'wikale ha ng'wakwe kushisha ng'winge i lipandi lyenilo. 12 Buli ha kaya yene ulu ng'ushika bagishagi. 13 I kaya yeniyo ulu yubiza ya longe, i mhola ying'we yikale hamo nabo, aliyo ulu iti chene, ikumushokela i mhola ying'we! 14 Na hangi ulu atiho wa kung'wanukula, nuulu kwidegeleka i mihayo ying'we, ulu mulinga a ha kaya yeniyo, nuulu u mu nzengo gwenuyo, lukung'unhagi nu lubuubu ulo luli ku mhambala jing'we. 15 Nalimuwila gwa nghana giki, a ha lushiku lo kulamulwa, u nsango gwa banhu ba mu nzengo gwenuyo gukubiza ntaale no, kutinda u gwa bana Sodoma na bana Gomola." 16 "Managi giki nalimutuma giti ngholo kuja kwisanja ng'widale lya mhuge; bizagi bachaguku giti nzoka, aliyo balyehu giti nghuulu. 17 Hangi bilanghanagi a banhu, nguno bakuyumutwala ku mabanza na ku masinagogi gabo kujumutula. 18 Mukuyushishiwa na ku butongi bo basugi na batemi kulwa nguno yane, bubize ho bukaaniji kubo na ku mahanga. 19 Aliyo ulu bumutwala giko, yaya u kwandya kwiganika-ganika, giki himba mukusomboola ki nuulu mukushosha ginehe. Nguno u ng'wikanza lyenilo mukwinhwa u gwa kuhaya. 20 Mutubiza mukuyombaga bing'we benekili, Moyo wa ng'wa Sing'we h'uyo akubiza akuyombaga u mu bing'we. 21 "Bukubiza ho wilodeeji bo kwenheleja banhu nuulu kucha; ikudulikana u munhu kunodeela nuulu ng'wanong'wawe giki abulagwe. Nuulu u myaji akung'witila giko u ng'wana wakwe; niyo a baana bakuyubatalukila a babyaji babo bababulaga! 22 Hama buli kwene pye a banhu bakumukolwa, kulwa nguno ya lina lyane. Aliyo u wa kwiyumilija kushisha ku ngelelo akupila. 23 Na luulu ulu bumuluhya mu nzengo uyu, peelelagi mu gungi; nguno nalimuwila gwa nghana giki, mutudula u kwitang'anhya pyi i mizengo ya Baisilaeli aho ataali kwiza u Ng'wana wa Munhu! 24 U nghemba atudula kunkila u nangi wakwe; pyi nu nsese atudula kubiza higulya ya ng'wa ise-bugonzo. 25 U nghemba ulu ulenganila nu nangi wakwe wigejaga; pyi nuulu u nsese ulu ulenganila nu ise-bugonzo. Ulu baligima kung'witana Belizebuli u ng'wenekili kaya, a ba mu kaya yakwe pye a bose bakubiitila yabubi na kutinda ho!" 26 "Mutabogohage a banhu, nguno gutiho mhayo gukundikigije, uyo gutukundulilwa; nuulu gwibisile, uyo gututendwa ha ng'wape. 27 Ali luulu, iyo nakumuwilaga mu mbisila, a bing'we ihayagi bo hape-hape; ni yiyo nakumuhwehwetelaga, a bing'we linhagi kwigulya ya numba ng'wihamuke, biyigwe pye a banhu. 28 Hangi mutabogohage abo bakabulagaga mili, aliyo bati na budula bo kugubulaga u moyo. Aliyo i no-no-no ng'ogohagi uyo ali na budula bo kugubulaga u mili nu moyo, ha numa ushiponya mu nsango gwa moto! 29 Angu, i tuju ij'ibili, jitudula kujinjiwa nuulu shilingi imo duhu? Aliyo nalimuwila giki, itiko kugwa ha si nuulu imo yajo aho atamanile u Sing'we. 30 Lelo a bing'we, ni nzwili jing'we i ja mu ntwe pyi i jose jibalilwe. 31 Nose hu kuhaya mutogohage, nguno a bing'we mujiheebile kule i tuju, nuulu jikakwila na ginehe!" 32 "Huna luulu, uyo unizunya na unikaanila ku butongi bo banhu, nu nene nakunkaanila u ku butongi bo ng'wa Baba uyo ali ng'wigulu. 33 Aliyo uyo unilema ku butongi bo banhu, nu nene nakunema u ku butongi bo ng'wa Baba uyo ali ng'wigulu." 34 "Lekagi u kwiganika giki nenhile mhola u mu si; yaya natenhile mhola, nenhile lilushu. 35 Nguno nenhile wilemeelwa: ng'witunja kwilemeelwa na ise, nu nshike kwilemeelwa na nina, u ng'winga nanghwe kwilemeelwa na nina-bukwi. 36 Niyo a banishi ba ng'wa munhu bakubiza ba mu kaya, umo akwikalaga. 37 Uyo antogilwe ise nuulu nina kutinda kunitogwa nene, u ng'wenuyo atanigeleelilwe. Nu wa kuntogwa ng'witunja nuulu nshike wakwe kutinda nene, nanghwe atanigeleelilwe. 38 Hama nu yuyo atibuukija nsalaba gokwe na kunilondeela, nu ng'wene atanigeleelilwe. 39 Niyo uyo wipandikila bupanga bokwe, akubujimiija; aliyo uyo ubujimiija u bupanga bokwe kulwa nguno yane, u ng'wenuyo akubupandika." 40 "Ulu munhu ose-ose ung'wanukula a bing'we, u ng'wenuyo wananukulaga nene. Hama uyo unanukula nene, numho wang'wanukulaga uyo anitumile. 41 Uyo ung'wanukula nghangi mu lina lya giki ali nghangi, nanghwe akwinhwa mheela ya nghangi. Nu yuyo ung'wegeleja ntungilija mu lina lya giki ntungilija, nanghwe akwinhwa mheela ya ntungilija. 42 Na hangi ulu munhu ung'winha shikombe sha minzi ga kung'wa, nuulu umo wa bahemba bane a bado-bado aba, iki ali nghemba wane, nalimuwila gwa nghana u munhu ng'wenuyo atugayiwa mheela na hado yaya." 1 Huna luulu u Yesu aho wamala kubalagila a bahemba bakwe abo ikumi na babili, akinga a henaho uja akulangaga na kulomeela mu mizengo yabo. 2 U Yohana aho ali mu jeela akigwa i shitile sha ng'wa Kilisto; huna utuma babili ba bahemba bakwe baje u kuli Yesu bakamuje giki, 3 "U bebe hu uli ng'wene uyo izile, nuulu tunindiile ungi?" 4 Nanghwe u Yesu ubashokeja uhaya giki, "Jagi mukang'wile u Yohana iyo muliyigwa na kwibona. 5 A babboku balibona, na a balema balishimiza, a ba mbiji bakwelaga, a bagulu nabo bakwigwaga; pye na a bafu bakujuukaga, na a bahabi balilomeelwa Nghulu Jawiza. 6 Niyo ali na mbango buli ng'wene uyo ati na kwipama kulwa nguno yane." 7 Aho binga a benabo, u Yesu wandya kubawila a banhu mihayo ya ng'wa Yohana. Uhaya giki, "Aho ng'wajaga ku matogolo, ng'wajaga kulola ki? Kadete kakuyengejiagwa nyaga? 8 Ng'wali mutogilwe kubona ki? Hamo munhu azwalilile myenda ya nyasabi? Managi giki abo bakazwalaga myenda ya nyasabi bakikalaga mu kaya ja nyatemi. 9 Na luulu, i gete ng'wajaga kwita ki? Hamo kulola nghangi? Alichene, niyo nalimuwila ali ntaale kutinda nghangi! 10 U wei hu ng'wene uyo gwandikilwe kulwakwe giki, 'Managa giki, nalintuma ntumijiwa wane ku butongi wako, akutonga kukubeeja-beegeja nzila.' 11 Nalimuwila gwa nghana giki, u mu bose abo babyalilwe na bakima, atiho nuulu umo uyo ali ntaale kuntinda Yohana Matiija. Aliyo uyo ali ndo wa bado u mu butemi bo ng'wigulu ankilile u wei. 12 Niyo kwingiila mu shiku ja ng'wa Yohana kushisha lelo iyi, u butemi bo ng'wigulu bukuluhiagwa hataale, kwike a bigaganija bakubupandikaga. 13 Nguno pye a bahangi ni shilagilo bakahanga kwiza kukaja hali Yohana. 14 Na luulu ulu mutogilwe kuzunya zunyagi, nguno u ng'wenuyu huna ng'wene u Eliya uyo shiigelile ize. 15 Uyo ali na matu ni igwage. 16 "Aliyo himba nashiikolanije na ki i shibyalilwe shenishi? Shitikilile na baana bigashaga ng'wigulilu bakwihamukilaga na bichabo; 17 bakuhayaga giki, 'A bing'we, ni ginehe twalumufuulilaga mbiilulu aliyo ning'we u kubina yaya; hama hangi aho twandya kulila nghungu nahene mutapinihalile!' 18 Nguno u Yohana akiza atulyaga nuulu kung'wa yaya; buyuhaya, 'Ali n'isamva.' 19 Hama u Ng'wana wa Munhu aho wiza akulyaga na kung'wa, hangi nahene bandya kuhaya giki, 'Nolagi u munhu uyu; naku na neevi, niyo anwanile na batobisha ba goodi, buyaga na banhu ba shibi!' Kwike a masala gakiyoolechaga mu katumamile kago." 20 Huna wandya kwiyoolomya i mizengo iyo yali yalema kugaluka, nuulu iki mihayo mingi ya koolecha budula bokwe yali yabeejiwa muyo. 21 Uyiwila alihaya giki, "Uli mu kwihiga Kolasini, nu bebe Betisaida uli mu kwihiga. Nguno i shitwa sha koolecha budula butaale isho shabeejiwe mu bing'we ulu ni shabeejiwa mu Tulo na Sidoni, a bazengi baamo ni bagaluka kale, mu kuzwala magunila na kwifudika mu mabu. 22 Aliyo i haha nalimuwila giki, u mu lushiku lo kulamulwa, ikubiza hambu-hambu u ku bana Tulo na a bana Sidoni, kutinda u ku bing'we! 23 U bebe nangho Kafalanaumu, uliganika giki ukugunguhiwa kushisha ng'wigulu? Ukwichiwa kushisha kulimu! Nguno i milimo ya koolecha budula butaale iyo yabeejiwe muli bebe ulu ni yabeejiwa mu Sodoma, i si yeniyo ni itaali iliho ni lelo iyi! 24 Huna luulu nalikuwila giki, u mu lushiku lo kulamulwa, ikubiza hambu-hambu u ku bana Sodoma kutinda u kuli bebe." 25 I likanza lyenilo u Yesu uhaya giki, "Nalikukumilija Baba, bebe uyo uli Seeba w'igulu na si; nguno pyi i mihayo yeniyi wibisile u ku ba masala na a bitegeleja, wiyoolecha u ku baana. 26 Alichene Baba, nguno h'umo ibeelelile u kuli bebe. 27 U Baba ashituulile pyi i shose mu nkono gwane; na atiho nuulu umo uyo aamanile u Ng'wana ulu ati Baba iyene. Hangi atiho nu yuyo aamanile u Baba, ulu ati Ng'wana iyene, na buli ng'wene uyo Ng'wana alatogwe kunfubolela. 28 Nzugi kuli nene pye abo muli na makoye, na mubunilwe miligo midito; u nene nakung'wifuuja. 29 Solagi ijoki lyane, ng'wilange kufuma kuli nene, nguno u nene nali nfula na nali ng'widohya u mu ngholo; u mu giko hu bukwifuula u bupanga wing'we. 30 Nguno ili shinogu u kulitumamila i lijoki lyane; hama nu nigo gwane guli mbupu." 1 I likanza lyenilo u Yesu ubuuka ajile, ubitila mu migunda ya busiga, niyo yali sabato. A bahemba bakwe baali batuuba, na luulu buyubinza mangala banuka masha, balya i mbeke. 2 A Bafalisayo aho bababona baliita giko, bung'wila u Yesu giki, "Alibalolage a bahemba bako; baliita mhayo uyo guli ngilo kwitwa ha sabato!" 3 Nanghwe ushosha alibawila giki, "A bing'we mutaali u kusoma umo akiitila u Daudi na a babo wali nabo aho baali batuuba? 4 I giki akingila mu numba ya ng'wa Mulungu, uukalya migati ya kutuulwa ku butongi bo ng'wa Mulungu, iyo yali ngilo u kwilya u wei na a biye, ulu iti bagabiji duhu? 5 Nuulu hangi mutaali u kusoma umo shihayilile i shilagilo, i giki u mu lushiku lo sabato a bagabiji bakikenaagulaga i sabato u mu hekalu, aliyo a boi bikala bati na shisembo? 6 Aliyo nalimuwila i haha aliho a henaha ntaale kutinda hekalu. 7 Ulu ni mumanile a makulu ga mhayo uyu, giki: 'I shigongo shiniyegije kutinda shitambo;' ni mutabasolile bubi abo bati na bubi. 8 Nguno u Ng'wana wa Munhu hu Seeba wayo ni sabato." 9 Aho winga u kwenuko, uukingila ng'wisinagogi lyabo. 10 Walimo na munhu wa nkono guhaamalalile. Huna luulu iki baali batogilwe kunsola bubi u Seeba, bumuja giki, "Idulikanile u kupija a ha sabato?" 11 Nanghwe ubashokeja uhaya, "U mu bing'we, aliho nani uyo ali na ngholo imo, huna yugwila ng'wichongo ha sabato uyo atibuucha kwifunya mo? 12 Al'u munhu atikilile kule i ngholo? Hu kuhaya idulikanile gete u kubeeja yawiza a ha sabato!" 13 Huna ung'wila u munhu ng'wenuyo giki, "Gugoloolage u nkono gwako." Nghana ugugoloola gupila, gulenganila nu ng'wichago. 14 Bufuma hanze a Bafalisayo, buukandya kubeeja long'we ya kunyagaja! 15 U Yesu aho wagudeeba u gwenuyo winga ho a henaho, na banhu bingi bunondeela. Uukabapija pye abo baali basaatile. 16 Kwike wabalemejaga batizuja bakunkumuchaga. 17 Gubiza gwashikiila uyo guhayiwe na nghangi Isaya giki, 18 "Nolagi u Ntumami wane u Nsolwa, hu ng'wene u Ntogwa wane, uyo ngholo yane yinyegelile; Nakuntuulila Moyo wane, nanghwe akulomeela butungilija ku mahanga. 19 Atalagaagaana nuulu atalayoganya; munhu ataliigwa ilaka lyakwe mu mapanda. 20 Nuulu kadete kalabukile atiko kukamalija. Hangi nuulu kalutambi kakuzukiilaga lyochi atiko kukajimya, kushisha u butungilija abutuule mu bupyeni. 21 Hama u kwisagilwa kwa mahanga gose kukubiza mu lina lyakwe." 22 Waliho munhu w'isamva, hangi wali mboku na shimuumu, akenhwa u kuli Yesu upijiwa; udula u kuyomba nu kubona. 23 Pye a banhu bukumya no, buyiwila giki, "U ng'wenuyu akuduuma kubiza Ng'wana wa ng'wa Daudi?" 24 Aliyo a Bafalisayo aho bigwa, a bene buyuhaya giki, "U ng'wenuyu atudula u kugapeeja a masamva ulu iti mu budula w'itaale lya masamva i Libelizebuli!" 25 Nanghwe u Yesu ugamana a maganiko gabo, ubawila giki, "Buli butemi ulu bugabanika huna wandya kwilwisha boi wenekili na wenekili, bukwimala. Nuulu nzengo gose-gose ulu gwandya kwiyubukila goyi na goyi, gukugwa; pyi nuulu kaya itulama! 26 I gisi luulu, u Shetani ulu wandya kumpeeja Shetani, angu numho ogabanikile. Hama a henaho bukwimiila ginehe luulu u butemi bokwe? 27 Niyo hangi, u nene ulu nakugapeejaga a masamva mu budula bo ng'wa Belizebuli, al'a baana bing'we a bene bakagapeejaga mu budula ki? Huna luulu managi giki, a benabo hu bakubiza balamuji bing'we! 28 Aliyo ulu nakugapeejaga a masamva mu nguzu ja ng'wa Moyo wa ng'wa Mulungu, numho hu kuhaya u butemi bo ng'wa Mulungu bong'wiziilile! 29 "Nuulu, adugije ginehe munhu ose-ose kwingila mu numba ya ngosha o nguzu, wandya kwinja shikolo shakwe bo makaala? Duhaya akwandya antunge tame u ng'wenekili kaya, h'adule u kwiyiboneela i kaya yeniyo? 30 Uyo ati hamo na nene, ali ng'wilwisha wane; nu yuyo atukumingaga hamo na nene, akubbalasanyaga! 31 Na luulu nalimuwila giki, a banhu badugije kulekejiwa pyi i shibi, nuulu busondaguji. Aliyo u mhayo gwa kunsondagula Moyo Ng'wela, u gwene guti gwa kulekejiwa na hado yaya! 32 Hangi nuulu munhu unghaya kibi u Ng'wana wa Munhu, adugije u kulekejiwa. Aliyo uyo unghaya kibi Moyo Ng'wela, atiko kulekejiwa na hado yaya; ibize ng'wikanza ili, nuulu ilo liliza!" 33 "U nti ulu ng'ugugoyela gubeela, na a matwajo gakubiza gawiza. Ulu gulekanijiwa gubipa, na a matwajo gakubiza ga sagala-sagala, nguno u nti gukamanilagwa ku matwajo gago. 34 Bing'we bubyile wa shipili, mudugije ginehe u kuhaya mihayo mitengeke aliyo a bing'we benekili muli babubi? Nguno u nomo gukayombaga iyo yokalile mu moyo! 35 U munhu wawiza akafunyaga shawiza u kwinga u mu shawiza isho ibikigije; nu wa malofu nanghwe akafunyaga sha malofu u kwinga u mu sha malofu isho ibikigije. 36 Aliyo nalimuwila giki, u mu lushiku lo kulamulwa, a banhu bakufunya busombooji kulwa buli mhayo gwa sagala-sagala uyo bakuguyombaga. 37 Nguno ukubalilwa butungilija kulenganila ni mihayo iyo ukwiyombaga, nuulu ukubalilwa nsango kulenganila ni mihayo iyo ukwiyombaga!" 38 Huna balangi balebe ba shilagilo hamo na Bafalisayo, bunshokeja bung'wila giki, "Nangi, tutogilwe utoolekeje shimanikijo." 39 Nanghwe ubashokeja uhaya, "Shibyalilwe shabubi na shitankugije Mulungu, shikukoobaga shimanikijo. Aliyo shitinhwa shimanikijo, ulu iti sha ng'wa Yona duhu! 40 Nguno git'umo Yona akadila mu nda ya ndilo nhaale shiku idatu liimi na bujiku, nu Ng'wana wa Munhu shing'wigeleelilwe kudila mu gati ya si shiku idatu, liimi na bujiku! 41 Niyo u mu lushiku lo kulamulwa, a banhu ba Ninawi bakwimiila nasho i shibyalilwe ishi bashenheleje kwinhwa nsango; nguno a bene aho bawigwa u bulomeeji bo ng'wa Yona bakagaluka. Aliyo i haha uyo aliho aha ng'wene ntaale kutinda Yona. 42 U mu lushiku lwenulo nu ntemi nkima wa si ya dakama akwimiila nasho i shibyalilwe ishi ashenheleje kwinhwa nsango; nguno u ng'wene akafuma ku si ya kule, wiza kuli Solomoni kudegeleka mihayo yakwe ya masala, aliyo i haha uyo aliho aha ng'wene ntaale kutinda Solomoni." 43 "Ali luulu, u moyo nsoso ulu gwinga muli munhu, gukajaga uko na uko gukuhuhuulijaga mu matogolo makalamuku gati na minzi, gulikooba ha kwifuulila. Aliyo ulu gugayiwa, 44 gukahayaga giki, 'I gete nashoke u ku numba yane umo naafumile!' Gwakuhayiza, gwisanga ili buyiki; niyo ipyagulilwe, na kugaliilwa chiza. 45 Huna guja kusoleleja myoyo yingi mpungati, misoso kuguheeba u goyi, gwiza nayo; pyi yingila yikala mo. I nghalilo ya ng'wa munhu ng'wenuyo ikabizaga yabubi no, kutinda umo wali i kwandya. H'umo ili nu ku shibyalilwe i shabubi ishi!" 46 Aho ataali ubasomboolela a banhu, kuhayimanila u nina wimiila hanze, hamo na a baana ba ng'wawe u Yesu; baali batogilwe kulungalunga nanghwe. 47 Munhu umo ung'wila giki, "U noko ali hanze wimiilaga na a bazunayo; balitogwa kulungalunga nangho." 48 Nanghwe unshokeja uhaya, "Nani u mayu u nene? Na a bazuna bane banani?" 49 Huna ugoloola nkono aliboolecha a bahemba bakwe, kunu alihaya giki, "Baaba mulibabona aha a bamayu na a bazuna bane. 50 Nguno buli ng'wene uyo akwitaga iyo Baba wa ng'wigulu atogilwe, u ng'wenuyo hu nzuna wane, n'ilumbu lyane, na mayu." 1 U lushiku lwenulo, u Yesu aho wafuma u mu kaya akaja uukigasha ku ng'walo gwa nyanza. 2 Banhu bung'okaliila koi, mabita na mabita; kushisha nose wingila mu lyato wigasha, a mabita ga banhu gimiila ha ng'walo. 3 Wandya kubalomeela mihayo mingi mu shigemenghejo; uhaya giki, "Mibi akafuma, uja kubiba mbiyu. 4 Aho alibiba, jingi jugwila mu nzila; jiza noni jujilya. 5 Jingi jugwila mu si ya mawe-mawe, jugehelwa i si ya kujifukiila; ahene jikanguha u kuzwa iki jali jitafukiililwe chiza. 6 Aliyo aho lyaseba i liimi, lyujoocha jujiga, nguno jali jiti na miji ya kwigela. 7 Jingi jugwila mu minghwa, aho jilikula na a minghwa gukulanija najo, gujishiteleja. 8 Aliyo jingi jikagwila mu si yawiza jutwaja matwajo: jimo igana, jingi makumi atandatu, na jingi makumi adatu. 9 Uyo ali na matu ni igwage." 10 Huna a bahemba bakwe biza bumuja giki, "Nibuli ukutumamilaga shigemenghejo duhu ulu ukubalangaga?" 11 Nanghwe ubashokeja uhaya, "A bing'we ng'winhilwe bumani, mujimane i mbisila ja butemi bo ng'wigulu; aliyo a boi batinhilwe. 12 Nguno buli ng'wene uyo ali na shikolo, akongejiwa na shingi; aliyo uyo ati na shikolo akutaajiwa ni shisho ali nasho. 13 Nakutumamilaga shigemenghejo ulu nalibalanga, nguno: bakulolaga, aliyo u kubona yaya. Nu kudegeleka bakudegelekaga, aliyo u kwigwa yaya; nuulu kwitegeleja nduhu. 14 Na luulu u buhangi bo ng'wa Isaya bukushikilijiagwa u mubo; ubo buhayile giki, 'U kwigwa mukwigwa, aliyo mutitegeleja; nu kulola mukulola, aliyo mutubona. 15 Nguno i ngholo ja banhu benaba ngunu no, na a matu gabo ayo bakudegelekelaga gachibile; na a miso gabo gabbokulile. Ulu iti chene, ni balibona na miso gabo, nu kwigwa ni baliigwa na matu gabo, nu mu ngholo jabo ni bitegeleja, bugaluka, nubapija!' 16 "Aliyo a bing'we muli na mbango iki a miso ging'we gakubonaga, na a matu ging'we gakwigwaga. 17 Nguno nalimuwila gwa nghana giki, bahangi na batungilija bingi baali batogilwe kwibona iyo mukwibonaga aliyo batibonile; na kwiyigwa iyo mukwiyigwaga aliyo batiyigwile." 18 "Huna luulu, degelekagi a makulu ga shigemenghejo sha mibi. 19 Buli munhu ulu ugwigwa u mhayo gwa butemi bo ng'wa Mulungu aliyo uleka u kugwitegeleja, akizaga u Mi ogupula u mu ngholo yakwe umo gukahambagwa; u ng'wenuyo ali git'umo jili i mbiyu ijo jikagwila mu nzila. 20 Aliyo i mbiyu ijo jikagwila mu si ya mawe-mawe, u ng'wene al'uyo akagwigwaga u mhayo wagwanukula wangu-wangu na buyegi. 21 Kwike gwikala guti na miji u muli we. Gukangunaanaga ikanza iguhi duhu, aliyo ulu gilonga makoye nuulu buluhi kulwa nguno yago u mhayo, haho na haho akagwaga. 22 Hama i mbiyu ijo jikagwila mu minghwa, u ng'wene ali uyo akagwigwaga u mhayo, kwike gwashitelejiwa na myatila ya buli lushiku, na bulemba-lembi bo sabo; gwagaiwa a matwajo! 23 Aliyo i mbiyu ijo jikagwila mu si yawiza, u ng'wene h'uyo akagwigwaga u mhayo wagwitegeleja, watwaja matwajo: hamo igana, ungi makumi atandatu, ungi makumi adatu." 24 Ubawila shigemenghejo hangi alihaya giki, "U butemi bo ng'wigulu bushikile kwikolanijiwa na munhu uyo akabiba mbiyu jawiza mu ngunda gokwe. 25 Aliyo aho balaalile a banhu, wiza ng'wanishi wakwe utulagulila mo mbiyu ja pungu, huna winga! 26 Jahayuzwa na kwandya kutwaja, jubonekana mo na pungu. 27 Biza a batumami bakwe bung'wila giki, 'Baba, utabibile mbiyu jawiza u mu ngunda gwako? Hama jafumaga hali hangi i pungu?' 28 Nanghwe ushosha alibawila giki, 'Ng'wanishi wagubeegije u gwenuyo.' A batumami bumuja, 'Hamo ulitogwa tukajidubbagule i pungu?' 29 Ubashokeja alihaya, 'Yaya, mutizubuhubila nu busiga bone. Nguno u ng'wikanza lya kujidubbula i pungu, mudugije kuhubila ng'ubudubbula nabo. 30 Jilekagi jikulanije duhu, likushika i likanza lya kugesa; u ng'wikanza lyenilo hu nakubawila a bagesi giki: Jikumingagi tame i pungu mujitunge maganda-maganda mujipembe mu moto. U busiga bugolanyagi chiza mubutuule ng'wiluuli lyane.' " 31 Hangi ubinha shigemenghejo shingi alihaya giki, "U butemi bo ng'wigulu bubange giti kabiyu ka haladali, ako munhu akakasola uukakahamba ng'wilaale lyakwe. 32 A koyi kali kado ka bado u mu mbiyu pyi i jose, aliyo ulu kuuzwa na kukula, likabizaga isaka itaale kutinda pye i miti ya masaka. Gukabizaga nti ntaale no, na noni ja kulala jikapandikaga wikalo u mu matambi galyo." 33 Hangi ubawila shigemenghejo shingi alihaya giki, "U butemi bo ng'wigulu wikolile na shibimbya, isho nkima akasola ugulanya mu ngele idatu ja busu, shubududumya pyi u bose." 34 I yose yeniyi u Yesu wabasomboolelaga a banhu mu shigemenghejo; atabasomboolelile mhayo nuulu gumo, ulu iti mu nzila ya shigemenghejo. 35 U mu giko gushikilijiwa uyo guhayiwe kubitila muli nghangi giki, "Nakulungalunga sumo na nomo gwane, nakufubola mbisila ja kufuma ku shiku ja wandijo." 36 Huna u Yesu ubalaga a banhu, u wei ushoka kaya, wiza wingila mu numba. A bahemba bakwe bunsanga mo; bung'wila, "Tuwilage a makulu ga shigemenghejo sha pungu mu ngunda." 37 Nanghwe ushosha alihaya giki, "U mibi wa mbiyu jawiza ali Ng'wana wa Munhu. 38 U ngunda gwene si, i mbiyu i jawiza bene baana ba mu butemi, i pungu jene baana ba Ng'wanishi. 39 U ng'wanishi, u nghambi wa pungu ng'wene Shetani. A magesa buli bukalikijo w'ikanza, a bagesi bamalaika. 40 Ali luulu, umo pungu jikakumingilagwa japemva mu moto, h'umo ikubizila nu ku bukalikijo w'ikanza. 41 U Ng'wana wa Munhu, akubatuma a bamalaika bakwe hose-hose u mu butemi bokwe, baje balikuminga buli shikolo isho shikenhelejaga kwipama; pye na a bagomi a bose. 42 Huna bakubaponya ng'wichongo lya moto, umo kukubiza kulila na kushelanya mino. 43 Aliyo a batungilija, bakubiza ba kung'weka-ng'weka giti liimi u mu butemi bo ng'wa Saabo. Uyo ali na matu ni igwage." 44 "U butemi bo ng'wigulu bubizile giti sabo, iyo yali yifumbikile ng'wilaale limo, wahayibona munhu nebe ongeja u kwibisa. Huna kulwa buyegi bokwe, uja uukajinja pyi i shikolo isho wali nasho, uukaligula i lilaale lyenilo. 45 Na hangi u butemi bo ng'wigulu bubizile giti nsuluja, nchooji wa mawe ga mpango. 46 Aho wabona iwe lya mpango ntaale, uja uukajinja pyi isho wali nasho, uligula i liwe lyenilo." 47 Uhaya na giki, "U butemi bo ng'wigulu bubange giti igokoolo, ilo likaponejiagwa mu nyanza lyagobanija shikolo sha buli mbika. 48 Lyakuhayudutwa, ulu lyashishiwa a ha ng'walo, bakigashaga kusolanhya. I shawiza batuula mu shiseme, lelo a ga sagala-sagala bagaponanja! 49 H'umo ikubizila nu ku bukalikijo w'ikanza; a bamalaika bakuja balibasolanhya a babubi kubinja u mu batungilija. 50 Bakubaponya ng'wichongo lya moto, umo kukubiza kulila na kushelanya mino!" 51 Hanuma u Yesu ubabuja, "Ahene muliyitegeleja pyi i yeniyi?" Nabo bushosha, "Alichene." 52 Ubawila hangi giki, "Huna luulu, buli ng'wene uyo alangilwe mihayo ya butemi bo ng'wigulu, abizile giti namugi ha ng'wakwe, uyo akafunyaga shikolo shipya na shikulukulu, kwingiila mu wibikija bokwe." 53 U Yesu aho washikalicha i shigemenghejo shenisho, winga a henaho. 54 Wahayushika u mu nzengo go ng'wawe wingila ng'wisinagogi lyabo, wandya kubalanga. Buyukumya baliwila giki; "Bing'we, u ng'wenuyu wafunije hali pye a masala genaya, nu budula wenubu? 55 Tuhaya hu ng'wene u ng'witunja wa ng'wa selemala, niyo nu nina akitanagwa Malia? Angu na a bazunaye ba Yakobo na Yosefu na Simoni na Yuda! 56 Ati hu ng'wene uyo na balumbuye tukwikalaga nabo ng'wenumu umu? Hama u wei wifunije hali pyi i yeniyi?" 57 Yubatabanya i mihayo yakwe, bipama! Nanghwe U Yesu ubawila giki, "U nghangi atadalahagwa hose-hose, ulu iti mu nzengo go ng'wawe na mu kaya ya ng'wawe." 58 Na luulu atabeegije mingi i ya koolecha budula, kulwa nguno ya butuzunya wabo. 1 U mu shiku jenijo u Helode aho wigwa u lukumo lwa ng'wa Yesu, 2 uyubawila a batumami bakwe giki, "Tambala shilanga u ng'wenuyu Yohana Matiija, wajuukile kufuma mu bafu. H'uyo akwenhelejaga yitwe mihayo ya koolecha budula butaale giki!" 3 Na luulu, u Helode hu ng'wene uyo wali wandima u Yohana untunga na umponya mu jeela, kulwa nguno ya ng'wa Helodia, uyo wali nke wa ng'wa Filipo ng'wanong'wawe. 4 U Yohana akanghama ung'wila giki, "Iti yawiza u bebe u kunsola u nkima ng'wenuyo!" 5 Nose oli atogilwe kumulaga kulwa mhayo gwenuyo, kwike oli abogohile a banhu, nguno bamonaga u Yohana giki wali nghangi. 6 Aliyo nose lukashika lushiku lo kwizukwa kubyalwa kwakwe u Helode, nshike wa ng'wa Helodia ubabinila chiza pye a bose, uyega no u Helode. 7 I likanza lyenilo, ung'wila u ng'waniki giki akunsamba shikolo shose-shose isho alanombe; niyo ung'wilahilila. 8 U ng'waniki nanghwe kulwa kusamilijiwa na nina, uhaya giki; "Aha nali aha nisambage ntwe go ng'wa Yohana Matiija, guli ng'wilangahe!" 9 U ntemi uzwangana no, aliyo iki wali wamala kwilahila, niyo ku butongi wa bageni abo wali wabalaalika kwiza ku shiliwa, ukalila kulagila duhu giki u ng'waniki inhwe u ntwe! 10 Untuma munhu uja u mu jeela, uukamuta u ntwe u Yohana! 11 Bung'wenhela nghana u ng'waniki guli ng'wilangahe, biza bung'winha; nanghwe untwalila nina! 12 A bahemba bakwe u Yohana biza bugubuucha u mimba gokwe buukagujika, ha numa buja u kuli Yesu, kujung'wila u mhayo gwenuyo. 13 U Yesu aho wagwigwa u mhayo gwa kucha kwa ng'wa Yohana, wingila mu lyato winga a h'ipandi lyenilo; uja kwipandi liti na banhu giki akalembeele iyene kwenuko. Aliyo a banhu aho bigwa buyinga u mu mizengo mabita na mabita, bakunondeelaga lo magulu. 14 Wahayukola a ha ng'walo ugabona a mabita ga banhu ubasaatwa, ubapija a basaatu babo. 15 Aho lyabiza lya mhindi, a bahemba bakwe bung'wegeela bung'wila giki, "U ng'wenumu tuli ng'witogolo duhu, niyo ni likanza lyaja. Hambu-hambu ni wabalaga a banhu baje ku machalo bakigulile na shiliwa!" 16 Aliyo u Yesu ubashokeja alihaya giki, "A banhu bati na nguno ya kuja, binhagi a bing'we i shiliwa." 17 Nabo bung'wila, "Tuti na shiliwa sha kwigela a henaha, tuli na migati itano na ndilo ibili duhu." 18 Nanghwe ubawila, "Nenhelagi aha i shenisho." 19 Huna ulagila a banhu bigashe ha maswa. Wisola i migati yeniyo butano wayo ni ndilo ij'ibili. Ulangamila ng'wigulu, ulumba, ushimeganya ubinha a bahemba bakwe, a bahemba nabo bubagabanhya a banhu. 20 Pye bakalya bigeja; aho bashisoleela isho shikasaaga, bokaja matangwa ikumi na abili ga mamenyagulwa. 21 Abo bakalya baali bagosha giti shihumbi shitano, kuleka kubisaaba a bakima na a baana. 22 Huna i likanza lyenilo, u Yesu ubakomeleja a bahemba bakwe kwingila mu lyato, batonge kuja ku nkilo gwa nyanza. U wei usaaga alimalija kubalaga a banhu. 23 Aho wamala u kwilaga nabo, ulinha mu lugulu iyene kujulomba; nose wila u bujiku ataali ko iyene duhu. 24 I likanza lyenilo i lyato lyali ku bujiba kule ni si, likukoyiagwa mahuuli, nguno u nyaga gwabafumiilaga ku butongi. 25 Mu madilu mataale ga ngoko ja kwandya, bahayimanila u Yesu wabasanga alishimiza higulya ya nyanza. 26 A bahemba aho bamona alishimiza higulya ya nyanza, bogoha no. Bulila balihaya, "Lilo linghangi!" 27 Aliyo haho na haho u Yesu ubayombya alibawila; "Timbyagi ngholo, mutogohage nali nene." 28 Huna u Petelo ung'wila, "Seeba ulu uli bebe, niwilage nane nize aho uli henaho nalishimiza higulya ya minzi." 29 Nanghwe u Yesu ung'wila, "Nzugu." U Petelo wika nghana u mu lyato, wandya kushimiza ajile aho wali u Yesu. 30 Kwike aho wagukalalila u nghuyembo gwa nyaga ogoha, wandya kulibila; ulila alihaya, "Seeba nanguhilage!" 31 Haho na haho u Yesu ugoloola nkono unzubula, kunu aling'wila giki, "Bebe wa kuzunya kudo, nibuli wiganilija?" 32 Aho bingila bubili wabo u mu lyato, gulembeela na kulembeela u nyaga. 33 Pye a bose abo baali u mu lyato bunamya kunu balihaya giki, "Nghana uli Ng'wana wa ng'wa Mulungu!" 34 Bahayukila i nyanza, bushika ku si ya Genesaleti. 35 A banhu ba kwene bundeeba u Yesu, bandya kulagija hose-hose u mu mapandi ga hihi-hihi, bang'wenhele pye abo baali basaatu. 36 Buyung'wikumbilija bakuumye nuulu ha neno ya shizwalo shakwe duhu. Na nghana pye abo bakuumyaga bapilaga.Shimile sha kulekwa na bataale 1 Huna Bafalisayo na balangi ba shilagilo ba kufuma Yelusalemu, bunsanga u Yesu kumuja giki, 2 "Nibuli a bahemba bako bakushikenaagulaga i shimile isho twalekelwa na bataale, batukalabaga tame a makono gabo ulu bahaya kulya i shiliwa?" 3 Nanghwe ubashokeja uhaya giki, "Hama i gisi, nibuli a bing'we mukashikenaagulaga i shilagilo sha ng'wa Mulungu kulwa kudima shimile shing'we? 4 Iki u Mulungu ahayile giki, 'Nkujage so na noko'; na giki, 'Uyo unduka ise nuulu nina shing'wigeleelilwe kubulagwa!' 5 Aliyo a bing'we muhayile giki, ose-ose ulu ulinda ung'wila ise nuulu nina giki, 'I shikolo shane ishi ni shakugunaana, kwike shafunyiwe kubiza inongho kuli Mulungu!' 6 Na nghana u munhu ng'wenuyo atudula u kunkuja u ise nuulu u nina. U mu giko mukagukenaagulaga u mhayo go ng'wa Mulungu kulwa nguno ya shimile shing'we! 7 Bing'we bibeeleja, u Isaya atungiligije u mu buhangi ubo abuhayile kulwa nguno ying'we; umo ahayilile giki, 8 'A banhu aba banikugije bo ha nomo duhu, aliyo u mu ngholo bali kule nu nene. 9 Bakanilamyaga dalali, aliyo kunu bulanga malange ga kulagilwa na banhu.' " 10 Huna u Yesu ulitana i libita lya banhu bung'wegeela; ubawila giki, "Bing'we, degelekagi ng'witegeleje. 11 Giki, isho shikingilaga mu nomo go ng'wa munhu shitansosohajaga, aliyo isho shikafumaga mu nomo gokwe h'isho shikansosohajaga U busoso ubo buhayiwe mu shandikwa, ili mbika iyo kang'witaga munhu aleke kwigeleelwa kubiza na busangi na Mulungu (lola. na Yoh 18:28; Blm 1:24; 12:9).'." 12 Ha numa ya yeniyo, a bahemba bakwe bung'wegeela bung'wila, "Umanile i giki a Bafalisayo bakolagwa no u kugwigwa u mhayo gwenuyo?" 13 Nanghwe ubashokeja uhaya, "Buli shene i shizwile, isho shitahambilwe na Baba uyo ali ng'wigulu, shikudubbulwa. 14 Balekagi; nguno a benabo babboku, na batongeeji ba babboku. U mboku ulu untongeela mboku ng'wiye, bakujugwila ng'wichongo bubili wabo!" 15 A henaho u Petelo ung'wila u Yesu giki, "Tuwilage a makulu ga lusumo lwenulo." 16 Nanghwe ushosha uhaya, "Na a bing'we mutaali u kwitegeleja? 17 Mutamanile giki buli shene isho shikingilaga mu nda kubitila mu nomo, i nghalilo yaho ikabizaga kufuma hanze kwitogolo? 18 Aliyo isho shikafumaga mu nomo, shikingaga mu ngholo. I shenisho h'isho shikansosohajaga u munhu! 19 Nguno isho shikafumaga mu ngholo, shili maganiko mabi, bubulagi, bushihani, bujingi, wibi, bulomolomo na budalahi. 20 I yeniyi h'iyo ikansosohajaga u munhu; lelo u gwa kulya na makono gatakalabije, u gwene guti gwa kunsosohaja munhu na hado yaya." 21 Huna u Yesu winga a henaho, uja mhandi ja Tulo na Sidoni. 22 Kwitulwa nkima umo, muna Kanaani wa mhandi ja kwenuko, wiza akulilaga alihaya giki, "Nikulilagwe Seeba Ng'wana wa ng'wa Daudi, nali na nshike wane akukoyiagwa isamva!" 23 Aliyo u Yesu atanshokegije nuulu hado; a bahemba bakwe bung'wegeela bung'wikumbilija balihaya, "Nzunilijage aje, nguno alikala utukuubilija no, kunu akulilaga!" 24 Nanghwe ubashokeja giki, "U nene natumilwe ku ngholo ja numba ya Isilaeli, ijo jijimiilile." 25 U nkima ung'wegeela wiza untugija mazwi, ung'wikumbilija uhaya, "Nigunaanage baba!" 26 Nanghwe u Yesu unshokeja aling'wila giki, "Iti chiza u kusola shiliwa sha baana ushiponegeja tuwa." 27 U nkima ng'wenuyo uhaya, "Na nghana guli chene baba, aliyo nahene nu tuwa nato tukasolelejaga a malagalikwa ayo gakalagalaga ulu balilya a beneto." 28 A henaho u Yesu ung'wila u nkima ng'wenuyo giki, "Bebe mayu, uli na kusanya kutaale. N'ibizage git'umo nghumbu jako jili." Nghana u nshike wakwe upila i likanza lyenilo. 29 Winga nu kwenuko u Yesu, uja akushimizaga hihi-hihi ya nyanza ya Galilaya. Akiita uja uukalinha mu lugulu, wigasha ng'wenumo. 30 Nu kwene gunkuubija mabita mataale ga banhu, galing'wenhela pye abo baali basaatu, babboku, balemehazu, buyaga na bashimuumu. Na bangi bingi duhu, buyushika babatuula ku magulu gakwe wabapija. 31 A mabita ga banhu genayo, gukumya u kubabona a bashimuumu bayuyomba, na a basaatu bayupila, na a balemehazu bayushimiza, na a babboku bayubona. A banhu benabo bunkumilija Mulungu wa Isilaeli. 32 Huna u Yesu ubitana a bahemba bakwe ubawila giki, "Nalibasaatwa a banhu nguno i haha jashikaga shiku idatu bali hamo nane, aliyo bati na shiliwa. Natatogilwe u kubalaga baje bali nzala, nguno badugije nuulu kugwa-wesa mu nzila." 33 Nabo a bahemba bakwe bung'wila giki, "U mu matogolo umu tukapandikile hali shiliwa shingi sha kubigela a banhu na wingi aba?" 34 Nanghwe u Yesu ubabuja, "Muli na migati yinga?" Buhaya, "Mpungati, na tudilo tugehu." 35 Huna ulagila gigashe ha si a mabita ga banhu. 36 Wisola i migati iyo mpungati nu tudilo twenuto; ulumba, ushimeganya. Ubinha a bahemba bakwe, nabo a bahemba bubagabanhya a banhu. 37 Pye bulya bigeja; aho bagasoleela a masaajiwa, bokaja matangwa mpungati. 38 A banhu abo bakalya baali shihumbi shine, kuleka kubisaaba a bakima na a baana. 39 Huna ugalaga a mabita ga banhu, u wei wingila mu lyato, uja ku si ya Magadani. 1 Bafalisayo na Basadukayo bung'wegeela u Yesu kwiza kungema; aho bashika bunomba aboolekeje shimanikijo sha kufuma ng'wigulu. 2 Nanghwe ubashokeja alibawila, "Ulu ng'ubona lyalalukaga i lilunde makanza ga liimi lya mhindi, mukahayaga; 'Lelo ng'wanga.' 3 Nuulu makanza ga dilu ulu ng'ulibona i lilunde lyahindihalaga lyuditibija, mukahayaga ; 'Lelo ikutula mbula.' A bing'we ulu ng'walola u ng'wilunde mukamanaga umo ilijila i wangaluke, lelo u gwa kushideeba i shimanikijo sha makanza aya u gwene gumulemeelile gete! 4 Shibyalilwe shabubi na shitankugije Mulungu, shikukoobaga shimanikijo. Aliyo shitudula kwinhwa i shimanikijo, ulu iti sha ng'wa Yona!" Ubaleka henaho uja. 5 A bahemba bakwe baali biba u kusola migati aho balija u ku nkilo. 6 Kwimanila u Yesu wabawila giki, "Kalaganagi, ng'wilanghane u ku shibimbya sha Bafalisayo na Basadukayo." 7 Aliyo a bene bandya kwilunjalunja balihaya, "Kolaga hamo shi iki tutasolile i migati!" 8 U Yesu ugudeeba u mhayo gwenuyo, ubawila giki, "Bing'we ba kuzunya kudo, nibuli muliwila giki, hamo iki muti na migati? 9 Mutaali duhu u kwitegeleja? Mutuyizukagwa i migati itano iyo ikalyiwa na banhu shihumbi shitano, na a matangwa ayo mukokaja? 10 Mutuyizukagwa nuulu i migati mpungati iyo yali yabigela banhu shihumbi shine lelo iyi, na a matangwa ayo ng'wali ng'okaja? 11 Nibuli mutitegelejaga giki natumuwilaga mihayo ya migati? Na luulu kalaganagi ng'wilanghane gete u ku shibimbya sha Bafalisayo na Basadukayo!" 12 Huna bitegeleja giki wali atahayaga kwilanghana kulwa shibimbya sha mu migati, aliyo wahayaga mihayo ya malange ga Bafalisayo na Basadukayo. 13 U Yesu aho washika mhandi ja Kaisalia Filipi, ubabuja a bahemba bakwe alihaya, "A banhu bakunghayaga u Ng'wana wa Munhu giki ali nani?" 14 Nabo buhaya, "Bamo bakunghayaga giki ali Yohana Matiija, bangi Eliya, aliyo bangi hangi Yelemia, nuulu umo wa bahangi." 15 Huna ubawila, "Al'a bing'we mukunihayaga nali nani?" 16 Simoni Petelo ushosha uhaya, "Uli Kilisto Ng'wana wa ng'wa Mulungu mpanga!" 17 U Yesu ung'wila giki, "Uli na mbango Simoni ng'wana Yona, nguno u mhayo gwenuyu utafubolelilwe na munhu, aliyo na Baba uyo ali ng'wigulu. 18 U bebe nalikuwila uli Petelo Makulu ga Petelo gene Shiganga, nuulu Iwe.', niyo i kanisa yane nakwizengela a ha shiganga shenishi; hama nuulu mibita ya kulimu ituyiheeba na hado yaya. 19 Nakukwinha i fungulo ja butemi bo ng'wigulu, na luulu buli mhayo uyo ulagutunge u mu si, gukubiza gwatungagwa ng'wigulu, nuulu gose-gose ulu uguzunilija mu si, gukubiza gwazunilijiagwa ng'wigulu." 20 Huna ubahana a bahemba batizung'wila munhu nuulu umo, giki u wei hu wali ng'wene u Kilisto. 21 Huna luulu kufuma ikanza lyenilo, u Yesu wandya kuboolekeja a bahemba bakwe, giki shing'wigeleelilwe kuja Yelusalemu, uko banamhala na bagabiji bataale hamo na balangi ba shilagilo bakunuhya mu mihayo mingi; na giki akubulagwa. Aliyo akujuuka ha lushiku lo kadatu lwaho. 22 U Petelo umpunja ha mhujo u Yesu, wandya kunghama alihaya giki, "Seeba, u mhayo gwenuyo ni gukachilage kule uko, gutizukugwila bebe!" 23 Nanghwe ungalukila u Petelo ung'wila giki, "Ingaga u ku butongi bone Shetani. Uli ishiki u kuli nene; nguno u bebe utiganikaga ya ng'wa Mulungu, uli mu ya banhu duhu!" 24 Huna u Yesu ubawila a bahemba bakwe giki, "Ose-ose uyo atogilwe kunilondeela ni idalahage wei ng'wenekili, hama ibuukije nsalaba gokwe ng'wenekili h'anilondeele. 25 Nguno buli ng'wene uyo atogilwe kubupija bupanga bokwe akubujimiija, aliyo uyo ubujimiija u bupanga bokwe kulwa nguno yane, u ng'wenuyo akubupandika. 26 Angu, u munhu akubiza na solobo ki nuulu akipandika pyi i si, aliyo ubujimiija u bupanga bokwe? Nuulu hangi, u munhu adugije kufunya ki kulwa kukomoola bupanga bokwe? 27 Nguno u Ng'wana wa Munhu akwiza ng'wikujo lya ng'wa Ise ali hamo na bamalaika bakwe; huna akungabila buli ng'wene ngabo gwa kulenganila na shitwa shakwe. 28 Kwike nalimuwila gwa nghana giki, u mu banhu abo bimiilaga aha, baliho bamo batuliloja i licha na hado yaya, kushisha bamone u Ng'wana wa Munhu aliza mu butemi bokwe!" 1 Ha numa ya shiku itandatu, u Yesu unsola u Petelo, hamo na Yakobo na Yohana ng'wanong'wawe; benabo duhu. Ubatongeela kuja mu lugulu lulihu, ulinha nabo. 2 Kuhayimanila i lihanga lyakwe lyagaluka balolile; u bushu bokwe buyuteemagila giti liimi, ni shizwalo shakwe sheela pe giti isana. 3 Bahayimanila babilongela ba Musa na Eliya, balilungalunga nanghwe. 4 U Petelo ung'wila u Yesu giki, "Seeba yabeelela u kubiza tuliho aha; ulu ulitogwa tuzenge maheema adatu, u bebe limo, nu Musa limo nu Eliya limo!" 5 Aho ataali uyomba giko, kwimanila bafikijiwa ilunde ing'weku, n'ilaka lyufuma u ng'wilunde lilihaya giki, "Uyu ng'wene Ng'wana wane Ntogwa uyo nanyegelile hataale no, ng'wigwagi wei." 6 Aho bigwa giko a bahemba bogoha kingi nasho, bugwa bachimigije. 7 Aliyo u Yesu ubegeela ubakuumya, ubawila giki, "Bing'we buukagi mutogohage." 8 Bahayubuucha a miso gabo, batamonile ungi ose-ose, ulu ati Yesu duhu iyene. 9 Aho balika u mu lugulu u Yesu ubahana, ubawila giki, "Mutizung'wila munhu ose-ose i nghulu ja mhayo uyo ng'oolekejiwa gwenuyu, kushisha aho Ng'wana wa Munhu alajuuke kufuma mu bafu." 10 Huna a bahemba bumuja balihaya; "Hama nibuli a balangi ba shilagilo bakahayaga giki shiigelile ize Eliya tame?" 11 Nanghwe ubashokeja alihaya, "U Eliya u ng'wene nghana ng'wizi kulwa kwilonja-lonja pyi i mihayo. 12 Aliyo nalimuwila giki u Eliya wamalile u kwiza, niyo bung'witila git'umo batogelilwe, kwike batang'witegelegije. H'umo ili nu kuli Ng'wana wa Munhu, nanghwe ali hihi kuluha-luhiwa mu makono gabo." 13 Huna luulu a bahemba bitegeleja, giki wabawilaga mihayo ya ng'wa Yohana Matiija. 14 Aho bashika u kwibita lya banhu, ngosha umo ung'wegeela, ushika untugija mazwi. 15 Ung'wila giki, "Seeba kaka kitunja kane kakulilagwe, kali na makoye ga kugwa lusalo; nghangala ningi kakagwila na mu moto, nuulu mu minzi! 16 Nakenhaga u ku bahemba bako, aliyo balemeelagwa u kukapija." 17 U Yesu ushosha uhaya, "Bing'we shibyalilwe sha butuzunya na shihubikile, nakwikala ning'we kushisha nanali? Nakwiyumilija ning'we kushisha nanali? Ng'wenhagi hali nene." 18 Huna u Yesu ulihama i lisamva lyufuma, u nyanda upila i likanza lyenilo. 19 Aho wasaaga iyene u Yesu, bung'wegeela a bahemba bakwe; bumuja giki, "Nibuli a bise twali twalemeelagwa u kulipeeja?" 20 Nanghwe uhaya, "Kulwa nguno ya budo wa kuzunya kwing'we. Nalimuwila gwa nghana giki, u kuzunya kwing'we ulu kubiza kushikanu giti kabiyu ka haladali, mudugije nuulu kuluwila lugulu git'ulu giki, 'Ingaga ho a henaho'; na nghana lukwinga. Niyo gutiho mhayo uyo gukumulemeela u kugwita. [ 21 Aliyo i mbika giti iyi, itiko kufuma na hado yaya, ulu iti mu kulomba na kufunga.]" 22 Bakiita bumanhija Galilaya pye a bose, u Yesu ubawila giki, "U Ng'wana wa Munhu ali hihi kutuulwa mu makono ga banhu 23 bamulage, aliyo akujuuka ha lushiku lo kadatu lwaho." A boi bakapinihala no! 24 Aho bashika Kafalanaumu, basoleleja ba goodi ya mu hekalu bung'wegeela u Petelo bumuja giki, "Bebe, u Nangi wing'we, atatobaga u ng'wene i goodi ya mu hekalu?" 25 Uhaya, "Akatobaga." U Petelo wingila mu kaya; aliyo aho ataali kuhaya mhayo, u Yesu ung'wila giki, "Ulibona ginehe Simoni, a basugi ba si bakasolelejaga i goodi nuulu i shihongeelo, kwinga ku banani? Kwinga ku baana babo, nuulu kwinga ku babisa?" 26 Aho wahaya, "Kwinga ku babisa;" u Yesu uhaya, "Hu kuhaya giki a baana a bene bali mu wiyabi. 27 Kwike iti yawiza u kubipamya; ali luulu, jaga u ku nyanza ukaponeje ilobo ulobe, i ndilo iyo ulagwashe kwandya na kwandya isolage. Ulu uyasamya u mu nomo ukubona mo hela; solaga uje ukatobe i goodi yane ni yako." 1 U ng'wikanza lyenilo a bahemba bung'wegeela u Yesu; bumuja giki, "I gisi nghana u ntaale u mu butemi bo ng'wigulu ni munhu ki?" 2 Nanghwe witana kanigini, kiza kimiila hamo nabo. 3 Huna uhaya, "Nalimuwila gwa nghana giki, ulu mutagalukile na kubiza giti banigini, mutudula gete u kwingila u mu butemi bo ng'wigulu. 4 Na luulu buli ng'wene uyo widohya giti nigini ng'wenuyu, u ng'wenuyo hu ntaale u mu butemi bo ng'wigulu. 5 Hangi uyo ung'wanukula nigini git'uyu mu lina lyane, wananukulaga nene." 6 "Hama ulu munhu ung'wenheleja kwipama nuulu umo wa bado-bado abo banisanije nene benaba, ibeelelile atungilijiwe u mu nhingo yakwe iwe lya kushela, akaponejiwe mu nyanza shimu, achile ng'wenumo. 7 I si ili mu kwihiga kulwa mihayo ya kwipamya, nguno i yene nghana iliho; aliyo u munhu uyo wenheleja mhayo gwa kwipamya, ali mu kwihiga kutaale no. 8 Hu kuhaya nuulu nkono gwako ulu gukwipamya, gubbutage uguponye kule, ulekane nago; pye nuulu ni lupambala lwako. Ibeelelile wingile u mu bupanga uli nemehazu, nuulu uli gigi; kutinda kubiza na makono abili, nuulu mhambala ibili, aliyo uponyiwa mu moto gwa buja na buja. 9 Nuulu lyukwipamya liso lyako, likobolage uliponye kule, ulekane nalyo. Ibeelelile wingile u mu bupanga nuulu uli na songo, kutinda kubiza na miso abili, aliyo uponyiwa mu nyanza ya moto." 10 "Ilanghanagi mutizundalaha nuulu umo wabo a bado-bado benaba. Nguno nalimuwila giki, a bamalaika babo bakimiilaga buli lushiku ku butongi bo ng'wa Baba uyo ali ng'wigulu, kulwa nguno yabo. [ 11 U Ng'wana wa Munhu, wizile kukooba na kupija isho shijimiilile.] 12 I gisi mulibona ginehe, ulu munhu ali na ngholo igana, huna yujimiila imo yajo, atiko kujileka ijo makumi kenda na kenda ku matumbi, uja akwikoobaga iyo yatagaalijaga? 13 Nalimuwila gwa nghana giki, ulu wipandika akwiyegela no, kutinda ijo makumi kenda na kenda, ijo jali jitajimiilile. 14 H'umo ili nu kuli Sing'we uyo ali ng'wigulu, atatogilwe ajimiile nuulu umo wabo a bado-bado benaba." 15 "Ali luulu, ulu nduguyo uhuba, jaga iyene ukanghugule muli babili giko duhu; ulu ukwigwa, ukubiza wangunaana u nduguyo. 16 Aliyo ulu ulema u kukwigwa, solaga hangi umo nuulu babili uje nabo; nguno buli mhayo shiigelile gukaanilwe na banhu babili nuulu badatu. 17 Ulu ubalemeela na a benabo, iwilagi i kanisa; ulu ulinda wilemeela na kanisa, ng'wisaabagi giki ataamanile Mulungu, nuulu giti ntobisha wa goodi. 18 Zunyagi nalimuwila gwa nghana giki, yose-yose iyo mukwitunga mu si, ikubiza yatungagwa ng'wigulu; ni yiyo mukwizunilija mu si, ikubiza yazunilijiagwa ng'wigulu. 19 Na hangi nalimuwila giki, nuulu babili bing'we bizunilija kulwa mhayo gose-gose mu si, shose-shose isho bakulomba bakwitilwa nu Baba uyo ali ng'wigulu. 20 Iki aho bali babili nuulu badatu bibilingaga mu lina lyane, a henaho nu nene naliho hamo nabo." 21 Kwimanila u Petelo wang'wegeela; umuja giki, "Seeba, u ndugu wane ulu kushisha nghangala jinga akunihubaga, nane nakumanaga nunekeja duhu? Angu mmho ulu kushisha nghangala mpungati!" 22 Nanghwe u Yesu ung'wila giki, "Natukuwilaga kushisha nghangala mpungati, aliyo makumi mpungati nghangala mpungati. 23 Huna luulu, u butemi bo ng'wigulu bukwikolanijiwa na ntemi nebe, uyo akabona ibeelelile kuloja basese bakwe kalanghanile ka sabo jakwe. 24 Wahayandya u kubaloja, wenhwa umo wali na bugasa bo talanta shihumbi ikumi (10,000) Shilingi milyoni magana mingi, nuulu dola ja kukila ha 10,000,000.'. 25 Aho wagayiwa i sha kufunya, u ntemi ulagila giki ajinjiwe u wei ng'wenekili, nu nke na a baana bakwe; ni shikolo shakwe pyi i shose, bulipwe u bugasa! 26 U nsese ng'wenuyo ugwa u ku magulu ga ntemi undayiila alihaya; 'Iyumilijage baba ntemi unilinde ho hado niyanga-yangile, nakukulipa duhu u bugasa pyi u bose!' 27 U ntemi unchila shigongo u nsese ng'wenuyo; untungula, nu bugasa unekeja. 28 "Aliyo u nsese ng'wenuyo aho winga duhu a henaho, umona umo wa basese biye, wali na bugasa kuli we bo denali igana limo Shilingi shihumbi shigehu. I denali imo yali ilenganilile na mheela ya lushiku lumo kuli ntumami wa ha silili.'. Unghaja mu nhingo kunu aling'wila, 'Lipaga u bugasa wako!' 29 Nanghwe u nsese ng'wiye untugija mazwi undayiila alihaya, 'Iyumilijage unilinde ho hado nakukulipa duhu!' 30 Aliyo atankulililwe, unsola uukansoosela mu jeela kushisha aho alamalilaga kubulipa u bugasa bokwe. 31 A basese biye aho babona yaja giko bupinihala no, buukang'wila u saabo-bugonzo pyi i yose umo ikajila. 32 Huna u ise-bugonzo ung'witana; ung'wila giki, 'Gashi u bebe uli nsese wabubi giki. U nene namala kukulekeja pyi u bugasa haha yeniyi duhu, nguno wali wanikumbilija! 33 Yali itakwigeleelilwe nu bebe u kunkulilwa u ng'wiyo git'umo naali nakukulilwa u bebe?' 34 U ise-bugonzo usaaya no, untuula mu makono ga baluhya, aluhe kushisha aho alamalilaga kubulipa pyi u bugasa. 35 Huna luulu, na a bing'we ulu mutudula kwilekeja kufuma mu gati ya ngholo buli munhu na nduguye, h'umo akung'witila u Baba uyo ali ng'wigulu." 1 Huna u Yesu aho wakalicha u kulanga i mihayo yeniyo, winga i Galilaya, uja mu si ya Buyudaya, ku nkilo gwa Yolodani. 2 Na mabita mataale ga banhu gunondeela koi, nanghwe uyubapija. 3 Bafalisayo balebe bung'wegeela kungema, bumuja giki; "Angu, iliho nguno yose-yose iyo idugije kung'wenheleja ngosha kumpeeja nke wakwe?" 4 Nanghwe ubashokeja uhaya, "Mutaali u kusoma i giki uyo akaseema a ha wandijo akabaseema ngosha na nkima?" 5 Ongeja kuhaya giki, "Na luulu u ngosha akuneka ise na nina adimane na nke wakwe. U mu bubili wabo bakubiza mili gumo. 6 Bati babili hangi, bali mili gumo. Kulwa nguno yeniyo, abo badimanyiwe na Mulungu atizigela munhu wa kubalekanya." 7 Bumuja hangi giki, "Nibuli luulu u Musa alagilile bayinhwa talaka balekwa?" 8 Ubashokeja ubawila; "U Musa akamuzunilija u kubaleka a bake bing'we kulwa nguno ya buganghanazu wa ngholo jing'we, kwike gwali gutahelilwe giko kufuma a ha wandijo. 9 Aliyo u nene nalimuwila giki, buli ng'wene uyo uneka nke wakwe ulu iti kulwa bushihani, huna utoola ungi, u ng'wenuyo wabizaga nshihani." 10 A bahemba bakwe bung'wila giki, "Angu gashi i mihayo ya ng'wa munhu na nke ulu ili chene, hambu-hambu kuleka duhu u kutoola!" 11 Nanghwe ubawila; "U gwenuyo batudula kuguzunya pye a banhu; na nghana baliho abo bagudugije, nguno binhwa u budula wenubo. 12 Baliho abo batadugije u kutoola nguno babyalilwe giko, bangi kulwa kwenhelejiwa na banhu, aliyo bangi kulwa kwiyingija boi benekili u budula bo kutoola, nguno ya butemi bo ng'wigulu. Uyo adugije u kugwita ni agwitage." 13 Huna wenhelwa baana giki abatuulile makono na kubalombela, aliyo a bahemba bakwe bubahama. 14 Nanghwe u Yesu uhaya; "Bazunilijagi a baana bize a hali nene. Mutabahangijage, nguno u butemi bo ng'wigulu buli wabo a ba mbika yeniyi." 15 Ubatuulila makono, huna winga ho a henaho. 16 Kuhayimanila, munhu umo wang'wegeela, umuja giki, "Nangi, niite mhayo ki u gwawiza nane nabupandike u bupanga bo welelo na welelo?" 17 Nanghwe ung'wila; "Nibuli ulinibuja nghulu ja mihayo yawiza? U wawiza aliho umo duhu! Aliyo ulu utogilwe kwingila mu bupanga shidimage i shilagilo." 18 U munhu ng'wenuyo umuja, "Shilagilo ki?" Nanghwe u Yesu ung'wila, "Yaya u kubulaga, Yaya u kushihya, Yaya u kwiba, Yaya u kukaanila bulomolomo. 19 Nkujage so na noko, na Ntogagwe nzenganwa ng'wiyo, git'umo witogelilwe bebe ng'wenekili." 20 Nanghwe u sumba ung'wila, "I yeniyo pyi nidimile, numho nalileba ho mhayo ki gungi?" 21 U Yesu unshokeja ung'wila giki, "Ulu utogilwe kubiza nshikanu, jaga ukashijinje i shikolo shako ubinhe bahabi. U wibikija wako wa sabo bukubiza ng'wigulu, huna wize unilondeele." 22 Aliyo u sumba ng'wenuyo aho wagwigwa u mhayo gwenuyo winga ho onzololokaga, nguno wali na sabo ningi. 23 Huna u Yesu ubawila a bahemba bakwe alihaya; "Nalimuwila gwa nghana giki, ili shilambu no u nsabi u kwingila u mu butemi bo ng'wigulu. 24 Hangi niyo zunyagi gete giki, ili shinogu i ngamila u kubita u mu kapundu ka lushinge, kutinda u nsabi kwingila mu butemi bo ng'wa Mulungu." 25 A bahemba bakwe aho bigwa giko bakakumya no, bandya kwiwila boi benekili giki, "Yee! Aliyo luulu, nani uyo adugije u kupila?" 26 U Yesu ubakalalila, huna ubawila giki, "U gwenuyu gutadulikanile u ku banhu. Aliyo u kuli Mulungu pyi i yose idulikanile." 27 Huna u Petelo ushosha ung'wila; "I gisi, angu ulibona giki a bise twaleka pyi i shose kulwa kukulondeela bebe, guliho mhayo ki luulu u gwise?" 28 Nanghwe u Yesu ubawila; "Zunyagi nalimuwila gwa nghana giki, ulu lyushika i likanza lya Ng'wana wa Munhu kwigasha h'isumbi lyakwe ly'ikujo u mu butemi bokwe, na a bing'we abo muli balondeeji bane mukwigasha ha masumbi ikumi na abili ga butemi, mubize balamuji ba ng'anda ikumi n'ibili ja Baisilaeli. 29 Niyo buli ng'wene uyo waleka numba, nuulu baana ba ng'wawe bagosha na bakima, nuulu ise, nuulu nina, nuulu baana bakwe, nuulu malaale kulwa nguno ya lina lyane, akwanukula nghangala igana. Hama akubiza ng'wingiji u mu bupanga bo welelo na welelo. 30 Aliyo baliho bingi abo bali ku butongi, bakubiza ku numa; hama abo bali ku numa bakubiza ku butongi." 1 "Nguno u butemi bo ng'wigulu bubizile giti namugi ha ng'wakwe, uyo akipuuna dilu kujukooba batumami ba mu ngunda gwakwe gwa mizabibu. 2 Wiyigwa nabo kubinha mheela ya denali imo ku lushiku lugima buli ng'wene. Huna ubatuma buja u mu ngunda gokwe, buukandya kutumama. 3 Mu liimi giti lya sa idatu giko ufuma hangi, ubona bangi bimiilaga ng'wigulilu bati na nimo gose-gose. 4 Na a bene ubawila; 'Jagi ning'we u mu ngunda gwane gwa mizabibu, nakung'winha isho shiigeleelilwe.' 5 Nabo buja; mu makanza ga liimi ntwe-gati hangi wahayufuma, wenha bangi; nu mu sa kenda. 6 Kujiliila mu makanza ga sa ikumi n'imo ufuma hangi ubona bangi, nabo bimiilaga duhu bati na nimo; na a bene ubabuja giki, 'Bing'we nibuli ng'walocha ng'wimiilaga aha duhu, muti na nimo shi?' 7 Nabo bunshokeja buhaya, 'Tutaali kupandika u wa kutwinha u nimo.' Ubawila; 'Jagi ning'we u mu ngunda umo!' 8 "Aho lyabiza lya mhindi, u ng'wenekili ngunda ung'wila nanghani o sabo jakwe giki, 'Bitanage ko a batumami ubinhe buli ng'wene i mheela yakwe; wandije abo biza numa, ukamaligije abo batongaga u kushika.' 9 Aho biza abo bakashika sa ikumi n'imo, busola buli ng'wene denali imo. 10 Abo baali batonga bandya kwiganika giki bakusola ningi a bene; aliyo nabo aho bashika busola denali imo buli ng'wene. 11 Huna luulu aho balanukula, bandya kuyung'ung'uula, bakung'ung'uulilaga u ng'wenekili ngunda. 12 Buyuhaya giki, 'A bing'wana aba biza haha yeniyi tulimalija, bagelela kutumama sa imo duhu, ni ginehe watulenganija nabo, aliyo a bise twalochaga tukutumamaga mu kwiyumilija na kupya liimi!' 13 "Nanghwe unshokeja umo wabo ung'wila giki, 'Ng'wanong'wise, natukwiboneelaga. Angu, twali tutizuniligije giki ukusola denali imo? 14 Natogagwa nene u kung'winha u wa kumalija git'umo nakwinhila u bebe. Bebe, solaga i sabo yako uje! 15 Nuulu hamo u nene itanigeleelilwe kujitumamila i sabo jane umo natogelilwe? Kolaga hamo wasaaya shi iki wabubona u wiza-ngholo bone?' 16 H'umo ikubizila; a ba kumalija bakubiza ba kwandya, hama a ba kwandya bakubiza ba kumalija!" 17 U Yesu aho ali mu lugendo alilinha kuja Yelusalemu, u mu nzila akabapunja ha mhujo abo ikumi na babili; ubawila giki, 18 "I haha tulilinha kuja Yelusalemu, u Ng'wana wa Munhu akujutuulwa mu makono ga bagabiji bataale na balangi ba shilagilo, banamule nsango gwa kubulagwa. 19 Ha numa bakuntuula mu makono ga banhu ba mahanga U mhayo gwenuyu gukatumamilagwa u mu Bibilia kubahaya banhu abo bati Bayudaya; nuulu banhu abo nhungwa jabo jitanyegije Mulungu (Bfe 4:17).', bangimbe nyachilu na kuntula, hama bakunkoma ha nsalaba. Aliyo akujuuka ha lushiku lo kadatu lwaho." 20 Kuhayimanila nke wa ng'wa Zebedayo na bitunja bakwe ong'wegeela u Yesu, ushika untugija mazwi alinomba mhayo. 21 Nanghwe u Yesu umuja; "Ulitogwa ki?" Ngikulu nanghwe ushosha alihaya, "Seeba, ka lagilaga shi giki a bitunja bane a babili aba baligashe nangho u mu butemi wako, umo ku nkono gwako gwa bulyo, nu ungi u ku gwa lumoso!" 22 Nanghwe u Yesu ushosha ubawila, "A bing'we angu mutagumanile uyo muligulomba! Mudugije kushing'wa i shikombe isho nali hihi kushing'wa u nene?" Bung'wila; "Tudugije!" 23 Ubawila, "Na nghana mukushing'wa i shikombe shane; aliyo u gwa kwigasha ku nkono gwane gwa bulyo na gwa lumoso, guti gwa kumuzunilija nene; u gwene guli gwa banhu abo balonja-longejiwe na Baba." 24 Abo ikumi aho bigwa, bubapelanila a bichabo a ba shikulu na shizuna. 25 Huna u Yesu ubitana ubawila; "Mumanile giki a basugi ba mahanga h'a balomani, na giki a bataale babo h'abo bakabatumamyaga bo nguzu! 26 U ku bing'we itigeleelilwe ibize giko, aliyo buli ng'wene uyo atogilwe kubiza ntaale u mu bing'we, shing'wigeleelilwe abize ntumami wing'we. 27 Nu yuyo atogilwe kubiza ntongeeji u mu bing'we abize nsese wing'we. 28 Nguno nu Ng'wana wa Munhu atizile kutumamilwa, aliyo kutumama, na kufunya bupanga bokwe kubiza shikomoolelo kulwa nguno ya bingi." 29 U Yesu na a bahemba bakwe aho balinga i Yeliko, ibita itaale lyunondeela. 30 Baaliho na babboku babili bigashije bbihi na nzila; aho bigwa giki Yesu alibita, bandya kuhamuka balihaya, "Ng'wana wa ng'wa Daudi, tukulilagwe!" 31 A banhu buyubahama giki bahuumule, aliyo a bene hu bongeja gete u kuhamuka balihaya; "Seeba, Ng'wana wa ng'wa Daudi; tukulilagwe!" 32 U Yesu wimiila ubitana. Ubabuja giki, "Mutogilwe nang'witile ki?" 33 Nabo bunshokeja baling'wila giki, "Seeba, ka a miso gise gabone!" 34 U Yesu ubasaatwa, ugakuumya a miso gabo; haho na haho bandya kubona, bunondeela. 1 Bahayutumbya Yelusalemu, bubiza bashika Betifage, ku lugulu lo mizeituni, u Yesu utuma babili ba bahemba bakwe. 2 Ubawila giki, "Jagi u mu chalo isho shili ku butongi wing'we shenisho, ulu mulashike mukubona nzobe ili na ng'wana itungilwe, italigulilagi munenhele. 3 Ose-ose uyo alamuwile mhayo ng'wilagi giki, 'Seeba ali na nimo najo, akujishosha haha yeniyi duhu.' " 4 U gwenuyo gukaja giko kulwa kushikilijiwa kwa mhayo uyo guhayiwe kubitila muli nghangi; giki, 5 "Guwilagi u nzengo gwa Sayuni, 'Managa giki, u Ntemi wako u ng'widohya, aliza kuli bebe adamhilile nzobe; ali ha nzobe, ng'wana wa nzobe.' " 6 A bahemba benabo aho baja, buukiita umo akabawilila u Yesu. 7 Biyenha i nzobe nu ng'wana wayo, aho bajishisha bujituulila myenda a ha migongo yajo, udamhila. 8 Mabita mataale ga banhu bandya kuja balamba myenda yabo u mu nzila, bangi buyubbuta matambi mado-mado ga miti bagaponangija u mu nzila. 9 A mabita ayo gaali u ku butongi bokwe na a yayo gakuubijaga gandya kuhamuka galihaya; "Ikujo libize u kuli Ng'wana wa ng'wa Daudi. Akumilijiwe uyo aliza mu lina lya ng'wa Seeba; ikujo libize higulya no!" 10 Aho oshika u mu nzengo gwa Yelusalemu, pye a hose hubiza tagambi, pyi buyibuja giki, "I gete, nani u ng'wenuyu?" 11 A mabita gushosha galihaya, "U ng'wenuyu nghangi, Yesu wa Nazaleti ya Galilaya!" 12 U Yesu aho wingila u mu hekalu, ubapeeja pye abo biitilaga mo byashala ja kujinja na kugula shikolo, ujisalingula i meza ja bakaabanya ba hela, pye na a masumbi ga bajinja ba mhunda. 13 Ubawila; "Yandikilwe giki, 'I numba yane ikwitanwa numba y'ilomba; aliyo a bing'we mukwiyitaga kubiza ipilinga lya basambo!' " 14 Aho ali mu hekalu bung'wegeela babboku na balemehazu, ubapija. 15 A bagabiji bataale na a balangi ba shilagilo bakapelana no aho bashibona i shakukumya isho akabeeja; bubabona na banigini u mu hekalu balihiliila buhaya giki, "Ikujo libize kuli Ng'wana wa ng'wa Daudi!" 16 Bung'wila giki, "Ulibigwa umo balihayila a benaba?" Nanghwe u Yesu ubashokeja; "Bugatu! A bing'we mutaali u kusoma umo guhayililwe giki, 'Bebe walangile banigini na beleele kulamya na milomo yabo?' " 17 Huna ubaleka winga ho a henaho, ufuma hanze ya hekalu, uja Betania uukalaala kwenuko. 18 A ha ntondo yaho i dilu ulinha ngulya ashokile hangi u mu nzengo, aliyo wali atuubile. 19 Aho ali mu nzila ubona ntini, uliga ho kulola; kwike ugayiwa shikolo shose-shose, gwali na maduutu duhu. Uguwila u nti giki, "Utalatwaja matwajo ilali!" Haho na haho guuma u ntini gwenuyo! 20 A bahemba aho babona bukumya no, buhaya, "Yee, aliyo nibuli guuma haho na haho u ntini?" 21 Nanghwe u Yesu ubashokeja uhaya, "Zunyagi nalimuwila gwa nghana giki, ulu ng'ubiza na kuzunya kuti na kutawa-tawa, mudugije kugwita u mhayo gwenuyu; niyo iti ku ntini duhu, aliyo nuulu lugulu git'ulu mudugije kuluwila giki, 'Ingaga a henaho ukagwe mu nyanza,' na nghana ikuja chene. 22 Niyo hangi buli shikolo isho mukulomba mu kuzunya, mukupandika." 23 Aho washika hangi u mu hekalu wandya kulanga, kuhayimanila bansanga bagabiji bataale na banamhala; bumuja balihaya giki, "Bebe, iyo ukwiyitaga yeniyi, ukwiyitaga mu budula ki? Niyo hangi nani uyo wakwinhile u budula wene?" 24 Nanghwe u Yesu ushosha ubawila giki, "Nane namubuje mhayo gumo, ulu mulanishokeje nane nakumuwila i yeniyi nakwiyitaga mu budula ki. 25 U bubatiija bo ng'wa Yohana, boli bufumile hali? Ng'wigulu, nuulu ku banhu?" Bandya kwilunjalunja baliwila giki, "Ulu tulahaye boli bufumile ng'wigulu akutubuja, 'Nibuli luulu mutizunije i mihayo yakwe?' 26 Aliyo hangi u kuhaya giki, 'Boli bufumile ku banhu,' ni chene tulogoha, nguno pye a banhu bamanile giki u Yohana wali nghangi." 27 Huna luulu bukalila kunshokeja u Yesu balihaya giki, "Tutamanile!" Nanghwe ubawila, "Nu nene natumuwilaga i yeniyi nakwiyitaga mu budula ki." 28 "I gisi luulu, himba mulibona ginehe? Waliho munhu umo, wali na bitunja babili. Uja kung'wila u wa kwandya giki, 'Bebe ng'wanone, lelo jaga ukatumame u mu ngunda go mizabibu umo.' 29 Nanghwe ushosha uhaya; 'Mm, yaya natudula!' Aliyo a ha numa ya henaho ugalucha a maganiko uja. 30 U namhala uukang'wila nu wa kabili u mhayo gwenuyo; u ng'wene uhaya, 'Bugatu baba, nakuja;' aliyo atajile. 31 U mu bubili wabo, ali ginehe uyo akiita umo wali atogelilwe u saabo?" Buhaya, "U wa kwandya!" Nanghwe u Yesu ubawila; "Huna luulu zunyagi nalimuwila gwa nghana giki, a batobisha ba goodi na a bamalahya bakumutanga u kwingila u mu butemi bo ng'wa Mulungu. 32 Nguno u Yohana akiza kung'oolekeja a bing'we nzila ya butungilija ng'unemeja i yakwe; aliyo a batobisha ba goodi na a bamalahya buzunya. Lelo a bing'we nuulu aho ng'wabona a ha numa yaho, nahene mutagalukile giki muzunye!" 33 "Degelekagi lusumo lungi, oliho munhu nebe namugi ha kaya yakwe, akalima ngunda uguhamba mizabibu, huna ugupindilija ngitili, usimba mo n'ikamilo lya divai. Ulola uzenga mo na numba ya balanghani, hanuma ugutuula mu makono ga balimi, u wei winga ho. 34 Aho lyegeela ikanza lya matwajo, utuma basese bakwe, baje u ku balimi bakasole a matwajo gakwe. 35 Aliyo a balimi benabo buukabadima a basese bakwe; umo buntulagula milangha, ungi bumulaga, na ungi bumponda mawe. 36 Utuma hangi basese bangi, lelo bingi ho kukila a ba kwandya; aliyo na a bene buukabiitila giko duhu. 37 Wanoga nose untuma ng'wana wakwe, kunu alihaya giki, 'Bakunkuja u ng'wana wane!' 38 Aliyo a balimi benabo aho bamona u ng'wana, biwila giki, 'Uyu angu hu ng'wene u ng'wingiji gete, tumulagagi tubusole bise u wingiji bokwe!' 39 Nghana bundima, bundutanja kuja hanze ya ngunda, buukamulaga! 40 I gisi luulu, u ng'wenekili ngunda ulu wiza, akubiita ginehe a balimi benabo?" 41 Bunshokeja giki, "Akwiza abakenaagule nguno bali balimi babubi, nu ngunda ugutuula mu makono ga balimi bangi, abo badugije kung'winha a matwajo ga mu ngunda mu makanza ayo gigelile." 42 A henaho u Yesu ubawila; "A bing'we mutaali u kushisoma i shandikwa isho shihayile giki, 'I liwe ilo bakalilema bazengi h'ilo lyabizile lya kwigoloolela i numba; u mhayo gwenuyu gufumile kuli Seeba, niyo guli gwawiza no u mu miso gise?' 43 "Huna luulu, nalimuwila mukutaajiwa u butemi bo ng'wa Mulungu, linhwe ihanga lingi; ilo likutwaja matwajo ayo gigeleelilwe. [ 44 Nose ulu munhu uligwila i liwe lyenili, akupaanaguka paza-paza, lelo uyo lyungwila, u ng'wene likuntobagula tobo-tobo!]" 45 A bagabiji bataale na a Bafalisayo aho bajiigwa i sumo jakwe jenijo, bumana giki akajihaya kulwa nguno yabo. 46 Aliyo u kundima bakagogoha a mabita, nguno a banhu bamonaga giki ali nghangi. 1 Ha numa hangi u Yesu ongeja kubawila shigemenghejo; uhaya giki, 2 "U butemi bo ng'wigulu tukuwikolanija na ntemi nebe, uyo akabeeja bukombe kulwa nguno ya ng'witunja wakwe. 3 Huna utuma basese bakwe baje bubawila abo baali balaalikwa giki bize u ku buyegi; aliyo bulema! 4 Utuma hangi basese bangi; ubawila, 'Jagi mukabawile pye abo baali balaalikilwe giki: Pyi i shose shilonja-longije; niyo nasinzaga na ng'ombe jane kulwa nguno y'ikubi, hama i haha i shiliwa shalindaga balyi duhu. Ka nzugi u ku bukombe!' 5 Aliyo batadililile; bukuluja bajile, buli ng'wene ku yakwe. Umo ku ngunda gokwe, ungi ku byashala yakwe. 6 Lelo a bangi bubadima a basese bakwe bubaluhya na kubabulaga! 7 U ntemi akasaaya no, utuma bashilikale bakwe buukababulaga a bahunga benabo, nu nzengo gwabo bugutiima moto. 8 Huna ubawila a basese bakwe giki, 'Bing'we; u bukombe butang'anhilile, lelo a balyi abo baali balaalikilwe, a bene batigeleelilwe nuulu hado. 9 Huna luulu jagi pye a hose uko mayila gamanhigije; buli bene abo mulayubabona bawilagi bize u ku bukombe.' 10 Na nghana a basese benabo buja balibakuminga pye abo bababonaga u mu mayila, a babubi na a bawiza. Biza bigasha kushisha, lyokala i libukombe! 11 "Aliyo u ntemi aho wingila giki abalole a bageni bakwe, ubona mo munhu atazwalile shizwalo sha kwingilila u mu bukombe! 12 Umuja giki, 'Bebe ong'wise, ni wingilaga ginehe u bebe u ng'wenumu, aliyo ni shizwalo sha kwingilila u mu bukombe utazwalile?' Ugayiwa u gwa kushosha! 13 Huna u ntemi ubawila a batumami giki, 'Ntungagi a magulu na a makono gakwe, mumponye ku giiti sha hanze; uko banhu bakulila na kushelanya mino!' 14 Nguno a bitanwa bali bingi, aliyo a basolwa bali bagehu!" 15 Huna a Bafalisayo buja kubeeja long'we ya kungwasha u Yesu mu kalungalungile. 16 Buntumila bahemba babo na ban'ikulu ba ng'wa Helode. Biza kung'wila, "Nangi, tumanile giki u bebe ukashimizilaga mu nghana, ni nzila ya ng'wa Mulungu ukilangaga mu nghana; nguno utiitaga mhayo kuli munhu ose-ose kulwa kulola bushu bokwe. 17 Alituwilage umo ukwiganikilaga, u mhayo gwa kutoba goodi ya ng'wa Kaisali guzuniligije, nuulu yaya?" 18 Aliyo u Yesu kulwa nguno wali abumanile u bubi wabo, ubashokeja ubawila giki, "Bing'we bibeeleja, nibuli mulinigema? 19 Noolekejagi i hela ya goodi." Bung'wenhela denali imo. 20 Huna ubabuja giki, "I suso iyi nu wandike wenubu sha ng'wa nani?" 21 Bunshokeja, "Sha ng'wa Kaisali." Nanghwe ubawila, "Na luulu, i sha ng'wa Kaisali ng'winhagi Kaisali; ni sha ng'wa Mulungu ng'winhagi Mulungu." 22 Aho bigwa bakakumya na kakumije kangi nako, binga ho buneka. 23 U mu lushiku lwenulo duhu hangi bunsanga Basadukayo; abo bahayile giki butiho bujuuko. Huna luulu bumuja 24 buhaya, "Nangi, u Musa ahayile giki, ulu munhu uzumalika aliyo ati na baana, ng'wanong'wawe akung'wingila u nkima ng'wenuyo, antoole amyalile baana u nduguye. 25 Ali luulu, baaliho banhu mpungati ba shikulu na shizuna, bikalaga hamo nise ng'wenumu umu; u tang@i wabo akatoola, aliyo ucha atalekile baana, ng'wanong'wawe ung'wingila u nkima u nchilwa. 26 U wa kabili ng'wenuyo nanghwe gung'wilongela u gwenuyo; nu wa kadatu, kushisha bushila pye a bose mpungati! 27 Aho bashila pye, nose nu nkima ucha! 28 I gisi luulu, u ng'wikanza lya bujuuko, akubiza nke o ng'wa nani u mu bose mpungati, iki pye baali bantoola?" 29 U Yesu ubashokeja ubawila giki, "A bing'we mutashimanile i shandikwa, nu budula bo ng'wa Mulungu, h'i chene mulihubila. 30 Nguno u ng'wikanza lya bujuuko batubiza ba kuyutoola nuulu kutoolwa, aliyo bakubiza giti bamalaika ba ng'wigulu. 31 Niyo u mhayo gwa kujuuka bafu gwenuyu, mutaali u kusoma umo akumuwililaga u Mulungu; i giki, 32 'U nene nali Mulungu wa ng'wa Abulahamu, na Mulungu wa ng'wa Isaka, na Mulungu wa ng'wa Yakobo? U wei ati Mulungu wa bafu, ali wa bapanga.' " 33 A mabita ga banhu aho gigwa giko gakabukumya no u bulangi bokwe. 34 Bafalisayo nabo bung'witinja aho bigwa giki wabahuumuja a Basadukayo. 35 Umo wabo (wali nangi wa shilagilo), umuja ibujo mu kungema; uhaya giki, 36 "Nangi, i shilagilo i shitaale u mu malange ni shili ginehe?" 37 Nanghwe ung'wila, " 'Ntogagwe u Seeba Mulungu wako na ngholo yako yose, na bupanga wako bose, na maganiko gako gose.' 38 I shenishi h'i shitaale, hangi h'i sha kwandya. 39 Ni sha kabili shili giko duhu; shihayile giki, 'Ntogagwe nzenganwa ng'wiyo git'umo witogelilwe bebe ng'wenekili.' 40 U ng'wihando gwa malange gose, na a kalangile ka bahangi bose, guli ha shilagilo shenishi bubili washo." 41 Aho bibilinga a Bafalisayo, u Yesu ubabuja 42 uhaya giki, "Mukwibonaga ginehe i mihayo ya ng'wa Kilisto, i gete ni ng'wana o ng'wa nani?" Bung'wila, "O ng'wa Daudi!" 43 Nanghwe ubawila; "Hama nibuli luulu u Daudi ng'wenekili, akanghaya mu nguzu ja ng'wa Moyo giki Seeba? Nguno akahaya, 44 'U Seeba akang'wila u Seeba wane, igashaga ku nkono gwane gwa bulyo, kushisha nabatuule a banishi bako ha silili ya mhambala jako.' 45 I gisi luulu, u Daudi ulu aling'witana giki Seeba, numho ali ng'wana wakwe hangi kinehe?" 46 Atigelile nuulu umo wa kunshokeja mhayo; niyo kufuma lwise lwenulo atigelile hangi munhu wa kumuja mhayo gose-gose. 1 Huna u Yesu wandya kubawila a banhu hamo na a bahemba bakwe 2 giki, "A balangi ba shilagilo na a Bafalisayo, bali h'isumbi lya ng'wa Musa. 3 Ali luulu, idimagi pyi iyo bakamuwilaga, niyo g'wishikilija. Kwike yaya u kwita umo bakiitilaga a boi, nguno bakayombaga duhu, aliyo yaya u kushikilija. 4 Hangi bakatungaga miligo midito bayubaseseja a banhu ku mabega kwibuucha, aliyo a boi benekili bati n'iganiko lya kwibuucha nuulu hado; nuulu ni kukuumya ho na lwala lwabo duhu biya. 5 Nguno pyi i milimo yabo bakiitaga giki babonwe na banhu; u gwabo guli gwa kwikala bukulilija fulakitelia jabo, na kulihilija masune ga nghanjo jabo duhu. 6 Nu mu masinagogi batogilwe kwigasija masumbi g'ikujo; hama nuulu bulaalikwa kuja ku shigukulu, nu kwene bakakuubilijaga ha magele ga bakujiwa. 7 Pye na mu magulilu hose bagaagaanile kwikala bugishiwa na kwitanwa, 'Nangi!' 8 A bing'we yaya u kwikala mukwitanagwa, 'Nangi nuulu: Labi, a makulu ga Labi gene Nangi.'.' Nguno u Nangi wing'we ali umo duhu, lelo a bing'we pyi muli badugu. 9 Hangi yaya u kung'witana munhu nuulu umo u mu si umu giki, 'Baba,' nguno muli na Sing'we umo ng'wigulu. 10 Niyo a bing'we yaya u kwitanwa 'Bataale,' nguno u Ntaale wing'we ali umo duhu, ng'wene Kilisto. 11 Hama a bing'we u ntaale wing'we h'uyo akubiza ntumami wing'we. 12 Ose-ose u wa kwigunguhya wei ng'wenekili, akudohelejiwa, aliyo u wa kwidohya, u ng'wene akugunguhiwa." 13 "Bing'we balangi ba shilagilo na Bafalisayo bibeeleja, muli mu kwihiga; nguno mukabalugalilaga a banhu u butemi bo ng'wigulu. A bing'we mulemeelilwe u kwingila, aliyo na a babo batogilwe u kwingila mutabazunilijaga u kubita! [ 14 Muli mu kwihiga a bing'we balangi ba shilagilo na Bafalisayo bibeeleja, bing'we abo mukalyaga sabo ja bakima bachilwa, na kulomba kalombele kalihu ka kwiyoolecha; managi giki a bing'we mukupandika nsango ntaale kutinda!] 15 Muli mu kwihiga kutaale no a bing'we balangi ba shilagilo na Bafalisayo, nguno mukakilaga manyanza na magunguli kujuhembeka munhu umo; hama ulu ng'wanghembeka huna ng'wang'wenheleja kubiza munhu wa kujimilila mu nsango gwa moto git'umo muli a bing'we, na kutinda ho! 16 A bing'we batongeeji muli mu kwihiga, nguno muli babboku: ng'wakuyulanga giki, 'Munhu ose-ose nuulu akitonga kunu akwihayaga hekalu atubonelwa mhayo, aliyo ulu witonga mu kujihaya hela ijo jilimo u mu hekalu, u ng'wenuyo wigwashaga!' 17 Bing'we babbuuli na babboku, i shitaale ni shili ginehe? I hela, nuulu i hekalu iyo ikajeejaga i hela? 18 Na hangi mukalangaga giki, 'Munhu ose-ose nuulu akitonga mu kuguhaya ng'walilo atubonelwa mhayo, aliyo ulu witonga mu kushihaya i shitambo isho shili a ha ng'walilo, u ng'wenuyo wigwashaga!' 19 Bing'we babboku, i shitaale ni shili ginehe? I shitambo, nuulu u ng'walilo uyo gukasheejaga i shitambo? 20 Huna luulu managi giki, buli munhu ulu witonga mu kuguhaya ng'walilo, numho witongaga mu lina lyago u ng'walilo, hamo ni shikolo isho shili higulya yago. 21 Nu yuyo witonga kunu akwihayaga hekalu, numho witongaga mu lina lyayo, nu yuyo akikalaga mo. 22 Hangi nuulu munhu witonga mu kulihaya igulu, numho witongaga ku lina ly'isumbi lya ng'wa Mulungu, nu yuyo aligasigije. 23 "Muli mu kwihiga a bing'we a balangi ba shilagilo na Bafalisayo bibeeleja, nguno mukafunyaga imo ya ng'wikumi ya shikolo shido-do-do, giti shisanjo sha mu shiliwa maduutu malebe na miji milebe iyo banhu bakasanjaga mu shiliwa; (lol. na Luk 11:42).'; aliyo i mihayo mitaale i ya mu malange, giti kulamula mu butungilija, na kuchila shigongo, na kuzunya; i yene mukilekaga. Shing'wigeleelilwe kwishikilija i yeniyi, kwike ni yingi iyo yaya u kwileka. 24 Bing'we batongeeji babboku, u nimo gwing'we u ntaale guli gwa kuyunga giti ng'wiyungilo, na kuyusolanhya, ng'waponya u bufune, lelo i ngamila ng'wajimila! 25 Muli mu kwihiga a bing'we balangi ba shilagilo na Bafalisayo bibeeleja, nguno mukiyoogelelejaga higulya-gulya giti kooja shikombe na mabakuli, aliyo u mu gati ng'okalile wibi na kwikumva kwabubi. 26 Bebe Nfalisayo mboku, ojaga tame u mu gati ya shikombe sheele, huna ushooje ni hanze! 27 Muli mu kwihiga a bing'we balangi ba shilagilo na Bafalisayo bibeeleja, nguno mubizile giti shigila isho shikabonekanaga shawiza a higulya, iki shizengeelilwe shubilwa na swakala, aliyo u mu gati shokalile maguha ga bafu, na busoso bo mbika jose! 28 H'umo mukabonekanilaga u ku banhu; a higulya muli batungilija, aliyo u mu gati ng'okalile wibeeleja na bugomi!" 29 "Muli mu kwihiga a bing'we balangi ba shilagilo na Bafalisayo, nguno i shigila sha bahangi mukashizengeelaga, ng'wayugaliila na mashigo ga batungilija. 30 Kunu mukuhayaga giki, 'Ulu ni twali tuliho u mu shiku ja bakulugenji bise, ni tutizuniligije nabo u mu kugiita a mininga ga bahangi!' 31 U mu kuhaya giko, mukwikaanilaga bing'we benekili giki muli baana ba babulagi ba bahangi. 32 Hu kuhaya yokalilijagi i ngelekelo ya basing'we. 33 Bing'we abo muli nzoka, na bubyile wa shipili, mukugwiliga ginehe u nsango gwa moto? 34 Huna luulu managi giki, nalimutumila hangi bahangi, na banhu bitegeleja na balangi, bamo mukubabulaga na kubakoma ha misalaba, bamo babo mukuyubatulila mu masinagogi ging'we; niyo mukuyuja mukubahigaga hose-hose u mu mizengo. 35 Kushisha a mininga ga beela pye a bose gidikile ha mitwe ying'we; pye ayo gaamala kwitwa ha si, kwandija ga ntungilija Abeli, kwiza kukaja ku ga ng'wa Zakalia ng'wana Belekia, uyo mukamulagila mu hekalu ku butongi bo ng'walilo. 36 Nalimuwila gwa nghana giki, i yose iyi ikubagwila a banhu ba shibyalilwe ishi." 37 "Yelusalemu, Yelusalemu, mulagi o bahangi; bebe uyo ukabapondaga mawe abo ukatumilagwa. Nashishaga nghangala jinga nakumanagugema kubakuminga a baana bako, git'umo ngoko ikakumingilaga zwiyu jayo yajibandila mu manana gayo; aliyo utatogilwe! 38 Managa giki olekelagwa buyiki i numba yako! 39 Nguno nalikuwila utunibona hangi kushisha aho ukuhaya giki, 'Ali na mbango uyo aliza mu lina lya ng'wa Seeba!' " 1 Huna u Yesu ufuma u mu hekalu; aho alija a bahemba bakwe bung'wegeela bayung'oolekeja umo gaali gazengelilwe a mabindo gayo. 2 Nanghwe ushosha uhaya; "Angu muligabona pye a genaya? Nalimuwila gwa nghana giki, litiho iwe a henaha ilo likulekwa higulya y'iwe lichalyo, ilo lituholomolelwa ha si!" 3 Huna uukigasha mu lugulu lo mizeituni, a bahemba bakwe bung'wegeela hoi, bali boi duhu. Buhaya giki, "Tuwilage, i yeniyi ikubiza ho nanali; na hangi shikubiza ho shimanikijo ki i sha kwiza kwako, ni sha koolecha kushikiila kw'ikanza?" 4 U Yesu ushosha ubawila giki, "Ilanghanagi, munhu ose-ose atizumulemba-lemba. 5 Nguno bingi bakuyiza mu lina lyane, balihaya giki, 'U nene hu nali Kilisto!' Niyo bakuhubya banhu bingi . 6 Hama mukwandya kuyigwa mabulugu na nghulu ja mabulugu. Aliyo yaya u kufung'wa ngholo, i yeniyo shiigelile ibize ho; kwike i ngelelo ikubiza itaali u kushika. 7 Nguno bukubiza ho wiyubukiji ha gati y'ihanga n'ihanga, na butemi ku butemi. Jikuyudinghima nyahinga, na kwilonga nzala mu mapandi mingi. 8 Kwike pyi i yeniyi ili giti wandijo wa kulung'wa busungu duhu." 9 "Na mukuyulodeelwa ng'wayuluhiwa na kubulagwa. Niyo pye a mahanga gakumukolwa kulwa nguno ya lina lyane. 10 Hama bingi bakwipama, na bakuyilodeela kulwa nguno ya kwikolwa benekili na benekili. 11 Na bahangi bingi balomolomo bakwilonga, bayubenheleja banhu bingi kwinga u mu nghana. 12 Butogwa bo banhu bingi bukupola kulwa nguno ya bugomi kongeja kukwila. 13 Aliyo uyo wiyumilija kushisha ku ngelelo, akupila. 14 Niyo i Nghulu ja butemi jeniji shiigelile jilomeelwe pye a hose u mu si, wilonge bukaaniji ku mahanga gose; huna luulu i ngelelo ikushika." 15 "Ali luulu, i sha malofu i shikenaaguji isho shihayiwe na nghangi Danyeli ulu ng'ushibona shimiila h'ipandi lyeela, (uyo alisoma ni itegelejage), 16 a henaho abo bali mu si ya Buyudaya ni bapeelelage ku ngulu. 17 Uyo usangwa ali kwigulya ya numba, atizika giki asole shikolo kufuma mu numba yakwe. 18 Nu yuyo ali ku malaale atizushoka ku numa kusola shizwalo shakwe. 19 U mu shiku jenijo bakubiza mu makoye mataale no abo bakusangwa bali nda, na a babo bakubiza bakonhyaga. 20 Lombagi u kupeela kwing'we kutizubiza mu shiku ja mbeho ya mu shiyaga, nuulu ha sabato. 21 Nguno u ng'wikanza lyenilo bukubiza ho buluhi butaale no, ubo butaali kwilonga kufuma ha wandijo wa si kushisha haha; hama butalabiza ho hangi na hado yaya! 22 Niyo ulu ni iti kugehiwa i shiku jenijo, wali atiho wa kupila nuulu umo, aliyo i shiku jenijo jigehiwe kulwa nguno ya basolwa. 23 "Nose ulu ose-ose umuwila giki, 'Lolagi uuy'aha u Kilisto,' nuulu giki, 'Ali kuunu,' yaya u kuzunya. 24 Nguno bakwilonga bakilisto balomolomo, na bahangi balomolomo; niyo bakuyoolecha maleeba mataale na mihayo ya kukamaaja, giki ulu yudulikana babahumbuule na a basolwa. 25 Managi giki u nene nalimuhugula kuko itaali u kwilonga i yeniyo. 26 Hu kuhaya giki nuulu munhu umuwila, 'Lolagi uuyo ali ku matogolo,' yaya u kufuma; nuulu giki, 'Lolagi mu kaya alimo wibisaga,' mutizuzunya. 27 Nguno ikubiza git'umo lulabi lukalabijaga mu kiya, aliyo u bung'weku boshika ng'weli. Nu kwiza kwa Ng'wana wa Munhu kukubiza giko. 28 Nguno aho guli mimba hu hene aho jikwikumingila ni mbeshi." 29 "Aliyo u buluhi wa mu shiku jenijo ulu bubita, haho na haho i liimi likwitilwa giiti, nu ng'weji gukoya u kufunya u bupe wago. Ni sonda jikuyumodaguka kufuma u kwilunde; pyi nu budula bo ng'wigulu bukutinginyiwa. 30 Huna luulu u ng'wilunde shikubonwa shimanikijo sha Ng'wana wa Munhu. Pyi i ng'anda ja banhu ba mu si bakulila nghungu; hama bakumona u Ng'wana wa Munhu ali mu malunde ga ng'wigulu aliza, na budula n'ikujo itaale. 31 Huna akutuma bamalaika bakwe n'ilaka itaale lya mhembe. Bakuja balibakuminga pye a basolwa bakwe kufuma mhandi ine ja si; kufuma wandijo w'igulu kushisha ku ngelelo yalyo!" 32 "I haha u mhayo gwenuyu gwilangilagi ku ntini. A matambi ga nti gwenuyo ulu gandya kusonga na kufuluma maduutu managana, mukamanaga giki gwegeelaga u ng'waka. 33 Ni mihayo yeniyi ili giko; ulu ng'ubona yandya kwilonga managi giki ali hihi, nuwe wegeelaga ali ha nyango. 34 Nalimuwila gwa nghana giki, i shibyalilwe ishi shitubita aho itaali kushikiila pyi i yose iyi. 35 I ligulu ni si shikubita, aliyo i mihayo yane itiko kujimiila na hado yaya!" 36 "Kwike atiho uyo alumanile u lushiku lwenulo ni likanza; nuulu a bamalaika ba ng'wigulu batamanile, pyi nu Ng'wana; ulu ati Baba wike. 37 Nguno u kwiza kwa Ng'wana wa Munhu kukubiza git'umo ikajila mu shiku ja ng'wa Noa. 38 U mu shiku jenijo aho lyali litaali kwiza i lihuuma, balyaga na kung'wa; hangi batoolaga na kutoolwa, kushisha mu lushiku ulo Noa akingila mu ngalaba. 39 Batachagukile nose lyubasanganija i lihuuma, lyubapyagula pye a bose. H'umo kukubizila nu kwiza kwa Ng'wana wa Munhu! 40 Banhu babili bakusangwa bali mu ngunda, umo akutwalwa, umo ulekwa! 41 Bakima babili bakusangwa bakwishiishaga, umo akutwalwa, umo ulekwa! 42 Na luulu ikalagi nzugulu-matu, nguno mutamanile u Seeba wing'we akwiza lushiku ki. 43 Hama managi giki, u namugi ha ng'wakwe ulu ni walideeba i likanza lya kwiza kwa ng'wibi, ni atilekanigije i numba yakwe ikambagulwe! 44 Nose luulu na a bing'we shing'wigeleelilwe kwikala nzugulu-matu, nguno u Ng'wana wa Munhu akwiza ng'wikanza ilo mutuliganikilaga." 45 "I gisi, nsese ki u nsanyiwa na ng'witegeleja, u wa kutuulwa na ise-bugonzo ha butaale bo kaya yakwe, giki ayubagabanhya banhu ba ha ng'wakwe buli ng'wene shiliwa shakwe ng'wikanza ilo ligeleelilwe? 46 U nsese ng'wenuyo ulu usangwa nu ise-bugonzo akwitaga iyo alagililwe, akubiza na mbango ningi no. 47 Nalimuwila gwa nghana giki akung'wita abize ntaale wa shikolo shose i sha ha ng'wakwe. 48 Aliyo u nsese ng'wenuyo ulu wabubi, huna wandya kwiwila u mu moyo gokwe giki; 'Yu, odilile no niyo u baba-bugonzo!' 49 Hama na ulinhya kuyubatula a basese biye, kunu akulyaga na kung'wa na bakolwa-walwa, 50 u ise-bugonzo akung'wisanganija u nsese ng'wenuyo mu lushiku ulo atalwiganikilile, n'ikanza ilo atalimanile. 51 Akwiza amutagule mapingili-mapingili, ni mheela yakwe ang'wisaabile ng'wigele lya bibeeleja, uko kukubiza kulila nghungu na kushelanya mino!" 1 "Huna luulu, u butemi bo ng'wigulu bukwikolanijiwa na banhya ikumi, abo bakasola tala jabo buja kung'wima nzila ntooji. 2 A batano babo baali babbuuli, aliyo a bangi a batano bubiza bachaguku. 3 A babbuuli bakasola i tala jabo ahene, kwike a maguta a ga kongeja batasolile. 4 Aliyo a bachaguku, aho basola i tala jabo busola na maguta mu shiseme sha helegeko. 5 U ntooji akadila u kushika, nose butindwa tulo pye a bose, bulaala." 6 "U bujiku aho bohuumulija, kuhayimanila yoge na mhundu jazilinghanya; banhu bandya kwiwila, 'Oshika u ntooji, nsung'wanhagi.' 7 Huna luulu a banhya ikumi benabo bugulumuka wangu-wangu, bandya kugubeeja u moto gwa tala jabo jibake chiza. 8 A babbuuli bubawila a bachaguku giki, 'I tala jise jililimalima jilihaya kujima, tongejagi nise a maguta ging'we.' 9 Nabo a bachaguku bubashokeja balihaya giki, 'Gatutwigela a bise na a bing'we; jagi u ku bajinja mukagule ging'we ning'we.' 10 Aho balija ushika u ntooji, abo baali bamaliilile bingila nanghwe u mu numba ya bugeni, gulugalwa u nyango! 11 "Ha numa ya henaho bushika na a banhya a bangi balihaya, 'Tulugulilage nise baba!' 12 Nanghwe ubashokeja alihaya giki, 'Nalimuwila gwa nghana natumumanaga u nene a bing'we!' 13 Na luulu, ikalagi nzugulu-matu; nguno mutalumanile u lushiku nuulu i likanza." 14 "Na hangi ikubiza giti munhu nebe uyo akahaya kwinga ha ng'wakwe, uleka ogabanhya basese bakwe sabo jakwe. 15 Ung'winha buli ng'wene git'umo buli u budula bokwe; umo ung'winha talanta itano, ungi ibili, ungi imo; huna uja u wei. 16 Uyo akasola talanta itano haho na haho uja uukandya kujitundanya i sabo jenijo, jibyalana, upandika talanta jingi itano. 17 Nu yuyo akinhwa ibili wita giko, nanghwe upandika jingi ibili. 18 Lelo uyo akasola imo, u ng'wene uja uukasimba ha si, wifukiila henaho i sabo ya ng'wa ise-bugonzo. 19 "Aho jabita shiku ningi wiza u saabo-bugonzo; ushikila kubaloja a katumamile kabo. 20 Uyo wali wasola talanta itano ushika; wenha jingi itano uhaya, 'Baba, ukaninha talanta itano, naapandikile jingi itano jiiji.' 21 U ise-bugonzo ung'wila, 'Bugatu, u bebe uli nsese wawiza na ntungilija. Iki wabizile ng'wishigwa mu shigehu nakukutuula higulya ya shikolo shingi, ingilaga mu buyegi bo ng'wa so-bugonzo.' 22 Ushika nu wa talanta ibili, nanghwe uhaya, 'Baba ukaninha talanta ibili, naapandikile jingi ibili jiiji.' 23 Nu ng'wene ung'wila u ise-bugonzo giki, 'Bugatu; uli nsese wawiza na ntungilija. Iki wabizile ng'wishigwa mu shigehu, nakukutuula higulya ya shikolo shingi, ingilaga mu buyegi bo ng'wa so-bugonzo.' 24 Wahayukiza uyo oli opandika talanta imo, u ng'wene ushikila kuhaya, 'Baba nakudeebile giki u bebe uli munhu ngugu, hangi ukagesaga nu kuko utabibile, hama ukakumingijaga nu kuko utahambile. 25 Huna luulu nakogoha, nuja nukisimbila ha si i talanta yako nibisa; yiyi uliyibona i sabo yako!' 26 "U ise-bugonzo unshokeja aling'wila giki, 'U bebe uli nsese wabubi, niyo uli ng'oolo; gashinaga umanile giki nakagesaga ni shisho natashibibile, na giki nakakumingijaga kwingiila nu kuko natahambile! 27 Ulu chene yali ikwigeleelilwe kwibika ku basuluja i sabo yane, a ha kushoka ni nayanukula i sabo yane ni mbyalanwa jaho. 28 Ntaajagi i talanta yeniyo mung'winhe uyo ali najo ikumi. 29 Nguno uyo ali nasho shingi akongejiwa na kutinda ho, aliyo uyo ati na shikolo akutaajiwa ni shisho ali nasho! 30 U nsese uyo ati na ngofyoolo mponyagi ku giiti sha hanze u ng'wene, uko kukubiza kulila na kushelanya mino.' " 31 "Huna luulu, a ha kushoka kwakwe u Ng'wana wa Munhu, akwiza ng'wikujo lyakwe hamo na bamalaika bakwe. Ulu ushika akwigasha h'isumbi lyakwe lya butemi. 32 Huna a banhu ba mahanga gose, bakwimiila ku butongi bokwe. Nanghwe akubakomanya git'umo ndiimi akakomanijaga ngholo na mbuli. 33 I ngholo akujituula ku nkono gwakwe gwa bulyo, i mbuli ku lumoso lokwe. 34 Ha numa ya yeniyo, u Ntemi akubawila abo bali ku nkono gwakwe gwa bulyo giki, 'Nzugi a bing'we, abo muli na mbango ja ng'wa Baba. Ingilagi u mu butemi ubo mulonja-longejiwe kufuma ha kuseeng'wa kwa si. 35 Nguno naali natuubile ng'uninha shiliwa, na naali nakolilwe nota ng'uninha minzi nung'wa, na hangi naali ngeni ng'unanukula. 36 Hama naali duuhu ng'uninha shizwalo, naali nsaatu ng'wiza kunigisha, hangi naali mu jeela, nu ng'wene ng'wiza kunilola.' 37 "Nabo a batungilija bakunshokeja balihaya giki, 'Seeba, nanali aho tukakubona utuubile tukwinha shiliwa, nuulu ukolilwe nota tukwinha minzi ga kung'wa? 38 Na hangi tukakubona nanali uli ngeni tukwanukula, nuulu uli duuhu tukwinha shizwalo? 39 Hangi yali nanali aho tukakubona uli nsaatu, nuulu uli mu jeela twiza kukulola?' 40 Nanghwe u Ntemi akubashokeja alihaya, 'Nalimuwila gwa nghana giki, i yose iyo ng'wabiitilaga a badugu bane a bado-bado aba, ng'waniitilaga nene.' 41 "Hama na a babo bali ku nkono gwakwe gwa lumoso akubawila giki, 'Ingagi a henaha a bing'we nguno muzumilwe, jagi ku moto uyo gupembilwe kulwa ng'wa Shetani na bamalaika bakwe. 42 Nguno aho naali natuubile na nakolilwe nota, mutaninhile shiliwa nuulu minzi ga kung'wa. 43 Naali ngeni, nahene mutananukulile, hangi naali duuhu mutaninhile shizwalo; naali nsaatu, hangi naali mu jeela, aliyo mutizile nuulu kunilola!' 44 Nabo bakunshokeja balihaya giki, 'Seeba nanali tukakubona utuubile nuulu ukolilwe nota, nuulu uli ngeni, nuulu uli duuhu, nuulu uli nsaatu, nuulu uli mu jeela; nise tuleka u kukugunaana?' 45 A henaho nanghwe akubashokeja alihaya; 'Nalimuwila gwa nghana giki, umo ng'wali mutang'witilile mhayo nuulu umo wa bado-bado aba, mutaniitilile nene!' 46 Huna luulu a benabo bakuja mu nsango gwa buja na buja; a batungilija nabo bakuja mu bupanga bo welelo na welelo." 1 U Yesu aho wakalicha u kusomboola i mihayo i yose iyi, ubawila a bahemba bakwe, 2 "Mumanile giki jasaagaga shiku ibili ishike pasaka; na luulu itegelejagi giki, u Ng'wana wa Munhu akutuulwa mu makono ga babulagi akong'we ha nsalaba." 3 I likanza lyenilo a bagabiji bataale na a banamhala baali batobanila ha ng'wa Kayafa, uyo wali ntaale wa bagabiji. 4 Balomanaga balikooba nzila ya kundima u Yesu mu nyasala-sala bamulage. 5 Kwike bakiwila giki, "Yaya u ng'wikanza lya shigukulu, batiziita nsambo a banhu." 6 U Yesu aho ali Betania, ha ng'wa Simoni munhu wa mbiji, 7 akigasha kulya shiliwa. Kuhayimanila nkima umo wang'wegeela, abuukije jubba ya alabasta, ya maguta ga mpango ntaale; ushika ung'witiila ku ntwe u Yesu a maguta genayo. 8 A bahemba bakwe aho babona giko busaaya no; buhaya, "Al'u bukenaaguji ubu nabo bo mbika ki hangi? 9 Iki a maguta genaya gaali gashikile kujinjiwa, shilonga shikolo shingi bugabanhyiwa bahabi!" 10 Aliyo u Yesu aho wadeeba uhaya giki, "Nibuli mulinkoya u mayu ng'wenuyu? U nimo uyo wanibeegeja nene gwenuyu gwawiza. 11 Nguno a bahabi a bene muli nabo gwa-gwa-gwa, aliyo u nene natubiza hamo ning'we shiku jose. 12 Umo wanitiilila maguta giki, wagubila u mili gone kulw'ikanza lya kujikwa. 13 Nalimuwila gwa nghana giki, hose-hose u mu si uko jikulomeelwa i Nghulu Jawiza jeniji, nu mhayo uyo wagwita gwenuyu gukuhayiwa kulwa kung'wizukwa." 14 Huna umo wa babo ikumi na babili, lina lyakwe witanagwa Yuda Isikaliote, uja u ku bagabiji bataale. 15 Uukababuja giki, "Mukuninha ki nalang'oolekeje u Yesu mundime?" Bunsoloogeja shilingi makumi adatu nuulu: shipande makumi adatu sha feza.'. 16 Nghana kufuma ikanza lyenilo wandya kukooba ng'wanya gwa kunodeela u Yesu kubo! 17 A ha lushiku lo kwandya lo migati iti na shibimbya, a bahemba bakang'wegeela u Yesu bumuja giki, "Utogilwe kwiliila hali i pasaka tuje tukakulonja-longeje?" 18 Nanghwe ubawila, "Jagi u mu nzengo, alimo munhu nebe; mushike mung'wile, 'U Nangi alihaya giki: I likanza lyane lyegeelaga, nakwiza na a bahemba bane a ha ng'wako, tuliile henaho i pasaka.' " 19 A bahemba buja buukiita git'umo akabalagiilila u Yesu; bilonja-lonja i pasaka. 20 I mhindi wiza wigasha hamo nabo abo ikumi na babili. 21 Aho balilya kwimanila obawila alihaya, "Nalimuwila go nghana giki, umo wing'we akunilodeela !" 22 Bakapinihala no buyumuja; buli ng'wene wahaya, "Hamo nene Seeba?" 23 Nanghwe ushosha uhaya giki, "U nodeeji one alikoja nanghwe i nhonge jakwe umo nalikoja u nene! 24 Na nghana u Ng'wana wa Munhu ajile git'umo andikililwe, aliyo ali mu kwihiga kutaale no u munhu uyo alinodeela u Ng'wana wa Munhu. Yali hambu-hambu u munhu ng'wenuyo ulu ni oli atabyalilwe!" 25 Nose nu Yuda, uyo oli nodeeji okwe, ubuja giki; "Nangi, hamo nene?" U Yesu ung'wila, "Bebe waguhaya!" 26 Huna luulu aho balilya, u Yesu usola ngati. Ulumba huna ugumeganya, ubinha a bahemba kunu alihaya giki, "Anukulagi mulye; u gwenuyu mili gwane." 27 Usola na shikombe hu kuhaya shikombe sha divai; (nu mu Mk 14: 23; Luk 22:17).'", wahayumala kulumba ubinha kunu alibawila, "Shing'welagi pye a bose. 28 A genaya gali mininga gane g'ilagane, ayo galidika kulwa banhu bingi, nguno ya bulekejiwa bo shibi. 29 Aliyo nalimuwila giki, kufuma haha natung'wa hangi matwajo ga nzabibu kushisha mu lushiku lwa kung'wa mapya nali hamo ning'we mu butemi bo ng'wa Baba." 30 Aho bamala bimba lyimbo, huna bufuma hanze buja ku lugulu lo mizeituni. 31 Huna u Yesu ubawila giki, "U bujiku bo lelo iyi, pye a bose mukunipeela; nguno gwandikilwe giki, 'Nakuntula u ndiimi, jibbalasane i ngholo.' 32 Kwike ulu najuuka nakutonga kuja Galilaya, namutange u kushika ko." 33 Aliyo u Petelo ushosha aling'wila giki, "Nuulu bakakuleka pye a bangi, u nene ng'wene ngilo u kukuleka." 34 Nanghwe u Yesu ung'wila, "Nalikuwila gwa nghana giki, u bujiku wenubu aho nghungulume itaali kuhila, u bebe ukubiza onilemaga nghangala idatu!" 35 U Petelo ung'wila hangi giki, "U nene nuulu yunigeleelwa kucha nangho, natiko u kukulema!" Na a bahemba a bangi pye buhaya giko. 36 Aho bashika h'ipandi litanagwa Getisemani, u Yesu ubawila a bahemba bakwe giki, "Igashagi henaha naje aho nakalombe." 37 Huna unsola u Petelo na a bitunja ba ng'wa Zebedayo a babili; ugwilwa bupina budito buminya no. 38 Ubawila giki, "I ngholo yane ili na bupina budito no, bo kushisha mu kucha. Lembeelagi henaha ng'wikale miso hamo nane." 39 Uja ha butongi ho hado, uukiponeja ha si, winama kushisha ha si u bushu bokwe, ulomba alihaya giki, "Baba ulu ilidulikana, i shikombe ishi shinibitiile; kwike it'umo natogelilwe nene, aliyo umo utogelilwe bebe!" 40 Wahayushoka aho baali a bahemba, ubasanga balaalaga, ung'wila u Petelo giki, "Ng'walemeelwa u kwiyumilija kwikala miso hamo nane nuulu ikanza lya sa imo duhu? 41 Ikalagi miso mulombe mutizingila mu kugeng'wa; nguno u moyo gukalalilwe, aliyo u mili ng'winogolelwa!" 42 Uja hangi lukangala lo kabili uukalomba alihaya, "Baba, ulu itadulikanile i shikombe shenishi shibite natashing'wile, ni ishikiilage iyo witogilwe bebe!" 43 Aho washoka ni hangi ubasanga balaalile, nguno a miso gabo gaali gadidoha. 44 Ubaleka, uja uukalomba hangi lukangala lo kadatu, uhaya mihayo h'i yene duhu. 45 Wahayushoka hangi a ha bahemba ubawila, "Ni haha mutaali mulaalile mukwigoloolaga duhu? Managi giki lyegeela i likanza, u Ng'wana wa Munhu atuulwe mu makono ga banhu ba shibi. 46 Buukagi tuje, angu mulibona giki wegeela u nodeeji wane!" 47 Aho ataali uyomba giko, kuhayimanila washika u Yuda, uyo wali umo wa babo ikumi na babili. Wiza n'ibita itaale lya banhu babuukije mapanga na milangha, bafumile ku bagabiji bataale na banamhala. 48 U nodeeji oli obinha shimanikijo; ubawila giki, "Uyo nalambipe U kumbipa munhu guli mhayo uyo gukatumamilagwa na banhu ba mahanga mingi, koolecha butogwa u kuli munhu uyo alibbipwa.' hu ng'wene, ndimagi!" 49 Haho na haho ung'wegeela u Yesu; uhaya, "Mhola Nangi!" Huna umbipa. 50 Nanghwe u Yesu ung'wila, "Ng'wichane, gwitage uyo gwakwenhaga!" A banhu benabo bunsanga hoi u Yesu, bundima na makono gabo bunghaja. 51 Umo wa babo baali nu Yesu oli na lilushu, ulidima, huna ulisopoola; wahayulihubenga lyubitila gutu go ntumami o ngabiji ntaale, gutinika! 52 U Yesu ung'wila, "Bebe, lushoshage mu shilalo u lushu lwako, nguno pye abo bakabuuchaga shu bakayagalaga bo shu. 53 Nuulu hamo u bebe uliganika giki natadugije kunomba u Baba mabita ga bamalaika uninha ga kukila nuulu h'ikumi na abili i haha yeniyi? 54 Hama luulu numho gukushikilijiwa ginehe uyo gwandikilwe giki, 'Shiigelile ibize chene?' " 55 A banhu abo baali biza kundima u Yesu baali ibita itaale; i likanza lyenilo ubayombya alibawila giki, "Ng'wiza u kunidima mubukije mapanga na milangha giti nali nsambo? Iki ng'wali mutunidimaga a makanza ayo naludilaga nigashaga mu hekalu buli lushiku nakulangaga! 56 Kwike pyi i yose yajaga giko kulwa kushikilijiwa kwa shandikwa sha bahangi." Bumpeela pye a bahemba, buneka! 57 Huna luulu aho bandima u Yesu, buntwala ku ng'wa Kayafa, uyo wali ntaale wa bagabiji; h'uko baali bibilingila a balangi ba shilagilo na a banamhala. 58 Nu Petelo unkuubija ali ka kule ho, kushisha nanghwe ushika nose a ha ng'wa ntaale wa bagabiji. Wingila u mu gwalugwa, wigasha na batumami, giki ayibone i ngelelo ya mihayo. 59 U ntaale wa bagabiji ni libanza i lyose buyukooba-kooba bukaaniji bo nyalomolomo, giki bapandike nzila ya kumulaga u Yesu. 60 Aliyo batapandikile, nuulu iki bingi bakayimiila kufunya bukaaniji bo nyalomolomo. Nose bigela banhu babili; 61 buhaya, "U ng'wing'wana ng'wenuyu walikalaga uhaya giki, 'Nadugije kwisambagula i hekalu ya ng'wa Mulungu, hama nizenga hangi ng'wikanza lya shiku idatu!' " 62 Kwimanila wimiila u ntaale wa bagabiji; umuja giki, "Nibuli utushoshaga nuulu mhayo u mu yose iyo balikukaanila a benaba?" 63 Aliyo u Yesu akikala ahuumulile sele duhu. Huna u ntaale wa bagabiji ung'wila giki, "I haha nalikwilahija mu lina lya ng'wa Mulungu mpanga, tuwilage ulu giki u bebe hu uli Kilisto, u Ng'wana wa ng'wa Mulungu!" 64 Nanghwe u Yesu ung'wila, "Bebe ng'wenekili waguhaya, niyo nalimuwila giki, kufuma haha mukumona u Ng'wana wa Munhu igashije ku nkono gwa bulyo gwa budula, aliza na malunde ga ng'wigulu." 65 Huna u ntaale wa bagabiji utandula nghanjo yakwe, kunu alihaya; "Ng'wabona, wagima! Numho tutaali na nguno ki hangi nabo a bakaaniji? Angu ng'wawigwa u bugimu wene! 66 I gisi luulu muliganika ginehe?" Bushosha balihaya, "Wigeleelagwa kucha u ng'wenuyu!" 67 Bandya na kunswila mate ku bushu, na kuntula mapi; 68 kunu baling'wila, "Kilisto, nani wakutula? Alimanijaga!" 69 Huna u Petelo aho igashije hanze u mu gwalugwa ng'wenumo, kwimanila ntumami umo nkima wang'wegeela. Ung'wila giki, "Nu bebe walikalaga nanghwe u Yesu, u muna Galilaya!" 70 Ulema no, niyo ku butongi wa bose; kunu alihaya, "Bebe mayu, u nene natugumanaga uyo uliguhaya!" 71 Winga a henaho uja ng'wibindo; nu ng'wenumo ntumami ungi nkima umona . Nanghwe ubawila abo baaliho a henaho giki, "Nu ng'wenuyu olikalaga nanghwe u Yesu u muna Nazaleti!" 72 Ulema hangi; lelo wilahila na kwilahila alihaya, "U nene nataamanile u munhu ng'wenuyo!" 73 Banhu balebe baali bimiila ha mhujo. Aho lyabita ikanza iguhi, nabo bung'wegeela ho u Petelo; bung'wila giki, "I gete nghana nu bebe ng'wing'wana uli umo wabo, iki na a kayombele kako kaloolecha chene!" 74 A henaho luulu wandya kuzuma na kwitonga, kunu alihaya giki; "U nene nataamanile gete u munhu ng'wenuyo!" Haho na haho yuhila nghungulume! 75 Nanghwe u Petelo ugwizukwa u mhayo go ng'wa Yesu uyo wali wang'wila giki, "Aho nghungulume itaali kuhila, u bebe ukubiza wanilemaga nghangala idatu." Gunchima no, ufuma hanze uukalila mu kusaatwa kutaale! 1 Huna luulu aho wela i dilu, pye a bagabiji bataale na a banamhala bigasha, bizunilija giki u Yesu abulagwe. 2 Huna buntunga, buntongeja bantwalile kuli Pilato, uyo wali nsugi w'ipandi lyenilo. 3 U Yuda, u nodeeji o ng'wa Yesu, aho wabona giki walamulwa, ugalucha a maganiko. I shilingi ijo makumi adatu ujishosha u ku bagabiji bataale na a banamhala. 4 Uukabawila giki, "Naahubile u kulodeela mininga gati na shilingo!" Nabo bung'wila, "Tuli na mhayo ki hangi a bise? Ukwilonja bebe ng'wenekili i yeniyo!" 5 Ujiponeja mu hekalu i hela, u wei winga a henaho uja uukinija! 6 Aliyo a bagabiji bataale aho bajisola i hela jenijo buhaya giki, "Iti yawiza u kujituula ng'wibikilo lya manongho, nguno i joi jili hela ja mininga." 7 Lyaliho itongo lya mumbi, bizunilija kujitumamila kuligula, giki bayujikila mo bageni. 8 I litongo lyenilo lyuyitanwa Itongo lya mininga, kushisha na lelo yene. 9 Gubiza gwashikiila uyo guhayiwe na nghangi Yelemia; giki, "Bakajisola i shilingi iji makumi adatu, ijo jili mpango gokwe uyo Baisilaeli bakang'wisaabila, 10 bujigula itongo lya mumbi git'umo Seeba akanilagiilila." 11 Na nghana u Yesu wimiila u ku butongi bo nsugi; u nsugi umuja giki, "U bebe hu uli ntemi o Bayudaya?" U Yesu ushosha ung'wila, "H'umo ulihayila!" 12 Aliyo aho bandya kumuula a bagabiji bataale na a banamhala, atashokije nuulu mhayo! 13 Nose u Pilato ung'wila giki, "Bebe, utuyigwaga iyo balikubuula?" 14 Nahene atanshokegije nuulu mhayo gumo; u nsugi ukumya no! 15 U mu shiku ja shigukulu, u nsugi wali na shimile sha kubataligulila a banhu ntungwa uyo bung'wigongela boi. 16 A makanza genayo waliho ntungwa nkumuku witanagwa Balaba. 17 Huna luulu u Pilato ubabuja a banhu abo baali bibilinga; uhaya giki, "Mutogilwe namutaligulile nani? Balaba, nuulu u Yesu uyo akitanagwa Kilisto?" 18 Nguno wali amanile giki baali bantuula u Yesu mu makono gakwe kulwa wilu. 19 U Pilato aho ataali igashije u ng'wibanza, u nke okwe untumila nhung'wa kung'wila giki, "U munhu ng'wenuyo ntungilija nekage u bebe. Nguno u bujiku bo lelo nakoyaga hataale no mu shilooti kulwakwe." 20 Kwike a bagabiji bataale na a banamhala, baali babasamilija a banhu giki banombe abataligulile Balaba, u Yesu ng'wene ache! 21 Huna luulu u nsugi ushokeela hangi kuhaya giki, "U mu babili aba, mutogilwe namutaligulile ali?" Nabo buhaya, "Balaba!" 22 Nanghwe u Pilato ubabuja, "Al'u Yesu uyo akitanagwa Kilisto, nang'wite ginehe u ng'wene?" Pye a bose buhoolanija kuhaya giki; "Nekage akong'we ha nsalaba!" 23 Nanghwe uhaya, "Nibuli, witile bubi ki?" A boi bongeja kuhoolanija n'ilaka lya higulya balihaya giki, "Ni akomagwe ha nsalaba!" 24 U Pilato aho wabona giki gutusobookaga mhayo ntengeke, ulu iti kongeja kukula nsambo duhu, usola minzi ukalaba a makono gakwe ku butongi wabo a banhu; uhaya giki, "Neela u nene, ninga u mu mininga gakwe u munhu ng'wenuyu, mukwilonja bing'we benekili i yeniyi!" 25 Pye a banhu bunshokeja baling'wila giki, "A mininga gakwe ni gabizage ha mitwe yise na baana bise!" 26 Na nghana ubataligulila u Balaba. Aho wamala kuntula mbooko u Yesu, untuula mu makono gabo akakong'we ha nsalaba. 27 Huna a bashilikale ba nsugi bung'wingija u Yesu mu numba ya h'ikulu, bung'wihoolekela ibita igima. 28 Bunzuuja i shizwalo isho wali azwalile, bunzwalikija nghanjo ya nzulunge. 29 Hama bubeeja na ngikili ya minghwa, nayo bunzwalikija u ku ntwe gokwe, bulola bundimya na nangha u mu nkono gokwe u gwa bulyo; huna bandya kuyuntugija mazwi u ku butongi bokwe, kunu balingimba nyachilu; buyuhaya giki, "Kulaga uhangame ntemi o Bayudaya!" 30 Buyunswila na mate; banoga bugusola u nangha buyuntulila u ku ntwe gokwe! 31 Aho bamala u kungimba nyachilu giko, bunzuuja i nghanjo ya nzulunge, bunzwalikija i shizwalo shakwe. Huna buntwala kujunkoma ha nsalaba! 32 Aho balija, bumona munhu umo muna Kilene, lina lyakwe Simoni. Bunghadikija amuukije u nsalaba gokwe. 33 Huna bunshisha u Yesu h'ipandi likitanagwa Goligota, makulu gaho ipandi lya lupanga. 34 Bung'winha divai isangije ndulu giki ang'we; aliyo aho wiloja ating'wile. 35 Bahayumala u kunkoma bushigabanha i shizwalo shakwe bo kushesela mbale. 36 Huna bigasha henaho kunanghana. 37 A ha nsalaba a higulya ya ntwe gokwe, butuulwa ho wandike bo kubuulwa kwakwe buhayile giki, "UYU NG'WENE YESU NTEMI O BAYUDAYA" 38 Na basambo babili bakakong'wa hamo nanghwe, buli ng'wene ha nsalaba gokwe, umo ku bulyo bokwe, ungi ku lumoso. 39 Abo babitilaga haho hihi buyunsondagula, kunu bakushingishaga mitwe yabo; 40 balihaya, "Ni ginehe ng'wing'wana o kusambagula hekalu na kumala kwizenga mu shiku idatu. Alik'ipijage shi luulu ulu uli Ng'wana o ng'wa Mulungu, wike ho a ha nsalaba!" 41 Na a bagabiji bataale bandya kwiyineenelegeja na balangi ba shilagilo, hamo na banamhala. Buyuhaya giki, 42 "Walupijaga bangi duhu gashi niyo, u wei ng'wenekili walemeelagwa u kwipija. Angu nanghwe ntemi o Bayudaya i giko, ni ikage ho a ha nsalaba i haha, tukunzunya! 43 Walihamba-hambaga kunsanya Mulungu, ni ampijage luulu i haha ulu nghana anghayile. Iki walikalaga utwilambagulila alihaya giki, 'Nali Ng'wana o ng'wa Mulungu!' " 44 Na a basambo, abo baali bakong'wa hamo nanghwe, nabo buyumbyeedeleja! 45 I liimi aho lyashika ntwe-gati, shubiza ho giiti; shikundikija pyi i si, kushisha sa kenda. 46 Mu sa giti kenda giko, u Yesu ulila n'ilaka itaale alihaya, "Eli, Eli, lema sabaktani?" Hu kuhaya, "Mulungu wane, Mulungu wane, nibuli wanilekaga?" 47 Bamo babo abo baali bimiila henaho aho bigwa buhaya giki, "U munhu uyu ong'witana Eliya!" 48 Huna umo upeela haho na haho kujusola ibbupyo, ulilobya mu siki ulitunga kwidete, wiza ung'winha ang'we. 49 Aliyo a bangi buhaya, "Lekaga tulole ulu akwiza u Eliya ampije !" 50 Huna ulila hangi u Yesu n'ilaka itaale; ugufunya u moyo gokwe! 51 Kuhayimanila i lisenge lya mu hekalu lyatanduka kufuma kwigulya kushisha ha si, lyulekana habili; nguno ikadinghima nyahinga nhaale kushisha na mawe gupaanaguka. 52 Na shigila shukunduka, mibili ya beela bingi abo baali balaalile yujuuka. 53 Bufuma u mu shigila, aho wajuuka kufuma mu bafu u Yesu, bingila u mu nzengo ng'wela biyoolecha ku banhu bingi. 54 U ntaale o bashilikale igana uyo onanghanaga u Yesu, hamo na a babo baali bimiila nanghwe bakogoha no aho bibona i nyahinga pyi ni yingi iyo ikilonga. Biwila giki, "Bing'we, u munhu ng'wenuyu wali Ng'wana o ng'wa Mulungu nghana!" 55 Ibita lya bakima bingi baali banondeela u Yesu kufuma Galilaya, kulwa kumanungunaana; nabo baaliho biloleelaga bali ka kule. 56 U mu benabo baalimo ba Malia Magadalena, nu Malia u nina o ba Yakobo na Yosefu; hamo na nina o ba ng'wana Zebedayo. 57 Aho yabiza mhindi, wiza munhu nebe nsabi, muna Alimataya, lina lyakwe Yosefu; nanghwe wali nghemba o ng'wa Yesu. 58 U munhu ng'wenuyo uja u kuli Pilato uukagulomba u mili go ng'wa Yesu; u Pilato ulagija winhwa. 59 Huna luulu u Yosefu ugusola u mili, ugulingiila ng'wenda gwawiza gwa kitaani. 60 Hanuma uukagulaaja mu shigila shakwe shipya, wali wasimba ng'wiwe git'ihalo; a ha nyango upilingitija ho iwe itaale lyuchiba; huna winga ho. 61 U Malia Magadalena nu Malia u ungi, baali bigasha balolelile u ku shigila. 62 Aho lwabita u lushiku lwenulo, ulo lwali lwa kulonja-lonja, u ku ntondo yaho a bagabiji bataale na a Bafalisayo bikobya buja u kuli Pilato. 63 Buukang'wila giki, "Baba, twizukwa umo walikalaga uhayila u ng'wing'wana u nomolomo uyo, aho wali ataali mpanga, angu giki, 'Ha numa ya shiku idatu nakujuuka!' 64 Hambu-hambu ni walagija shilugalwe chiza i shigila shidaame, kushisha jishike i shiku ijo idatu. Batiziza a bahemba bakwe bang'wibe, huna bandye kubawila a banhu giki, wajuukile kufuma mu bafu. Ulu yuja giko u bulomolomo wene bukubiza butaale no, kutinda u bo kwandya!" 65 Nanghwe u Pilato ubawila, "A balanghani a bene muli nabo, bing'we jagi mukalugale ho mudaamye git'umo mumanilile." 66 Buja buukalizengeela i liwe, ilo lyali lichibigije a ha nyango gwa shigila, lyudaama. Bulituulila na lumengho, buleka ho na balanghani. 1 Aho yabita i sabato, bohayujiliila kwela u mu lushiku lo kwandya nyuma, u Malia Magadalena nu Malia u ungi, buja kushilola i shigila. 2 Kuhayimanila yadinghima nyahinga nhaale, nguno malaika wa ng'wa Seeba akika kufuma ng'wigulu; ulipilingitya i liwe uligasija. 3 I suso yakwe yali giti lulabi, i myenda yakwe yali yape giti mawe ga mbula. 4 A balanghani bakogoha no, buyudetema duhu, naabo bubiza giti baacha! 5 U malaika ubayombya a bakima benabo alihaya, "Mutogohage a bing'we, nguno namanile giki mulinkooba Yesu uyo wali wakomilwe ha nsalaba. 6 Atiho a henaha wajuukaga git'umo wali wahayila; nzugi mulole aho wali alaalile! 7 Ali luulu, jagi wangu mukabawile a bahemba bakwe, giki wajuukaga kufuma mu bafu; watongaga kuja Galilaya, mukuja mukamonele kwenuko. H'iyo, u nene namuwila." 8 Huna binga wangu-wangu a ha shigila, bigwaga u kogoha, aliyo hangi bayegaga kingi nasho; bupeela nhambo kujubamanya a bahemba bakwe. 9 Aho bajile, bahayimanila bamanhya nanghwe u Yesu; ubagisha, "Muli mhola!" Bung'wegeela, bundima ku mhambala bunamya. 10 Nanghwe u Yesu ubawila, "Mutogohage, jagi mukabawile a baana bang'wise giki nalija Galilaya, tukwibonela kwenuko." 11 Aho baja a bakima benabo, bamo ba balanghani ba shigila buja u mu nzengo, buukabawila a bagabiji bataale pyi iyo ikilonga. 12 A bagabiji bataale na a banamhala bikobya pye hangi buguhoyela, bizunilija kusola hela kaganda kigelile; bubinha a bashilikale. 13 Bubawila; "Hayagi giki, 'Twali twabitilwa tulo i bujiku, biza a bahemba bakwe bung'wiba!' 14 U mhayo gwenuyu ulu guliigwiwe nu nsugi, tukunghuumuja duhu a bise, tung'winje a bing'we u mu makoye." 15 Na nghana bujanukula i hela, bandya kwita umo bakalangiililwa. U mhayo gwenuyo gukumuchiwa na a Bayudaya kushisha ni lelo iyi. 16 A bahemba abo ikumi n'umo bakaja i Galilaya, buukashika u ku lugulu ulo wali wabalagila u Yesu. 17 Aho bamona bunamya, aliyo bamo babo bakayutawa-tawa. 18 Huna u wei u Yesu ubegeela ubawila giki, "Pyi u budula ubo buli ng'wigulu nu bo mu si ninhilwe nene. 19 Huna luulu a bing'we jagi hose-hose u mu mahanga; ng'ubahembeka na kubabatiija mu lina lya ng'wa Baba, na lya Ng'wana, na lya ng'wa Moyo Ng'wela. 20 Hama ng'ubalanga kwidima pyi iyo naamalile kumukomeleja, managi giki u nene ng'wenekili nali hamo ning'we pyi i shiku jose na jose, kushisha ku bukalikijo w'ikanza." 1 Ubu buli wandijo bo Nghulu Jawiza ja ng'wa Yesu Kilisto, Ng'wana wa ng'wa Mulungu. 2 Jikandya git'umo andikile nghangi Isaya, "Mulungu alihaya giki, 'Managa giki, nalintuma ntumijiwa wane ku butongi wako, uyo akukubeeja-beegeja nzila.' 3 Ilaka lya munhu alihamuka mu matogolo, 'Beeja-beejagi ikuuwa lya ng'wa Seeba, goloolagi nzila jakwe.' " 4 Akilonga Yohana Matiija, wali ku matogolo walomeelaga mihayo ya bubatiijiwa kulwa kugaluka na kwingila mu kulekejiwa kwa shibi. 5 Pyi i si ya Buyudaya, na a bana Yelusalemu a bose buyuja u kuli we, baakatambuula i shibi shabo, wababatiija mu mongo gwa Yolodani. 6 U Yohana wazwalaga shizwalo sha booya bo ngamila, u mu nkimbili witungaga ngwasho gwa nkoba; i shiliwa shakwe shali njige na buuki bo mu matogolo. 7 Walomeelaga alihaya giki, "A ha numa yane aliza uyo ali na budula kutinda nene, u nene natigeleelilwe nuulu kwinama kutaligula matungijo ga shilatu shakwe . 8 U nene nalimubatiija mu minzi, aliyo u ng'wene akumubatiija na Moyo Ng'wela." 9 Huna u mu shiku jenijo, u Yesu winga i Nazaleti ya Galilaya, wiza kuli Yohana kubatiijiwa mu mongo gwa Yolodani. 10 Aho wafuma u mu minzi, haho na haho ulibona i ligulu lyakunduka, na Moyo alika giti nghuulu kwiza hali we. 11 Ha numa ilaka lyufuma u ng'wigulu lilihaya giki, "U bebe uli Ng'wana wane Ntogwa, uyo nakuyegelile hataale no." 12 Haho na haho u Moyo untwala u Yesu ku matogolo. 13 Uukikala kwenuko shiku makumi ane akugemagwa na Shetani; na mashiinu gaalikoi. Aliyo baaliho bamalaika bantumamilaga. 14 U Yohana aho waponyiwa mu jeela, u Yesu wiza Galilaya akulomeelaga Nghulu Jawiza ja ng'wa Mulungu. 15 Wajaga alilomeela alihaya giki, "I likanza lyashikaga, u butemi bo ng'wa Mulungu wegeelaga, galukagi mujizunye i Nghulu Jawiza!" 16 Lushiku lumo aho alishimiza ku mbalama ya nyanza ya Galilaya, umona Simoni na Andelea ng'wanong'wawe; bategaga ntego mu nyanza, nguno baali bategi ba ndilo. 17 U Yesu ubawila giki, "Nilondeelagi, nakung'wita mubize bazubi ba banhu." 18 Nghana haho na haho bileka i mitego yabo, bunondeela. 19 Aho waja hangi ha butongi ho hado, umona Yakobo ng'wana Zebedayo na Yohana ng'wanong'wawe; nabo baali mu lyato bakubeeja-beejaga mitego. 20 Na a bene ubitana; nabo haho na haho bunondeela, buneka u saabo u Zebedayo mu lyato, hamo na bitumamija ba mheela. 21 Buja buukashika Kafalanaumu, aho yashika sabato haho na haho u Yesu wingila ng'wisinagogi kulanga. 22 Buyubukumya u bulangi bokwe, nguno walangaga na budula, iti git'umo biitilaga a balangi ba shilagilo. 23 U ng'wisinagogi lyabo walimo na munhu ali na moyo nsoso, i likanza lyenilo ulila 24 alihaya giki, "Guliho mhayo ki a ha gati yise nu bebe Yesu wa Nazaleti? Wizaga kutuyagaja? Nakumanile uli nani u bebe, uli Ng'wela o ng'wa Mulungu!" 25 U Yesu ulihama alihaya, "Huumulaga, niyo unfume!" 26 I lisamva lyungalagaja u munhu ng'wenuyo, lyulila n'ilaka itaale, huna lyunfuma. 27 Pye bujinjimala, bandya kwiwila giki, "Bing'we, mhayo ki u gwenuyu? A kenaka kalangile kapya, niyo hangi ka budula, nguno na a masamva aliyugahama gang'wigwa!" 28 Haho na haho u lukumo lokwe lusambaala pye a hose u mu mapandi ayo gaali gabimbikanilwe ni Galilaya. 29 Aho bafuma u ng'wisinagogi, haho na haho buja ha ba Simoni na Andelea, buukingila mu kaya; na a ba Yakobo nu Yohana baali hamo nabo. 30 Bunsanga nina-bukwi wa ng'wa Petelo ali mu ndili adadililwe nswiza. Aho bashika haho na haho bung'winha u Yesu i mhola ja nsaatu. 31 Nanghwe ung'wegeela undima nkono ungungumula, gunekela u nswiza, ubabeegeja shiliwa. 32 Aho lyabiza lya mhindi, bandya kung'wenhela pye a basaatu, na a ba masamva. 33 Pye u nzengo gukuunukila a ha kaya yeniyo, bokala pa a ha nyango. 34 Akapija banhu bingi ba busaatu bo mbika na mbika, upeeja na masamva gabuyaga, niyo wali atagazunilijaga u kuyomba, nguno a goyi gaali gaamanile. 35 Dilu litaali ikingilima, u Yesu ubuuka ufuma, uja hanhu iyene kujulomba. 36 U Simoni na a babo baali nanghwe bandya kunkooba; 37 aho bamona bung'wila, "Balikukooba pye a banhu." 38 Aliyo u wei ubashokeja ubawila giki, "Tujagi na ku mizengo yingi iyo ili hihi-hihi, nu kwene nakalomeele. Nguno hu gwene uyo gwanenhile." 39 Huna uja pye a hose u mu Galilaya akulomeelaga u mu masinagogi gabo, na kupeeja masamva. 40 Kuhayimanila munhu wa mbiji wiza aho wali u Yesu, utuja mazwi kunu aling'wikumbilija alihaya, "Ulu utogwa udugije kuneeja." 41 Unsaatwa, ugoloola nkono unkuumya; kunu aling'wila giki, "Natogagwa, elaga." 42 I likanza lyenilo i mbiji jung'winga, wela. 43 Huna unghugula na nguzu, hama haho na haho unaga aje. 44 Ung'wila giki, "Ilanghanage, utizung'wila munhu nuulu umo mhayo gose-gose. Aliyo jaga ukiyooleche kuli ngabiji, ukafunye na shakwinha kulwa kwejiwa kwako, git'umo Musa alagilile, bubize ho bukaaniji kubo." 45 Aliyo wahayufuma a hanze, aho alija wandya kulomeela na kugukumucha no u mhayo gwenuyo. Nose yubiza shilambu u kuli Yesu kwingila mu nzengo gose-gose bo hape. Uyudila hanze ku matogolo, aliyo nu kwene a banhu bankuubijaga duhu kufuma pye a hose. 1 Aho jabita shiku, u Yesu ushoka hangi i Kafalanaumu; gukumuka giki aliho a ha kaya. 2 Banhu bingi biza kumona, bokala ho bishita; kushisha buchiba a ha nyango. Nanghwe uyubalomeela mhayo go ng'wa Mulungu. 3 Kuhayimanila bang'wenhela munhu wa busaatu bo mangwisha, abuuchiwe na banhu bane. 4 Aliyo iki baali bingi a banhu, bulemeelwa u kushikiila aho wali u Yesu. Na luulu bulinha kwigulya ya numba, buukachibula ipundu kulingisila aho wali, bushibitija hene i shilago isho wali ashilaalilile u nsaatu, bung'wicha. 5 U Yesu aho wakubona u kuzunya kwabo ung'wila u nsaatu giki, "Bebe ng'wana, walekejiagwa i shibi shako." 6 Baaliho na balangi ba shilagilo balebe, baali bigasha hoi; bandya kwiganika u mu ngholo jabo giki, 7 "Nibuli wayuhaya na mihayo ili giko hangi u ng'wenuyu? U wenubu bugimu! Nani uyo adugije kulekeja shibi ulu ati Mulungu duhu?" 8 Haho na haho u Yesu udeeba u mu moyo gokwe umo biganikilaga. Na ubawila, "Nibuli muliganika mihayo ili giko u mu ngholo jing'we? 9 I gisi, u nogu guli ginehe? U gwa kung'wila u nsaatu giki, 'Walekejiagwa i shibi shako,' nuulu hamo u kung'wila giki, 'Buukaga ushibuuche i shilago shako ushimize?' 10 Ali luulu, shiigelile mumane giki u Ng'wana wa Munhu ali nabo u budula bo kulekeja shibi u mu si." Huna ung'wila u nsaatu giki, 11 "Bebe, nalikuwila buukaga ushibuuche i shilago shako uje kaya." 12 Nghana ubuuka haho na haho, ushibuucha i shilago shakwe, ugumha ajile balolile a bose! Pyi bujinjimala, buyunkumilija Mulungu duhu balihaya, "Tutaali kubona mhayo guli giki na hado yaya!" 13 Huna ufuma, uja alisingija hangi ku nyanza; pye a mabita gunondeela, nanghwe uyubalanga. 14 Aho akubitaga uko na uko, umona Lawi ng'wana Alifayo igashije ng'witobisijo lya goodi; ug'wila, "Nilondeelage." Nghana ubuuka unondeela. 15 U Yesu aho ali ha ng'wa Lawi akigasha kulya shiliwa, na batobisha ba goodi bingi hamo na banhu ba shibi bigasha kulya nanghwe, na a bahemba bakwe. Nguno abo banondeelaga baali bingi no. 16 Aliyo a balangi ba shilagilo abo baali Bafalisayo, aho bamona alilya na banhu ba shibi na batobisha ba goodi, bubawila a bahemba bakwe giki, "Nibuli akulyaga hamo na batobisha ba goodi, buyaga na banhu ba shibi?" 17 U Yesu aho wigwa ubawila giki, "A bapanga bati na nguno na nfumu, aliyo a basaatu h'abo bakankoobaga. U nene natizile kwitana batungilija, aliyo ba shibi!" 18 A bahemba ba ng'wa Yohana na a ba Bafalisayo baali bafunga. Huna banhu balebe biza kumuja giki, "Nibuli a bahemba ba ng'wa Yohana na a ba Bafalisayo bakafungaga, aliyo a bahemba bako batafungaga?" 19 Nanghwe u Yesu ubawila giki, "U ntooji ulu ataali hamo nabo a bageni ba ha bukwilima, nibuli bafunge? U ng'wikanza pye ilo ataali hamo nabo u ntooji, batiko u kufunga. 20 Jikushika i shiku ja kwingijiwa u ntooji, u ng'wikanza lyenilo hu bakuyufunga. 21 Atiho uyo akasumilijaga shilaka sha ng'wenda mpya ha ng'wenda nkulukulu, nguno ulu wita giko shikugutandula u ng'wenda u nkulukulu gukenaaguke kutinda. 22 Na hangi atiho uyo akabikaga divai mhya ng'wibikilo ikulukulu, ulu wita giko, i divai ikulitandula i libikilo likenaaguke, ni divai yidika! Aliyo i divai i mhya shiigelile ibize ng'wibikilo ipya!" 23 Yaliho sabato ndebe, u Yesu wabitilaga mu migunda ya busiga, a bahemba bakwe buyubinza mangala gamo aho bajile. 24 Huna a Bafalisayo bung'wila, "Bebe, ulibona ahene! Nibuli baliita mhayo uyo guli ngilo kwitwa ha sabato?" 25 Nanghwe ubawila giki, "A bing'we mutaali u kusoma umo akiitila u Daudi na a babo wali nabo, aho baali na makoye ga lutuubo? 26 I giki u mu shiku ja ngabiji ntaale Abiasali akingila nabo a biye u mu numba ya ng'wa Mulungu, uukalya migati ya kutuulwa ku butongi bo ng'wa Mulungu, iyo yali ngilo u kwilya u wei na a biye, ulu iti bagabiji duhu?" 27 Ongeja kubawila giki, "I sabato ituulilwe ho kulwa nguno ya banhu, iti banhu kulwa sabato. 28 Huna luulu, u Ng'wana wa Munhu ali Seeba wayo ni sabato." 1 Lwise lungi wingila hangi ng'wisinagogi; walimo na munhu wa nkono guhaamalalile. 2 Bamo abo baalimo bandya kunola mu kung'witega-tega, giki bamone ulu akumpija u munhu ng'wenuyo ha sabato, bapandike nzila ya kunsola bubi. 3 Nanghwe u Yesu ung'wila u munhu ng'wenuyo giki, "Al'imiilaga a ha gati aho!" 4 Huna ubabuja giki, "A ha sabato izuniligije kubeeja yawiza, nuulu kubeeja yabubi? Kupija munhu, nuulu kubulaga?" Buhuumula sele! 5 U Yesu usaaya no, uyubalola-lola pye a bose, ubasaatwa kulwa buganghanazu bo ngholo jabo! Huna ung'wila u munhu ng'wenuyo giki, "Gugoloolage u nkono gwako." Nghana ugugoloola, gubiza gwapila u nkono gwakwe. 6 I likanza lyenilo a Bafalisayo bufuma hanze na ban'ikulu ba ng'wa Helode, buukandya kubeeja long'we ya kunyagaja! 7 Nanghwe u Yesu na a bahemba bakwe buja ku nyanza, n'ibita itaale lya banhu kufuma mu Galilaya na Buyudaya lyubalondeela. 8 Bamo baali ba kufuma Yelusalemu, bangi Idumea na ku nkilo gwa Yolodani. Na bangi bafumaga mhandi ja Tulo na Sidoni: mabita na mabita ga banhu buyunkuubija aho bayigwa iyo wayitaga. 9 Huna ubawila a bahemba bakwe bang'wegelegeje lyato, batizunkandikija a banhu; 10 nguno wapijaga bingi no. Nose pye abo baali na makoye bichiibilijaga, giki nuulu bankuumye bo kungwila. 11 Abo baali na masamva ulu bamona bagwaga u ku butongi bokwe kunu balilila buhaya giki, "U bebe uli Ng'wana wa ng'wa Mulungu." 12 Aliyo u wei obalemejaga batizunkumucha akamanwa. 13 Huna ulinha mu lugulu, ubitana abo wali abahayile, bunondeela. 14 Ubasolanhya ikumi na babili, babize ba kwikala hamo nanghwe, na kuyubatuma kuja kulomeela. 15 Hama babize na budula bo kupeeja masamva. 16 Huna luulu ubiza wabasola abo ikumi na babili; baali: Simoni uyo akang'winha lina lya Petelo, 17 na Yakobo ng'wana Zebedayo hamo na Yohana ng'wanong'wawe, abo akabilika lina lya Boanelige, makulu gaho bagosha ba kuluma kwa mbula! 18 Na Andelea na Filipo, na Batolomayo, na Matayo, na Tomaso na Yakobo ng'wana Alifayo, na Tadayo, na Simoni muna Kanaani, 19 na Yuda Isikaliote, uyo akabiza nodeeji wakwe! 20 Huna wingila mu numba, ibita lya banhu lyung'okaliila hangi, kushisha bugayiwa nuulu ng'wanya gwa kulya shiliwa. 21 A bang'wawe aho bayigwa i yeniyo buja ko giki bakandime. Nguno bakandya kwiganika giki, "U ng'wenuyu gabipile a masala." 22 Baali biza na balangi ba shilagilo kufuma Yelusalemu, a bene buyuhaya, "U ng'wenuyu ali na Libelizebuli," na giki, "A masamva akugapeejaga mu budula w'itaale lya masamva!" 23 Huna u wei ubitana a banhu bung'wegeela, wandya kubawila mu shigemenghejo giki, "Idulikanile ginehe u Shetani ampeeje Shetani?" 24 Na giki, "U butemi ulu bugabanika huna wandya kwilwisha boi wenekili na wenekili, butudula u kwimiila u butemi wenubo. 25 Nuulu kaya ulu yugabanika huna yandya kwiyubukila yoi yenekili na yenekili, itulama i kaya yeniyo. 26 H'umo ili nu kuli Shetani; nanghwe ulu wandya kugabanika na kwilwisha wei ng'wenekili na ng'wenekili, atudula u kwimiila. Numho i ngelelo yakwe yashikaga." 27 Aliyo managi giki, "Atiho munhu uyo adugije kwingila mu numba ya ngosha o nguzu, wandya kwinja shikolo shakwe bo makaala; ulu atandije tame antunge u o nguzu ng'wenuyo, h'adule u kwiyiboneela i kaya yakwe. 28 Nalimuwila gwa nghana giki, a banhu badugije kulekejiwa i shibi i shingi na shingi, nuulu busondaguji ubo bakuwita. 29 Aliyo u wa kunsondagula Moyo Ng'wela, u ng'wene atiko u kulekejiwa kushisha welelo bose, nguno witaga shibi sha nsango gwa buja na buja!" 30 Akihaya i yeniyo nguno bahayaga giki, "Ali na moyo nsoso." 31 Huna u nina wiza hamo na a baana ba ng'wawe u Yesu, bushika bimiila hanze, butumija itanwe. 32 Banhu bingi baali bigasha bumpindya, huna bung'wila giki, "Alilolaga a hanze aho, uuyo u noko na a bazunayo na a balumbuyo balikukooba." 33 Nanghwe ubashokeja alihaya giki, "Nani u mayu u nene, na a bazuna bane banani?" 34 Huna uyubalola-lola pye abo baali bigasha bampindije, kunu alihaya giki, "Baaba mulibabona aha a bamayu na a bazuna bane. 35 Nguno buli ng'wene uyo akwitaga iyo Mulungu atogilwe, u ng'wenuyo hu nzuna wane, n'ilumbu lyane, na mayu." 1 Ikanza lingi hangi u Yesu akandya kulanga ha ng'walo gwa nyanza. Ibita itaale lyung'okaliila, nose uja mu nyanza uukigasha mu lyato; i libita lya banhu pye a bangi lyubiza ha ng'walo, a ha si nyumu henaho. 2 Ubalanga mihayo mingi bo kutumamila shigemenghejo; u mu bulangi bokwe ubawila giki, 3 "Alidegelekagi; mibi akafuma, uja kubiba mbiyu. 4 Aho alibiba jingi jugwila mu nzila, jiza noni jujilya. 5 Jingi jugwila mu si ya mawe-mawe, jugehelwa i si ya kujifukiila, ahene jikanguha u kuzwa iki jali jitafukiililwe chiza. 6 Aliyo aho lyaseba i liimi, lyujoocha jujiga, nguno jali jiti na miji ya kwigela. 7 Jingi jugwila mu minghwa, aho jilikula na a minghwa gukulanija najo, gujishiteleja; juduuma u kutwaja a matwajo. 8 Aliyo i jingi jikagwila mu si yawiza, juzwa chiza jukula, jutwaja matwajo: jimo makumi adatu, jingi makumi atandatu, na jingi igana." 9 Huna uhaya giki, "Uyo ali na matu gakigwaga ni igwage." 10 U Yesu aho wasaaga iyene, abo baali hihi nanghwe, na a babo ikumi na babili bumuja i mihayo ya shigemenghejo shenisho. 11 Nanghwe ubawila giki, "A bing'we ng'winhilwe i mbisila ja butemi bo ng'wa Mulungu. Aliyo u ku ba hanze, pyi i mihayo ili mu shigemenghejo duhu. 12 Ibize giki, 'U kulola balole, aliyo u kubona yaya, nu kudegeleka badegeleke, aliyo u kwitegeleja yaya, batizugaluka, bakalekejiwa!' " 13 Huna u Yesu ongeja kubawila giki, "Mutushiitegelejaga i shigemenghejo shenishi? Mukushimana ginehe luulu pyi i shigemenghejo i shingi? 14 U mibi akabibaga mhayo go ng'wa Mulungu. 15 Aliyo abo bali mu nzila umo gukabibagwa u mhayo gwenuyo, bali abo bakamalaga u kugwigwa, huna haho na haho wiza u Shetani wagupula u mhayo uyo gwabibagwa u mu ngholo jabo. 16 Bangi baliho bali giti si ya mawe-mawe, a benabo bali abo bakagwigwaga u mhayo bagwanukula wangu-wangu na buyegi. 17 Kwike gwikala guti na miji u mubo, gwabagunaana ikanza iguhi duhu, aliyo ulu gilonga makoye, nuulu buluhi kulwa nguno yago u mhayo, haho na haho bakagwaga. 18 Baliho bangi bali giti si izwile minghwa; a bene bali abo bakagwigwaga u mhayo, 19 kwike i myatila ya buli lushiku, nu bulemba-lembi bo sabo, nu kwikumva kwa buli mbika, shikagushitelejaga u mhayo gwagaya a matwajo! 20 Aliyo bangi bali giti si yawiza; bakagwigwaga u mhayo bagwanukula, batwaja matwajo: bangi makumi adatu, bangi makumi atandatu, na bangi igana." 21 Huna ubawila hangi giki, "Angu, i tala ikenhagwa giki ikundikijiwe itangwa, nuulu ituulwe ng'wizungu lya buliili? Iti giki ituulwe h'ikindikilo lya tala? 22 Nguno gutiho mhayo uyo gukabisagwa ulu iti giki guloolechiwe, nu yuyo gukakundikijiagwa ulu iti giki gulakundulilwe! 23 Ulu munhu ali na matu gakigwaga ni igwage." 24 Ubawila hangi giki, "Ilanghanagi nayo iyo mukudegelekaga, i ngelekelo iyo mukugelekelaga, h'iyo mukugelekelwa na a bing'we, niyo hangi mukongejiwa na kutinda ho. 25 Uyo ali na shikolo akwinhwa, uyo ati na shikolo ni shisho ali nasho akutaajiwa!" 26 Hangi u Yesu uhaya, "U butemi bo ng'wa Mulungu bubizile giti munhu uyo akabibaga mbiyu ha si. 27 Ulu wila olaala, wela hangi omisha, aliyo atudula u kumana umo jikazwilaga nu mumo jikakulilaga. 28 I si hu yene ikajinhaga kutwaja matwajo; kwandija iduutu, hama lyangala, kushisha kupandika mbeke u mu lyangala. 29 Aliyo a matwajo ulu gakomeela, haho na haho akabityaga mo lushu, nguno gashikaga a magesa." 30 Hangi uhaya, "U butemi bo ng'wa Mulungu tubulenganije na ki, nuulu tubutuule mu shigemenghejo ki? 31 Bubange giti kabiyu ka haladali ako kakahambagwa; a koyi kali kado ka bado u mu mbiyu pyi i jose. 32 Aliyo ulu kuuzwa, kakakulaga lyabiza isaka itaale kutinda pye i miti ya masaka. A matambi gakakulaga kushisha na noni ja kulala japandika wikalo u mu mbeho yalyo." 33 Buli ikanza u mu kubasomboolela, u Yesu watumamilaga shigemenghejo shingi sha mbika yeniyi, kulenganila nu budula bo kwitegeleja kwabo. 34 Wali atabasomboolelaga mhayo ulu iti mu shigemenghejo, aliyo a bahemba bakwe waboolekejaga ulu wasaaga nabo iyene. 35 Aho lyabiza lya mhindi u mu lushiku lwenulo, u Yesu ubawila a bahemba bakwe giki, "Tujagi ku nkilo." 36 Bulileka i libita lya banhu bingila nanghwe mu lyato, bunjana git'umo wali; na mato gangi gulondeela. 37 Aho balija gubuuka nyaga ntaale, mahuuli guyulitula i lyato, nose lyegeela kokala minzi. 38 U wei wali ku numa ya lyato alaalile tulo, wisagulaga ha nsago u ntwe gokwe. Bumisha baling'wila, "Nangi, nibuli utudililaga aliyo tulihaya kushila?" 39 Aho wabuuka uguhama u nyaga; ni nyanza wiwila, "Lembeelaga, uhuumule." Na nghana gulembeela u nyaga, hubiza sele-sele. 40 Huna ubawila, "Nibuli ng'wali ng'ogohaga giko? Mutaali duhu u kubiza na kusanya?" 41 Bakogoha na kogohele kataale no, bandya kwiwila boi bike balihaya, "I gete u munhu ng'wenuyu ni nani, wa kwigwiwa buyaga na miyaga na manyanza hose?" 1 Bakaja buukashika ku nkilo gwa nyanza, mu si ya Bagelasa. 2 U Yesu aho wafuma u mu lyato, haho na haho umanhya na munhu w'isamva, alifuma ku mashigila. 3 H'uko wikalaga, na wali atiho munhu nuulu umo uyo wali adugije kumohya nuulu ni bo kutumamila nyololo. 4 Nguno nghangala ningi wabohiagwa na nhendele nuulu minyololo; aliyo witinaga duhu i minyololo, ni nhendele wajibinzagula! Wali atiho munhu nuulu umo wa kudula kungheeba. 5 Na luulu pyi i shiku wikalaga ku mashigila na mu ngulu; liimi ji na bujiku pe akuhoyookaga, kunu akwichubagulaga na mawe. 6 Aho wanoleela u Yesu ataali ka kule, umpeeleela uukantugija mazwi, 7 kunu alilila n'ilaka lya higulya alihaya giki, "Bebe Yesu Ng'wana wa ng'wa Mulungu uyo ali higulya no, uli na mhayo ki nu nene? Nilahililage mu lina lya ng'wa Mulungu giki utuniluhya!" 8 Akahaya giko nguno u Yesu wali wamala kulilagila i lisamva giki, "Nfumage u munhu ng'wenuyo." 9 Huna umuja giki, "I lina lyako uli nani?" Nanghwe ung'wila, "I lina lyane nali Mabita, nguno tuli bingi." 10 Hama gundayiila u Yesu giki atizugafunya hanze ya si yeniyo. 11 Likasangwa lyaliho idale itaale lya ngulubi jadiimaga hihi na lugulu. 12 Huna luulu a masamva gundayiila u Yesu galihaya giki, "Tutwalage u mu ngulubi ijo tukingile mu jene!" 13 Nanghwe ugazunilija nghana a masamva genayo, gufuma guja gukingila u mu ngulubi jenijo. I lidale na butaale walyo liyita nhambo kujiliila ku lugegu lo nyanza, jukagwila ng'wenumo jung'wa nhuli juchila mu nyanza, jali giti shihumbi shibili! 14 A badiimi bajo bupeela nhambo, buja buukagukumucha u mhayo gwenuyo u mu nzengo, nu ku magunguli. Banhu bufuma kuja kugulola uyo gukilonga. 15 Aho bashika a hali Yesu, bunsanga u munhu uyo wali na mabita ga masamva igashije, niyo azwalile shizwalo, na a masala gadeekanaga. Bakogoha no! 16 Huna a bambona bubasomboolela iyo ikang'wilongela uyo wali na masamva; pyi ni ya ngulubi. 17 A banhu ba kwenuko bung'wikumbilija u Yesu inge u mu si yabo. 18 Aho wingila mu lyato, u munhu uyo oli na masamva ung'wikumbilija giki nanghwe anondeele. 19 Aliyo atanzuniligije. Ung'wila giki, "Jaga kaya ku bang'wing'we, ukabasomboolele iyo wakubeegejaga u Seeba, umo wakuchilaga shigongo." 20 Nanghwe nghana winga a henaho uja Dekapoli makulu gaho: mizengo ikumi.', uukandya kwikumucha iyo akiitilwa na Yesu, buyukumya pye a banhu! 21 Huna u Yesu ukila nyanza hangi bo mu lyato, aho washika hangi u ku nkilo, usanga ibita itaale lya banhu, baali banindiila haho bbihi ni nyanza. Wahayika u mu lyato, a banhu bung'witinja. 22 Kuhayimanila wiza munhu umo, ntaale w'isinagogi; lina lyakwe Yailo. Aho wamona u Yesu, ungwila mu magulu. 23 Ung'wikumbilija mu kwidohya, aling'wila giki, "Kashike kane kalisaata, niyo kali mandetendete, nzugu ukatuulile makono kapile, kinge u mu nhabaala!" 24 Ubuuka uja hamo nanghwe, ni libita na butaale walyo nalyo lyunondeela; banhu buyunshiteleja. 25 Waliho nkima nebe, wakoyiagwa busaatu bo ngeji, nose umala myaka ikumi n'ibili. 26 Wikalaga akusingijaga mu bafumu, aliyo baali balemeelwa u kungunaana, ulu iti kumaja shikolo shakwe dalali duhu, na kumanung'ongegeja makoye! 27 Aho walwigwa u lukumo lwa ng'wa Yesu, wiza nanghwe akuchiibilijaga u ng'wibita lya banhu; wiziila ku numa ushika wikuumya i nghanjo ya ng'wa Yesu. 28 Nguno wiwilaga giki, "Nuulu nukuumya shizwalo shakwe duhu nakupila!" 29 Na nghana haho na haho u ngeji goya, a mininga gakwe gukama, wiyigwa u mu mili gokwe giki, opila a makoye gakwe genayo. 30 I likanza lyenilo u Yesu wibona nguzu jang'winga, wikibuka u ku numa ubabuja a banhu alihaya, "Nani okuumya shizwalo shane?" 31 A bahemba bakwe bunshokeja balihaya, "Nibuli ulibuja nani onikuumya, aliyo ulibabona giki a banhu bakushitelejaga?" 32 U wei wandya kwilalangija pye a hose, amone uyo akagwita u mhayo gwenuyo. 33 U nkima ng'wenuyo ogoha wandya kudetema, nguno akagumana uyo gukang'wilongela; wiza ho ushika ugwa mu magulu ga ng'wa Yesu, unsomboolela pyi i yose git'umo ili. 34 Nanghwe ung'wila giki, "Nshike wane, u kuzunya kwako kwakupijaga, jaga mu mhola, a makoye gako gakwingaga." 35 Aho ataali uyomba giko kwimanila biza banhu, bakatung'wa kufuma u ku ng'wa ntaale w'isinagogi; bushikila kuhaya giki, "U nshike wako wazumalika, numho utaali na mhayo ki gwa kunkoya u Nangi?" 36 U Yesu aho wagwigwa u mhayo gwenuyo ung'wila u ntaale w'isinagogi giki, "Utogohage, bebe ng'wene sanyaga duhu." 37 Na luulu u Yesu atabazuniligije banhu bangi u kushikiila ho hamo nanghwe, ubasola ba Petelo na Yakobo, nu Yohana u ng'wanong'wawe wa ng'wa Yakobo. 38 Aho bashika a ha ng'wa ntaale w'isinagogi, usanga yabizaga myanda-myanda ya yoge; banhu bakufuutagilaga, na kutula nghungu. 39 Ubawila, "Nibuli muliyoganya na kulila giko? Atachile u ng'wana, alaalile duhu!" 40 Bunseka nyachilu-chilu kulwa kundalaha. Aliyo u wei ubafunya hanze pye a bose. Ubasola duhu a babyaji ba ng'wana, na a babo bakashikiila nanghwe hoi; wingila nabo umo wali u ng'wana. 41 Ushika undima nkono u ng'wana; huna witana alihaya, "Talita kumi!" Makulu gaho, "Ng'waniki nalikuwila buukaga!" 42 Na nghana haho na haho u ng'waniki ubuuka, wandya kushimiza, nguno wali wa myaka ikumi n'ibili. Bakakumya na kakumije kangi nako. 43 Huna ubakomeleja no-no-no, giki atizilonga wa kugumana u mhayo gwenuyu, hama ubawila bang'winhe shiliwa. 1 Huna luulu u Yesu winga a henaho, uja ku nzengo go ng'wawe, na a bahemba bakwe bunondeela. 2 Aho yashika sabato wingila ng'wisinagogi, wandya kulanga. Abo bakang'wigwa bingi buyukumya balihaya giki, "Bing'we u ng'wenuyu wifunije hali pyi i yeniyi? Winhilwe masala ki a genaya ga kubeeja na makono gakwe mihayo ya koolecha budula butaale giko? 3 U ng'wenuyu ati ng'wene u selemala u ng'wana Malia, u nkuluye o ba Yakobo na Yosefu na Yuda na Simoni? Tuhaya hu ng'wene uyo na balumbuye tukwikalaga nabo ng'wenumu umu!" Yubatabanya i mihayo yakwe, bipama! 4 Nanghwe u Yesu ubawila giki, "U nghangi atadalahagwa hose-hose ulu iti mu nzengo go ng'wawe na mu baduguye, na mu kaya ya ng'wawe!" 5 Nose u ng'wenumo akaduuma u kwita nuulu mhayo gwa koolecha budula, ulu iti kubatuulila makono basaatu bagehu duhu na kubapija. 6 Akakumya no kulwa nguno ya butuzunya wabo! Ha numa u Yesu wandya kuja hose pyi u mu machalo akulangaga. 7 Wahayita nose ubitana abo ikumi na babili, ubatuma babili-babili, ubinha na budula bo kuheeba myoyo misoso. 8 Hangi ubakomeleja, giki batizubuucha mbuukanwa jose-jose ja kuja najo mu nzila, ulu iti nangha duhu. Yaya nuulu shiliwa, nuulu ifulushi, nuulu mbogoshi ya hela. 9 Aliyo i shilatu bazwale, kwike batizuzwala nghanjo ibili. 10 Ubawila giki, "Ulu ng'ushikila ha kaya ndebe, ikalagi henaho kushisha ng'winge i lipandi lyenilo. 11 Hangi ulu ng'ushika ipandi ilebe aliyo bulema u kung'wanukula nuulu kumudegeleka, ingagi. Ulu mulinga i lipandi lyenilo, lukung'unhagi nu lubuubu ulo luli ku mhambala jing'we, koolekeja giki bakugwilwa nsango." 12 Na nghana bakaja balilomeela, giki a banhu bagaluke. 13 Bupeeja na masamva mingi, na basaatu bingi bubabila maguta, bubapija. 14 U ntemi Helode wiyigwa i mihayo yeniyo, nguno i lina lya ng'wa Yesu likakumuka. Bangi bahayaga giki, "Yohana Matiija wajuukile kufuma mu bafu, h'i nguno yene u budula u bose ubu bukutumamaga muli we." 15 Kwike bangi banghayaga, "Eliya." Bangi giki, "Nghangi, git'umo baali a bahangi ba kale." 16 Aliyo u Helode aho wigwa uhaya, "Tambala shilanga u Yohana uyo nakamuta ntwe wajuukile!" 17 Nguno u Helode, hu wei uyo wali walagila uding'wa u Yohana uponyiwa mu jeela, kulwa nguno ya ng'wa Helodia uyo akantoola, aliyo wali nke o ng'wa Filipo ng'wanong'wawe. 18 U Yohana akanghama u Helode ung'wila giki, "Iti yawiza u bebe u kunsola u nke o ng'wanong'wing'we!" 19 U mhayo gwenuyo gukansaayicha no u Helodia, umpelanila u Yohana, untungila nhungi; ung'wikanwa kumulaga. Kwike wali waduuma umo iitile. 20 Nguno u Helode oli ang'ogohile u Yohana, oli andeebile giki oli munhu ntungilija na ng'wela, na luulu oli amaladile. Ahene ozwanganaga ulu ong'wigwa, aliyo ondegelekaga na buyegi. 21 Kwike nose likigela i likanza, nguno lukashika lushiku lwa kwizukwa kubyalwa kwakwe u Helode. Ubeeja shigukulu, ulaalika banamhala b'ibanza lyakwe na bataale ba bashilikale, hamo na banangwa ba mu Galilaya. 22 Huna nshike wa ng'wa Helodia wingila kubabinila, unyeja no u Helode, pye na a bageni bakwe. U ntemi ung'wila u ng'waniki giki, "Nilombage shikolo shose-shose nakusambe!" 23 Niyo ung'wilahilila na kung'wilahilila alihaya giki, "Udugije kunilomba shose-shose, nuulu ikabiza nusu ya butemi bone nakukwinha duhu!" 24 U ng'waniki ufuma u mu chumba, uukamuja nina giki, "Nalombe ki?" Nanghwe unshokeja, "Ntwe go ng'wa Yohana Matiija!" 25 Haho na haho u ng'waniki ushoka u kuli ntemi; wiza ung'wila, "Nalitogwa i haha yeniyi unisambe ntwe go ng'wa Yohana Matiija, guli ng'wilangahe!" 26 U ntemi akazwangana kingi nasho, aliyo iki wali wamala kulahila, niyo hangi ku butongi wa babo wali wabalaalika kwiza ku shiliwa, ulemeelwa u kunemeja. 27 Nghana haho na haho u ntemi utuma mulagi, ulagila gwenhwe ng'wilangahe u ntwe go ng'wa Yohana; u mulagi uja u mu jeela uukamuta u ntwe. 28 Ugutuula ng'wilangahe wiza ung'winha u ng'waniki, u ng'waniki nanghwe uukang'winha nina! 29 Aho bigwa a bahemba ba ng'wa Yohana biza bugusola u mili, buukagujika! 30 A batung'wa bushoka u kuli Yesu, bibilinga bunsomboolela pyi iyo bakiita, ni yiyo bakalanga. 31 Huna ubawila, "ubingilagi a banhu tuje kuunu kulembeezu mukifuule ho hado." Nguno a banhu baali bingi no, bizaga lwisi-lwisi; ulu balinga aba bashika bangi haho na haho. Nose yali shilambu nuulu kupandika ng'wanya gwa kulya. 32 Nghana bingila mu lyato buja kwipandi ilembeezu, uko baali batiko banhu. 33 Aliyo bamo aho bababona budeeba uko bajaga, bandya kufuma hose-hose u mu mizengo buyupeela lo magulu bajile koi, bubatanga u kushika ko. 34 Ohayika u Yesu u mu lyato, aho olibona i libita umo lyali u butaale, ubasaatwa. Nguno baali giti ngholo jiti na ndiimi, wandya kubalanga mihayo mingi. 35 Aho lyandya kubiza lya mhindi bung'wegeela a bahemba bakwe, bung'wila giki, "U ng'wenumu tuli ng'witogolo duhu, niyo ni likanza lyaja. 36 Hambu-hambu ni wabalaga a banhu baje ku migunda hihi-hihi mu chalo umu bakigulile na shiliwa!" 37 Aliyo u wei ubashokeja ubawila, "Binhagi a bing'we i shiliwa." Nabo bunshokeja buhaya, "Kolaga hamo shi tuje tukagule migati ya denali magana abili hu twize tubinhe balye?" 38 Ubabuja, "Muli na migati yinga? Alijagi mukalole!" Aho badeeba bung'wila, "Itano na ndilo ibili." 39 Huna ubalagila babawile a banhu bigashe mu magele-magele ha si ha maswa, nguno gaali manilizu. 40 Na nghana bigasha pyi chiza-chiza, mu magele-magele ga kubiza aho bigasha banhu igana, aho makumi atano. 41 Wisola i migati iyo itano yeniyo, ni ndilo bubili wajo. Ulangamila ng'wigulu ulumba, wimeganya i migati iyo itano yeniyo, ubinha a bahemba bakwe bubagabanhya a banhu. Ni ndilo ijo ibili najo giko, ubagabanhya pye a bose. 42 Bulya bigeja pye a bose. 43 Huna bugasoleela a mamenyagulwa, pye na a ga ndilo, bokaja matangwa ikumi na abili. 44 I lisaabu lya bagosha abo bakalya i migati yeniyo baali shihumbi shitano. 45 Haho na haho u Yesu ubakomeleja a bahemba bakwe kwingila mu lyato batonge ku nkilo, baje Betisaida; u wei amalije kulilaga i libita lya banhu. 46 Wahayumala u kubalaga, ulinha mu lugulu kujulomba. 47 Aho bulingila u bujiku, i lyato lyusangwa lili ku gati-gati ya nyanza, u wei ali iyene ku si nyumu. 48 Ubabona balikoya u kubuga nguno u nyaga gwabafumiilaga ku butongi. Huna mu madilu mataale ga ngoko ja kwandya, ubasanga ko alishimiza higulya ya nyanza. Wita giti alihaya kubabitiila; 49 aho bamona alishimiza higulya ya nyanza, bakiganika linghangi buyoganya balilila. 50 Nguno pye bakamona bogoha kingi nasho! Aliyo u wei ubayombya haho na haho alibawila, "Timbyagi ngholo, mutogohage nali nene." 51 Huna ulinha nanghwe u mu lyato, goya na koya u kuhuuyemba u nyaga. Bakakumya no bujinjimala, 52 nguno baali bataali u kuyitegeleja i mihayo ya migati. I myoyo yabo yali itaali midito. 53 Huna bushika ha ng'walo gwa ku si ya Genesaleti, bukola henaho. 54 Aho bika u mu lyato haho na haho a banhu bundeeba. 55 Bandya kupeela kuja hose-hose u mu mapandi genayo; buyubenha a basaatu, abo baali batadugije kushimiza, buyubatuula ha buliili bababuucha babatwala buli kwene uko bang'wigwilaga. 56 Nguno wajaga hose-hose: ku magunguli, mu mizengo, pyi nu ku matogolo. Akaja na kwigulilu, nu kwene bung'wenhela bingi abo baali na makoye, buyung'wikumbilija bakuumye nuulu ha neno ya shizwalo shakwe duhu. Na nghana buli bene abo bankuumyaga bapilaga. 1 Huna Bafalisayo na balangi balebe ba shilagilo, ba kufuma Yelusalemu, bibilinga biza aho wali u Yesu. 2 Bubabona bahemba bakwe bamo na bamo bakulyaga shiliwa na makono masoso, hu kuhaya baali batakalabile kulenganila na shimile isho shalekwa na bataale babo. 3 (Nguno a Bafalisayo, na a Bayudaya pye a bose, batalyaga shiliwa ulu batakalabile chiza a makono gabo. Biitaga giko kulwa kudima shimile sha kulekwa na bataale babo. 4 Nuulu benha shikolo shose-shose kufuma kwigulilu, baali batashilyaga aho bataali kushooja tame. Yaliho na mihayo yingi mingi iyo baali bidimile kulwa shimile shenisho: giti mbika ndebe ja koogeje ka shikombe na nungu na mafulila, buyaga na meza!) 5 Huna luulu a Bafalisayo na a balangi ba shilagilo benabo, bumuja u Yesu giki, "Nibuli a bahemba bako bakulyaga shiliwa na makono masoso, batushimizilaga u mu shimile isho twalekelwa na bataale?" 6 Nanghwe ubawila, "Bing'we bibeeleja, u Isaya akatungilija u kumuhangila, umo yandikililwe giki, 'A banhu aba banikugije bo ha nomo duhu, aliyo i ngholo jabo jili kule nu nene. 7 Bakanilamyaga dalali, kunu bulanga malange ga kulagilwa na banhu.' 8 A bing'we h'abo mushilekile i shilagilo sha ng'wa Mulungu kulwa kudima shimile sha banhu!" 9 Ongeja kubawila hangi giki, "Niyo a bing'we h'umo muli, nguno mutogilwe kushisundila ha mhelo i shilagilo sha ng'wa Mulungu, giki mudimane na shimile shing'we. 10 Nguno u Musa ahayile giki, 'Nkujage so na noko,' na giki, 'Uyo unduka ise nuulu nina shing'wigeleelilwe abulagwe!' 11 Aliyo a bing'we muhayile giki, ulu ose-ose ulinda ung'wila ise nuulu nina giki, 'I shikolo shane ishi ni shakugunaana, kwike shili Kolibani (makulu gaho inongho kuli Mulungu);' 12 huna nghana mutunzunilija gete ang'witile mhayo gose-gose u ise nuulu u nina! 13 U mu giko mukagukenaagulaga u mhayo go ng'wa Mulungu kulwa kulondeela shimile shing'we, isho mukilekela-lekelaga, niyo iliho mingi i ya mbika jenijo iyo mukayitaga." 14 Huna u Yesu ulitana hangi i libita lya banhu, ubawila giki, "Bing'we nidegelekagi pye a bose ng'witegeleje. 15 Shitiho shose-shose isho shili hanze ya ng'wa munhu isho shidugije kunsosohaja ulu shung'wingila, aliyo isho shikanfumaga h'isho shikansosohajaga. [ 16 Uyo ali na matu gakigwaga ni igwage.]" 17 Aho wabingila a banhu wingila mu kaya, a bahemba bakwe bumuja a makulu ga lusumo lwenulo. 18 Nanghwe ubawila, "Na a bing'we hu gumo duhu, mutaali u kwitegeleja? Mutamanile giki, buli shikolo isho shili hanze ya ng'wa munhu ulu shung'wingila shitudula u kunsosohaja? 19 Mutamanile giki shikingilaga mu nda, iti mu moyo gokwe? Ni giki i nghalilo yaho ikabizaga kufuma hanze kwitogolo?" (U mu kuhaya giko akasheeja pyi i shiliwa). 20 Ongeja kuhaya hangi giki, "Isho shikanfumaga u munhu, hu shene isho shikansosohajaga. 21 Nguno u mu ngholo ya ng'wa munhu, gakafumaga mo maganiko mabi, bujingi, wibi, bubulagi, bushihani, 22 kwikumva kwabubi, bubi, bulomolomo, kalolele ka malofu, wilu, busondaguji, wikumilija, buchilu-chilu. 23 I yose i yabubi yeniyi ikafumaga mu gati ya ng'wa munhu yansosohaja." 24 Huna ubuuka winga a henaho, uja mhandi ja Tulo. Wingila mu numba, nguno wali atatogilwe munhu ose-ose amane; kwike yali shilambu u kujimilika uko wali. 25 Litabitile ikanza, nkima nebe wali na nshike wakwe wakoyiagwa isamva; ujiigwa i mhola jakwe, wiza ushikila kungwila mu magulu u Yesu. 26 U nkima ng'wenuyo wali Nyunani, w'ihanga lya Basulofonisa. Wandya kung'wikumbilija ang'wingije u nshike wakwe i lisamva. 27 U Yesu unshokeja aling'wila giki, "Lekaga balye tame a baana ba mu kaya bigeje, nguno iti chiza u kushisola i shiliwa shabo ushiponegeja tuwa." 28 Nanghwe u nkima unshokeja ung'wila, "Na nghana guli chene baba, aliyo nahene nu tuwa nato tukasolelejaga a malagalikwa ayo gakagwaga kwingiila aho baliliila a baana." 29 U Yesu ung'wila giki, "Kulwa nguno ya mhayo gwenuyo, jaga; lyanfumaga i lisamva u nshike wako." 30 Aho washoka u ku kaya unsanga u ng'waniki olaalaga ha buliili, lyamalaga kunfuma i lisamva. 31 Huna u Yesu winga hangi i mhandi ja Tulo, ubitila Sidoni, ushika ku nyanza ya Galilaya, mu si ya Dekapoli. 32 Bung'wenhela munhu wa kata, hangi gulu. Bung'wikumbilija antuulile makono. 33 Nanghwe ung'winja a ha banhu, uja nawe ha mhujo iyene. Unkuumya na nzwala u mu matu gakwe, ha numa uswa mate ulukuumya nu lulimi lokwe. 34 Ulangamila ng'wigulu, ukiima n'ilaka lya koolecha kusaatwa, huna ung'wila u munhu ng'wenuyo giki, "Efata," makulu gaho, "Lugukaga!" 35 Haho na haho a matu gakwe guluguka, na a kata kinga, wandya kuyomba chiza. 36 Huna u Yesu ubakomeleja batizung'wila ose-ose. Aliyo nahene a boi bakagukumucha, nuulu iki akabakomeleja batiziita giko. 37 Banhu bakakumya no; buyuhaya giki, "Akubeejaga chiza buli mhayo, a bagulu akubinhaga kwigwa, na a bashimuumu akubinhaga kuyomba!" 1 U mu shiku jenijo likibilinga hangi ibita itaale, aliyo baali bati na shiliwa. Huna u Yesu ubitana a bahemba bakwe ubawila giki, 2 "Nalibasaatwa a banhu nguno i haha jashikaga shiku idatu bali hamo nane, aliyo bati na shiliwa. 3 Ulu nubalaga baje kaya bali nzala, badugije nuulu kugwa-wesa mu nzila, nguno bangi bazengile kule." 4 Nabo a bahemba bakwe bunshokeja giki, "U mu matogolo umu, munhu adugije kupandikila hali shiliwa sha kubigela a banhu na wingi aba?" 5 Nanghwe ubabuja, "Muli na migati yinga?" Buhaya, "Mpungati." 6 Huna ulagila giki a banhu bigashe ha si. Wisola i migati mpungati yeniyo, ulumba, wimeganya, ubinha a bahemba bakwe bigabanhye, nghana bubagabanhya a banhu. 7 Baali na tudilo tugehu, nu twene u Yesu ulumba kulwato, ulagila nato tugabanhyiwe. 8 Bakalya bigeja; aho bagasoleela a masaajiwa, bokaja matangwa mpungati. 9 Abo bakalya baali giti banhu shihumbi shine, huna ubalaga busambaala. 10 Haho na haho u wei na a bahemba bakwe, bingila mu lyato buja mhandi ja Dalimanuta. 11 Huna Bafalisayo bunsanga u Yesu, bandya kung'wihalalija balikooba shimanikijo sha kufuma ng'wigulu. 12 Nanghwe ukiima n'ilaka lya koolecha kubasaatwa mu moyo; hama uhaya, "Nibuli i shibyalilwe ishi shikukoobaga shimanikijo? Nalimuwila gwa nghana giki, i shibyalilwe ishi shitudula kwinhwa shimanikijo na hado yaya." 13 Ubaleka, wingila mu lyato hangi uja ku nkilo. 14 Biba kusola migati, bubiza bati na ginhu, ulu iti ngati gumo duhu uyo baali nago u mu lyato. 15 Kwimanila u Yesu wabahugula alihaya giki, "Ikalagi miso, ng'wilanghane u ku shibimbya sha Bafalisayo ni sha ng'wa Helode." 16 Aliyo a boi bandya kwilunjalunja, baliwila giki; "Hamo shi iki tuti na migati!" 17 Aho wadeeba ubawila, "Nibuli muliwila giki, hamo iki muti na migati? Mutaali duhu u kwitegeleja nu kumana? Ni ginehe i ngholo jing'we jitaali ndito giko? 18 A miso muli nago, aliyo gashi u kubona nduhu! Na a matu muli nago, aliyo u kwigwa yaya! Mutugemaga u kwizukwa nuulu hado gete. 19 Aho nakimeganya i migati iyo itano kulwa banhu shihumbi shitano, mukokaja matangwa ganga a ga masaajiwa?" Bung'wila, "Ikumi na abili." 20 "Al'i migati mpungati, iyo baali balya banhu shihumbi shine, aho ng'wagasoleela a masaajiwa ng'wali ng'okaja matangwa ganga?" Bung'wila hangi, "Mpungati." 21 Huna ubabuja, "Mutaali duhu u kwitegeleja?" 22 Bushikiila Betisaida, a banhu ba kwene bung'wenhela munhu mboku, bung'wikumbilija ankuumye. 23 Nanghwe undima nkono u mboku unfunya hanze ya nzengo. Unswila mate u ku miso, untuulila na makono; huna umuja, "Ulibona shose-shose?" 24 Aho wabuucha u bushu giki alole, uhaya; "Nalibona banhu baliyeela-yeela, aliyo bali giti miti." 25 Untuulila hangi makono u ku miso gakwe, upila. Aho walola ushibona chiza pyi i shikolo. 26 U Yesu ung'wila aje kaya, unkomeleja giki, "Niyo utizingila nu mu nzengo." 27 U wei u Yesu na a bahemba bakwe bugoloola bajile mhandi ja Kaisalia Filipi. Aho bali mu nzila, ubabuja giki, "A banhu bakunihayaga nali nani?" 28 Bunshokeja balihaya, "Uli Yohana Matiija, aliyo bangi giki uli Eliya, na bangi hangi giki uli umo wa bahangi." 29 Huna ubabuja nabo giki, "Al'a bing'we mukunihayaga nali nani?" Petelo ung'wila, "Uli Kilisto." 30 Na luulu ubahana batizung'wila munhu nuulu umo u mhayo gwenuyo. 31 Huna wandya kubalanga giki, "U Ng'wana wa Munhu shing'wigeleelilwe aluhiwe mu mihayo mingi; na kuleng'wa na banamhala, hamo na bagabiji bataale na balangi ba shilagilo." Na giki, "Akubulagwa, aliyo akujuuka ha numa ya shiku idatu." 32 U mhayo gwenuyo akaguhaya hape-hape gete. I likanza lyenilo u Petelo umpunja ha mhujo, wandya kunghama. 33 Aliyo u wei ubagalukila a bahemba bakwe, huna unghama u Petelo aling'wila giki, "Ingaga u ku butongi bone Shetani. Nguno u bebe utiganikaga ya ng'wa Mulungu, uli mu ya banhu duhu!" 34 Ha numa ulitana i libita hamo na a bahemba bakwe; ubawila giki, "Ose-ose uyo atogilwe kunilondeela nene, shiigelile idalahe wei ng'wenekili, ibuukije nsalaba gokwe, h'anilondeele. 35 Nguno buli ng'wene uyo atogilwe kubupija bupanga bokwe, akubujimiija, aliyo uyo ubujimiija u bupanga bokwe kulwa nguno yane na kulwa nguno ya Nghulu Jawiza, u ng'wenuyo akubupija. 36 Angu, u munhu akubiza na solobo ki nuulu akipandika pyi i si, aliyo u bupanga bokwe ubujimiija? 37 Nuulu hangi u munhu adugije kufunya shikolo ki kulwa kukomoola bupanga bokwe? 38 Nguno ose-ose uyo unibonela minala u nene ni mihayo yane u mu shibyalilwe isho shitankugije Mulungu na sha shibi ishi, nanghwe u Ng'wana wa Munhu akumonela minala u munhu ng'wenuyo, u ng'wikanza lya kwiza hamo na bamalaika beela, ng'wikujo lya ng'wa Ise." 1 Hangi ongeja kuhaya, "Nalimuwila gwa nghana giki, baliho bamo u mu banhu abo bimiilaga aha batuloja icha na hado yaya, kushisha babubone u butemi bo ng'wa Mulungu buliza mu budula." 2 Ha numa ya shiku itandatu u Yesu ubasola ba Petelo na Yakobo na Yohana, benabo duhu, ubatongeela ajile mu lugulu lulihu, ulinha nabo. Kuhayimanila i lihanga lyakwe lyagaluka balolile. 3 Ni shizwalo shakwe sheela pe, shiyung'weka-ng'weka; atiho nfuji nuulu umo u mu si uyo adugije kweja giko. 4 Bubilongela ba Eliya na Musa, bandya kulungalunga nanghwe u Yesu. 5 Huna u Petelo ung'wila u Yesu giki, "Nangi, yabeelela iki twabiza tuliho aha, i gete tuzenge maheema adatu, limo lyako, limo lya ng'wa Musa, na limo lya ng'wa Eliya." 6 Bakogoha no, ubbaha uyuhaya mihayo iyo wali atimanaga. 7 Bahayimanila bafikijiwa ilunde, n'ilaka ligela kufuma u ng'wilunde lilihaya, "Uyu ng'wene Ng'wana wane Ntogwa, ng'wigwagi wei." 8 Hama hangi bahayimanila haho na haho boya kumona ose-ose, ulu ati Yesu duhu hamo nabo. 9 Aho balika u mu lugulu, ubahana batizung'wila munhu ose-ose iyo bakibona yeniyo, kushisha aho Ng'wana wa Munhu alajuuke kufuma mu bafu. 10 Na nghana u mhayo gwenuyo bakagulanghana gubiza gwabo duhu, kwike bakayibuja-buja a makulu ga kujuuka kufuma mu bafu. 11 Bakiita nose bumuja balihaya, "Nibuli a balangi bakahayaga giki, shiigelile ize Eliya tame?" 12 Nanghwe ubashokeja alihaya giki, "U Eliya u ng'wene nghana ntongi u kwiza, kulwa kulonja-lonja yose. Al'i gisi nibuli u Ng'wana wa Munhu andikililwe giki, shing'wigeleelilwe aluhiwe no-no-no, na kuleng'wa? 13 Aliyo nalimuwila giki, u Eliya wamalile u kwiza, niyo bung'witila git'umo batogelilwe; umo andikililwe!" 14 Aho bashika u ku bahemba a bangi, bubasanga bapindiagwa ibita itaale; baaliho na balangi ba shilagilo bihalalijaga nabo. 15 A banhu aho bamona bakakumya, aliyo haho na haho bumpeeleela kujungisha. 16 Nanghwe ubabuja, "Mulihalalija mhayo ki nabo?" 17 Umo u ng'wibita lyenilo unshokeja alihaya giki, "Nangi, kaka kitunja kane nakwenhelaga, kali n'isamva lya bushimuumu. 18 Ulu lyakadadila likakagalagajaga, kayufuluuta ifulo duhu, u kunu kaligadaguja a mino, nose kaakaba! Naali nabawila a bahemba bako balipeeje, aliyo balilemeelagwa!" 19 U Yesu ubashokeja alihaya, "Bing'we shibyalilwe sha butuzunya, nakwikala nali ning'we kushisha nanali? Nakwiyumilija hamo ning'we kushisha nanali? Ng'wenhagi hali nene aha!" 20 Buntwala a hali Yesu. U nyanda aho wamona duhu u Yesu, lyuntaalika ha si i lisamva, wandya kufuluuta ifulo. 21 U Yesu umuja u ise o nyanda giki, "Ali na makanza ki gandimile a makoye genaya?" Nanghwe unshokeja, "Kufuma ha bunigini bokwe. 22 Niyo nghangala ningi likakagwisijaga na mu moto, nuulu mu minzi, giki likabulage. Ulu udugije kwita mhayo gose-gose, tukulilagwe utugunaane!" 23 Nanghwe u Yesu ung'wila, "Giki ulu udugije? Angu pyi i yose idulikanile u kuli munhu wa kuzunya!" 24 Haho na haho u ise o nyanda ulila alihaya, "Baba nazunije, kwike ningijage u buhana-hani bone!" 25 U Yesu aho wabona giki i libita lya banhu lyandya kwiza lilipeela nhambo, ulihama i lisamva, uliwila, "Bebe moyo nsoso gwa bushimuumu na bugulu, nalikulagila unfume, niyo utizunshokela hangi." 26 Lyunghaja hangi u nyanda, wandya kufuluuta ifulo, huna lyunfuma, lyuneka giti waacha, nose a bingi buyiganika giki hamo waacha. 27 Aliyo u Yesu, undima u nkono gokwe, ungungumula, wimiila. 28 Huna u wei wingila mu kaya. Aho wasaaga iyene na bahemba bakwe duhu, bumuja giki, "Nibuli a bise twali twalemeelagwa u kulipeeja?" 29 Nanghwe ubashokeja giki, "I mbika giti iyi itiko kufuma na hado yaya ulu iti mu kulomba." 30 Aho binga a henaho bubitila Galilaya. U Yesu wali atatogilwe munhu adeebe. 31 Nguno obalangaga a bahemba bakwe giki, "U Ng'wana wa Munhu akutuulwa mu makono ga babulagi bamulage, aliyo ulu ucha akujuuka ha numa ya shiku idatu." 32 Kwike batagwitegelegije u mhayo gwenuyo, hama nu kumuja baali bogoha. 33 Bakiita bushika Kafalanaumu, aho bingila mu kaya ubabuja giki, "U mu nzila ng'walihalalijaga mihayo ki?" 34 Buhuumula sele, nguno u mu nzila bihalaligijaga mhayo gwa butaale; giki nani u ntaale kubatinda pye a biye. 35 Aho wigasha ubitana abo ikumi na babili, ubawila giki, "Ulu munhu utogwa kubiza wa kwandya, shiigelile abize ku numa ya bose, na ntumami wa bose." 36 Huna witana kanigini ukawila kimiila hamo nabo, wanoga ukakumbatila na makono gakwe. Huna ubawila giki, 37 "Ulu munhu ung'wanukula umo wa banigini git'uyu mu lina lyane, wananukulaga nene. Hama uyo unanukula nene, atananukulile nene duhu, aliyo wang'wanukulaga uyo anitumile." 38 Kuhayimanila u Yohana wang'wila giki, "Nangi, twali twamonile ng'wing'wana alipeeja masamva mu lina lyako; tunemeja nguno ati umo wise!" 39 Nanghwe u Yesu ung'wila, "Yaya u kunemeja, nguno atiho munhu wa kubeeja mhayo gwa budula mu lina lyane, huna hangi ushoka kunihaya kibi haho na haho. 40 Uyo ati ng'wilwisha wise, u ng'wenuyo ali ku lwandi lwise. 41 Nguno buli munhu uyo ung'winha a bing'we minzi ga kung'wa, iki muli ba ng'wa Kilisto, nalimuwila gwa nghana giki, u ng'wenuyo atujimiija i mheela yakwe." 42 "Na hangi ulu munhu ung'wenheleja kwipama nuulu umo wa bado-bado abo banisanije nene benaba, ikubiza hambu-hambu atungilijiwe u mu nhingo yakwe iwe lya kushela, akaponejiwe mu nyanza shimu, achile ng'wenumo. 43 Huna luulu, nuulu nkono gwako ulu gukwipamya, gubbutage, ili hambu-hambu wingile u mu bupanga uli nemehazu, kutinda kubiza na makono abili aliyo uponyiwa mu nsango gwa moto gwa buja na buja. [ 44 U ng'wenumo jilimo shagembe jitachaaga, nu moto gwamo gutajimaga.] 45 Nuulu lupambala lwako ulu lukwipamya lubbutage, ili hambu-hambu wingile u mu bupanga uli gigi, kutinda kubiza na mhambala ibili, aliyo uponyiwa mu nsango gwa moto, [ 46 uko shagembe jabo jitachaaga, nu moto gutajimaga.] 47 Nuulu liso lyako lyukwenheleja kwipama, likobolage ulyinje ho. Nguno ili hambu-hambu wingile u mu butemi bo ng'wa Mulungu uli na songo, kutinda kubiza na miso abili aliyo uponyiwa mu nsango gwa moto. 48 Uko shagembe jabo jitachaaga, nu moto gutajimaga! 49 Nguno buli ng'wene akubitiwa mu munhu ejiwe u busoso bokwe, git'umo shitambo shikeejiagwa bo kutuulilwa munhu. 50 Na nghana u munhu guli ng'wiza, aliyo ulu gulinda gusuuka, i gisi mukugutwila ki gusanduke hangi? Na luulu bizagi na munhu u mu bing'we, hu mukwikala muli mhola buli ng'wene na biye." 1 Huna ubuuka winga a henaho, ukila mongo gwa Yolodani, wingila mu si ya Buyudaya. Mabita mataale gunondeela hangi, wandya kubalanga git'umo witilaga shiku jose. 2 Bafalisayo balebe bung'wegeela kungema, bumuja giki; "Angu, u ngosha azuniligije u kumpeeja u nke okwe?" 3 Nanghwe ushosha alibabuja giki, "U Musa amulagilile ginehe?" 4 Nabo buhaya, "U Musa azuniligije kung'wandikila talaka na kuneka." 5 Nanghwe u Yesu ubashokeja uhaya giki, "I shilagilo shenisho akang'winha kulwa nguno ya buganghanazu bo ngholo jing'we. 6 Aliyo a ha wandijo wa kuseema, u Mulungu akabaseema ngosha na nkima. 7 Nose hu kuhaya u munhu akuneka ise na nina adimane na nke okwe. 8 U mu bubili wabo bakubiza mili gumo, bati babili hangi, bali mili gumo. 9 Kulwa nguno yeniyo, abo badimanyiwe na Mulungu, atizigela munhu wa kubalekanya." 10 Aho ali mu kaya, bumuja hangi a bahemba bakwe i mihayo yeniyo. 11 Nanghwe ubawila uhaya giki, "Buli ng'wene ulu uneka nke wakwe utoola ungi akubiza alishihya. 12 Nu nkima ulu uneka ngoshi uukatoolwa kungi, nanghwe akubiza alishihya." 13 Bung'wenhela na banigini giki abakuumye, kwike a bahemba bubahama. 14 Aliyo u Yesu aho wabona giko usaaya. Ubawila giki, "Bazunilijagi a baana bize a hali nene, mutabahangijage. Nguno u butemi bo ng'wa Mulungu buli wabo a ba mbika yeniyi. 15 Nalimuwila gwa nghana giki, ose-ose uyo atuwanukula u butemi bo ng'wa Mulungu giti ng'wana, atiko u kwingila mo na hado yaya." 16 Ubakumbatila na makono gakwe, hama ubatuulila makono, huna ubinha mbango. 17 Ha numa ya yeniyo ubuuka ajile. Aho ali mu nzila, kuhayimanila munhu umo washika alimpeeleela, ushikila kuntugija mazwi. Umuja giki, "Nangi wawiza, niite mhayo ki nabize ng'wingiji u mu bupanga bo welelo na welelo?" 18 Nanghwe u Yesu ung'wila, "Nibuli ulinitana wawiza? Atiho wawiza nuulu umo, ulu ati Mulungu wike! 19 U bebe ushimanile i shilagilo umo shihayilile; i giki, 'Yaya u kubulaga, Yaya u kushihya, Yaya u kwiba, Yaya u kukaanila bulomolomo, Yaya u kunyeecha, Nkujage so na noko.' " 20 Nanghwe ung'wila giki, "Nangi i yeniyi nidimile pyi kufuma ha buyanda bone." 21 U Yesu unkalalila mu butogwa butaale, huna ung'wila giki, "Ulileba ho mhayo gumo, jaga ukashijinje i shikolo isho uli nasho ubinhe bahabi, ukubiza na wibikija wa sabo ng'wigulu, huna wize unilondeele." 22 U wei aho wagwigwa u mhayo gwenuyo, ugwa-loolo u mili, winga ho onzololokaga, nguno wali na sabo ningi. 23 Huna u Yesu wandya kubalola-lola pye a bahemba bakwe, hama ubawila giki, "Ili shilambu no abo bali na sabo u kwingila u mu butemi bo ng'wa Mulungu!" 24 A bahemba bakakumya aho wahaya giko. Nanghwe u Yesu ushosha hangi ubawila giki, "Bing'we baana, ili shilambu no u kwingila u mu butemi bo ng'wa Mulungu. 25 Niyo ili shinogu i ngamila u kubita mu kapundu ka lushinge, kutinda u nsabi kwingila mu butemi bo ng'wa Mulungu!" 26 A henaho a kakumije kabo kakakilanija. Bandya kwiwila giki, "Yee! Aliyo luulu, nani uyo adugije u kupila?" 27 U Yesu ubakalalila, huna ubawila giki, "U gwenuyu gutadulikanile u ku banhu, aliyo u kuli Mulungu iti giko, nguno u kuli Mulungu pyi i yose idulikanile." 28 Huna u Petelo ung'wila, "I gisi angu ulibona giki a bise twaleka pyi i shose kulwa kukulondeela bebe!" 29 Nanghwe u Yesu uhaya, "Nalimuwila gwa nghana giki, atiho nuulu umo uyo waleka numba nuulu baana ba ng'wawe bagosha na bakima, nuulu nina, nuulu ise, nuulu baana bakwe, nuulu malaale kulwa nguno yane na kulwa nguno ya Nghulu Jawiza, 30 uyo atanukula numba nghangala igana i haha u ng'wikanza ili, na baana ba ng'wawe na balumbuye, na banina, na baana bakwe, na malaale, hamo na buluhi; hama u ng'wikanza ilo liliza akupandika bupanga bo welelo na welelo. 31 Aliyo baliho bingi abo bali ku butongi, bakubiza ku numa; na a babo bali ku numa, abo bakubiza ku butongi." 32 Baali mu lugendo, mu nzila ya kulinha kuja Yelusalemu, u Yesu wali ku butongi wabo. Niyo baja balikumya no, hama abo balondeelaga baali bogoha kingi nasho! Huna ubasola abo ikumi na babili ubapunja ha mhujo, wandya kubawila iyo ilang'wilongele. 33 Uhaya giki, "I haha tulilinha kuja Yelusalemu, u Ng'wana wa Munhu akujutuulwa mu makono ga bagabiji bataale na balangi ba shilagilo, banamule nsango gwa kubulagwa. Ha numa bakuntuula mu makono ga banhu ba mahanga, 34 bangimbe nyachilu na kunswila mate na kuntula, hama bakumulaga. Aliyo akujuuka ha numa ya shiku idatu." 35 Kuhayimanila bang'wegeela ba Yakobo na Yohana, a bitunja ba ng'wa Zebedayo, bushika bung'wila giki, "Nangi, tuli na mhayo tutogilwe utwitile." 36 Nanghwe ubashokeja ubawila, "Mutogilwe nang'witile ki?" 37 Bunshokeja balihaya, "Lagilaga giki, a bise bubili wise tuligashe nangho u ng'wikujo lyako; umo ku bulyo wako, ungi ku lumoso lwako!" 38 Nanghwe u Yesu ubawila, "A bing'we angu mutagumanile uyo muligulomba! Mudugije kushing'wa i shikombe isho nalishing'wa u nene? Nuulu mudugije kubatiijiwa u bubatiijiwa ubo nalibatiijiwa u nene?" 39 Bunshokeja giki, "Tudugije!" Nanghwe u Yesu ubawila, "I shikombe isho nalishing'wa u nene mukushing'wa, nu bubatiijiwa ubo nalibatiijiwa u nene mukubatiijiwa. 40 Aliyo u gwa kwigasha ku nkono gwane gwa bulyo na gwa lumoso, guti gwa kumuzunilija nene, u gwenuyo guli gwa banhu abo balonja-longejiwe!" 41 Abo ikumi aho bigwa bakabapelanila a ba Yakobo nu Yohana. 42 Huna u Yesu ubitana pye a bose; ubawila, "Mumanile giki abo bakanukulagwa na banhu ba mahanga kubiza basugi h'abo bakabalomaga, na giki a bataale mubo h'abo bakabatumamyaga bo nguzu! 43 U ku bing'we itigeleelilwe ibize giko, aliyo buli ng'wene uyo atogilwe kubiza ntaale u mu bing'we, shing'wigeleelilwe abize ntumami wing'we. 44 Nu yuyo atogilwe kubiza ntongeeji u mu bing'we abize nsese wa bose. 45 Nguno nu Ng'wana wa Munhu atizile kutumamilwa, aliyo kutumama na kufunya bupanga bokwe kubiza shikomoolelo kulwa nguno ya bingi." 46 Nose bushika Yeliko, aho alinga u mu nzengo gwenuyo wali nabo na a bahemba bakwe, hamo n'ibita itaale. Waliho na munhu mboku akasangwa wigashaga haho na nzila alilombeleja; i lina lyakwe witanagwa Batimayo, ng'wana Timayo. 47 Aho wigwa giki Yesu wa Nazaleti, wandya kuhamuka n'ilaka lya higulya alihaya, "Yesu Ng'wana wa ng'wa Daudi, nikulilagwe!" 48 Bingi buyunghama giki ahuumule, aliyo u wei hu ongeja u kuhamuka alihaya, "Ka nikulilagwe Ng'wana wa ng'wa Daudi!" 49 U Yesu wimiila ubawila, "Ng'witanagi." Bung'witana u mboku baling'wila giki, "Timbyaga ngholo, buukaga alikwitana." 50 Wiponya i kabbuudi yakwe, wikindika ng'wigulya, huna ugangila ajile u kuli Yesu. 51 U Yesu umuja alihaya, "Utogilwe nakwitile ki?" Nanghwe u mboku unshokeja aling'wila, "Nangi, ka nabone!" 52 Huna u Yesu ung'wila, "Jaga, u kuzunya kwako kwakupijaga." Na nghana haho na haho, i likanza lyenilo wandya kubona, uja nanghwe u mu nzila alinondeela. 1 Bahayutumbya Yelusalemu, bubiza bashika Betifage na Betania, ku lugulu lo mizeituni, utuma babili ba bahemba bakwe. 2 Ubawila giki, "Jagi u mu chalo isho shili ku butongi wing'we shenisho, ulu mulashike mo, haho na haho mukubona nzobe muuga ikungilwe. Itaali kudamhilwa na munhu nuulu umo, italigulilagi muyenhe. 3 Ose-ose uyo alamuwile giki, 'Nibuli muliita giko?' Hayagi giki, 'Seeba ali na nimo nayo, haha yeniyi duhu akwishosha hangi aha.' " 4 Aho baja busanga nghana muuga ya nzobe, ikungilwe hanze ya mita, hihi n'ipanda, bandya kwitaligulila. 5 Bamo ba banhu abo baali bimiila haho hihi nayo bubabuja giki, "Nibuli muliyitaligulila i nzobe?" 6 Nabo bubashokeja git'umo wali wabawilila u Yesu, bubaleka buja. 7 Huna bung'wenhela u Yesu i muuga ya nzobe yeniyo, aho bishisha bituulila myenda yabo a ha ngongo, udamhila. 8 Banhu bingi bandya kuja balamba myenda yabo u mu nzila, bangi buyubbuta matambi mado-mado ga miti kufuma mu malaale, bagaponangija u mu nzila. 9 Abo baali ku butongi, na a babo bakuubijaga bandya kuhamuka balihaya, "Hosana! Akumilijiwe uyo aliza mu lina lya ng'wa Seeba. 10 Bukumilijiwe u butemi bo nkulugenji wise Daudi ubo buliza. Akujiwe u Mulungu wa ng'wigulu!" 11 Aho washika u mu Yelusalemu wingila mu hekalu, wandya kushilola-lola pyi i shikolo isho shalimo. Aliyo iki yali mhindi, ufuma winga nabo abo ikumi na babili, uja Betania. 12 A ha ntondo yaho, aho balifuma Betania, u Yesu wali atuubile. 13 Wahayuloleela ntini guli na maduutu, uliga ho kulola ulu ninga guli na matwajo gose-gose. Aliyo aho washika ho atabonile shose-shose, ulu iti maduutu duhu, nguno i likanza lya matwajo ga mitini lyali litaali u kushika. 14 Uguwila giki, "Kufuma lelo atiho wa kulya matwajo gako hangi nuulu na hado!" A bahemba bakwe nabo bigwa umo akahayila. 15 Aho bashika i Yelusalemu, u Yesu wingila u mu hekalu wandya kubapeeja abo biitilaga mo byashala ja kujinja na kugula. Ujisalingula ni meza ja bakaabanya ba hela, pye na a masumbi ga bajinja ba mhunda. 16 Niyo atazuniligije nuulu umo kubita u mu hekalu abuukije shikolo shose-shose sha byashala. 17 Ubalanga alibawila, "Itandikilwe giki, 'I numba yane ikwitanwa numba y'ilomba kulwa mahanga gose?' Ni ginehe a bing'we ng'wigalukije kubiza ipilinga lya basambo?" 18 Aho bigwa a bagabiji bataale na a balangi ba shilagilo bogoha, bandya kukooba nzila ya kunyagaja, nguno u bulangi bokwe bukabinha kukumya pye a banhu. 19 Aho yabiza mhindi, u Yesu na a bahemba bakwe buja hanze ya nzengo. 20 I ntondo yaho i dilu aho balibita, bugubona u ntini guumaga kwandija ng'witina. 21 U Petelo wizukwa, huna ung'wila u Yesu giki, "Nangi, aligulolage u ntini uyo ukaguzuma, guumaga!" 22 Nanghwe u Yesu ushosha ubawila, "Nzunyagi Mulungu Shiyunani shihayile: Bizagi na kuzunya kwa ng'wa Mulungu.'. 23 Nalimuwila gwa nghana giki, munhu ose-ose uyo uluwila nuulu lugulu git'ulu giki, 'Dubbukaga uje ukagwe mu nyanza'; ulu ati na kuhana-hana u mu ngholo yakwe, aliyo ubiza na kusanya giki, uyo aliguhaya gukubiza ho, nghana akushikiligijiwa. 24 Huna luulu nalimuwila giki, shose-shose isho mukukooba mu nzila ya kulomba, sanyagi giki, ng'wanukulaga; na nghana shikubiza shing'we. 25 Niyo hangi ulu ng'wimiila kulomba lekejagi ulu muli na mhayo na munhu ose-ose. Ulu ng'wita giko ning'we akumulekeja u busobya wing'we u Sing'we uyo ali ng'wigulu. [ 26 Aliyo ulu mutudula u kulekeja, ning'we atumulekeja u busobya wing'we u Sing'we uyo ali ng'wigulu.]" 27 Huna bushikiila hangi u mu Yelusalemu, aho alishimiza-shimiza mu hekalu, kwimanila bansanga bagabiji bataale na balangi ba shilagilo, hamo na banamhala. 28 Bumuja giki, "Bebe, iyo ukwiyitaga yeniyi, ukwiyitaga mu budula ki? Niyo hangi nani uyo wakwinhile u budula bo kwita giko?" 29 Nanghwe u Yesu ubawila giki, "Nane namubuje mhayo gumo, ulu mulanishokeje nu nene nakumuwila i yeniyi nakwiyitaga mu budula ki. 30 U bubatiija bo ng'wa Yohana boli bufumile ng'wigulu nuulu ku banhu? Nishokejagi!" 31 Bandya kwilunjalunja baliwila giki, "Ulu tulahaye boli bufumile ng'wigulu, akutubuja, 'Nibuli luulu mutizunije i mihayo yakwe?' 32 Hamo tuhaye giki, 'Boli bufumile ku banhu?' " Ni chene bogoha u kuhaya, nguno pye a banhu baali bamanile giki, u Yohana wali nghangi. 33 Huna bukalila kunshokeja duhu u Yesu giki, "Tutamanile!" Nanghwe ubawila, "Nu nene natumuwilaga i yeniyi nakwiyitaga mu budula ki!" 1 Huna wandya kubasomboolela lusumo alihaya giki, "Munhu akalima ngunda, uguhamba mizabibu, huna ugupindilija ngitili, usimba mo n'ikamilo lya divai. Ulola uzenga mo na numba ya balanghani, ha numa ugutuula mu makono ga balimi, u wei winga ho. 2 U ng'wikanza lya matwajo utuma nsese wakwe, giki aje u ku balimi benabo, bakang'winhe matwajo kufuma u mu ngunda. 3 Aliyo a balimi benabo buukandima buntulagula milangha, buneka uja makono dalali. 4 U ng'wenekili ngunda utuma nsese ungi, lelo u ng'wene bumelagula nguma, niyo bung'witila ya minala kibi no! 5 Utuma ungi hangi, u ng'wene bushikila kumulaga! Akatuma na bangi bingi duhu; bamo babo buukatulagulwa, bangi bubulagwa! 6 Wali ataali nanghwe umo; ng'wana wakwe ntogwa, nose u ku nghalilo yaho untuma ng'wenuyo, u kunu akwiwilaga giki, 'Bakunkuja u ng'wana wane!' 7 Aliyo a balimi benabo biwila giki, 'Uyu angu hu ng'wene u ng'wingiji gete, tumulagagi bubize wise u wingiji!' 8 Na nghana bundima, bumulaga, buukamponya hanze ya ngunda!" 9 "I gisi luulu, u ng'wenekili ngunda akwita mhayo ki? Tuhaya akwiza abakenaagule a balimi benabo, nu ngunda ugutuula mu makono ga balimi bangi! 10 A bing'we mutaali u kushisoma i shandikwa isho shihayile giki, 'I liwe ilo bakalilema bazengi h'ilo lyabizile lya kwigoloolela i numba 11 U mhayo gwenuyu gufumile kuli Seeba, niyo guli gwawiza no u mu miso gise?' " 12 Bakadeeba giki, u lusumo lwenulo akaluhaya kulwa nguno yabo, huna luulu bandya kukooba nzila ya kundima, kwike bubogoha a banhu binga ho, buneka. 13 Ha numa ya yeniyo, buntumila Bafalisayo balebe, hamo na ban'ikulu ba ng'wa Helode, giki bakangwashe mu kalungalungile. 14 Bahayushika bung'wila, "Nangi, tumanile giki u bebe ukashimizilaga mu nghana, nguno utibeelejaga kuli munhu ose-ose giki unyeje; na hangi utadililaga banhu mu kulola bushu wabo, aliyo u mhayo go ng'wa Mulungu ukagulangaga mu nghana. Angu, izuniligije u kung'winha goodi u Kaisali nuulu yaya? Twikale tutoba i goodi nuulu tooye?" 15 Aliyo iki wali abumanile u wibeeleja wabo, ubawila giki, "Nibuli mulinigema? Nenhelagi aha hela imo nilole." 16 Bung'wenhela; hanuma ubabuja, "I suso iyi nu wandike wenubu, sha ng'wa nani?" Bunshokeja, "Sha ng'wa Kaisali." 17 Huna luulu u Yesu ubawila, "I sha ng'wa Kaisali ng'winhagi Kaisali, ni sha ng'wa Mulungu ng'winhagi Mulungu." Bakankumya no! 18 Huna Basadukayo, abo bahayile giki butiho bujuuko, bunsanga kumuja; buhaya, 19 "Nangi, u Musa atwandikilile giki, ulu ndugu uzumalika uneka nke aliyo atalekile ng'wana, ng'wanong'wawe akung'wingila u nkima ng'wenuyo, amyalile baana u nduguye. 20 Ali luulu, baaliho bagosha mpungati ba shikulu na shizuna. U tang@i wabo akatoola, aliyo ucha atalekile bubyile. 21 U wa kabili ung'wingila u nkima ng'wenuyo, nanghwe ucha atalekile bubyile, nu wa kadatu giko duhu. 22 Kushisha bushila pye a bose mpungati; batalekile bubyile. Aho bakalika, nose nu nkima ucha! 23 I gisi luulu, u ng'wikanza lya bujuuko, ulu bujuuka, akubiza nke o ng'wa nani, iki pye a bose mpungati baali bantoola?" 24 U Yesu ubawila, "A bing'we ahene mutuhubilaga kulwa kubiza mutashimanile i shandikwa nu budula bo ng'wa Mulungu? 25 Nguno ulu bujuuka kufuma mu bafu batubiza ba kuyutoola nuulu kutoolwa, bakubiza giti bamalaika ba ng'wigulu. 26 Niyo u mhayo gwa bafu gwenuyu giki bakujuuka, mutaali u kusoma u mu shitabo sha ng'wa Musa, umo Mulungu akang'wilila aho wali h'isaka; i giki, 'U nene nali Mulungu wa ng'wa Abulahamu, na Mulungu wa ng'wa Isaka, na Mulungu wa ng'wa Yakobo?' 27 Mulihubila hataale no, nguno u wei ati Mulungu wa bafu, ali Mulungu wa bapanga." 28 Umo wa balangi ba shilagilo akiza, ubigwa baliyomba nanghwe, ubona giki u Yesu wabashokeja umo ili. Huna umuja giki, "I shilagilo i shitaale kutinda shose ni shili kinehe?" 29 Nanghwe u Yesu unshokeja giki, "I shilagilo i shitaale shene shiishi, 'Igwaga Isilaeli, u Seeba Mulungu wise ali Seeba umo wike, 30 huna luulu, ntogagwe u Seeba Mulungu wako na ngholo yako yose, na bupanga wako bose, na maganiko gako gose, na nguzu jako jose.' 31 I sha kabili nasho shiishi, 'Ntogagwe nzenganwa ng'wiyo git'umo witogelilwe bebe ng'wenekili.' Shitiho shilagilo shingi sha kushiheeba i shenishi." 32 U nangi wa shilagilo ng'wenuyo, ung'wila, "Watungilija Nangi, wahaya gwa nghana i giki u Mulungu ali umo wike, niyo atiho ungi ulu ati we wike. 33 Na nghana u munhu shiigelile antogwe na ngholo yose, na maganiko gose, na nguzu jose, hangi shiigelile antogwe nu nzenganwa ng'wiye git'umo itogelilwe wei ng'wenekili. U gwenuyu guli gwawiza kutinda kufunya manongho nuulu shitambo sha mbika yose-yose." 34 U Yesu aho wamona washosha na witegeleja ung'wila giki, "U bebe uti kule nabo u butemi bo ng'wa Mulungu." Atigelile hangi ungi wa kugima kumuja mhayo nuulu na hado yaya. 35 Huna u Yesu aho alilanga mu hekalu, ubabuja uhaya giki, "Nibuli a balangi ba shilagilo bakahayaga giki u Kilisto ng'wana o ng'wa Daudi? 36 U Daudi ng'wenekili akatongeelwa na Moyo Ng'wela kuhaya giki, 'U Seeba akang'wila u Seeba wane, Igashaga ku nkono gwane gwa bulyo kushisha nabatuule a banishi bako ha silili ya mhambala jako.' 37 U Daudi ng'wenekili alinghaya giki Seeba, nose adugije kubiza ng'wana wakwe hangi mu ginehe?" I libita lya banhu lyandegelekaga na buyegi no. 38 U Yesu aho alibalanga akabawila na giki, "Bilanghanagi a balangi ba shilagilo, abo batogilwe kugishiwa na kuja buyeela mu magulilu bazwalile nghanjo. 39 Nu mu masinagogi batogilwe kwigasija masumbi g'ikujo, hama nuulu bulaalikwa kuja ku shigukulu, nu kwene bakakuubilijaga ha magele ga bakujiwa. 40 Hangi bakalyaga sabo ja bakima bachilwa, banhu ba kalombele kalihu kulwa kwiyoolecha. A benabo bakupandika nsango ntaale kutinda!" 41 Huna u Yesu wigasha alolelile h'ibikilo lya sabo, ayugalola a mabita ga banhu batuulaga manongho gabo u ng'wibikilo lya sabo, a basabi batuulaga mo shingi. 42 Kuhayimanila wiza na nkima nchilwa, niyo nghabi; nanghwe utuula mo hela jakwe ibili. 43 Huna u Yesu ubitana a bahemba bakwe ubawila, "Nalimuwila gwa nghana giki, u nkima u nchilwa na nghabi ng'wenuyu watuula shingi u ng'wibikilo lya sabo, kutinda pye abo batuulaga mo. 44 Nguno pye a bangi balituula kufuma mu bushiigo bo sabo jabo, lelo u nkima ng'wenuyu nuulu iki ali na makoye, aliyo nahene watuula mo pyi isho wali nasho; pye gete i shiigunaanilo sha mu bupanga bokwe." 1 Huna ufuma u mu hekalu, aho alija, umo wa bahemba bakwe ung'wila giki, "Nangi, uligabona umo gali a mawe genaya na a manumba aya!" 2 Nanghwe u Yesu ung'wila giki, "Uligabona umo gali u butaale a manumba genaya? Litiho iwe a henaha ilo likulekwa higulya y'iwe lichalyo, ilo lituholomolelwa ha si!" 3 Huna uukigasha mu lugulu lo mizeituni, ulolela u ku hekalu, ba Petelo na Yakobo hamo na Yohana na Andelea baali nanghwe boi duhu; bumuja balihaya, 4 "Alituwilage, i yeniyi ikubiza ho nanali, na hangi shikubiza ho shimanikijo ki ulu yegeela kushikiila pyi i yose?" 5 Huna luulu u Yesu ubawila giki, "Ilanghanagi, munhu ose-ose atizumulemba-lemba. 6 Nguno bingi bakuyiza mu lina lyane balihaya giki, 'U nene hu nali ng'wene!' Niyo bakuhubya banhu bingi no. 7 Hama ulu ng'wandya kwigwa mabulugu na nghulu ja mabulugu, yaya u kufung'wa ngholo, nguno i yeniyo shiigelile ibize ho; aliyo i ngelelo ikubiza itaali u kushika. 8 Nguno bukubiza ho wiyubukiji ha gati y'ihanga n'ihanga, na butemi ku butemi. Jikuyudinghima nyahinga, na kwilonga nzala mu mapandi mingi. I yeniyi ili giti wandijo duhu wa kulung'wa busungu." 9 "Kwike a bing'we ilanghanagi, nguno bakuyumutwala ku mabanza, hangi mukuyutulilwa na mu masinagogi. Mukubita na kushishiwa ku butongi bo basugi na batemi kulwa nguno yane, bubize ho bukaaniji kubo. 10 I Nghulu Jawiza shiigelile jilomeelwe tame hose pyi u mu mahanga. 11 Ulu bamudima kumutwala, yaya u kwandya kwiganika-ganika umo mulasomboolele, aliyo gose-gose uyo ng'winhwa u ng'wikanza lyenilo guhayagi. Nguno mutubiza mukuhayaga bing'we; u ng'wenuyo Moyo Ng'wela. 12 Munhu akunodeela kubulagwa nuulu ng'wanong'wawe, nu namhala akunodeela nuulu ng'witunja wakwe. Hama a baana bakuyubatalukila a babyaji babo bababulaga! 13 Niyo pye a banhu bakumukolwa kulwa nguno ya lina lyane; aliyo uyo wiyumilija kushisha ku ngelelo akupila." 14 "Huna luulu ulu ng'ushibona i sha malofu i shikenaaguji shimiila h'ipandi ilo shitigeleelilwe, (uyo alisoma ni itegelejage), a henaho abo bali mu si ya Buyudaya, ni bapeelelage ku ngulu. 15 Uyo usangwa ali kwigulya ya numba atizika, giki ingile mu kaya yakwe kusola shose-shose kufuma moi. 16 Nu yuyo ali ku malaale atizushoka ku numa, kusola shizwalo shakwe. 17 U mu shiku jenijo, bakubiza mu makoye mataale no abo bakusangwa bali nda, na a babo bakubiza bakonhyaga. 18 Lombagi u mhayo gwenuyo gutizubiza mu shiku ja mbeho ya mu shiyaga. 19 Nguno u mu shiku jenijo, bukubiza ho buluhi butaale no, ubo butaali kwilonga kufuma ha wandijo wa buseemi aho Mulungu akaseema, kushisha haha, na butalabiza ho hangi na hado yaya! 20 Niyo ulu ni iti kugehiwa na Seeba i shiku jenijo, atiho wa kupila nuulu umo. Aliyo i shiku jenijo, ajigehije kulwa nguno ya basolwa, abo abasolile." 21 "Huna luulu ulu munhu ose-ose umuwila giki, 'Lolagi uuy'aha u Kilisto,' nuulu giki, 'Lolagi uko,' yaya u kuzunya. 22 Nguno bakwilonga bakilisto balomolomo, na bahangi balomolomo; niyo bakuyoolecha maleeba na mihayo ya kukamaaja, giki ulu yudulika, babahumbuule na a basolwa. 23 Huna luulu chagukagi, u nene namuwilaga pyi i yose kuko itaali kwilonga." 24 "Aliyo u mu shiku jenijo ulu bubita u buluhi wenubo, i liimi likwitilwa giiti, nu ng'weji gukoya ukufunya u bupe wago. 25 Ni sonda jikuyumodoka kufuma u kwilunde, nu budula bo ng'wigulu bukutinginyiwa. 26 Huna bakumona u Ng'wana wa Munhu ali mu malunde, aliza na budula butaale n'ikujo. 27 Ha numa ya henaho akutuma bamalaika baje hose-hose u mu si bakubabilingaga a basolwa bakwe, kufuma wandijo wa si kushisha ku bugelelo w'igulu." 28 "I haha u mhayo gwenuyu gwilangilagi ku ntini. A matambi ga nti gwenuyo ulu gandya kusonga na kufuluma maduutu managana, mukamanaga giki gwegeelaga u ng'waka. 29 Ni mihayo yeniyi ili giko. Ulu ng'ubona yandya kwilonga managi giki, ali hihi, nuwe wegeelaga ali ha nyango. 30 Nalimuwila gwa nghana giki, i shibyalilwe ishi shitubita aho itaali kushikiila pyi i yose iyi. 31 I ligulu ni si shikubita, aliyo i mihayo yane itiko kujimiila na hado yaya!" 32 "Kwike atiho uyo alumanile u lushiku lwenulo, ni likanza; nuulu a bamalaika ba ng'wigulu batamanile, pyi nu Ng'wana, ulu ati Baba wike. 33 Ali luulu, ilanghanagi ng'wikale nzugulu-matu, nguno mutalimanile i likanza lili nanali. 34 Ili giti namugi kwinga ha ng'wakwe uja lugendo, wileka i kaya yakwe ililanghanwa na batumami bakwe, buli ng'wene ung'winha nimo gokwe. U nanghani o ha mita unkomeleja kwikala nzugulu-matu! 35 Huna luulu ikalagi nzugulu-matu, nguno mutamanile aho alizile u ng'wenekili kaya. Adugije kudila, hamo wiza bujiku ha gati, hamo dilu mu mahila ngoko, nuulu hamo adugije kwanguha. 36 Langhanagi atiziza akang'wisanganija mulaalile. 37 Iyo nalimuwila bing'we hu nalibawila pye a bose, ikalagi nzugulu-matu!" 1 Aho jasaaga shiku ibili ishike pasaka na shigukulu sha migati iti na shibimbya, a bagabiji bataale na a balangi ba shilagilo, bandya kukooba nzila ya kundima u Yesu mu nyasala-sala bamulage. 2 Aliyo bakiwila giki, "Yaya u ng'wikanza lya shigukulu, batiziita nsambo a banhu." 3 Aho ali Betania akigasha kulya shiliwa mu numba ya ng'wa Simoni, munhu wa mbiji. Kuhayimanila wiza nkima abuukije jubba ya alabasta, yali na maguta ga mpango ntaale ga nalido. Ushika wibela, ung'witiila u Yesu ku ntwe a maguta genayo. 4 Bamo busaaya no, bandya kung'ung'uula balihaya, "Al'u bukenaaguji bo maguta ubu nabo bofuma he hangi? 5 Nguno a maguta genaya gaali gashikile kujinjiwa, jilonga denali ja kukila ha magana adatu, bugabanhyiwa bahabi!" Akabapelanya no u nkima ng'wenuyo. 6 Aliyo u Yesu ubawila giki, "Nekagi u mayu ng'wenuyu, nibuli mulinkoya? U nimo uyo wanibeegeja nene gwenuyu gwawiza. 7 Nguno a bahabi a bene muli nabo gwa-gwa-gwa, ikanza lyose-lyose mudugije kubiitila i yawiza ulu ng'utogwa, aliyo u nene natubiza hamo ning'we shiku jose. 8 U wei wagwita uyo agudugije, wagubila maguta u mili gone kulwa ikanza lya kujikwa. 9 Niyo nalimuwila gwa nghana giki, hose-hose u mu si uko jikulomeelwa i Nghulu Jawiza, nu mhayo uyo wagwita gwenuyu gukuhayiwa kulwa kung'wizukwa." 10 Huna u Yuda Isikaliote, uyo wali umo wa babo ikumi na babili, uja ku bagabiji bataale, uukabawila umo alaboolekegeje bandime u Yesu. 11 Aho bigwa buyega no, bung'wisagija kung'winha hela nuulu: shipande sha feza.'. Huna wandya kukooba ng'wanya gwa kuboolekeja balandime. 12 A ha lushiku lo kwandya lo migati iti na shibimbya, ulo lwali lwa kusinzwa shitambo sha pasaka, a bahemba bakwe bakamuja giki, "Utogilwe kwiliila hali i pasaka tuje tukilonja-lonje?" 13 Huna ubatuma babili ba bahemba bakwe; ubawila giki, "Jagi u mu nzengo, ulu mulashike mo mukumona ngosha aseselile shisaabo sha minzi, nondeelagi. 14 Aho alakingile, mukushika mung'wile u ng'wenekili kaya, 'U Nangi alibuja giki: Shili hali i chumba shane umo nakuliila pasaka hamo na bahemba bane?' 15 Akung'oolekeja ku golofa, shiliko chumba shitaale shigolanije nghana-nghana, tulonja-longejagi ng'wenumo." 16 A bahemba benabo aho baja u mu nzengo busanga git'umo akabawilila, nghana bilonja-lonja i pasaka. 17 Yahayubiza mhindi, wiza nabo abo ikumi na babili, 18 ushika wigasha hamo nabo. Aho bandya kulya, u Yesu uhaya, "Nalimuwila go nghana giki, a bing'we abo mulilya hamo nane, umo wing'we akunilodeela !" 19 Bakapinihala no buyumuja; buli ng'wene wahaya, "Hamo nene?" 20 Nanghwe u Yesu uhaya, "Umo wing'we abo ikumi na babili, niyo alikoja nanghwe i nhonge jakwe umo nalikoja u nene! 21 U Ng'wana wa Munhu ajile git'umo andikililwe, aliyo ali mu kwihiga kutaale no u munhu uyo alinodeela u Ng'wana wa Munhu. Yali hambu-hambu u munhu ng'wenuyo ulu ni oli atabyalilwe!" 22 Huna luulu aho balilya, usola ngati. Ulumba huna ugumeganya, ubinha kunu alihaya giki, "Anukulagi mulye, u gwenuyu mili gwane." 23 Usola na shikombe, aho wamala kulumba ubinha bushing'wela pye a bose. 24 Huna ubawila giki, "A genaya gene mininga gane g'ilagane, ayo galidika kulwa nguno ya banhu bingi. 25 Nalimuwila gwa nghana giki, natalang'wa hangi sha kufuma mu matwajo ga nzabibu na hado yaya kushisha mu lushiku lo kung'wa shipya mu butemi bo ng'wa Mulungu." 26 Aho bamala bimba lyimbo, huna bufuma hanze buja ku lugulu lo mizeituni. 27 Huna u Yesu ubawila giki, "Pye a bose mukunipeela, nguno gwandikilwe giki, 'Nakuntula u ndiimi, jibbalasane i ngholo!' 28 Kwike ulu najuuka, nakutonga kuja Galilaya, namutange u kushika ko." 29 Aliyo u Petelo ung'wila giki, "Nuulu bakakuleka pye a bangi, u nene ng'wene ngilo !" 30 U Yesu ung'wila, "Nalikuwila gwa nghana giki, u bujiku wenubu, aho nghungulume itaali kwishokeela kuhila, u bebe ukubiza onilemaga nghangala idatu!" 31 Aliyo u Petelo ongeja kuhaya giki, "U nene nuulu yunigeleelwa kucha nangho, natiko u kukulema!" Na a bangi pye buhaya giko. 32 Aho bashika h'ipandi litanagwa Getisemani, u Yesu ubawila a bahemba bakwe giki, "Igashagi aha, u nene nakalombe." 33 Huna ubasola ba Petelo na Yakobo na Yohana, ugwilwa bupina budito buminya no. 34 Ubawila giki, "I ngholo yane ili na bupina budito no bo kushisha mu kucha. Lembeelagi henaha ng'wikale miso." 35 Uja ha butongi ho hado, uukiponeja ha si, ulomba giki ulu yudulika, i likanza lyenilo limitiile. 36 Uhaya, "Aba, Baba, pyi i yose idulikanile u kuli bebe, ningijage i shikombe shenishi, kwike it'umo natogelilwe nene, aliyo umo utogelilwe bebe!" 37 Wahayushoka aho baali, ubasanga balaalaga, ung'wila u Petelo giki, "Simoni, olaalaga? Olemeelwa u kwiyumilija kwikala miso nuulu ikanza lya sa imo duhu? 38 Ikalagi miso mulombe mutizingila mu kugeng'wa, nguno u moyo gukalalilwe, aliyo u mili ng'winogolelwa!" 39 Uja hangi uukalomba alihaya mihayo h'i yeniyo duhu. 40 Aho washoka ni hangi ubasanga balaalile, nguno a miso gabo gaali gadidoha; bulemeelwa nu mumo bang'wilile. 41 Wahayushoka hangi lukangala lo kadatu ubawila, "Ni haha mutaali mulaalile mukwigoloolaga duhu? Ng'wigejaga luulu. Lyashika i likanza, u Ng'wana wa Munhu atuulwe mu makono ga banhu ba shibi. 42 Buukagi tuje, angu mulibona giki wegeela u nodeeji wane!" 43 U Yesu aho ataali uyomba giko, kuhayimanila haho na haho washika u Yuda, uyo wali umo wa babo ikumi na babili. Wiza n'ibita lya banhu babuukije mapanga na milangha, bafumile ku bagabiji bataale na balangi ba shilagilo, na banamhala. 44 U nodeeji oli obinha shimanikijo; ubawila giki, "Uyo nalambipe hu ng'wene, ndimagi muntwale munkalaganile!" 45 U Yuda aho oshika, haho na haho ung'wegeela u Yesu kunu alihaya, "Nangi!" Huna umbipa. 46 Na nghana bundima na makono gabo, bunghaja! 47 Umo wa babo baali nu Yesu oli na lilushu, ulisopoola; ulihubenga lyubitila gutu go ntumami o ngabiji ntaale, gutinika! 48 Huna u Yesu ubawila a banhu benabo giki, "Ng'wiza kunidima mubuukije mapanga na milangha giti nali nsambo? 49 Iki ng'wali mutunidimaga a makanza ayo naludilaga nigashaga mu hekalu buli lushiku nakulangaga! Kwike leka shishikilijiwe i shandikwa!" 50 Huna bumpeela pye a bahemba, buneka! 51 Sumba nebe unkuubija igumiilile kache-mbeho, bundima nanghwe. 52 Kwike ubipuluka upeela; uja ali duuhu, wileka i kache-mbeho! 53 Huna luulu buntwala u Yesu ku ng'wa ntaale wa bagabiji. Pye a bagabiji bataale, na a banamhala na a balangi ba shilagilo baali bibilingila henaho. 54 Nu Petelo unkuubija ali ka kule ho, kushisha nanghwe ushika nose a ha ng'wa ntaale wa bagabiji. Wingila u mu gwalugwa, wigasha na batumami wandya koota moto, gwaligimaga! 55 A bagabiji bataale ni libanza i lyose, buyukooba-kooba bukaaniji, giki bapandike nzila ya kumulaga u Yesu, aliyo batapandikile. 56 Bakaaniji bingi balomolomo buyunkaanila, kwike u bukaaniji wabo walemaga u kulenganila. 57 Nose bimiila banhu balebe, bunkaanila mu kunembekeja balihaya, 58 "U ng'wing'wana ng'wenuyu twang'wigwile alihaya giki, 'I hekalu ya kubeejiwa na makono yeniyi nakwisambagula, ha numa ya shiku idatu nabize naazengile yingi, iyo iti ya kubeejiwa na makono!' " 59 Aliyo na a bene hu gumo, u bukaaniji wabo butalenganilile. 60 Kwimanila u ntaale wa bagabiji wimiila u ng'wibanza; umuja u Yesu, "Nibuli utushoshaga nuulu mhayo u mu yose iyo balikukaanila a benaba?" 61 Aliyo u Yesu akikala ahuumulile sele duhu, atashokije nuulu hado. U ntaale wa bagabiji umuja hangi alihaya giki, "U bebe, h'uli Kilisto ng'wana wakwe u nkumilijiwa?" 62 U Yesu uhaya, "Nali ng'wene, niyo nalimuwila giki, mukumona u Ng'wana wa Munhu igashije ku nkono gwa bulyo gwa budula, aliza na malunde ga ng'wigulu." 63 U ntaale wa bagabiji utandula nghanjo yakwe kunu alihaya giki, "Tutaali na nguno ki hangi nabo a bakaaniji? 64 Angu ng'wawigwa u bugimu bokwe! I gisi luulu mulibona ginehe?" Pye a bose bunamula giki, wigeleelagwa kucha. 65 Bamo babo bandya na kunswila mate, na kuyunkundikija u ku miso, bantula kunu baling'wila giki, "Manijaga!" Huna a balanghani ba hekalu bunsola, bukalinhya kuntula mapi! 66 U Petelo aho ali ha si u mu gwalugwa ng'wenumo, kwimanila nkima wiziila hoi; wali umo wa batumami ba ha ng'wa ntaale wa bagabiji. 67 Wahayumona u Petelo aloota moto unkalalila, huna ung'wila giki, "Tuhaya nu bebe walikalaga nanghwe u Yesu, u muna Nazaleti!" 68 Ulema no; kunu alihaya, "Bebe mayu, u nene natugumanaga uyo uliguhaya, niyo natugwitegelejaga nuulu hado!" Ufuma winga a henaho, uja ku gwalugwa ya ku butongi, (nghungulume yuhila). 69 U ntumami nkima ng'wenuyo umona hangi; wandya kubawila abo baali bimiila hihi henaho giki, "Nu ng'wenuyu ali umo wabo!" 70 Aliyo ni hangi ulema usheshanila! Aho kabita kakanza kado, nabo abo baali bimiila haho nanghwe, bung'wila giki, "I gete nghana nu bebe ng'wing'wana uli umo wabo, angu niyo nu bebe uli muna Galilaya!" 71 A henaho luulu wandya kuzuma na kwilahila; akuhayaga giki, "U nene nataamanile gete u munhu uyo mulikala ng'unghaya ng'wenuyo!" 72 Haho na haho yishokeela kuhila i nghungulume. Nanghwe u Petelo ugwizukwa u mhayo uyo Yesu wali wang'wila giki, "I nghungulume aho itaali kwishokeela kuhila, u bebe ukubiza wanilemaga nghangala idatu!" Wahayugwideedenghanya ulila! 1 Huna aho wela i dilu, haho na haho ligasha ibanza: baaliho bagabiji bataale na banamhala, hamo na balangi ba shilagilo, niyo lyaliho pyi i libanza i lyose; bizunilija kuntunga u Yesu. Buntongeja bantwalile kuli Pilato. 2 U Pilato umuja giki, "U bebe hu uli ntemi o Bayudaya?" Ushosha ung'wila giki, "H'umo ulihayila!" 3 A bagabiji bataale bandya kumuula mihayo mingi. 4 Nanghwe u Pilato umuja hangi giki, "Nibuli utushoshaga nuulu mhayo? Hu kuhaya utuyigwaga pyi iyo balikubuula?" 5 Aliyo u Yesu atashokije mhayo gungi gose-gose, u Pilato uyukumya duhu! 6 U mu shiku ja shigukulu u Pilato wali na shimile sha kubataligulila ntungwa umo, uyo bunomba. 7 Waliho nkenaaguji nebe, witanagwa Balaba, wali watungwa hamo na biye kulwa kwenheleja nsambo; u wei ubulaga u mu nsambo gwenuyo. 8 Huna luulu a banhu bung'wegeela u Pilato kunomba abiitile git'umo oli obamaniligija. 9 Nanghwe ubabuja giki, "Mutogilwe hamo namutaligulile u ntemi o Bayudaya?" 10 Nguno wali amanile giki, a bagabiji bataale baali bantuula u Yesu mu makono gakwe kulwa wilu. 11 Niyo a bagabiji bataale benabo baali babasoosela a banhu, giki banombe abataligulile Balaba. 12 Huna luulu u Pilato ubabuja hangi giki, "Mutogilwe nang'wite ginehe uyo mukung'witanaga ntemi o Bayudaya?" 13 Nabo buhoolanija n'ilaka lya higulya giki, "Nkomage ha nsalaba!" 14 U Pilato aho wababuja giki, "I gete witile bubi ki?" Bongeja kuhoolanija duhu n'ilaka lya higulya balihaya, "Nkomage ha nsalaba!" 15 Nose u Pilato ubona giki hambu-hambu abayeje a banhu, na luulu ubataligulila nghana u Balaba. Aho wamala kuntula mbooko u Yesu, untuula mu makono gabo, giki akakong'we ha nsalaba. 16 Huna a bashilikale buntwala u Yesu ng'wibindo lya numba ya h'ikulu (litanagwa plaetolio), biyitana ibita igima, bung'wihoolekela. 17 Bunzwalikija nghanjo ya nzulunge. Bubeeja na ngikili ya minghwa, nayo bunzwalikija u ku ntwe. 18 Huna bandya kungimba nyachilu, buyung'wila giki, "Kulaga uhangame ntemi o Bayudaya!" 19 Buyuntula na nangha u ku ntwe, kunu bakunswilaga na mate, biita bantugija mazwi kunamya! 20 Aho bamala u kungimba nyachilu giko, bunzuuja i nghanjo i ya nzulunge bunzwalikija i shizwalo shakwe, huna buntwala hanze kujunkoma ha nsalaba! 21 Munhu umo, muna Kilene, Simoni ise o ba Isikanda na Lufo, akasangwa alifuma ku ngunda, bunghadikija amuukije u nsalaba gokwe. 22 Huna buntwala u Yesu, buukanshisha h'ipandi likitanagwa Goligota, (makulu gaho, "Ipandi lya lupanga.") 23 Bung'winha divai isangije bugota bo ngazu, giki ang'we; aliyo atayanukulile. 24 Huna bunkoma ha nsalaba, i shizwalo shakwe bushigabanha bo kushesela mbale, babone buli ng'wene akubuucha ki! 25 Aho balinkoma ha nsalaba lyali ikanza lya sa idatu. 26 Na wandike bo kubuulwa kwakwe butuulwa ho, boli buhayile giki, "NTEMI O BAYUDAYA." 27 Na basambo babili bukong'wa hamo nanghwe, buli ng'wene ha nsalaba gokwe, umo ku bulyo bokwe, ungi ku lumoso. [ 28 Shubiza shashikiila i shandikwa isho shihayile giki, "Akabalanijiwa hamo na bagomi."] 29 Abo babitilaga haho hihi bansondagulaga kunu bakushingishaga mitwe yabo balihaya giki, "Haho luulu ng'wing'wana o kusambagula hekalu na kumala kwizenga mu shiku idatu. 30 Alik'ipijage shi luulu, winge ho a ha nsalaba!" 31 Na a bagabiji bataale bandya kwiyineenelegeja boi bike, hamo na balangi ba shilagilo. Buyuhaya giki, "Walupijaga bangi duhu gashi niyo, u wei ng'wenekili walemeelagwa u kwipija! 32 Angu nanghwe Kilisto, ntemi wa Bayudaya i giko, ni ikage ho a ha nsalaba i haha, tubone tuzunye!" Na a babo baali bakong'wa hamo nanghwe nabo buyumbyeedeleja! 33 I liimi aho lyashika ntwe-gati, shubiza ho giiti; shikundikija pyi i si, kushisha sa kenda. 34 Mu sa kenda u Yesu ulila n'ilaka itaale alihaya, "Eloi, Eloi, lama sabaktani?" U kushomelejiwa kwaho giki, "Mulungu wane, Mulungu wane, nibuli wanilekaga?" 35 Bamo babo abo baali bimiila henaho aho bigwa buhaya, "Bing'we, ong'witana Eliya!" 36 Huna umo wabo upeela kujusola ibbupyo, ulilobya mu siki ulitunga kwidete, wiza ung'winha ang'we; kunu alihaya, "Leka tulole ulu akwiza u Eliya ang'wiche!" 37 Aliyo u Yesu ufunya ilaka itaale, uzumalika! 38 Huna i lisenge lya mu hekalu lyutanduka kufuma kwigulya kushisha ha si, lyulekana habili. 39 U ntaale o bashilikale igana, uyo oli wimiila haho hihi, aho wabona waacha giko uhaya; "Bing'we, u munhu ng'wenuyu nghana oli Ng'wana wa ng'wa Mulungu!" 40 Ka kule ho hado, baaliho bakima biloleelaga. U mu benabo baalimo ba Malia Magadalena, Salume, nu Malia u nina o ng'wa Yakobo u ndo na Yosefu. 41 A bakima benabo bajaga bunondeela u Yesu kungunaana aho wali Galilaya. Baaliho na bakima bangi bingi, abo baali banondeela u Yesu kwiza i Yelusalemu. 42 U lushiku lwenulo lwali lwa kulonja-lonja, nguno a ha ntondo yaho yali sabato. Huna luulu aho yabiza mhindi, 43 Yosefu, muna Alimataya utimbya ngholo, uja u kuli Pilato, uukanomba u mili go ng'wa Yesu. U munhu ng'wenuyo oli namhala w'ibanza nkujiwa, niyo nanghwe ol'abulindiilile u butemi bo ng'wa Mulungu. 44 U Pilato akakumya aho wigwa giki u Yesu omalaga kucha. Ung'witana u ntaale o bashilikale igana uyo onanghanaga u Yesu, umuja ulu nghana omalaga kucha. 45 Aho wamana u kufuma u kuli munhu ng'wenuyo giki ili chene, ung'winha u Yosefu u mimba. 46 Huna aho wagwicha u mimba a ha nsalaba, uukagula ng'wenda gwawiza gwa kitaani, ugulingiila u mimba, ugulaaja mu shigila, shali shisimbilwe ng'wiwe git'ihalo. A ha nyango gwa shigila upilingitija ho iwe, lyuchiba. 47 A ba Malia Magadalena nu Malia u nina o ng'wa Yosefu, bubona aho akalaajiwa. 1 Aho yabita i sabato, u Malia Magadalena nu Malia u nina o ng'wa Yakobo, hamo na Salume, bugula bugota bo ng'waso nsoga, giki balaaje bakagubile u mili go ng'wa Yesu. 2 I dilu makingo u lushiku lo kwandya nyuma, bubuuka bajile u ku shigila. Aho lilifuma i liimi nabo balishikiila hoi. 3 Kwike bandya kwibuja giki, "Nani akulipilingitya i liwe, atwingije a ha nyango go shigila?" 4 Nguno lyali itaale no! Aliyo aho baponya a miso, bulibona i liwe lyamalaga kupilingitiwa lyinjiagwa ho. 5 Aho bingila u mu shigila bibakila no, bujinjimala. Nguno bakabona sumba azwalile nghanjo yape, igashije ku lwandi lo nkono gwa bulyo. 6 Ubawila giki, "Mutibakilage, tuhaya mulinkooba Yesu u muna Nazaleti uyo wali wakomilwe ha nsalaba! Atiho a henaha, ojuukaga. Nzugi mulole aho baali banaagije. 7 Huna luulu, jagi mukabawile a bahemba bakwe, pyi nu Petelo; giki watongaga kuja Galilaya, h'uko mukujumona git'umo akamuwilila!" 8 Aho binga a ha shigila, bandya kupeela kunu bakudetemaga, niyo babbahaga. Bulemeelwa nuulu kuwila munhu mhayo gose-gose, nguno baali bogoha no! [ 9 Aho wajuuka u Yesu, i dilu ya lushiku lwenulo u lwa kwandya mu nyuma, uyo akang'wilongela kwandya wali Malia Magadalena, uyo wali wang'wingija masamva mpungati. 10 U nkima ng'wenuyo, aho oja kubawila abo bikalaga nu Yesu, ubasanga bataali mu bupina bakulilaga nghungu. 11 Na luulu nuulu aho bigwa giki wamonaga ali mpanga, batazunije. 12 Hama hangi akiita ubilongela babili babo ali mu suso yingi, a bene bashimizaga bajile ku malaale. 13 Nabo aho bashoka u ku bichabo bubawila, aliyo batabazuniligije. 14 Ha numa ya henaho ubilongela a bahemba abo ikumi na umo, bakulyaga. Ubahugula kulwa butuzunya na buganghanazu bo ngholo jabo. Nguno baali batazunije iyo bakawilwa na a babo baali batonga u kumona aho wajuuka. 15 Huna ubawila giki, "Jagi hose pyi u mu si, ng'ujilomeela i Nghulu Jawiza ku banhu bose. 16 U wa kuzunya ubatiijiwa akupila, u wa kulema akugwilwa nsango. 17 I shimanikijo ishi shikubiza hamo nabo a bazunya: bakuyupeeja masamva na kulungalunga mu ndimi jingi, mu lina lyane. 18 Bakudima nuulu nzoka na makono gabo, niyo nuulu bung'wa shikolo isho shidugije kubulaga, shitubakenaagula. Na a basaatu bakuyubatuulila makono bapila." 19 Huna luulu u Seeba Yesu aho wamala u kubawila, wanukulwa ng'wigulu. Wigasha ku nkono go bulyo go ng'wa Mulungu. 20 Aliyo a boi bandya kuja hose-hose bakulomeelaga, nanghwe u Seeba uyutumama hamo nabo, mu koolecha shimanikijo kulwa kuguguzuhya u mhayo.] 1 Banhu bingi bifunije kwandika busombooji bo mihayo iyo yashikilijiwe mu bise, 2 kulenganila nu mumo baatuwililile a batumami, abo bakujikumuchaga i Nghulu jeniji; a bambona bayo i mihayo kufuma aho ikandija. 3 Huna luulu baba nkujiwa Teofilo, nu nene naabonile ikubeelela nakwandikile pyi i yose mu bugaliili, nguno nigisiligije chiza mu welwa-ngholo, kufuma ha wandijo wayo. 4 Ikubeelela ubumane u bunghana wayo i mihayo iyo wawililwe yeniyo. 5 Mu shiku ja ng'wa Helode aho ali ntemi wa Buyudaya, waliho ngabiji witanagwa Zakalia, o ng'wigele lya ng'wa Abia. Oli antoolile Elizabeti, umo wa bakima ba mu luganda lo ng'wa Alooni. 6 A bose bubili wabo, baali batungilija u kuli Mulungu. Hangi u mu kashimizile kabo baali bashidimile pyi i shilagilo sha ng'wa Seeba; nu mu katongeelele kakwe baali bati na shisembo. 7 Kwike baali bati na ng'wana, nguno u Elizabeti oli ngumba, nose ugiguluha, nu Zakalia unamhaala. 8 Ali luulu, i ligele lya ng'wa Zakalia likapandikwa ludiima, wandya kutumama nimo gwa bugabiji ku butongi bo ng'wa Mulungu. 9 Huna usolwa bo mbale, git'umo shali shimile sha bugabiji, wingila mu hekalu ya ng'wa Seeba kuzuukija ngazu. 10 U ng'wikanza lya kuzuukija ngazu lyenilo, pye a banhu a bangi baali hanze bakulombaga. 11 Kuhayimanila wilongelwa na malaika o ng'wa Seeba; wimiila ku lwandi lo bulyo lo ng'walilo go kuzuukija ngazu. 12 U Zakalia aho wamona wibakila, ugwilwa booba butaale no! 13 Aliyo u malaika ung'wila giki, "Utogohage Zakalia, nguno u kulomba kwako kwigwiwe; u nke wako u Elizabeti akukubyalila ng'wana ngosha, i lina lyakwe ukung'wilika Yohana. 14 Ukuyega na kusangabala, na banhu bingi bakukuyegela u kubyalwa kwakwe, 15 nguno akubiza ntaale u ku butongi bo ng'wa Seeba. Akwizujiwa na Moyo Ng'wela kufuma mu nda ya ng'wa nina. Huna luulu, ati wa kung'wa divai nuulu shikoji shose-shose na hado yaya. 16 Baisilaeli bingi akubiita bangalukile Seeba Mulungu wabo. 17 Akutonga ku butongi bo ng'wa Seeba mu moyo na nguzu ja ng'wa Eliya, kwiza kugalucha ngholo ja babyaji babadilile baana babo, na bashitiigwa bagalukile witegeleja na butungilija. Hu ng'wene uyo akubeeja nimo gwa kubalonja-lonja banhu babize bamaliilile kulwa ng'wa Seeba." 18 U Zakalia unshokeja u malaika ung'wila giki, "Nakugumana ginehe u mhayo gwenuyu? Iki u nene nali namhala giki, nu nke one ngikulu o shiku ningi!" 19 U malaika unshokeja ung'wila alihaya, "U nene nali Gabulieli, nakimiilaga ku butongi bo ng'wa Mulungu. Natumagwa nize nahoye nangho, nakwinhe i Nghulu Jawiza jeniji. 20 Ali luulu iki utuyizunyaga i mihayo yane, aliyo hu shiigelile ishikilijiwe ng'wikanza lyayo, ukubiza shimuumu. Utudula u kuyomba kushisha lushiku ulo ikushikiila." 21 Nose a banhu abo baali hanze banindiilile u Zakalia buyukumya, nguno akadila u kufuma u mu hekalu. 22 Aliyo aho wafuma walemeelagwa u kuyomba, budeeba giki wali wabona sha koolechiwa u mu hekalu. Huna wandya kuyubagemeelela bo makono duhu, nguno akabiza shimuumu. 23 Jahayukwindanha i shiku ja butumami bokwe, uja ku ng'wakwe. 24 Shiku jitabitile ningi, u nke wakwe u Elizabeti ubiza nda; aho wabona giko ubiza wa kwikala wibisaga mu kaya duhu, kushisha yubita myeji itano. Nguno akahaya giki, 25 "Nose nane wanibona u Seeba u mu shiku iji, wanibeegeja mhayo gwa kuningija budalahwa mu banhu!" 26 ''Mu ng'weji gwa katandatu, u malaika Gabulieli utung'wa na Mulungu kuja Galilaya, ku nzengo gwitanagwa Nazaleti; 27 kuli munhya nebe ng'wilindu, lina lyakwe Malia, wali alunjiwe na ngosha witanagwa Yosefu, wa luganda lwa ng'wa Daudi. 28 U malaika aho washika ungisha; huna ung'wila giki, "Yegaga u bebe nguno wilukilagwa mbango; u Seeba ali hamo nangho!" 29 U munhya ng'wenuyo uzwangana, wandya k''wiganika akwibujaga giki, "U bugishiwa wenubu buli na makulu ki!" 30 U malaika ung'wila, "Utogohage Malia, nguno wilukilagwa mbango ja ng'wa Mulungu. 31 Ukubuucha nda ubyale ng'wana ngosha, ung'wilike i lina lyakwe Yesu. 32 Akubiza ntaale, nguno akwitanwa Ng'wana wakwe uyo ali higulya no. U Seeba Mulungu akung'winha i lisumbi lya nkulugenji wakwe Daudi. 33 Akubiza nsugi wa numba ya ng'wa Yakobo welelo na welelo, niyo u butemi bokwe buti bo kushila ho." 34 U Malia unshokeja u malaika giki, "U mhayo gwenuyu gukudulikana ginehe, iki u nene nataali kutoolwa?" 35 U malaika unshokeja ung'wila giki, "Moyo Ng'wela akukwikiila, huna u budula bokwe uyo ali higulya no bukukukundikija. Na luulu uyo alabyalwe akubiza Ng'wela, Ng'wana wa ng'wa Mulungu. 36 Nu'' nduguyo u Elizabeti'', nanghwe ali nda ya ng'wana ngosha mu bugikulu bokwe; munhu uyo wali amanikile giki ngumba. Niyo u gwenuyu ng'weji gokwe go katandatu. 37 Nguno gutiho mhayo nuulu gumo, uyo gutadulikanile u kuli Mulungu." 38 Huna u Malia uhaya, "U nene nali nkima nsese o ng'wa Seeba; ni gushikiilage git'umo waniwilila." Huna u malaika winga ho, uneka. 39 U mu shiku jenijo u Malia atadilile, ubuuka wangu uja ku si ya Buyudaya, ku nzengo gumo gwa ku magulya ga kwenuko. 40 Wahayushika ko wingila u mu ng'wa Zakalia kungisha u Elizabeti. 41 U Elizabeti aho waliigwa i lilaka lya kugisha kwa ng'wa Malia, ubina u ng'wana uyo oli mu nda yakwe, huna okajiwa na Moyo Ng'wela. 42 Uhamuka n'ilaka lya higulya alihaya giki, "U bebe ufuuhilwe mbango kutinda pye a bakima. Nu ng'wana uyo ali mu nda yako nanghwe afuuhilwe mbango. 43 Wilukilwa ki nabo ubu, giki u nina wa ng'wa Seeba wane wiza kunigisha u nene! 44 Nguno i lilaka lya kugisha kwako aho lyashika duhu u mu matu gane, haho na haho obina na buyegi u ng'wana uyo ali mu nda yane! 45 Niyo ali na mbango u wa kuzunya giki ikushikilijiwa iyo wawililwe kufuma kuli Seeba." 46 Huna u Malia uhaya giki, "I ngholo yane ilinyegela Seeba, 47 nu moyo gwane gulinkumilija Mulungu, Mpija wane. 48 Nguno wabubonile u budalahwa wa nsese wakwe nkima, iki kufuma haha pyi i shibyalilwe, shikunibala giki nali nfuuhwa. 49 Nguno u wa budula wanibeegegije mitaale; lina lyakwe lili lyeela. 50 Shigongo shakwe shiliho kulwa, shibyalilwe na shibyalilwe sha banhu abo bang'ogohile we. 51 Iyo wabeegije na makono gakwe ili mitaale, wababbalasanije abo bakigunguhyaga mu maganiko ga ngholo jabo. 52 Wabingije batemi ha masumbi, ubagunguhya a bidohya. 53 A batuubile wabigutije shizeeze, lelo a basabi ubapeeja makono dalali. 54 Wangunaanile u ntumami wakwe u Isilaeli, kulwa kwizukwa shigongo shakwe; 55 git'umo kuli kwisagija kwakwe ku bakulugenji bise; kwandija kuli Abulahamu na bubyile wakwe, kushisha welelo na welelo." 56 U Malia akalenda nu Elizabeti ikanza lya myeji giti idatu, huna ushoka kaya. 57 Aho lyashika i likanza lya kubyala kwa ng'wa Elizabeti, ubyala ng'wana ngosha. 58 A bazenganwa biye na a baduguye aho bigwa, bakayega no hamo nanghwe na kunkumilija Seeba, kulwa kunchila shigongo. 59 Aho lwashika lushiku lo kanaane, buntwala u ng'wana kujusaalwa. Buhaya kung'winha i lina lya ng'wa ise Zakalia. 60 Aliyo u nina ulema uhaya, "Yaya; akwitanwa Yohana." 61 Nabo bunshokeja baling'wila: "Hama iki atiho nuulu umo uyo akitanagwa lina lyenilo u mu luganda lwako!" 62 Huna bumuja u ise o ng'wana, bo kungemeelela na makono, i lina ilo wali atogilwe kung'witana. 63 Ubalomba lubbawa lo kwandikila; wandika giki, "Akwitanwa Yohana." Bukumya pye. 64 Haho na haho utungulilwa; u nomo gokwe nu lulimi shudula u kuyomba, wandya kunkumilija Mulungu! 65 Pye a bazenganwa bugwilwa idedebaja; niyo pye a banhu u mu magunguli ga Buyudaya buyikala bakwihoyelaga i mihayo yeniyo. 66 Buli bene ulu biyigwa bituulaga mu moyo, pyi buyuhaya, "I gete u ng'wana ng'wenuyu akubiza wa mbika ki?" Nguno u nkono go ng'wa Seeba gwali hamo nanghwe! 67 Huna u Zakalia, u ise o ng'wana, okajiwa nguzu ja ng'wa Moyo Ng'wela, wandya kuhanga alihaya, 68 "Akumilijiwe u Seeba Mulungu wa Baisilaeli. Nguno watugenihile, wenhile butungulwa ku banhu bakwe. 69 Watubuukigije mhembe ya bupiji, kufuma mu numba ya ntumami wakwe Daudi. 70 H'umo wahayila kwingiila kale na kale, kubitila mu milomo ya bahangi bakwe beela. 71 Giki tupile kufuma mu makono ga banishi bise; mu makono ga bose abo batukolilwe. 72 Wabakulililwe a bakulugenji bise, hangi walizukilwe i lilagane lyakwe i lyeela. 73 U wilahiji ubo akang'wilahilila nkulugenji wise Abulahamu, giki akutwitila, 74 kutupija kwinga mu nkono go ng'wanishi, tudule kuntumamila we tuti na booba; 75 mu wela na mu butungilija shiku jise jose. 76 U bebe nangho ng'wana, ukwitanwa uli nghangi wakwe uyo ali higulya no; nguno ukubiza ku butongi bo ng'wa Seeba, umeeja-beegeje nzila yakwe. 77 A banhu bakwe ubamanikije bupiji, kulwa kulekejiwa kwa shibi shabo. 78 U Mulungu wise watusaatilwe na kutuchila shigongo; Isana lyutugeniha kufuma kwigulya, 79 kulwa kubaakila abo bakwikalaga mu giiti, na mu nengeeji gwa lufu; na kutongeela mhambala jise mu nzila ya mhola." 80 Huna luulu u ng'wana ukula, ubiza na nguzu ja moyo. Uja ku matogolo uukikala kwenuko, kushisha lyushika i likanza lya koolechiwa kwakwe ku Baisilaeli. 1 U mu shiku jenijo shikafunyiwa shilagilo na Kaisali Augusto, giki pye a banhu u mu si bandikwe. 2 U wenubo bukabiza wandikwa bo kwandya aho Kilenio ali nsugi wa Sulia. 3 Huna luulu pye a banhu buja kwandikwa, buli ng'wene ku nzengo go ng'wawe. 4 U Yosefu nanghwe ubuuka i Galilaya, kufuma mu nzengo gwa Nazaleti. Ulinha kuja Buyudaya ku nzengo go ng'wa Daudi, gwitanagwa Betelehemu, nguno wali wa numba ya ng'wa Daudi na bubyile bokwe. 5 Uja akandikwe hamo nu Malia uyo wali anungije, u mu shiku jenijo u Malia usangwa ali nda nhaale. 6 Aho bali kwenuko lyushikiila i likanza lyakwe lya kubyala. 7 Ubyala ng'wana ngosha; tang@i wakwe. Unkumba myenda ya sheleele, huna unaalikija ng'wiliilo lya mitugo, nguno bakagayiwa u ng'wanya u mu numba ya bageni. 8 I mhandi jenijo baaliho badiimi ba ngholo baali lugundiiga; baali ku matogolo bakulanghanaga madale ga ngholo jabo makanza ga bujiku. 9 Bahayimanila malaika o ng'wa Seeba obilongela, bupindiwa na bupe w'ikujo lya ng'wa Seeba, bogoha na kogohele kataale no! 10 Aliyo u malaika ubawila giki, "Mutogohage, nguno nang'wenhela Nghulu Jawiza, ijo jikubiza ja buyegi butaale ku banhu bose. 11 I lelo yeniyi, u mu nzengo go ng'wa Daudi ng'wabyalilagwa Mpija, Kilisto Seeba. 12 I shimanikijo shing'we shili giki, mukumona Ng'wana ng'weleele alingiililwe myenda ya sheleele, alaajiwe ng'wiliilo lya mitugo!" 13 Kuhayimanila lilonga ibita itaale lya ng'wigulu, nu malaika ng'wenuyo wisanja nabo. Bunkumilija Mulungu balihaya giki, 14 "Ikujo libize kuli Mulungu higulya no, nu mu si ibize ho mhola u ku banhu abo banyegije." 15 A bamalaika aho binga baja ng'wigulu, a badiimi benabo biwila giki, "Tujagi i Betelehemu tukagubone u mhayo uyo gwilongaga gwenuyu, uyo watoolekeja u Seeba." 16 Nghana bihuuta bajile ko, buukansanga u Malia nu Yosefu, hamo nu Ng'wana alaalile ng'wiliilo lya mitugo. 17 Aho bamona u Ng'wana bisomboola i mihayo yakwe, git'umo baali bawililwa. 18 Pye abo bakigwa iyo bakawilwa na a badiimi bukumya no. 19 Aliyo u Malia wisumbya pyi i mihayo yeniyo, wibika mu ngholo yakwe, uyuyideedenghanya. 20 A badiimi aho bibona pyi i yeniyo, bushoka balinkumilija Mulungu, na kungongoola. Nguno iyo baali bawilwa bakibona i yose, giki yali git'umo baali bigwila. 21 U Ng'wana aho washisha shiku inaane bunsaala, bung'winha i lina lyakwe i lya Yesu, ilo wali winhwa na malaika kuko ataali nuulu kutungilwa nda. 22 Jahayushika i shiku ja kwejiwa kwabo, buntwala Yelusalemu kujuntuula ku butongi bo ng'wa Seeba, git'umo shihayilile shilagilo sha ng'wa Musa. 23 H'umo yandikililwe mu shilagilo sha ng'wa Seeba, giki, "Buli ng'wana ngosha u wa kuhangula nda ya ng'wa nina, akwitanwa ali ng'wela kuli Seeba." 24 Bufunya na shitambo git'umo shilagilo sha ng'wa Seeba shihayilile: nghuulu ibili, nuulu nghune ibili ja mhunda. 25 U mu Yelusalemu walimo ngosha witanagwa Simioni, munhu ntungilija na wa logohano. Wali akulindiilile u kulungujiwa kwa Baisilaeli; nu Moyo Ng'wela wali hamo nanghwe. 26 Niyo u Moyo Ng'wela wali wamanikija giki, atucha aho ataali kumona Kilisto Shiyunani Kilisto: Shihebulania Masiya; lina h'i limo.' o ng'wa Seeba. 27 Huna u Moyo utongeela u munhu ng'wenuyo kuja ku hekalu, uukingila mo. Aho bang'wenha a babyaji bakwe u Ng'wana u Yesu, kwiza kwitilwa git'umo shali shimile sha shilagilo, u munhu ng'wenuyo 28 ung'wanukula u Ng'wana mu makono gakwe. Huna unkumilija Mulungu alihaya giki, 29 "Seeba, i haha luulu wanzunilija u nsese wako kwinga, aje mu mhola git'umo ukahayila. 30 Nguno a miso gane gabubona u bupiji wako, 31 ubo ubalonja-longegije banhu bose. 32 Isana lya kwakila mahanga, n'ikujo kulwa banhu bako a Baisilaeli." 33 U ise nu nina wa Ng'wana bakikumya iyo ikahayiwa kulwakwe. 34 Huna u Simioni ng'wenuyo ubafuuha mbango. U nina u Malia u ng'wene ung'wila, "Managa giki, u Ng'wana ng'wenuyu ahelelilwe nimo uyo gukwenheleja banhu bingi u mu Baisilaeli kugwa, na bangi kugungumuka; hama akubiza shimanikijo sha kwihalalijiwa. 35 Hangi maganiko ga ngholo ja banhu bingi gakutendwa ha ng'wape; niyo nu bebe u bupanga boko bukuching'wa lilushu!" 36 Waliho na nghangi nkima, Ana ng'wana Fanueli; ngikulu o shiku ningi, o luganda lo ng'wa Asheli. A ha bunhya bokwe wali watoolwa, wikala nu ngoshi ikanza lya myaka mpungati, 37 uchilwa! Huna wikala giko duhu atatoolilwe, kushisha myaka makumi anaane n'ine. Wali atingaga u mu hekalu, wikalaga ng'wenumo liimi ji na bujiku pe; nimo gokwe kulomba na kufunga. 38 Nanghwe i likanza lyenilo wiza hoi, ubawila i mihayo ya Ng'wana ng'wenuyo, pye a bana Yelusalemu abo baali balindiilile bupiji. 39 Aho bimala pyi i myanya git'umo shali shihayilile i shilagilo sha ng'wa Seeba, bushoka Galilaya ku nzengo gwabo gwa Nazaleti. 40 U Ng'wana ukula, ubiza na nguzu, na a masala ukwija, hama ni mbango ja ng'wa Mulungu jali hamo nanghwe. 41 Buli ng'waka a babyaji bakwe bajaga Yelusalemu, ku shigukulu sha pasaka. 42 Na a haho washisha myaka ikumi n'ibili, bulinha bajile ko git'umo shali shimile sha shigukulu. 43 Aho jang'wa i shiku ja shigukulu, bubuuka kushoka kaya. Aliyo u ndinha u Yesu usaaga Yelusalemu, kwike a babyaji bakwe baali batamanile. 44 Bushimiza lugendo lwa lushiku lugima, baliganika giki nanghwe alimo duhu u ng'wibita lya banhu. Bahayungayiwa, bandya kunkooba u mu badugu nu mu bimane babo. 45 Aho baduuma u kumona, bushoka i Yelusalemu bakunkoobaga. 46 Jubita shiku idatu, bahayuja ku hekalu buukansangila mo, wigashaga na balangi, alibadegeleka na kuyubabuja mabujo. 47 Pye abo bang'wigwaga babukumyaga u witegeleja bokwe, na a mashosho gakwe. 48 A babyaji bakwe aho bamona budedebala! U nina ung'wila giki, "Bebe Ng'wana, nibuli watwitilile mhayo guli giko? U nene nu so watupinihagije no, tukukukoobaga!" 49 Nanghwe ubashokeja ubawila, "Nibuli mulinikooba? Mutamanile giki shinigeleelilwe kubiza mu numba ya ng'wa Baba?" 50 Kwike batagwitegelegije u mhayo uyo akabawila gwenuyo. 51 Aliyo ushoka nabo, butulumenha bajile i Nazaleti, uyubigwa mu yose. U nina wibika mu ngholo yakwe pyi i yeniyi. 52 U Yesu ukula, ongeja u mu witegeleja, nu mu kunyeja u Mulungu, na a banhu. 1 Mu ng'waka gw'ikumi n'itano gwa busugi bo ng'wa Kaisali Tibelio, u nsugi wa Buyudaya wali Pontio Pilato. U ntemi wa Galilaya wali Helode, u Filipo u ng'wanong'wawe wali ntemi wa Itulea na Tulakonio; Lisania nanghwe wali ntemi wa Abilene. 2 U nimo gwa bugabiji butaale gwali ha silili ya ng'wa Anasi na Kayafa. U mu shiku jenijo u mhayo go ng'wa Mulungu gung'wiziila Yohana, u ng'witunja o ng'wa Zakalia, u ku matogolo uko wikalaga. 3 Wandya kuja akulomeelaga pye a hose u mu si ja mbalama ya mongo gwa Yolodani. Walomeelaga ya bubatiijiwa kulwa kugaluka na kwingila mu kulekejiwa kwa shibi. 4 Git'umo gwandikilwe mu shitabo sha mihayo ya nghangi Isaya giki, "Ilaka lya munhu alihamuka mu matogolo, beeja-beejagi ikuuwa lya ng'wa Seeba, goloolagi nzila jakwe. 5 Buli longa lukufukiilwa, i ngulu jikutubijiwa, ni migunguli i yose; hama i nzila ijo jiigomagomile jikugoloolwa, ni ja magagala-gagala jikulenganijiwa. 6 Ha numa ya henaho pye a banhu bakububona u bupiji bo ng'wa Mulungu." 7 Mabita mataale ga banhu gakayiza u kuli Yohana kubatiijiwa, aliyo uyubahugula alibawila giki, "Bing'we bubyile wa shipili, nani wamuchagulile giki mugupeele u nsango uyo guliza? 8 Ali luulu, twajagi matwajo kulwa koolecha bukaaniji bo kugaluka kwing'we. Mutizandya kwiwila giki, 'Tuli na nkulugenji wise Abulahamu.' Nguno nalimuwila nuulu kufuma mu mawe git'aya, u Mulungu adugije kumukija baana u Abulahamu. 9 Niyo i haha iliho mbasa ituulilwe nghana-nghana a ha matina ga miti. Hu kuhaya buli nti uyo gututwaja matwajo gawiza, gukubbutwa, guponyiwe mu moto." 10 Huna a mabita ga banhu guyumuja galihaya, "I gisi luulu twite ginehe?" 11 Nanghwe ubashokeja ubawila giki, "Uyo ali na nghanjo ibili ang'winhe uyo ati nayo, nu yuyo ali na shiliwa iite chene." 12 A batobisha ba goodi nabo biza u kuli we giki ababatiije. Aho bamuja, "Nangi, al'a bise twite ginehe?" 13 Nanghwe ubawila, "Ng'ushikilija u kwita iyo mulagililwe, kwike yaya u kukilanija." 14 Na bashilikale bumuja giki, "A bise nise twite ginehe?" Nanghwe ubashokeja, "Oyagi u kubiboneela a banhu, nu kubalembekeja, niyo muyufujiwa ni mishahala ying'we." 15 Pye a banhu baali balindiila mu kwisagilwa, kunu bakwideedenghanyaga u mu ngholo jabo ulu giki u Yohana hu wali ng'wene u Kilisto. 16 Aliyo u wei ng'wenekili u Yohana akabashokeja pye a bose ubawila giki, "U nene nghana nalimubatiija na minzi, aliyo aliza uyo anikilile u budula, uyo natigeleelilwe u nene nuulu kutaligula matungijo ga shilatu shakwe; u ng'wenuyo h'uyo akumubatiija na Moyo Ng'wela na moto. 17 U luhungo lokwe ali nalo mu nkono gokwe wei ng'wenekili, hama u lubuuga lokwe akulupyagula alweje pe. U busiga akubukuminga chiza abutuule ng'wiluuli lyakwe; aliyo a meela akugapemba mu moto guti gwa kujima!" 18 Niyo akabalomeela na kubahugula a banhu mihayo mingi ya mbika na mbika. 19 Nu ntemi Helode unghugula kulwa nguno ya ng'wa Helodia uyo wali nke wa ng'wanong'wawe, na kulwa mihayo yingi-yingi i yabubi iyo wiyitaga. 20 Aliyo u Helode akamponya u Yohana mu jeela, ubiza ongeja gwabubi gungi a higulya ya mibi i yose! 21 Bahayubatiijiwa pye a banhu, nu Yesu ubatiijiwa; aho alilomba, kuhayimanila i ligulu lyaluguka. 22 Moyo Ng'wela wika ali mu mili giti gwa nghuulu izile a hali we; n'ilaka liza kufuma u ng'wigulu lilihaya giki, "U bebe uli Ng'wana wane Ntogwa, uyo nakuyegelile hataale no." 23 U Yesu aho alandya kutumama wali na myaka giti makumi adatu, wiganikilagwa giki oli ng'witunja o ng'wa Yosefu, uyo oli ng'wana Eli; 24 ng'witunja o ng'wa Matati, o ng'wa Lawi, o ng'wa Meliki, o ng'wa Yanai, o ng'wa Yosefu. 25 O ng'wa Matatia, o ng'wa Amosi, o ng'wa Naumu, o ng'wa Hesili, o ng'wa Nagai. 26 O ng'wa Maati, o ng'wa Matatia, o ng'wa Semei, o ng'wa Yosefu, o ng'wa Yuda. 27 O ng'wa Yonani, o ng'wa Lesa, o ng'wa Zelubabeli, o ng'wa Salatieli, o ng'wa Neli. 28 O ng'wa Meliki, o ng'wa Adi, o ng'wa Kosamu, o ng'wa Elimadamu, o ng'wa Eli. 29 O ng'wa Yoshwa, o ng'wa Eliezeli, o ng'wa Yolimu, o ng'wa Matati, o ng'wa Lawi. 30 O ng'wa Simioni, o ng'wa Yuda, o ng'wa Yosefu, o ng'wa Yonamu, o ng'wa Eliakimu. 31 O ng'wa Melea, o ng'wa Mena, o ng'wa Matata, o ng'wa Nasani, o ng'wa Daudi. 32 O ng'wa Yese, o ng'wa Obedi, o ng'wa Boazi, o ng'wa Salimoni, o ng'wa Naasoni. 33 O ng'wa Aminadabu, o ng'wa Lamu, o ng'wa Esilomu, o ng'wa Falesi, o ng'wa Yuda. 34 O ng'wa Yakobo, o ng'wa Isaka, o ng'wa Abulahamu, o ng'wa Tela, o ng'wa Naholi. 35 O ng'wa Selugi, o ng'wa Leu, o ng'wa Pelegi, o ng'wa Ebali, o ng'wa Saala. 36 O ng'wa Kainamu, o ng'wa Alifakisadi, o ng'wa Shemu, o ng'wa Noa, o ng'wa Lameki. 37 O ng'wa Matusela, o ng'wa Enoka, o ng'wa Yaleti, o ng'wa Mahalaleeli, o ng'wa Kainamu. 38 O ng'wa Enosi, o ng'wa Seti, o ng'wa Adamu, o ng'wa Mulungu. 1 Huna luulu u Yesu winga i Yolodani okajiwe na Moyo Ng'wela; h'uyo untongeela kuja ku matogolo, 2 uukamala ko shiku makumi ane, akugemagwa na Shetani. U mu shiku jenijo atalyile shose-shose; aho jashila utuuba. 3 I likanza lyenilo, u Shetani ung'wila, "Ulu uli Ng'wana wa ng'wa Mulungu lilagilage i liwe ili libize shiliwa." 4 Nanghwe u Yesu unshokeja, "Yandikilwe giki, 'U munhu atudula kubiza mpanga kulwa shiliwa duhu.' " 5 Ha numa u Shetani untongeela kulinha kwigulya, uukang'oolekeja pye a mabusugi ga mu si ng'wikanza ido. 6 Huna ung'wila giki, "Nakukwinha bebe pyi u budula wenubu ni likujo lyamo, nguno namala kwinhwa nene, nadugije kung'winha ose-ose uyo nutogwa. 7 Na luulu u bebe ulu unilamya, shikubiza shako pye." 8 Nanghwe u Yesu unshokeja ung'wila, "Gwandikilwe giki, 'Namyage Seeba Mulungu wako, na untumamile wei duhu!' " 9 Huna untongeela kuja Yelusalemu, uukantuula higulya ya hekalu; ung'wila, "Ulu uli Ng'wana o ng'wa Mulungu iponejage ha si kufuma aha! 10 Nguno gwandikilwe giki, 'Akulagila bamalaika bakwe kulwako, bakulanghane. 11 Na bakukubuucha mu makono gabo, utizipama lupambala lwako h'iwe.' " 12 Nanghwe u Yesu unshokeja ung'wila, "Guhayiwe giki, 'Yaya u kungema u Seeba Mulungu wako.' " 13 U shetani aho wamala pyi u bugemi, uneka kakanza ho. 14 U Yesu ushoka i Galilaya ali mu budula bo ng'wa Moyo; u lukumo lokwe lusambaala pye a mapandi genayo. 15 Buyunkumilija pye a banhu ulu olanga u mu masinagogi gabo. 16 Nose ushika ni Nazaleti uko wali wakulila; a ha lushiku lo sabato wingila u ng'wisinagogi git'umo witilaga na kale, wimiila kusoma. 17 Huna winhwa shitabo sha nghangi Isaya, ushikundula ukooba ipandi aho handikilwe giki, 18 "U Moyo wa ng'wa Seeba ali hamo nu nene, nguno wanibilile maguta giki nabalomeele a bahabi Nghulu Jawiza. Wanitumile kubasomboolela batungwa mhola ja kulekejiwa kwabo, na a babboku kubinha kubona; kubinha kwiyagalula abo basheedekejiwe makoye. 19 Kulomeela ng'waka go ng'wa Seeba uyo guzunilijiwe." 20 Huna ushikundikija i shitabo ung'winhilija u ntumami; u wei wigasha. Pye abo baalimo u ng'wisinagogi bunkalalila. 21 Nanghwe ubawila, "Lelo i shandikwa ishi shashikilijiwa mudegelekile." 22 Pye buyunghaya chiza bakwikumyaga i mihayo iyo yafumaga u mu nomo gokwe; buyiwila giki, "Bing'we u ng'wenuyu ati ng'witunja wa ng'wa Yosefu?" 23 Nanghwe ubawila, "Namanile ng'wigeleelagwa na kuniwila lusumo lwa giki, 'Bebe nfumu, angu u zunzu atinunaga; al'ilagulage bebe ng'wenekili shi. Iyo twigwile giki oluyitaga Kafalanaumu, yitage nu mu nzengo gwa ng'wing'we umu!' " 24 Huna ubawila, "Nalimuwila gwa nghana giki, atiho nghangi uyo akanukulagwa mu nzengo go ng'wawe. 25 Niyo nalimuwila gwa nghana giki baaliho bachilwa bingi u mu Isilaeli u mu shiku ja ng'wa Eliya, aho ilunde likalugalwa myaka idatu na myeji itandatu, yugwa nzala nhaale hose pyi u mu si. 26 Aliyo u Eliya atatumilwe nuulu kuli umo wabo, ulu iti kuli nchilwa o Saleputa, mu si ya Sidoni. 27 Hama nu mu shiku ja nghangi Elisha, baalimo bingi a ba mbiji u mu Isilaeli, aliyo ateejiwe nuulu umo wabo, ulu ati Naamani muna Sulia duhu!" 28 Aho biyigwa i yeniyo, pye abo baalimo u ng'wisinagogi bupelana no. 29 Bubuuka, bunfunya hanze ya nzengo, buja nanghwe ku lugegu lo h'ing'ongho aho goli guzengelilwe u nzengo gwabo, giki bakanshindike witaalike ha si. 30 Aliyo u wei ubita ha gati-gati yabo, ubingila, uja. 31 Huna utulumenha ajile, uukashika Kafalanaumu, nzengo gumo gwaho gwa mu Galilaya; a ha sabato ubalanga. 32 Buyubukumya u bulangi bokwe, nguno u mhayo gwakwe gwali na budula. 33 U ng'wisinagogi ng'wenumo walimo na munhu wa moyo nsoso gw'isamva; wandya kulila n'ilaka lya higulya alihaya, 34 "Yesu wa Nazaleti, guliho mhayo ki a ha gati yise nu bebe? Wizaga kutuyagaja? Nakumanile uli nani u bebe, uli Ng'wela wa ng'wa Mulungu!" 35 U Yesu ulihama alihaya, "Huumulaga, niyo unfume!" I lisamva lyungalagaja haho gati-gati, lyunfuma nghana, lyuneka litaaminije nuulu hado. 36 Pye bujinjimala, bandya kwiwila boi benekili na benekili giki, "Mhayo ki nago u gwenuyu hangi? Na a masamva aliyugahama bo nguzu gafuma!" 37 Haho na haho u lukumo lokwe lusambaala pye a hose u mu mapandi ayo gaali gabimbikanilwe nalyo i lipandi lyenilo. 38 Huna ubuuka winga u ng'wisinagogi uukingila mu numba ya ng'wa Simoni. Nina-bukwi wa ng'wa Simoni wali mu ndili adadililwe nswiza nkali, bung'wila u Yesu i mhola jakwe. 39 Ung'wegeela, wimiila hihi nanghwe, uguhama u nswiza gunekela; haho na haho ubuuka ubabeegeja shiliwa. 40 Aho lyayujiliila kugwa i liimi, bandya kung'wenhela pye abo baali na busaatu bo mbika na mbika. Buli ng'wene uyo ontuulilaga makono opilaga. 41 Banhu bingi gakayubafuma masamva kunu galilila guhaya, "U bebe uli Ng'wana wa ng'wa Mulungu!" Kwike u wei wagahamaga, wagalemeja u kuyomba, nguno gaali gandeebile giki Kilisto. 42 Aho wela i dilu, ufuma uja hanhu iyene, a mabita ga banhu gandya kunkooba, nose bumpandika bunemeja atizinga akabaleka. 43 Nanghwe ubawila, "Shinigeleelilwe naje na ku mizengo yingi, nu kwene nakajilomeele i Nghulu Jawiza ja butemi bo ng'wa Mulungu; nguno natumilwe kulwa mhayo gwenuyu." 44 Huna uja akulomeelaga mu masinagogi ga mu si ya Buyudaya. 1 Lwise lungi u Yesu wali wimiila ha ng'walo gwa nyanza ya Genesaleti, a banhu bung'okaliila kudegeleka mhayo go ng'wa Mulungu. 2 Ubona mato abili gali a ha ng'walo gwa nyanza; aliyo a bategi baali bagaleka, boojaga mitego ha mhujo. 3 Wingila mu limo lyago, lyali lya ng'wa Simoni, ung'wila alisegeje ho hado, libize giti lyagwingila u ng'walo. Huna wigasha mo, wandya kubalanga a banhu. 4 Aho wamala u kulanga ung'wila u Simoni giki, "Bugaga uje ku bujiba, ukategele kwene i mitego ying'we, mukugwasha." 5 Nanghwe u Simoni ung'wila, "Seeba twakoyaga no bujiku pe, aliyo nduhu nuulu kugwasha shose-shose; kwike iki ulihaya, nahene naje ko nakitege i mitego." 6 Aho wita giko bugwasha ndilo ningi no, nose i mitego yabo yandya kutanduka! 7 Baali na bichabo mu lyato lingi, bubashinyela bize babambilije. Aho bashika bugokaja pyi bubili wago a mato, nose guyuhaya kutubila kulwa budito bo ndilo! 8 U Simoni aho wabona giko, utuja mazwi u ku butongi bo ng'wa Yesu uhaya giki, "Ingaga Seeba unileke u nene, nguno nali munhu wa shibi!" 9 Nguno aho bapandika ndilo ningi giko, akakumya no, pye na a bangi abo wali nabo. 10 Pye na a bategi biye u Simoni, a ba Yakobo nu Yohana, a bitunja ba ng'wa Zebedayo nabo bakakumya no. Huna u Yesu ung'wila u Simoni giki, "Utogohage; kufuma haha ukubiza nzubi wa banhu, kubingija mu bupanga." 11 Aho bagakoja ha ng'walo a mato, buleka pyi i shikolo, bunondeela wei. 12 Ikanza ilebe wali mu nzengo gumo gwaho, waliho ngosha umo wali watowa mbiji, aho wamona u Yesu, winama kushisha ha si; kunu aling'wikumbilija alihaya, "Seeba ulu utogwa udugije kuneeja!" 13 U Yesu ugoloola nkono unkuumya; kunu aling'wila giki, "Natogagwa elaga!" Haho na haho i mbiji jung'winga. 14 Huna unkomeleja u munhu ng'wenuyo giki atizung'wila munhu nuulu umo, aliyo ung'wila, "Jaga ukiyooleche kuli ngabiji, ukafunye na shakwinha kulwa kwejiwa kwako, git'umo Musa alagilile; bubize ho bukaaniji kubo." 15 U lukumo lokwe lukasambaala, buyung'okaliila banhu bingi kwiza kundegeleka, na kupijiwa ndwala jabo ja buli mbika. 16 Kwike u wei wisundaga waja ku mapandi gati na banhu, kujulomba iyene. 17 Na lushiku lungi hangi walangaga, baali bigasha ho na Bafalisayo hamo na balangi ba shilagilo, ba kufuma mu magunguli gose, a ga mu Galilaya, ni Buyudaya; pye na Yelusalemu. U budula bo ng'wa Seeba boli hamo nanghwe kulwa kupija basaatu. 18 Kuhayimanila bashika bagosha babuukije munhu ha shilago, wali na busaatu wa mangwisha; i nghumbu jabo jali kunshisha ha butongi bo ng'wa Yesu. 19 Aliyo iki a banhu baali bingi bugayiwa i nzila ya kunshisha aho wali u Yesu. Bulinha kwigulya ya numba buukagahega a malongo na a mazengo I numba ja Baisilaeli i shiku jenijo jaali ja mbika ya matembe.', huna bung'wicha ni shilago shakwe buntuula ha gati-gati ha butongi bo ng'wa Yesu. 20 U Yesu aho wakubona u kuzunya kwabo, uhaya, "Bahebu, olekejiagwa i shibi shako." 21 A balangi ba shilagilo na a Bafalisayo bandya kung'ung'uula balihaya, "U munhu ng'wenuyu ni nani i gete aguhayaga mihayo ya nyagimu giko? Nani uyo adugije kulekeja shibi ulu ati Mulungu duhu!" 22 U Yesu ubudeeba u bung'ung'uuji wabo, huna ushosha alibawila giki, "Nibuli mukung'ung'uulaga u mu ngholo jing'we? 23 I gisi, u nogu ni guli ginehe? U gwa kuhaya giki, 'Walekejiagwa i shibi shako;' nuulu hamo u gwa kuhaya giki, 'Buukaga ushimize?' 24 Ali luulu, shiigelile mumane giki u Ng'wana o Munhu ali nabo u budula bo kulekeja shibi u mu si." Huna ung'wila u nsaatu giki, "Nalikuwila buukaga, ushibuuche i shilago shako uje kaya." 25 Nghana ubuuka haho na haho mu butongi wabo, ushibuucha i shilago isho wali ashilaalilile, ugumha ajile kaya akunkumilijaga Mulungu. 26 Pye bugwilwa idedebaja, bogoha no; buyunkumilija Mulungu gwike, kunu bakwiwilaga giki, "Lelo twabona mihayo ya kukamaaja!" 27 Yahayubita i yeniyo, ufuma winga a henaho; umona ntobisha wa goodi, lina lyakwe Lawi, igashije ng'witobisijo lya goodi; ung'wila, "Nilondeelage." 28 Ushileka pyi i shikolo, ubuuka unondeela. 29 U Lawi aho washika ha ng'wakwe umeegeja shigukulu shitaale u Yesu. Lyaliho n'ibita itaale lya batobisha ba goodi na banhu bangi; nabo bigasha u kulya i shiliwa. 30 Kwike a Bafalisayo na a balangi babo ba shilagilo buyuduguma u ku bahemba bakwe; bakubawilaga giki, "Nibuli mukulyaga na kung'wa hamo na batobisha ba goodi, buyaga na banhu ba shibi?" 31 Aliyo u Yesu ushosha ubawila, "A banhu a bapanga bati na nguno na nfumu, aliyo a basaatu h'abo bakankoobaga. 32 U nene natizile kwitana batungilija, aliyo ba shibi; giki bagaluke." 33 Huna bung'wila giki, "Nghangala ningi a bahemba ba ng'wa Yohana bakabizaga na ikanza lya kufunga na kulomba, pye na a ba Bafalisayo bakiitaga i giko; lelo a bako bene ni bakulyaga na kung'wa duhu shi!" 34 Nanghwe u Yesu ubawila giki, "Mudugije kubiita bafunge a bageni ba ha bukwilima, aliyo nu ntooji ataali hamo nabo? 35 Jikushika i shiku ja kwingijiwa u ntooji, u mu shiku jenijo hu bakuyufunga!" 36 Ubawila lusumo giki. "Atiho uyo akatandulaga shilaka kwinga ha ng'wenda mpya wasumiila ha ng'wenda nkulukulu. Ulu wita giko akubiza wagutandula nu mpya, yukenaaguka bubili wayo; nguno u ng'wenda u nkulukulu gutizunilija ni shilaka i shipya. 37 Na hangi atiho uyo akabikaga divai mhya ng'wibikilo ikulukulu, ulu wita giko, i divai i mhya ikulitandula i libikilo i likulukulu; yidika ha si i divai, ni libikilo lyukenaaguka. 38 Aliyo i divai i mhya shiigelile ibikwe ng'wibikilo ipya. 39 Nuulu hangi atiho munhu wa kung'wa shakung'wa sha kale huna hangi ushoka kwikumva shisuhya; nguno akuhaya giki i sha kale shinonu!" 1 Lushiku lumo lwa sabato u Yesu wabitilaga mu migunda ya busiga, a bahemba bakwe buyubinza mangala banuka masha na makono gabo balya i mbeke. 2 Bamo ba Bafalisayo bubawila giki, "Nibuli mukwitaga mhayo uyo guli ngilo kwitwa ha sabato?" 3 Aliyo u Yesu ubashokeja ubawila giki. "A bing'we mutaali u kusoma uyo akagwita u Daudi aho wali watuuba, hamo na a babo wali nabo? 4 I giki akingila mu numba ya ng'wa Mulungu, usola migati ya kutuulwa ku butongi bo ng'wa Mulungu, wilya ubinha na a babo wali nabo; aliyo yali ngilo kulyiwa ulu iti na bagabiji duhu?" 5 Huna ubawila, "U Ng'wana o Munhu ali Seeba wayo ni sabato." 6 Ha sabato yingi hangi u Yesu akingila ng'wisinagogi kulanga. Walimo na munhu uyo nkono gwakwe gwa bulyo gwali guhaamalalile. 7 A balangi ba shilagilo na a Bafalisayo buyunola mu kung'witega-tega, giki bamone ulu akupija ha sabato, bapandike nzila ya kunsola bubi. 8 Aliyo akagamana a maganiko gabo, na ung'wila u munhu uyo wali na nkono guhaamalalile giki, "Bebe, alibuukaga wimiile a ha gati aho." Nanghwe ubuuka wimiila. 9 Huna u Yesu ubawila giki, "Guyu mhayo namubuje, a ha sabato izuniligije kubeeja yawiza, nuulu kubeeja yabubi? Kupija bupanga, nuulu kubulaga?" 10 Huna uyubalola-lola pye a bose umo baali bampindiligije; wanoga ung'wila u munhu ng'wenuyo giki, "Gugoloolage u nkono gwako." Nghana wita chene, haho na haho u nkono gakwe gupila. 11 Aliyo a bene bupelana no, bandya kulomana umo balang'witile u Yesu. 12 U mu shiku jenijo, likabiza ho ikanza ilebe, u Yesu uja mu lugulu uukakeyula akunombaga Mulungu. 13 Aho wela ubitana abo banondeelaga, usolanhya ikumi na babili kwingiila mubo, ubitana batung'wa. 14 Baali: Simoni, uyo akang'witana Petelo, na Andelea ng'wanong'wawe, Yakobo na Yohana, Filipo na Batolomayo; 15 Matayo na Tomaso, Yakobo ng'wana Alifayo, na Simoni witanagwa Zelote. 16 Na Yuda ng'wana Yakobo; hamo na Yuda Isikaliote, uyo akabiza nodeeji. 17 Huna wika nabo uja ha mbuga halenganizu, uukimiila henaho hamo n'ibita itaale lya bahemba bakwe. Gibilingila ho na mabita mataale ga banhu kufuma hose-hose u mu Buyudaya, ni Yelusalemu; na bangi bafumaga mhandi ja ku nghilimva ya nyanza, mu si ja Tulo na Sidoni. 18 Bizaga kundegeleka na kupijiwa busaatu wabo; na a babo bakoyiagwa masamva, bakayupila. 19 Pye a bose bakoobaga kunkuumya, nguno bonfumaga budula bo kupija. 20 Huna ubuucha a miso gakwe ubalola a bahemba bakwe, ubawila giki, "Muli na mbango a bing'we, abo muli bahabi, nguno u butemi bo ng'wa Mulungu buli wing'we. 21 Muli na mbango abo mutuubile i haha, nguno mukwiguta. Muli na mbango abo mukulilaga i haha, nguno mukuyega. 22 Muli na mbango a bing'we ulu bayumukolwa a banhu na kumukindika, nuulu kumusondagula na kulisukilija i lina ling'we giki lyabubi kulwa nguno ya Ng'wana wa Munhu. 23 U mu lushiku lwa kwitilwa giko, yegagi na musangabale ; managi giki i mheela ying'we ili nhaale u ng'wigulu, nguno na a basaabo babiitilaga ili giko a bahangi." 24 "Aliyo muli mu kwihiga, a bing'we a basabi, nguno muli nasho i sha kumulunguja. 25 Muli mu kwihiga abo muli nasho i sha kung'wigela i haha, nguno mukutuuba. Muli mu kwihiga abo mukusekaga i haha, nguno mukupinihala na kulila! 26 Muli mu kwihiga, ulu bayumuhaya chiza pye a banhu, nguno na a basaabo babiitilaga giko a bahangi a balomolomo." 27 "Aliyo nalimuwila a bing'we abo muli bigwi, batogagwi a banishi bing'we; ng'ubiitila yawiza abo bamukolilwe. 28 Abo bakumuzumaga ng'ubalombela mbango, na a babo bakumusondagulaga ng'ubalombela. 29 U wa kukupaala ipi ku lusaya ngalukijage ni lipandi i lingi; nu yuyo ukutaaja nghanjo yako utizunemeja ni lishati. 30 Buli ng'wene uyo ukulomba shikolo ng'winhage, nuulu munhu usola shikolo shako utizunomba akushokeje. 31 Umo mutogelilwe bayung'witila a banhu, na a bing'we biitilagi giko. 32 I gisi mukulumbilijiwa ginehe ulu muyugelela kubatogwa duhu abo bamutogilwe a bing'we? Nguno na a ba shibi nabo babatogilwe abo babatogilwe a boi duhu! 33 Nuulu hangi ulu ng'ugelela kubiitila yawiza abo bakang'witilaga yawiza duhu a bing'we, numho mukulumbilijiwa ginehe? Nguno na a ba shibi nabo bakiitaga giko! 34 Nuulu muyugelela kubinha a balandi abo muli na kwisagilwa giki bakumushokeja, numho mukulumbilijiwa ginehe? Iki na a ba shibi nabo bakinhaga bali mu kwisagilwa giki bakushokejiwa kulenganila nu mumo buli u winhi wabo! 35 Aliyo a bing'we batogagwi a banishi bing'we, hangi ng'ubabeegeja yawiza. Na bizagi binhi abo bati ba kwikala bisagilagwa solobo, u mu giko i linongho ling'we likubiza itaale. Huna mukubiza baana bakwe uyo ali higulya no, nguno u wei ali na shigongo ku banhu bose; abo batalumbaga na a babubi." 36 Bizagi na shigongo, git'umo Sing'we ali na shigongo. 37 "Mutabalamulage a biching'wi, ning'we mutulamulwa, mutasolage banhu bubi, ning'we mutusolwa bubi; lekejagi ning'we mukulekejiwa. 38 Inhagi, ning'we mukwinhwa; bakung'winha ngelekelo yawiza, yokalile yutindagilwa yidikila na kwandikila. Nguno i ngelekelo iyo mukutumamilaga kugelekela bangi, h'iyo ikutumamilwa kumugelekela na a bing'we." 39 Ubawila hangi lusumo giki, "U mboku wadula kuntongeela ginehe u mboku ng'wiye? Angu, batugwila ng'wichongo pyi bubili wabo? 40 U nghemba atudula kubiza higulya ya nangi, aliyo buli ng'wene ulu umala u bulangwa akalenganilaga nu nangi wakwe. 41 Nibuli ukunojaga ng'wiyo kasasala ka kapalala ako kali mu liso lyakwe, aliyo u ngamba uyo gulimo u mu liso lyako u bebe utugulonjaga? 42 Ukudula ginehe u kung'wila u nduguyo giki, 'Bebe ong'wise, alilembeelaga nakwingije kasasala ka kapalala, kalimo u mu liso lyako,' aliyo u mu liso lyako u bebe gulimo ngamba uyo utugubonaga? Bebe ng'wibeeleja, gwinjage tame u ngamba uyo gulimo u mu liso lyako, hu udule u kubona chiza, ung'wingije nu ng'wiyo a kasasala ka kapalala ako kali mu liso lyakwe!" 43 "Nguno gutiho nti gwawiza uyo gukatwajaga matwajo gabubi; hangi gutiho nti gwabubi uyo gukatwajaga matwajo gawiza. 44 Buli nti gukamanilagwa ku matwajo gago; nguno a banhu batayobaga shisuumo sha ntini kwingiila mu malula; nuulu batayobaga mizabibu kwingiila mu magwata! 45 U munhu wawiza, akafunyaga shikolo shawiza kwinga u mu shikolo shawiza isho abikile mu moyo gokwe. Nu wa malofu akafunyaga sha malofu kwinga u mu sha malofu isho abikile; nguno u nomo go ng'wa munhu gukahayaga kwingiila mu yose iyo yokalile mu moyo gokwe." 46 "Nibuli mukunitanaga Seeba, Seeba, aliyo mutitaga iyo nakwilangaga? 47 Nakung'oolekeja umo ali buli ng'wene uyo akwizaga kuli nene wadegeleka iyo nakwilangaga, huna wishikilija. 48 Ali giti nzengi o numba uyo akandya usimba tame ushimya, huna ugutuula u nsingi gwayo h'iwe. Na luulu nuulu aho yahumiilwa ihuuma i numba yeniyo, itatinginile. Nguno yali izengilwe chiza. 49 Aliyo u wa kwigwa huna uleka u kwita, u ng'wene atikilile na munhu uyo akazenga numba yakwe ha si, ubiza atisimbilile nsingi gose-gose. Aho yahumiilwa na mihuumo ya minzi, yugwa haho na haho; a kagwile kayo i numba yeniyo kakabiza kabubi no!" 1 Aho wamala kubasomboolela pyi i mihayo yakwe, wingila mu nzengo gwa Kafalanaumu. 2 Walimo ntaale nebe wa bashilikale igana, wali na nsese wakwe antogilwe jigi; aliyo u nsese ng'wenuyo wali nsaatu hihi na kucha. 3 Huna luulu u ntaale wa bashilikale igana ng'wenuyo aho wajiigwa i mhola ja ng'wa Yesu, utuma banamhala ba Bayudaya bampeeleele, bakang'wikumbilije ize ampije u nsese okwe. 4 Aho bashika a hali Yesu bung'wikumbilija balihaya giki, "U munhu ng'wenuyo ikubeelela ung'witile u mhayo gwenuyu. 5 Nguno alitogilwe no i lihanga lise; niyo watuzengela n'isinagogi." 6 Nghana u Yesu ugumha ajile nabo, aliyo aho wegeela kushika a ha kaya, u ntaale wa bashilikale igana ng'wenuyo utuma banwani biye kuja kung'wila u Yesu giki, "Seeba, uti na nguno ya kwikoya; u nene natigeleelilwe u bebe ushike ha ng'wane. 7 H'i nguno yene naali nabona giki u nene ng'wenekili natigeleelilwe nuulu u kwiza u kuli bebe; u bebe ng'wene hayaga mhayo duhu akupila u nsese wane. 8 Nguno nane nali munhu uyo atuulilwe ha silili ya busugi; nali na bashilikale a ha silili yane. Nadugije kung'wila uyu giki, 'Jaga;' nghana akuja. Nuulu ungi giki, 'Nzugu;' nghana akwiza. Nuulu nsese wane nashikile kung'wila, 'Itaga giki;' na nghana akwita!" 9 U Yesu aho wigwa giko akankumya u munhu ng'wenuyo, uligalukila i libita lya banhu ilo lyanondeelaga; ubawila giki, "Nalimuwila nataali kubona na hado yaya kuzunya kwa mbika iyi hose-hose u mu Isilaeli." 10 Aho bashoka i kaya abo baali batung'wa busanga u nsese opilaga. 11 A ha ntondo yaho, u Yesu uja nabo a bahemba bakwe, hamo n'ibita itaale, buukashika ku nzengo gumo gwitanagwa Naini. 12 Ohayegeela a ha mita umanhya na banhu balifuma u mu nzengo, babuukije mimba. Wali wazumalika ndinha nebe, ng'witunja myalwa umo wike wa nkima uyo wali wamala kuchilwa ngoshi; n'ibita itaale kufuma u mu nzengo lyali hamo nanghwe. 13 U Seeba aho wamona u nkima ng'wenuyo unsaatwa; ung'wila, "Utalilage!" 14 Huna wegeela wikuumya i macheela, bimiila abo baali bibuukije; nanghwe uhaya giki, "Nsumba nalikuwila buukaga!" 15 Uyo wali achile ugungumuka wigasha, wandya na kuyomba; huna u Yesu ung'winha kuli nina. 16 Pye a bose bakogoha no, buyunkumilija Mulungu duhu balihaya, "Nghangi ntaale watwilongelile." Na giki, "U Mulungu wabagenihile a banhu bakwe." 17 U lukumo lokwe lusambaala pye a hose u mu si ya Buyudaya, nu mu si ijo jibimbikanilwe nayo. 18 A bahemba bakwe u Yohana bung'wila pyi i yose yeniyo. 19 Huna ubitana babili ba bahemba bakwe, ubatuma kuja u kuli Seeba bakamuje giki, "U bebe hu uli ng'wene uyo izile, nuulu hamo tunindiile ungi?" 20 A bahemba aho bashika u kuli Seeba buhaya, "U Yohana Matiija watutumaga twize tukubuje giki, 'U bebe, hu uli ng'wene uyo izile, nuulu hamo tunindiile ungi?' " 21 U ng'wikanza lyenilo u Yesu wapijaga banhu bingi kufuma mu busaatu na bulemehazu; bangi wabingijaga masamva, na babboku bingi wabinhaga kubona. 22 Huna ubashokeja ubawila, "Jagi mukang'wile u Yohana iyo muliyigwa na kwibona: a babboku balibona, na a balema balishimiza, a ba mbiji bakwelaga, a bagulu bakwigwaga; pye na a bafu balijuuka, na a bahabi balilomeelwa Nghulu Jawiza. 23 Niyo ali na mbango buli ng'wene uyo ati na kwipama kulwa nguno yane." 24 Aho binga abo baali batung'wa na Yohana, u Yesu wandya kubawila a banhu mihayo ya ng'wa Yohana. Uhaya giki, "Aho ng'wajaga ku matogolo, ng'wajaga kujulola ki? Kadete kakuyengejiagwa nyaga? 25 Ng'wali mutogilwe kubona ki? Hamo munhu nkondooku azwalilile nyasabi? Managi giki abo bakazwalaga myenda ya nyasabi na kuyegela bupanga bo mili, bali mu kaya ja batemi. 26 Numho luulu ng'wajaga kulola ki? Hamo nghangi? Alichene, niyo nalimuwila ali ntaale kutinda nghangi. 27 U ng'wenuyu hu ng'wene uyo gwandikilwe kulwakwe giki, 'Managa giki nalintuma ntumijiwa wane ku butongi wako, akutonga kukubeeja-beegeja nzila.' 28 Nalimuwila giki u mu bose abo babyalilwe na bakima, atiho nuulu umo uyo ali ntaale kuntinda Yohana. Aliyo uyo ali ndo wa bado u mu butemi bo ng'wa Mulungu ankilile u wei." 29 (Pye a banhu abo bandegelekaga, hamo na a batobisha ba goodi bakazunya giki u Mulungu ntungilija; nguno baali babatiijiwa mu bubatiija bo ng'wa Yohana. 30 Aliyo a Bafalisayo na a balangi ba shilagilo, bakabulema u buhuguji bo ng'wa Mulungu u kubo, iki baali batabatiijiwe nu Yohana.) 31 "Himba nabikolanije na ki a banhu ba shibyalilwe ishi? Nabalenganije na ki? 32 Batikilile na baana bigashaga ng'wigulilu bakwihamukilaga na bichabo; bakuhayaga giki, 'A bing'we, ni ginehe twalumufuulilaga mbiilulu aliyo ning'we u kubina yaya; hama hangi aho twandya kulila nghungu nahene mutapinihalile!' 33 Nguno u Yohana Matiija akiza atulyaga shiliwa nuulu kung'wa divai yaya; muyuhaya, 'Ali n'isamva!' 34 U Ng'wana wa Munhu aho wiza akulyaga na kung'wa hangi, nahene ng'wandije kuhaya giki, 'Nolagi u munhu uyu; naku na neevi, niyo anwanile na batobisha ba goodi, buyaga na banhu ba shibi!' 35 Kwike a baana bago a masala, a bose bagisaabile giki gali butungilija." 36 Huna umo wa Bafalisayo ung'wegeleja u Yesu ha ng'wakwe, giki ize kulya shiliwa hamo nanghwe; nghana wingila u mu numba ya Nfalisayo ng'wenuyo, wigasha kulya i shiliwa. 37 U mu nzengo gwenuyo walimo nkima wa shibi; aho wadeeba giki u Yesu wali wigasha u mu ng'wa Nfalisayo ng'wenuyo, wiza na jubba ya alabasta yokalile maguta. 38 Ohayushika wimiila ha numa ya ng'wa Yesu, hihi na mhambala jakwe, kunu akulilaga. Ujilobya shisoji i mhambala ja ng'wa Yesu, huna wandya kujipyagula na nzwili jakwe; wanoga uyujibbipa, hama ujibila maguta ayo wali nago. 39 U Nfalisayo uyo wali wang'wegeleja aho wabona giko, wandya kwiwila u mu ngholo yakwe giki, "U munhu ng'wenuyu ulu ni nghangi, ni wandeebaga u nkima uyo alikala unkuumya-kuumya ng'wenuyu, pyi ni nhungwa jakwe; nguno wabubi no!" 40 U Yesu unshokeja ung'wila giki, "Simoni, nali na mhayo gwa kukuwila." Nanghwe uhaya, "Yombaga Nangi." 41 U Yesu uhaya, "Baaliho banhu babili, baali na bugasa na munhu nebe. Umo bugasa bo denali magana atano, ungi denali makumi atano. 42 A bose bakagayiwa i sha kunshokeja u ng'wenekili sabo, wanoga nose ubalekeja pyi bubili wabo. U mu bubili wabo giko, ali kinehe uyo akubiza na buyegi kutinda?" 43 U Simoni ushosha uhaya, "Naliganika uyo akalekejiwa bugasa butaale." Nanghwe u Yesu ushosha ung'wila, "Watungilija u mu kalamulile." 44 Huna ungalukila u nkima ng'wenuyo, ung'wila u Simoni giki, "Ulimona u mayu ng'wenuyu? Aho nalingila u mu ng'wako, u bebe utaninhile nuulu minzi ga kooja mhambala jane, aliyo u ng'wene wajilobya i mhambala jane na shisoji shakwe, hama ujipyagula na nzwili jakwe. 45 Na hangi u bebe utagemile kunibbipa nuulu hado. Aliyo u ng'wene, kufuma haho ningililaga, ataali u koya u kujibbipa i mhambala jane. 46 Hama niyo u bebe utaali nuulu kunibila maguta ku ntwe, aliyo u ng'wene wajibila maguta i mhambala jane. 47 Huna luulu nalikuwila giki, walekejiagwa i shibi shakwe nuulu iki shili shingi, h'i nguno yene aloolecha butogwa butaale, aliyo uyo alekejiwe shido, nu butogwa bokwe budo." 48 Huna ung'wila u nkima ng'wenuyo giki, "Walekejiagwa i shibi shako!" 49 Abo baali bigasha nanghwe a ha shiliwa bandya kuduguma kunu baliwila giki, "U ng'wenuyu ni nani i gete wa kuyulekeja na shibi u wei?" 50 Aliyo u Yesu ung'wila u nkima ng'wenuyo giki, "Jaga mu mhola, u kuzunya kwako kwakupijaga." 1 Ha numa ya henaho, u Yesu uja akulomeelaga Nghulu ja butemi bo ng'wa Mulungu hose pye u mu mizengo i mitaale ni mido. Na a bahemba bakwe abo ikumi na babili wali hamo nabo. 2 Baalimo na bakima balebe, bangi baali bingijiwa masamva na bangi bupijiwa busaatu; umo wa bakima benabo wali Malia uyo witanagwa Magadalena, u ng'wene gaali gang'winga masamva mpungati. 3 Ungi wali Yoana nke wa ng'wa Kuza, uyo wali nanghani wa sabo ja ng'wa Helode. Walimo na Susana, na bangi bingi duhu, abo babagunaanaga kufuma mu sabo jabo benekili. 4 Huna ibita itaale libilinga, banhu bingi kufuma mu buli nzengo bung'wikuunukila u Yesu. Wandya kubalomeela bo kutumamila shigemenghejo; uhaya giki, 5 "Mibi akaja kubiba mbiyu jakwe. Aho alibiba jingi jugwila mu nzila, jupandagilwa na kulyiwa na noni ja kulala. 6 Jingi jugwila mu si ya mawe-mawe; aho jazwa jucha nguno jikagayiwa u budoto. 7 Jingi jugwila mu minghwa, a minghwa gukulanija najo gujishiteleja. 8 Aliyo jimo jikagwila mu si yawiza, jukula jutwaja mbeke igana-igana." Aho wamala u kuhaya i mihayo yeniyi ubakomeleja; uhaya giki, "Uyo ali na matu gakigwaga ni igwage." 9 A bahemba bakwe bumuja a makulu ga shigemenghejo shenisho. 10 Nanghwe ubawila giki, "A bing'we ng'winhilwe bumani, mujimane i mbisila ja butemi bo ng'wa Mulungu, aliyo u ku bangi shili shigemenghejo duhu; ibize giki, 'u kulola balole, aliyo batizubona; nu kwigwa bigwe, aliyo batizitegeleja.' " 11 "Huna luulu, a makulu ga shigemenghejo shenishi gali giki, i mbiyu guli mhayo go ng'wa Mulungu. 12 Aliyo ijo jili mu nzila, bali abo bakagwigwaga u mhayo; kwike u Ng'wanishi wiza wagupula u mhayo wagwinja u mu ngholo jabo, batizuzunya bakapijiwa. 13 Lelo ijo jili mu si ya mawe-mawe, a bene bali abo bakagwigwaga u mhayo bagwanukula mu buyegi, kwike gwabiza guti na miji. Bali ba kuzunya kwa kakanza duhu, aliyo u mu makanza ga kugeng'wa bakashokaga ku numa. 14 Hama ijo jigwilile mu si ya minghwa, a bene bali abo bakagwigwaga u mhayo; kwike u mu shimizile yabo bakashitelejiagwa na myatila ya mu si, hamo na busabi wamo na kudoosela bupanga, nose bakalemeelagwa nuulu kutwaja matwajo mashikanu. 15 Aliyo ijo jili mu si yawiza, a bene h'abo bakagwigwaga u mhayo mu ngholo yawiza na ya logohano, bagudima; bayutwaja matwajo mu wiyumilija." 16 "Huna luulu managi giki atiho uyo akabachaga tala wikundikija itangwa, nuulu wibisa ng'wizungu lya buliili. I tala ikabachiagwa yatuulwa h'ikindikilo lyayo, giki pye abo bakwingilaga u mu kaya bayulibona i lisana lyayo. 17 Nguno gutiho mhayo gwibisile nuulu gumo, uyo gutalafunijiwa ha ng'wape! Na hangi itiho mbisila iyo italitenda ikamanwa. 18 Hu kuhaya ilanghanagi umo mukudegelekelaga; nguno buli ng'wene uyo ali na shikolo akwinhwa, lelo uyo ati na shikolo, akutaajiwa ni shisho akwiganikaga giki ali nasho." 19 Huna u nina wiza hamo na a baana ba ng'wawe u Yesu, baali batogilwe kushika aho wali, aliyo bulemeelwa kulwa nguno y'ibita lya banhu. 20 Uwilwa giki, "U noko ali hanze wimiilaga na a bazunayo; balitogwa kukubona." 21 Aliyo u wei ubashokeja ubawila giki, "U nene u mayu na a bazuna bane, bali abo bakagwigwaga u mhayo go ng'wa Mulungu bagwita." 22 Lushiku lungi u Yesu akingila mu lyato hamo nabo a bahemba bakwe; ubawila giki, "Tujagi ku nkilo gwa nyanza;" na nghana bubuga bajile. 23 Aho balija, u Yesu ulaala tulo. Kuhayimanila gwabuuka nyaga ntaale bataali u mu nyanza. I lyato lyuyudaha minzi, bibona babiza mu nhabaala ya kuyagala. 24 Bumisha balihaya giki, "Seeba, Seeba, twashila!" Aho wamisha, uguhama u nyaga na a mahuuli ga minzi, shulembeela, hubiza sele-sele. 25 Huna ubawila, "A bing'we ni kuli hali u kuzunya kwing'we?" Bakogoha no, buyukumya duhu u kunu baliwila giki, "U munhu ng'wenuyu i gete ni nani okuyuhama na miyaga, buyaga na minzi pye shayung'wigwa!" 26 Huna bubuga bajile, buukashika ku si ya Bagelasa, yali yilolile ni Galilaya. 27 Aho wika ha si nyumu ushimiza ajile, munhu nebe wali na masamva umanhya nanghwe afumile ku nzengo. U munhu ng'wenuyo wali duuhu, na wali wakwija i shiku atikalaga mu kaya, wikalaga ku mashigila. 28 Aho wamona u Yesu ulila n'ilaka itaale; ugwa ku butongi bokwe kunu alihaya giki, "Bebe Yesu Ng'wana wa ng'wa Mulungu uyo ali higulya no, uli na mhayo ki nu nene? Nalikwikumbilija utizuniluhya!" 29 Akahaya giko nguno u Yesu akalilagila i lisamva linfume u munhu ng'wenuyo. Wikalaga abohiwe minyololo na nhendele, aliyo nghangala ningi i lisamva lyandimaga wagatinagula a mabohejo, lyampeeja kuja ku matogolo. 30 U Yesu umuja u munhu ng'wenuyo giki, "I lina lyako uli nani?" Nanghwe ushosha, "Nali Mabita," nguno a masamva ayo gaali gang'wingiliila gaali mingi. 31 Huna gundayiila giki atizugalagila gaje ng'wishimayenze. 32 Likasangwa lyaliho idale lya ngulubi ningi jadiimaga mu lugulu, gundayiila giki agazunilije gaje gakingile mu jene; ugazunilija. 33 A masamva aho ginga u muli munhu ng'wenuyo, gukingila u mu ngulubi jenijo; i lidale i lyose liyita nhambo kujiliila ku lugegu lo nyanza, jukagwila mu minzi, jung'wa nhuli, jucha! 34 A badiimi bajo aho babona yabiza giko, bupeela nhambo, buja buukagukumucha u mhayo gwenuyo mu nzengo, nu ku magunguli. 35 Banhu bufuma kuja kugulola uyo gukilonga, aho bashika a hali Yesu bunsanga u munhu uyo gakanfuma masamva igashije hihi na mhambala ja ng'wa Yesu azwalile shizwalo, niyo ali na masala madeekanu. Bakogoha no! 36 Huna a bambona bubasomboolela umo akapigijiwa uyo wali na masamva. 37 Pye a banhu ba mu si ya Gelasa bung'wikumbilija u Yesu abingile, nguno bakagwilwa booba butaale no; nghana wingila mu lyato ushoka. 38 U munhu uyo akingijiwa masamva ung'wikumbilija giki nu ng'wene adimane nanghwe. Aliyo u Yesu unaga aje; ung'wila giki, 39 "Shokaga kaya ukabawile iyo Mulungu wakwitilaga." Nghana uja hose pye u mu nzengo gwenuyo, akwikumuchaga iyo akiitilwa na Yesu. 40 Huna u Yesu aho washoka, ibita lya banhu lyunsung'wanha, nguno pye baali banindiila. 41 Kuhayimanila wiza ngosha umo, ntaale w'isinagogi; lina lyakwe Yailo. Aho washika ungwila mu magulu u Yesu, ung'wikumbilija ashike ha ng'wakwe. 42 Nguno nshike wakwe, ng'waniki wa myaka giti ikumi n'ibili, wali nsaatu no; niyo hihi na kucha. Hama wali nanghwe umo ng'wenuyo duhu. U Yesu aho wabuuka ajile, na mabita ga banhu gunondeela, guja gang'wishitelegije. 43 Waliho nkima nebe wakoyiagwa busaatu bo ngeji, nose umala myaka ikumi n'ibili A henaha shandikwa shingi shongegije na mihayo iyi: Kushisha wali wajimala pyi i sabo jakwe kulwa kujitumamila ku bafumu.'; aliyo wali atiho nuulu umo wa kudula kumpija. 44 U nkima ng'wenuyo ung'wiziila u Yesu ku numa, ushika unkuumya kwipindo lya nghanjo yakwe; haho na haho a mininga gakwe goya u kuzwa. 45 U Yesu ubuja, "Nani wanikuumya?" Aho bahuumula pye a banhu, u Petelo uhaya, "Seeba, a banhu balikukuumya nguno bakwishitelejaga!" 46 Aliyo u Yesu uhaya, "Munhu nebe wanikuumya, nguno niyigwa nguzu janinga." 47 U nkima ng'wenuyo aho wabona giki atudula u kwibisa, wiza a hali Yesu alidetema, ushika untugija mazwi unsomboolela hape-hape ku butongi wa banhu bose, i nguno iyo ikang'wenheleja kunkuumya, nu mumo akapilila haho na haho. 48 Nanghwe u Yesu ung'wila, "Nshike wane, u kuzunya kwako kwakupijaga; jaga mu mhola." 49 Aho ataali uyomba nabo giko, kuhayimanila wiza munhu afumile u ku ng'wa ntaale w'isinagogi; ushikila kuhaya giki, "U nshike wako wazumalika, nose itiho nguno ya kunkoya u Nangi!" 50 Aliyo u Yesu aho wigwa ung'wila giki "Utogohage, bebe ng'wene sanyaga, akupila duhu." 51 Aho washika a ha kaya, atanzuniligije ose-ose u kwingila, ulu ati Petelo na Yohana na Yakobo; hamo na ise nu nina wa ng'waniki. 52 Pye a banhu balilaga, balinila u ng'waniki! U Yesu ubawila giki, "Mutalilage nguno atachile, alaalile duhu." 53 Bunseka nyachilu-chilu kulwa kundalaha, nguno baali bamanile giki u ng'waniki wali wamala kucha. 54 Aliyo u wei undima nkono; huna witana alihaya, "Ng'waniki, buukaga!" 55 U moyo gokwe gunshokela, ubuuka haho na haho. U Seeba ubalagila bang'winhe shiliwa. 56 A babyaji bakwe bakakumya no; aliyo u wei ubalemeja batizung'wila munhu nuulu umo uyo gukilonga. 1 Huna u Yesu ubitana a bahemba bakwe abo ikumi na babili, ubinha budula na nguzu kulwa kugaheeba pye a masamva, na kupija busaatu. 2 Ubatuma baje bakubukumuchaga u butemi bo ng'wa Mulungu, na kupija banhu. 3 Ubawila giki, "Mutizubuucha mbuukanwa jose-jose ja kujana mu nzila; yaya nuulu nangha, nuulu nfuko, nuulu shiliwa, nuulu hela; yaya ni giki buli ng'wene abize na nghanjo ibili. 4 Ulu ng'ushikila ha kaya ndebe, ikalagi henaho kushisha ng'winge i lipandi lyenilo. 5 Ulu buleka kung'wanukula, ingagi ; niyo ulu mulinga u mu nzengo gwenuyo, lukung'unhagi nu lubuubu ulo luli ku mhambala jing'we, koolekeja giki bakugwilwa nsango." 6 Nghana buja hose-hose u mu magunguli bakulomeelaga Nghulu Jawiza na kupija banhu. 7 U ntemi Helode aho wigwa pyi iyo yabeejiagwa yeniyo uzwangana, nguno bangi bahayaga giki u Yohana wajuukile kufuma mu bafu. 8 Bangi giki Eliya wilongile, hama bangi hangi bahayaga giki, umo wa bahangi ba kale wajuukile! 9 Huna luulu u Helode wandya kuhaya, "U Yohana nakamuta ntwe, al'uyo nandije kwigwa nghulu jakwe ng'wenuyu nanghwe nani hangi?" Wikumva kumona. 10 A bahemba aho bashoka bunsomboolela iyo bakabeeja. Huna ubasola giki aje nabo iyene ku nzengo gwitanagwa Betisaida. 11 Aliyo a mabita ga banhu aho gadeeba gunkuubija koi; nanghwe ubanukula, ubasomboolela mihayo ya butemi bo ng'wa Mulungu. Na a babo baali na makoye ubapija. 12 Huna aho lyaja i likanza, bung'wegeela ab'ikumi na babili, bung'wila giki, "Hambu-hambu ni wabalaga a banhu baje kujukooba nghambi u mu chalo sha hihi-hihi umu, bakigulile na shiliwa ku migunda; nguno a henaha tuli ng'witogolo duhu!" 13 Nanghwe ubawila, "Binhagi a bing'we i shiliwa." Nabo bung'wila, "Tuti na shiliwa sha kukila ha migati itano na ndilo ibili duhu, numho hamo ulu kuja kugula shiliwa sha kubigela pye a banhu benaba!" 14 A bagosha duhu abo baaliho baali giti shihumbi shitano. Huna u Yesu ubawila a bahemba bakwe giki, "Bigashagi a banhu mu magele-magele, buli lyene banhu giti makumi atano." 15 Biita chene nghana, bubiza bigasha pye a banhu. 16 Huna u Yesu wisola i migati iy'itano ni ndilo ij'ibili, ulangamila ng'wigulu, ulumba; ushimeganya, ubinha a bahemba bubagabanhya a banhu. 17 Bulya pye a bose bigeja, aho shasolelejiwa isho shikasaagiila, gokala matangwa ikumi na abili. 18 Likabiza ho ikanza ilebe, u Yesu wali iyene walombaga, na a bahemba bakwe baali hamo nanghwe; ubabuja giki, "A banhu bakunihayaga nali nani?" 19 Bunshokeja balihaya, "Uli Yohana Matiija, aliyo bangi giki uli Eliya, na bangi hangi giki uli umo wa bahangi ba kale wajuukile." 20 Huna ubabuja nabo giki, "Al'a bing'we mukunihayaga nali nani?" Petelo unshokeja alihaya, "Uli Kilisto wa ng'wa Mulungu!" 21 Huna ubahana batizung'wila munhu nuulu umo u mhayo gwenuyo. 22 Hanuma uhaya giki, "U Ng'wana wa Munhu shing'wigeleelilwe aluhiwe mu mihayo mingi; na kuleng'wa na bagabiji bataale, hamo na balangi ba shilagilo na kubulagwa. Aliyo akujuuka ha lushiku lo kadatu lwaho." 23 Huna ubawila pye a bose giki, "Ulu munhu atogilwe kunilondeela ni idalahage wei ng'wenekili, ibuukije nsalaba gokwe buli lushiku, hu anilondeele. 24 Nguno buli ng'wene uyo atogilwe kupija bupanga bokwe, akubujimiija. Aliyo uyo ubujimiija u bupanga bokwe kulwa nguno yane, u ng'wenuyo akubupija. 25 Angu, u munhu akubiza na solobo ki nuulu akipandika pyi i si, aliyo u wei ng'wenekili uyagala nuulu ujimiila? 26 Nguno ose-ose uyo ucha minala kulwa nguno yane ni mihayo yane, nanghwe u Ng'wana wa Munhu akucha minala kulwa nguno yakwe u munhu ng'wenuyo, u ng'wikanza lya kwiza ng'wikujo lyakwe na lya ng'wa Ise, na lya bamalaika beela. 27 Niyo nalimuwila gwa nghana giki, baliho bamo u mu banhu abo bimiilaga aha batuloja icha na hado yaya, kushisha babubone u butemi bo ng'wa Mulungu." 28 Aho wihaya i yeniyo jubita shiku giti inaane, ubasola ba Petelo na Yohana na Yakobo; ulinha nabo mu lugulu kujulomba. 29 Aho alilomba, i lihanga lya bushu bokwe lyugaluka, ni shizwalo shakwe sheela pe; shuyung'weka-ng'weka. 30 Kwimanila wandya kulungalunga na banhu babili, ba Musa na Eliya; 31 nabo baali mu suso j'ikujo. Bahoyaga nanghwe mihayo ya kingile kakwe; mhayo uyo wali hihi kujugushikilija mu Yelusalemu. 32 Kwike u Petelo na a biye abo wali nabo baali baheewa tulo; aliyo aho bamisha, bulibona i likujo lyakwe na a babo baali bimiila hamo nanghwe. 33 Huna a babili benabo aho balilekana nanghwe, u Petelo ung'wila u Yesu giki, "Seeba, yabeelela iki twabiza tuliho aha; tuzenge maheema adatu, limo lyako, limo lya ng'wa Musa, na limo lya ng'wa Eliya." Aliyo wali atagumanaga uyo waguhayaga. 34 Aho ataali uhaya giko, kuhayimanila ligela ilunde lyubafikija; bogoha u kufikijiwa ilunde. 35 Liza n'ilaka kufuma u ng'wilunde lilihaya, "Uyu ng'wene Ng'wana wane nsolwa, ng'wigwagi wei." 36 Aho lyabita i lilaka lyenilo, bumona u Yesu ali iyene. U mu shiku jenijo bakahuumula, batang'wilile ose-ose i mihayo iyo bakibona yeniyo. 37 I ntondo yaho aho balika kufuma u mu lugulu, ibita itaale lyunsumbiila u Yesu. 38 Kwitulwa u ng'wibita lyenilo ngosha umo wanghamukila alihaya, "Nangi nalikwikumbilija ukalole kaka kitunja kane aha; nali nako kenaka duhu baba. 39 Nghangala ningi kakadimagwa isamva, lyakagalagaja ha si, kayufuluuta ifulo duhu; lyakakalekela ku kale kokalaga machubagukile! 40 Naali nabikumbilija a bahemba bako balipeeje; aliyo balilemeelagwa!" 41 U Yesu ushosha uhaya, "Bing'we shibyalilwe sha butuzunya na shihubikile, nakwikala ning'we mu kwiyumilija kushisha nanali? Ng'wenhage aha u ng'witunja wako!" 42 Aho alitwalwa, i lisamva lyuntaalika ha si lyandya kungalagaja; aliyo u Yesu ulihama, umpija u nyanda, unshosha kuli ise. 43 Pye a bose bujinjimala buyubukumya duhu u budula bo ng'wa Mulungu. Aho bataali baliyikumya pyi iyo akibeeja yeniyo, ubawila a bahemba bakwe giki, 44 "Yiyi mihayo idegelekagi chiza, na ng'widime. U Ng'wana wa Munhu ali hihi kutuulwa mu makono ga banhu." 45 Aliyo batagwitegelegije u mhayo gwenuyo, gwali gutaali gubisilwe u kubo batizugumana; niyo bakogoha nu kumuja a makulu gaho. 46 Kwimanila a bahemba bakwe bandya kwihalalija, giki nani u ntaale kubatinda pye a biye! 47 U Yesu aho wabudeeba u wihalalija ubo wali mu ngholo jabo, witana kanigini. Ukawila kimiila kihela nanghwe. 48 Huna ubawila giki, "Buli munhu ulu ung'wanukula nigini git'uyu mu lina lyane, wananukulaga nene. Na buli ng'wene uyo unanukula nene, numho wang'wanukulaga uyo anitumile . Nguno u ndo wa bado u mu bing'we, u ng'wenuyo hu ntaale." 49 Huna u Yohana unshokeja ung'wila giki, "Seeba, twali twamonile ng'wing'wana alipeeja masamva mu lina lyako; tunemeja nguno ati umo wise." 50 Nanghwe u Yesu ung'wila giki, "Yaya u kubalemeja, nguno uyo atilwishaga ning'we u ng'wenuyo ali hamo ning'we." 51 Aho jang'wa i shiku jakwe ja kwanukulwa kwigulya, pye a maganiko gakwe ugalogeja ha lugendo lwa kuja Yelusalemu. 52 Huna utuma banhu baje kunonja-longeja umo alayubitila. Bushika mu chalo shilebe sha Basamalia, 53 aliyo bulema u kung'wanukula; nguno a maganiko gakwe gaali ha lugendo lwa kuja Yelusalemu. 54 A bahemba bakwe, a ba Yakobo nu Yohana, aho babona giko, bung'wila; "Seeba, ulibona ginehe ulu kulagija moto git'umo akiitila Eliya, gwike kufuma ng'wigulu gwize gubakenaagule?" 55 Aliyo ubagalukila ubahugula; ubawila giki, "A bing'we mutagumanile u moyo uyo muli nago. Nguno u Ng'wana wa Munhu atizile kuyagaja bupanga bo banhu, aliyo kubupija Nguno u Ng'wana wa Munhu atizile kuyagaja bupanga bo banhu, aliyo kubupija.'." 56 Huna buja ku chalo shingi. 57 Aho bali mu nzila bajile, munhu nebe ung'wila giki, "Nakukulondeela buli kwene uko ulaaje." 58 Nanghwe u Yesu ung'wila giki, "I nyamhawa jili na myobo, ni noni ja kulala najo jili na chanjo, aliyo u Ng'wana wa Munhu ati na ha kulaaja nuulu ntwe gokwe!" 59 Huna ung'wila ungi giki, "Nilondeelage." U ng'wene uhaya, "Seeba, nizunilijage tame naje nakanjike baba." 60 Nanghwe ung'wila, "Balekage a bafu babajike a bafu babo; bebe ng'wene jaga ukakumuche mhola ja butemi bo ng'wa Mulungu." 61 Na ungi hangi ung'wila, "Nakukukuubija Seeba, kwike nizunilijage tame naje nakabalage bang'wise." 62 Aliyo u Yesu ung'wila giki, "Atiho nuulu umo wa kwandya kulima huna wimiila kwikibuka kulola ya ku numa, uyo igeleelilwe kubiza mu butemi bo ng'wa Mulungu." 1 Ha numa ya yeniyo u Seeba usola bahemba bangi makumi mpungati na babili, ubatuma babili-babili, batonge u ku mizengo na a mapandi ayo wali atogilwe kuja u wei. 2 Ubawila giki, "U nimo gw'igesa guli ntaale no, aliyo a batumami bagehu; nombagi u Seeba atume batumami u ku nimo gokwe. 3 Ali luulu, jagi; kwike managi giki nalimutuma giti baana ba ngholo kuja kwigulanya na mapuge! 4 Mutizusola mbogoshi, nuulu nfuko, nuulu shilatu; hama ulu mulija, yaya u kwikala ng'wituja-tuja mu nzila kugisha banhu. 5 Ulu ng'ushika ha kaya ndebe bagishagi tame; ng'ubawila giki, 'A ha kaya iyi, twang'wenhelaga mhola.' 6 Ulu ubiza aliho munhu ntengeke, i mhola ying'we ikung'wikalila; aliyo ulu atiho, ikumushokela i mhola ying'we. 7 I kaya iyo ilang'wanukule ikalagi henaho, muyulya na kung'wa hamo nabo, nguno u ntumami shing'wigelile kupandika mheela yakwe. Yaya u kwitambukija-tambukija nghambi; kwinga ha kaya iyi kuja kaya yingi. 8 Hangi nuulu ng'wingila mu nzengo nebe, ulu bung'wanukula lyagi isho balamutengele. 9 Bapijagi a basaatu baamo, niyo ng'ubawila giki, 'U butemi bo ng'wa Mulungu bong'wegeelaga.' 10 Aliyo ulu ng'wingila mu nzengo nebe buleka u kung'wanukula, jagi ng'ubita u mu mapanda gabo mulihaya giki, 11 'Nu lubuubu lo mu nzengo gwing'we ulo lwadaamiilaga ku mhambala jise luulo twamukung'unhila, aliyo managi giki u butemi bo ng'wa Mulungu bong'wegeelaga.' 12 Nalimuwila giki, u mu lushiku lwenulo ikubiza hambu-hambu u ku bana Sodoma; kutinda u ku nzengo gwenuyo!" 13 "Uli mu kwihiga Kolasini, nu bebe Betisaida uli mu kwihiga, nguno i shitwa sha koolecha budula butaale isho shabeejiwe mu bing'we ulu ni shabeejiwa mu Tulo na Sidoni, a bazengi baamo ni bagaluka kale, mu kuzwala magunila na kwifudika mu mabu. 14 Aliyo u ng'wikanza lya kulamulwa, ikubiza hambu-hambu u ku bana Tulo na a bana Sidoni, kutinda u ku bing'we! 15 U bebe nangho Kafalanaumu, uliganika giki ukugunguhiwa kushisha ng'wigulu? Ukwichiwa kushisha kulimu! 16 U wa kung'wigwa a bing'we numho waniigwaga nene, nu wa kumufikilija a bing'we numho wanifikilijaga nene; hangi uyo unifikilija nene, hu wanfikilijaga uyo anitumile." 17 A bahemba makumi mpungati na babili aho bashoka baali na buyegi no; bung'wila giki, "Seeba, na a bana masamva twalubapeejaga mu nguzu ja lina lyako." 18 Nanghwe ubawila giki, "Namonile u Shetani aliigwa giti lulabi alifuma ng'wigulu! 19 Managi giki a bing'we naang'winhile budula bo kupanda nuulu nzoka na nghomi, nu budula bo ng'wanishi kubupyena u bose; na shitiho shikolo shose-shose sha kung'witila mayanga. 20 Kwike u gwa kuheeba masamva gutamuyejage, aliyo yegagi iki a mina ging'we gandikilwe u ng'wigulu." 21 U ng'wikanza lyenilo u Yesu ukumilija mu buyegi wa ng'wa Moyo Ng'wela; uhaya giki, "Nalikulumba Baba, bebe uyo uli Seeba w'igulu na si, nguno pyi i mihayo iyi wibisile u ku ba masala na a bitegeleja, wiyoolecha u ku baana. Alichene Baba, nguno h'umo ibeelelile u kuli bebe. 22 U Baba ashituulile pyi i shose mu nkono gwane; na atiho nuulu umo uyo aamanile u Ng'wana, ulu ati Baba iyene. Hangi atiho uyo aamanile u Baba, ulu ati Ng'wana wike, na buli ng'wene uyo Ng'wana alatogwe kunfubolela." 23 Huna ubagalukila a bahemba bakwe boi duhu; uhaya giki, "Gali na mbango a miso ayo gakwibonaga iyo mukwibonaga a bing'we. 24 Nguno nalimuwila giki, bahangi na batemi bingi baali batogilwe kwibona iyo mukwibonaga aliyo batibonile; na kwiyigwa iyo mukwiyigwaga aliyo batayigwile." 25 Kwitulwa nangi nebe wa shilagilo wimiila umuja mu kungema, uhaya giki, "Nangi niite mhayo ki nabize na bupanga bo welelo na welelo?" 26 Nanghwe ung'wila, "Yandikilwe ginehe u mu shilagilo, ukusomaga ginehe?" 27 Unshokeja uhaya, "Ntogagwe u Seeba Mulungu wako na ngholo yako yose, na bupanga wako bose na nguzu jako jose, na maganiko gako gose; nu nzenganwa ng'wiyo git'umo witogelilwe bebe ng'wenekili." 28 Nanghwe u Yesu ung'wila giki, "Watungilija a kashokeje, nu bebe itaga giko: ukupila." 29 Aliyo u nangi ng'wenuyo wali atogilwe kwiyoolecha giki ntungilija, na luulu umuja u Yesu giki, "U nzenganwa ng'wichane h'uyo ali?" 30 U Yesu wandija henaho; ung'wila giki, "Lwise lumo munhu nebe watulumenhaga kufuma Yelusalemu ajile Yeliko, ohayimanila onyang'wa na banyoli. Buntulagula, hama buntaaja pyi i shikolo, ni shizwalo bunzuuja, buja buneka ali mandetendete, hihi gucha! 31 A makanza genayo, ngabiji nebe nanghwe usangwa alitulumenha kubitila i nzila yeniyo. Ung'wipumukija hoi, aho wamona utaja ubitila ku mhelo. 32 Na Nawi ushika ho a h'ipandi lyenilo, wahayumona uchaaliila, ubita chaawi. 33 Na Nsamalia nebe wali mu lugendo ajile, u ng'wene wahayushika a hali munhu ng'wenuyo, aho wamona unsaatwa. 34 Ung'wegeela ung'ooja-ooja na divai a magulagije, umila na maguta, huna ugatunga; hama undamhija ha nzobe yakwe, untwala ku numba ya kulaala bageni uukangaliila chiza kwenuko. 35 A ha ntondo yaho usola denali ibili, ung'winha u ng'wenekili numba ya bageni, ung'wila giki, 'Ngaliilage u munhu ng'wenuyu; shose-shose isho ulatumamile kukila a ha hela jeniji, nakwiza nakwinhe ulu nalashoke.' 36 Ulibona ginehe a ha gati ya banhu a badatu benabo, ali ginehe uyo akabiza nzenganwa ng'wiye u munhu uyo oli onyang'wa na banyoli?" 37 Ung'wila, "Uyo akang'witila ya koolecha shigongo." Nanghwe u Yesu ung'wila, "Jaga ukiite giko nangho!" 38 U Yesu aho ali mu lugendo na a bahemba bakwe, bakashika mu chalo shilebe. Nkima umo lina lyakwe Malita ung'wegeleja ha kaya yakwe. 39 U nkima ng'wenuyo wali na ng'wanong'wawe witanagwa Malia. U ng'wene wigasha ha si hihi na mhambala ja ng'wa Yesu, uyundegeleka iyo wasomboolaga. 40 Aliyo u Malita wandya kutagamba na milimo ya kubalonja-longeja. Nose ung'wegeela u Seeba ung'wila, "Seeba, nibuli utulonjaga i giki u ng'wanong'wise onilekanijaga nene duhu pyi i milimo? Ni wang'wila anigunaane !" 41 Nanghwe u Seeba unshokeja ung'wila, "Malita, Malita, otagambaga na milimo mingi no, nose ozwangana. 42 Aliyo guliho gumo duhu uyo gwigeleelilwe; u ngabo uyo wagusolaga Malia guli gwawiza, atudula kwingijiwa na hado yaya!" 1 Ikanza ilebe u Yesu wali hanhu akulombaga, aho wamala u kulomba umo o bahemba bakwe ung'wila giki, "Seeba, tulangage nise u kulomba git'umo Yohana akabalangila bahemba bakwe." 2 Huna ubawila, "Ulu mulilomba mulahayage giki, 'Siswe, lina lyako lyeela likujiwe, butemi wako wize. 3 Twinhage i shiliwa shise i sha buli lushiku. 4 Tulekejage nu buhubi wise, nguno na a bise tukanekejaga buli ng'wene uyo ali na bugasa ku bise. Na hangi utizututwala mu kugeng'wa.' " 5 Ha numa ya henaho ubawila giki, "I gisi gemelagi ulu umo wing'we ali na nwani ng'wiye wiza kunuguja bujiku ha gati ung'wila giki, 'Ng'wanong'wise, nigunaanage migati idatu. 6 Napandika ngeni, nwani ng'wichane wafuma mu lugendo; aliyo i haha nati na shiliwa sha kuntengela!' 7 Uyo ali mu gati ashikile kunshokeja ung'wila giki, 'Utanikoyage, namalaga kupagija u lwigi; niyo a baana bane pyi nu nene tuli mu buliili twalaalaga; i haha natudula u kubuuka, nuulu kukwinha shose-shose!' 8 Nalimuwila atudula nghana u kubuuka ang'winhe nuulu iki nwani ng'wiye. Aliyo kulwa kalombele ka luguumi, akunoga nose abuuke ang'winhe; niyo akung'winha kulenganila na a kalombele kakwe. 9 Huna luulu nalimuwila lombagi mukwinhwa, koobagi mukupandika, tulagi hoodi ha nyango mukulugulilwa. 10 Nguno buli ng'wene uyo akalombaga akinhagwa, nu yuyo akakoobaga akapandikaga, hama nu yuyo akatulaga hoodi ha nyango akalugulilagwa. 11 Angu, aliho myaji ki u mu bing'we uyo ashikile kulomva ndilo na ng'wanokwe, nanghwe ung'winha nzoka a ha ng'wanya go ndilo? 12 Nuulu hamo ulomva igi, nani uyo adugije kung'winha nghomi? 13 Ali luulu, manilagi henaho; a bing'we nuulu iki muli babubi, nahene mumanile u kubinha a baana bing'we shikolo shawiza. U Sing'we uyo ali ng'wigulu, atiita yawiza kutinda a bing'we? Nguno u ng'wene akubinha Moyo Ng'wela abo bakunombaga." 14 Lushiku lungi akang'wingija munhu isamva lya bushimuumu; aho lyanfuma u munhu ng'wenuyo udula u kuyomba. A banhu abo baaliho bukumya no. 15 Kwike bamo babo bandya kuhaya giki, "A masamva akugapeejaga kulwa budula bo Libelizebuli, i litaale lya masamva." 16 Bangi buyungema, kunu balikooba shimanikijo sha kufuma ng'wigulu kwingiila kuli we. 17 Aliyo u Yesu iki wali agamanile a maganiko gabo, ubawila giki; "Buli butemi ulu bugabanika huna wandya kwilwisha boi wenekili na wenekili, bukwimala. Nuulu kaya ulu yandya kwiyubukila yoi yenekili ikugwa. 18 A bing'we mulihaya giki u nene nakugapeejaga a masamva mu budula bo ng'wa Belizebuli, angu numho hu kuhaya u Shetani ogabanikile. Hama bukwimiila ginehe luulu u butemi bokwe? 19 Niyo hangi, u nene ulu nakugapeejaga a masamva mu budula bo ng'wa Belizebuli, al'a baana bing'we, a bene bakagapeejaga mu budula ki? Na luulu managi giki, a benabo bakubiza balamuji bing'we! 20 Aliyo ulu nakugapeejaga a masamva mu budula bo nkono go ng'wa Mulungu, managi giki u butemi bo ng'wa Mulungu bong'wiziilile! 21 U munhu o nguzu ulu adimile shilanga akulanghanaga kaya yakwe, i shikolo shakwe shili mhola. 22 Aliyo ulu wiza munhu o nguzu kutinda u wei, huna undumila ungheeba, akuntaaja pyi i shilanga shakwe isho ashisanije, hanuma i shikolo shakwe ushisola ushigabanhya. 23 Ali luulu, uyo ati hamo na nene ali ng'wilwisha wane, nu yuyo atukumingaga hamo nane akubbalasanyaga!" 24 "U moyo nsoso ulu gunfuma munhu, gukajaga uko na uko gukuhuhuulijaga mu matogolo makalamuku gati na minzi, gulikooba ha kwifuulila. Ulu gugayiwa gukahayaga giki, 'I gete nashoke u ku numba yane umo naafumile!' 25 Gwakuhayiza, gwisanga ipyagulilwe, na kugaliilwa chiza. 26 Huna guja kujusoleleja myoyo yingi mpungati misoso kuguheeba u goyi, gwiza nayo; pyi yingila yikala mo. I nghalilo ya ng'wa munhu ng'wenuyo ikabizaga yabubi no, kutinda umo wali i kwandya!" 27 Aho wakalicha u kuhaya pyi i yose iyi, nkima nebe u ng'wibita uhamuka n'ilaka lya higulya ung'wila giki "Ili na mbango i nda iyo ikakubuucha, ni mbeele ijo ukajongha najo jili na mbango!" 28 Nanghwe u Yesu uhaya, "Ulitungilija, aliyo i no-no-no abo bali na mbango, bali abo bakugwigwaga u mhayo go ng'wa Mulungu bagudilila." 29 A mabita aho gongeja kung'okaliila, uhaya giki, "I shibyalilwe ishi shabubi no; shikukoobaga shimanikijo, aliyo shitinhwa shimanikijo, ulu iti sha ng'wa Yona duhu! 30 Nguno git'umo Yona wali shimanikijo ku banhu ba Ninawi, h'umo akubizila nu Ng'wana wa Munhu u ku banhu ba shibyalilwe ishi. 31 U ng'wikanza lya kulamulwa, u ntemi nkima wa si ya dakama akwimiila nabo a banhu ba shibyalilwe ishi abenheleje kwinhwa nsango. Nguno u ng'wene akafuma ku si ya kule wiza kuli Solomoni kudegeleka mihayo yakwe ya masala, aliyo i haha uyo aliho aha ng'wene ntaale kutinda Solomoni. 32 Na a banhu ba Ninawi bakwimiila nabo a banhu ba shibyalilwe ishi, u ng'wikanza lya kulamulwa, babenheleje kwinhwa nsango. Nguno a bene aho bawigwa u bulomeeji bo ng'wa Yona bakagaluka; aliyo i haha uyo aliho aha ng'wene ntaale kutinda Yona." 33 "Atiho munhu wa kubacha tala huna wakituula kwibisu, nuulu wikundikija itangwa. Ikatuulagwa h'ikindikilo lya tala, giki bayulibona i lisana lyayo abo balingila u mu numba. 34 I tala ya mili lili liso lyako; i liso lyako ulu lili mhola, numho pyi u mili gwako guli n'isana. Aliyo i liso lyako ulu lyupandika kaagede, u mili gwako gukubiza mu giiti. 35 Ali luulu, ilanghanage, i lisana ilo uli nalyo litizugaluka kubiza giiti. 36 Niyo u mili gwako ulu guli ng'wisana, gubiza guti na giiti nuulu hado, pyi u gose gukubiza n'isana git'umo ikabizilaga tala ulu ilikutiimila." 37 U Yesu aho wamala u kusomboola i yeniyo, Nfalisayo nebe ung'wegeleja giki ize alye nanghwe shiliwa ha ng'wakwe; na nghana wingila wigasha. 38 Aliyo u Nfalisayo ng'wenuyo akakumya no u kubona giki u Yesu oleka u kukalaba tame aho ataali kwandya u kulya. 39 Nanghwe u Seeba ung'wila giki, "A bing'we Bafalisayo muli na makoye, nguno mukiyoogelelejaga higulya-gulya, giti kooja shikombe na mabakuli, aliyo u mu gati ng'okalile wibi na bunyeecha. 40 Bing'we bachilu-chilu, u meeja washo i sha hanze ati hu ng'wene u meeja washo ni sha mu gati? 41 Shifunyagi tame i sha mu gati shibize manongho, hu shikumubeelela pyi i shikolo. 42 Hangi niyo muli mu kwihiga a bing'we Bafalisayo, nguno mukafunyaga imo ya ng'wikumi ya shikolo shido-do-do, giti shisanjo sha mu shiliwa na maduutu ga mbika ijo na ijo! Aliyo i mihayo ya butungilija na butogwa bo ng'wa Mulungu mukikilanhyaga! Shing'wigeleelilwe kwishikilija i yeniyi, aliyo ni yingi yaya u kwileka. 43 Bing'we Bafalisayo muli mu kwihiga, nguno mutogilwe kwigasija masumbi g'ikujo mu masinagogi, na kwikala muligishiwa mu magulilu. 44 Muli mu kwihiga, nguno mubizile giti shigila isho shijimilikanile, isho banhu bakabitaga higulya yasho nu kudeeba yaya!" 45 Kuhayimanila umo wa balangi ba shilagilo wanshokeja alihaya giki, "Nangi, iyo ukwihayaga yeniyo na a bise ulitudukanija mo!" 46 Nanghwe u Yesu unshokeja ung'wila, "Angu na a bing'we balangi ba shilagilo muli mu kwihiga, nguno mukasesejaga banhu miligo midito ku mabega, aliyo a bing'we benekili mutagemaga u kutuula ho nuulu lwala lwing'we lumo kubagunaana. 47 Muli mu kwihiga, nguno mukazengeelaga shigila sha bahangi; abo babulagwa na bakulugenji bing'we. 48 Hu kuhaya mukikaanilaga bing'we benekili, na kwizunilija ni shitwa sha bakulugenji bing'we, nguno a bene bababulaga, lelo a bing'we mukushizengeelaga i shigila shabo! 49 H'i nguno yene u Mulungu nanghwe u mu masala gakwe ahayile giki, 'Nakubatumila bahangi na batung'wa; bakuyubabulaga bamo babo, na bangi bakubaluhya. 50 U mu giko gakukoowa kufuma mu shibyalilwe ishi pye a mininga ga bahangi ayo gidika; kwingiila ikanza lya kuseeng'wa kwa si. 51 Kwandija mininga ga ng'wa Abeli kwiza kukaja ku ga ng'wa Zakalia uyo akabulagilwa mu hekalu ku butongi bo ng'walilo. Alichene, nalimuwila gakukoowa u mu shibyalilwe ishi.' 52 Muli mu kwihiga a bing'we balangi ba shilagilo, nguno muludimile u lufungulo lwa bumani. A bing'we mulemeelilwe u kwingila, aliyo na a babo batogilwe u kwingila mukabahangijaga!" 53 Aho alinga a henaho a balangi ba shilagilo na a Bafalisayo bandya kumugilija mihayo mingi, koolecha hape giki baali bapelana no; 54 kunu bang'witegeelaga bapandikile ho nzila ya kungwasha mu kalungalungile kakwe. 1 U ng'wikanza lyenilo likasangwa likuminga ibita itaale, lya banhu mashihumbi mingi; bishiteleja nose buyipandagila na kwipandagila. U Yesu wandya kubawila tame a bahemba bakwe; uhaya giki, "Ilanghanagi ni shibimbya sha Bafalisayo, u wibeeleja wabo. 2 Nguno gutiho mhayo gukundikigije, uyo gutukundulilwa; nuulu gwibisile, uyo gutufunijiwa ha ng'wape. 3 Huna luulu, iyo mukwihoyelaga mu mbisila ikwigwiwa hape; ni yiyo mukwihwehwetelaga mu matu, bakwihaya n'ilaka lya kuhamuka, niyo bali higulya ya numba!" 4 "Bing'we banwani bichane, nalimuwila mutabogohage abo bakagelelaga kubulaga mili, aliyo bati na gwa kwita hangi a ha numa ya yeniyo. 5 Kwike leki namuhugule, nang'oolekeje uyo shiigelile mung'ogohe. Ng'ogohagi uyo ali na budula bo kubulaga, ha numa ya henaho kuponya mu nsango gwa moto; alichene, nalimuwila ng'ogohagi u ng'wenuyo! 6 Angu, i tuju ij'itano jitudula kujinjiwa nuulu shilingi ibili duhu? Aliyo itiho nuulu imo yajo iyo itamanilwe na Mulungu. 7 Lelo a bing'we bene ni nzwili jing'we i ja mu ntwe pyi i jose jimanilwe u wingi wajo. Nose hu kuhaya mutogohage, nguno a bing'we muli ba mpango ntaale no, kutinda i tuju nuulu jikakwila na ginehe!" 8 "Nalimuwila giki buli ng'wene uyo unikaanila ku butongi bo banhu, nu Ng'wana wa Munhu akunkaanila u ku butongi bo bamalaika ba ng'wa Mulungu. 9 Aliyo uyo unilema ku butongi bo banhu, nanghwe akuleng'wa u ku butongi bo bamalaika ba ng'wa Mulungu. 10 Hama niyo munhu ose-ose ashikile kulekejiwa nuulu akanghaya kibi u Ng'wana wa Munhu, aliyo uyo ugima kunsondagula Moyo Ng'wela, u ng'wenuyo atiko u kulekejiwa. 11 Na hangi nuulu bumutwala mu masinagogi, nuulu kumushisha ku butongi bo basugi na bataale, yaya u kwandya kwiganika-ganika umo mulashokeje, nuulu umo mulasomboolele. 12 Nguno u ng'wikanza lyenilo u Moyo Ng'wela akumulanga iyo yigeleelilwe ng'wisomboole." 13 Kwitulwa u ng'wibita lya banhu, munhu nebe wang'wila giki, "Nangi, nali na ng'wanong'wise, ng'wilage aninhe nane u ngabo go wingiji!" 14 Nanghwe u Yesu unshokeja ung'wila, "Bebe, nani uyo wanituulile u nene kubiza namuji nuulu ngabanhya a ha gati ying'we?" 15 Huna ubawila giki, "Ikalagi miso; niyo ilanghanagi nayo pyi i mihayo ya kwikumva, nguno u bupanga bo ng'wa munhu buti mu wingi bo shikolo isho ali nasho." 16 Ha numa ya henaho ubawila lusumo uhaya giki, "Ngunda gwa nsabi nebe gukapya chiza, upona. 17 Na luulu wandya kwideedenghanya aliwila giki, 'Aliyo i gete, niite ginehe iki naligayiwa a ha kwituula i mhona yane yeniyi!' 18 Kwimanila ohaya, 'Yu, i gete guyu u gwa kwita: nakubasambagula pye a bana maluuli bane, nabeeje gangi mapya, niyo mataale; nakumingile ng'wenumo pyi i shiliwa ni sabo yane. 19 Ulu numala u kwita giko niwila giki, "Haho luulu bupanga bone, uli na shikolo shingi shawiza sha kutumamila myaka mingi; ifuulage ulye na kung'wa, uyege!" ' 20 Aliyo u Mulungu akang'wila giki, 'Bebe mbuuli, i gisi iki u bujiku bo lelo wenubu bakukwingija u bupanga wako, i shikolo shenishi wibikilaga shikubiza sha ng'wa nani?' 21 H'umo ali buli ng'wene uyo akibikilaga sabo jakwe wei ng'wenekili, aliyo u kuli Mulungu ati na sabo yose-yose!" 22 Huna u Yesu ubawila a bahemba bakwe giki, "Kulwa nguno yeniyo nalimuwila yaya u kwikala mukukoya-koyelaga bupanga, giki mukulya ki, nuulu mibili ying'we, giki mukuzwala ki! 23 Nguno u bupanga buli butaale kutinda shiliwa, nu mili gushiheebile i shizwalo. 24 Alijiganikilagi i noni, i joi jitabibaga nuulu jitagesaga, na hangi jiti na numba ya kubikila shiliwa, nuulu jiti na maluuli; aliyo u Mulungu akajilishaga. A bing'we mujikilile kule no i noni! 25 I gisi aliho nani nuulu umo wing'we uyo adugije kwiyongeleleja i likanza lya bulamu bokwe kulwa kwiyanga-yangila wei ng'wenekili? 26 Na luulu ulu mutadugije nuulu kugwita u mhayo u ndo gwenuyu, nibuli ikumukoyaga i yingi? 27 Aligiganikilagi nuulu mabonji umo gakakulilaga; a goyi gatatumamaga, nuulu shizwalo gatabeejaga; aliyo nalimuwila giki nuulu u Solomoni hamo n'ikujo lyakwe pyi i lyose umo lyali, wali atadugije kuzwalila chiza kushisha kulenganila nuulu na limo lyago. 28 Bing'we ba kuzunya kudo, u Mulungu uyo akazwalikaga maswa ga mu matogolo chiza giko, ayo galiho i lelo aliyo a ha ntondo gaponyiwa mu moto, angu a bing'we atudula kung'witila mitaale kutinda? 29 Huna luulu, oyagi u kwikala mukukoya-koyaga kukooba isho mulalye, nuulu isho mulang'we; yaya u kwikala ng'wenenghalaga. 30 Nguno pye a ba mu si abo bataamanile Mulungu hu bene abo bakakoya-koyaga kushikooba i shenishi; aliyo a bing'we, u Sing'we amanile giki shing'wigeleelilwe mubize nasho. 31 Hu kuhaya bukoobagi tame u butemi bokwe, ni shose ishi mukongejiwa." 32 "A bing'we i chene muli idale ido, kwike mutogohage, nguno u Sing'we gunyegije gwa kung'winha u butemi a bing'we. 33 Jinjagi i shikolo shing'we mufunye manongho, ng'wibeegeje mbogoshi jiti ja kukuluhala; mubize na wibikija wa buja na buja ng'wigulu, uko ng'wibi atiko kwegeela, nuulu fufuuji jitudula kukenaagula. 34 Nguno aho ubisilile i sabo yako, ni ngholo yako ilolelile henaho." 35 "Itungagi i mikimbili, ni tala jing'we jibize jilibaka. 36 Mubize giti banhu banindiilile saabo-bugonzo, kushisha aho alashokele kufuma ku bukombe. Ulu ushika utula hoodi ha nyango, haho na haho bunugulila. 37 Bakubiza na mbango a basese benabo, u saabo-bugonzo ulu ubasanga bali miso; nalimuwila gwa nghana, akwitunga abinhe ha kwigasha, huna abalonja-longeje shiliwa. 38 Adugije kwiza hiilu, nuulu bujiku ha gati, aliyo ikubiza yawiza no u ku basese benabo ulu ubasanga bali miso. 39 Kwike managi giki u namugi ha ng'wakwe ulu ni walideeba i likanza lya kwiza kwa ng'wibi ni atilekanigije i numba yakwe ikambagulwe. 40 Huna luulu, na a bing'we ikalagi nzugulu-matu, nguno u Ng'wana wa Munhu akwiza ng'wikanza ilo mutuliganikilaga." 41 U Petelo ubuja, "Seeba ulituwila bise duhu u lusumo lwenulu, nuulu ulibawila pye na a bangi?" 42 Nanghwe u Seeba uhaya, "I gisi nani u mikijiwa u nsanyiwa na ng'witegeleja, uyo ashikile kutuulwa na ise-bugonzo ha nimo gwa kubagabanhya batumami ba ha kaya mheela jabo ng'wikanza ilo ligeleelilwe? 43 U nsese uyo usangwa nu ise-bugonzo akwitaga umo alagililwe, akubiza ali na mbango no. 44 Nalimuwila go nghana giki, u ise-bugonzo akuntuula ha butaale bo shikolo shakwe shose. 45 Aliyo u nsese ng'wenuyo ulu wandya kwiwila u mu ngholo yakwe giki, 'Yu, wadilile no niyo u baba-bugonzo!' Huna ulinhya kuyubatulagula a batumami ba ha silili yakwe, bagosha na bakima; na kuyujilya na kujing'wela i sabo, wayudila aleebilwe, 46 u ise-bugonzo wa nsese ng'wenuyo akwiza mu lushiku ulo atalwiganikilile, n'ikanza ilo atalimanile. Ulu ushika akumutagula mapingili-mapingili, nu ngabo gokwe agutuule ng'wigele lya bagomi. 47 Hangi u nsese uyo ayimanile iyo ise-bugonzo atogilwe yitwe, aliyo uleka u kwidilila nuulu kwiyita, akutulwa hataale no. 48 Aliyo uyo wita mu butumana mihayo iyo yigeleelilwe nsango gwa kutulwa, u ng'wene akutulwa hado. Uyo winhwa shingi akulomva shingi, nu yuyo abikijiwe shingi kutinda, nanghwe bakunomba shingi kutinda." 49 "U nene nizile kuponeja moto u mu si, nose i nghumbu jane jili giki ulu ni gulibaka i haha! 50 Nali na bubatiijiwa ubo shinigeleelilwe kubatiijiwa; aliyo u mhayo gwenuyu gulinikoya no kushisha gushikiile! 51 Muliganika nenhile mhola u mu si? Iti giko na hado yaya; nenhile wilemeelwa. 52 Nguno kufuma ikanza ili, banhu batano bakwikala mu kaya imo; aliyo bakubiza balekanile. 53 U namhala akwilemeelwa na ng'witunja okwe, nu ng'witunja akwilemeelwa nu ise; u ngikulu nanghwe akwilemeelwa na nshike okwe, nu nshike akwilemeelwa nu nina. Hangi u ngikulu akwilemeelwa na ng'winga okwe; u ng'winga nanghwe akwilemeelwa nu nina bukwi." 54 Na a mabita ga banhu ugawila giki, "Ulu ng'wabona ilunde lyabuuka u ku ng'weli haho na haho mukahayaga, 'Lelo ikutula mbula;' na nghana yaja chene. 55 Nuulu gwahemba nyaga gufumile mu dakama nahene mukahayaga, 'Lelo i liimi likuseba' nghana gwashikiila. 56 Bing'we bibeeleja, ng'wakuyumanija kagalukile ka si na malunde, aliyo i likanza ili i lyene ni ginehe limulemeelile u kulimanija?" 57 "Nibuli a bing'we mulemeelilwe u kububona u butungilija u mu kalamulile king'we benekili? 58 Nguno ulu uli na ng'wilemeelwa wako mujile kuli namuji, shiigelile ubeeje masala masoga aho mutaali mu nzila, uwinje u wilemeelwa; wiyigwe nanghwe kuko ataali kukushisha u kuli namuji. Nguno u namuji akukutuula mu makono ga nshilikale, nanghwe u nshilikale akukuponya mu jeela. 59 Nalikuwila utalafuma mo nuulu hado, aho utaali kumala kulipa kushisha senti ya kumalija." 1 I likanza lyenilo, bamo abo baali henaho bung'wila mihayo ya bana Galilaya balebe, abo Pilato wali wababulaga ng'wikanza lya kufunya shitambo shabo! 2 Nanghwe u Yesu ubashokeja alihaya, "Muliganika giki a bana Galilaya abo ikabilongela i yeniyo, baali na shibi kutinda pye a bana Galilaya a bangi? 3 Nalimuwila iti giko na hado yaya, aliyo ulu mutagalukile, na a bing'we pyi mukuyagala giko! 4 Nuulu hamo muliganika giki a banhu abo ikumi na banaane abo bakagwilwa numba mu Siloamu buucha, baali bakenaaguji no kutinda pye a bikaji ba Yelusalemu? 5 Nalimuwila iti giko na hado yaya, aliyo ulu mutagalukile na a bing'we pyi mukuyagala giko!" 6 Huna ubinha lusumo uhaya giki, "Munhu nebe wali wahamba ntini mu ngunda gokwe, aliyo buli ikanza ulu wiza ho kulola matwajo wali atapandikaga! 7 Nose ung'wila u nimi, 'Ulibona giki yashikaga myaka idatu i haha nakumanaga niza a ha ntini gwenuyu kulola matwajo, aliyo nduhu nuulu kupandika; i gete gubbutage wa, nibuli gwikale gunikenaaguja ilaale lyane sagala duhu!' 8 Nanghwe u nimi ung'wila, 'Baba, gulekage nahene u ng'waka gwenuyu duhu nagugeme kugubeeja-beegeja, nagutuulile na maboleela-boleela. 9 Ulu gutwaja ikubeelela, aliyo ulu iti chene, nahene ukugubbuta!' " 10 Lushiku lungi yali sabato, u Yesu walangaga ng'wisinagogi limo lyaho. 11 Walimo na nkima wali wagunghumiwa moyo gwa bugokolo; wali atadugije kugungumuka kushisha ikanza lya myaka ikumi n'inaane! 12 U Yesu aho wamona ung'witana ung'wila giki, "Bebe mayu otaligulagwa u mu makoye gako." 13 Untuulila makono, haho na haho ugungumuka wandya kunkumilija Mulungu. 14 U ntaale w'isinagogi akapelana no aho wabona giki u Yesu wampija munhu ha sabato, ubawila a banhu giki, "Bing'we, jiliho shiku itandatu i ja kutumama milimo, mulizage ng'wapijiwa u mu jenijo, yaya a ha lushiku lo sabato!" 15 Nanghwe u Yesu unshokeja giki, "Bing'we bibeeleja, i gisi a ha sabato buli ng'wene u mu bing'we atataligulilaga ng'ombe nuulu nzobe yakwe waja kwing'wisha? 16 Al'u munhu uyu oluhiwa na Shetani ikanza lya myaka ikumi n'inaane i yose iyo, niyo hangi nshike o ng'wa Abulahamu gete, nibuli atigeleelilwe u ng'wene u kwifuujiwa a ha sabato?" 17 Aho wihaya i yeniyo pye abo bang'witilaga wilu bakagooka kibi no! Pyi i libita lya banhu bikumilija i yawiza iyo akabeeja. 18 Huna uhaya giki, "U butemi bo ng'wa Mulungu bubizile giti ki? Himba ulu kuwikolanija na ki? 19 U boi buli giti kabiyu ka haladali, ako munhu akakasola uukakahamba mu ngunda gokwe. Kahayuzwa kukula gubiza nti ntaale, kushisha nose na noni ja kulala jupandika wikalo u mu matambi gago." 20 Hanuma hangi uhaya, "Nawikolanije na ki u butemi bo ng'wa Mulungu? 21 Wiyikolile na shibimbya, isho nkima akasola ugulanya mu ngele idatu ja busu, shubududumya pyi u bose." 22 U Yesu aho alija Yelusalemu, waja akulangaga u mu mizengo nu mu magunguli. 23 Kuhayimanila munhu nebe omuja giki, "Seeba, angu mmho i gete abo bakupijiwa bali bagehu no?" Nanghwe ubawila giki, 24 "Igaganijagi u kubitila a ha nyango u mpine, nguno bali bingi abo bakugema u kwingila aliyo bakulemeelwa! 25 Managi giki, u ng'wenekili kaya ulu ulinda wimiila kugulugala u nyango, ning'we ng'usangwa mutaali hanze, mukutula no i hoodi, kunu mukuhayaga; 'Seeba tulugulilage nise!' Aliyo u wei akumushokeja amuwile giki, 'A bing'we natumumanaga, pyi nu kuko mulifuma!' 26 Ning'we mukuhaya, 'Angu twalyaga na kung'wa hamo nangho; hama niyo u bebe walomeelaga nu mu mapanda gise!' 27 Akumushokeja amuwile giki, 'Bing'we biiti ba mihayo yabubi, nalimuwila natumanaga uko mulifuma, ningilagi a henaha!' 28 Kukubiza ho kulila, na kushelanya mino; ulu ng'ubabona u mu butemi bo ng'wa Mulungu a ba Abulahamu na Isaka na Yakobo; hamo na a bahangi a bose, aliyo a bing'we ng'waponyiagwa hanze! 29 Banhu bakufuma kiya na ng'weli, bangi sukuma na dakama bize bigashe kulya shiliwa u mu butemi bo ng'wa Mulungu. 30 Kwike baliho aha abo bali ku numa, aliyo bakubiza ku butongi, na a babo bali ku butongi, abo bakubiza ba ku numa!" 31 I likanza lyenilo biza Bafalisayo kung'wila giki, "Ni winga a henaha, nguno u Helode alikooba kukubulaga!" 32 Nanghwe ubawila, "Jagi mukiwile i nyamhawa yeniyo giki, 'I lelo ni ntondo nalimalija kupeeja masamva na kupija banhu, u lo kadatu lwaho nakubiza namala-maja.' 33 Kwike inigeleelilwe nabize mu lugendo i lelo ni ntondo, ni ntondo bungi; nguno itadulikanile u nghangi achile hanze ya Yelusalemu! 34 Ee, Yelusalemu, Yelusalemu mulagi o bahangi; bebe uyo ukabapondaga mawe abo ukatumilagwa. Nashishaga nghangala jinga nakugemaga kubakuminga-kuminga a baana bako, git'umo ngoko ikakumingilaga zwiyu jayo, yajibandila mu manana gayo; aliyo mutatogilwe! 35 Managi giki ng'walekelagwa i numba ying'we. Nguno nalimuwila mutunibona hangi kushisha aho mukuhaya giki, 'Ali na mbango uyo aliza mu lina lya ng'wa Seeba!' " 1 Ikabiza ho sabato ndebe, u Yesu uja ha ng'wa ntaale umo wa Bafalisayo, uukingila mu kaya kulya shiliwa. A boi bandya kung'witega-tega giki bamone umo aliitile. 2 Nguno a ha butongi bokwe oliho munhu asaatile busaatu bo kududuma mili. 3 Huna u Yesu ubawila a balangi ba shilagilo na a Bafalisayo, uhaya giki; "Bing'we, a ha sabato izuniligije u kupija nuulu yaya?" 4 Bugayiwa u gwa kunshokeja. Huna undima u nsaatu umpija, unaga uja. 5 Hanuma ubawila a boi giki, "I gisi, a bing'we ulu umo wing'we ali na ng'wana nuulu ng'ombe, huna yugwila ng'wichongo ha lushiku lo sabato, nani uyo atukalagana kwifunya mo haho na haho?" 6 Nahene batanshokegije mhayo u mu yeniyi. 7 Aho wababona baliyisolela masumbi ga makujo abo baali balaalikwa, ubawila mu shigemenghejo giki, 8 "Ulu ulaalikwa na munhu kuja ku buyegi bo bukombe, utizushikila kwigasija isumbi ly'ikujo, atizubiza na munhu ungi alaalikilwe, uyo hamo niyo akujiwe kutinda u bebe. 9 Huna uyo wamulaalikile bubili wing'we ashikile kwiza ukuwila giki, 'Bebe, ingaga a henaho igashe u baba uyu!' A henaho ukugooka no, nguno ukushoka ha wigasho bo ha silili. 10 Aliyo ulu ulaalikwa shikilaga ha wigasho bo ha silili, huna ulu wiza uyo wamulaalikile, akukuwila giki; 'Ong'wise, jaga ukigasije lilo a higulya aho.' U mu giko ukubonekana uli na shingilima u ku butongi wa bose abo wigashaga nabo. 11 Nguno buli ng'wene uyo wigunguhya wei ng'wenekili akudohelejiwa, aliyo uyo widohya akugunguhiwa." 12 Uyo wali wang'wegeleja kulya shiliwa nanghwe ung'wila giki, "U bebe nangho ulu ubeeja shiliwa sha kuyega na banhu, yaya u kusolanhya banwani biyo duhu u mu kalaalikile, nuulu hamo ba mu kaya ya ng'wing'we duhu. Nuulu baduguyo na bazenganwa biyo a basabi duhu, abo umanile giki bashikile kukulaalika nu bebe; nangho upandike mheela mu giko. 13 Aliyo ulu ubeeja shiliwa sha kuyega na banhu, bitanage a bahabi na a bagokolo, na a balemehazu, na a babboku. 14 U mu kwita giko ukubiza na mbango; nguno a boi bati na mheela ya kukwinha, aliyo ukwinhwa ng'wikanza lya bujuuko wa batungilija." 15 Umo wa babo baali bigasha nanghwe u Yesu aho wigwa i yeniyo uhaya giki, "Ali na mbango buli ng'wene uyo akulya shiliwa u mu butemi bo ng'wa Mulungu." 16 Nanghwe ung'wila giki, "Munhu nebe akabeeja shigukulu shitaale, ulaalika banhu bingi. 17 Aho lyashika i likanza lya shiliwa utuma nsese wakwe kujubitana abo baali balaalikwa. Kubawila giki, 'Bing'we nzugi luulu, nguno i haha pyi i shose shalonjiagwa.' 18 Aliyo bakabiza giti baali balagana pye a bose, buli ng'wene ulomba kulekejiwa. Umo ung'wila giki, 'Baba, naagulile ilaale, nalija kulilola, nalikulomba unilekeje nguno natudula u kwiza.' 19 Ungi uhaya, 'Baba, naagulile tuyiku ikumi twa kulima, nalija kutugema; na luulu nalikulomba unilekeje, nguno natudula u kwiza.' 20 Na ungi hangi nanghwe uhaya, 'Yee, baba ka naatoolile haha no, na luulu natudula u kwiza!' 21 U nsese ng'wenuyo wiza wihaya pyi i yeniyo u kuli ise-bugonzo. U ng'wenekili kaya akapelana no, ung'wila u nsese wakwe giki. 'Jaga wangu pye a hose u mu nzengo; ubita-bita u mu nzila i nhaale ni ndo; ubenhe aha a bahabi na a bagokolo, na a babboku, na a balema.' 22 Nanghwe u nsese uhaya, 'Baba uyo uliguhaya gwenuyo gwamalaga kwitwa, aliyo i numba itaali u kokala!' 23 U ise-bugonzo ung'wila u nsese ng'wenuyo giki, 'Jaga na ku mapanda, pyi nu ku mayila a mataale, uubakomeleja na nguzu bize, kushisha yokale i numba yane! 24 Nguno nalimuwila giki, pye abo baali balaalikilwe atiho nuulu umo wabo uyo akushiloja nuulu hado i shiliwa sha ha ng'wane!' " 25 Mabita na mabita ga banhu gankuubijaga u Yesu, nanghwe aho wabagalukila ubawila giki, 26 "Ose-ose ulu wiza kuli nene aliyo atankolilwe ise nuulu nina, nuulu nke, nuulu baana bakwe, nuulu baana ba ng'wawe bagosha na bakima; pyi nuulu bupanga bokwe wei ng'wenekili, atudula u kubiza nghemba wane. 27 Nuulu uyo alinilondeela aliyo atibuukigije nsalaba gokwe wei ng'wenekili, nu ng'wene atudula u kubiza nghemba wane. 28 Angu, aliho munhu ki u mu bing'we uyo adugije kwandya nzenga aho ataali kwigasha tame na kubulola u budito bo nzenga yeniyo, abone ulu ali najo i sabo ja kudula kwimala? 29 Nguno atizugelela kutuula nsingi duhu, huna ulemeelwa u kwishikilija. A henaho abo bakubonaga bakwandya kuyunseka 30 balihaya giki, 'Mulimona u ng'wing'wana uyu; oli wihamba-hambile nzenga, yanemeelile u kwimalija!' 31 Nuulu hangi, ntemi ki ulu ali na bashilikale shihumbi ikumi, uyo atandya igashe tame kwiganika chiza ulu adugije kwamba bulugu kwilwisha na ntemi ng'wiye, uyo aliza kundumila na bashilikale shihumbi makumi abili? 32 Ulu ubona giki atudula, akutuma nhung'wa wangu u kuli ng'wanishi kuko ataali kule, amane ulu shiliho shose-shose isho shidugije kwenha mhola. 33 Nose luulu na a bing'we, buli ng'wene uyo atudula kulekana gete najo i sabo jakwe pyi i jose, atudula u kubiza nghemba wane! 34 U munhu nghana guli gwawiza, aliyo u munhu ulu gulinda gusuuka, angu, gudugije kusanduchiwa ki hangi? 35 Gutudula nuulu kugunaana si, pyi nuulu ni kutumama giti mboleela; gukubiza gwa kuponyiwa hanze duhu! Uyo ali na matu gakigwaga ni igwage." 1 Pye a batobisha ba goodi na a banhu a bangi a ba shibi, bang'wegeelaga kundegeleka. 2 A Bafalisayo na a balangi ba shilagilo bandya kung'ung'uula balihaya giki, "U munhu ng'wenuyu akwanukulaga banhu ba shibi; niyo ni shiliwa akulyaga nabo!" 3 Huna u Yesu ubawila lusumo ulu uhaya giki, 4 "I gisi nani u mu bing'we ulu ubiza ali na ngholo igana huna ujimiija imo yajo, uyo atujileka ijo makumi kenda na kenda ku matogolo, uja akwikoobaga iyo yatagalijaga, kushisha aho alayipandikile? 5 Ulu wipandika akuyega no; niyo hangi akwisesela ha mabega, 6 itwale kaya. Wa kuhayishisha u ku kaya, ubakuminga banwani biye na bazenganwa; ubawila giki, 'Bing'we, nzugi tuyege, nguno nipandika i ngholo yane iyo yali yajimiilile!' 7 Nalimuwila h'umo buli nu buyegi bo ng'wigulu kulwa nguno ya ng'wa munhu nkenaaguji umo ulu ugaluka; kutinda batungilija makumi kenda na kenda abo bati na nguno ya kugaluka!" 8 "Nuulu hangi, aliho nkima ki ulu ali na hela i hela ijo jilihayiwa, buli yene u mpango gwayo gwali shilingi shihumbi shingi.' jakwe ikumi, huna ujimiija imo yajo, uyo atiko kubacha tala nuulu na kupyagula u mu kaya akwikoobaga mu welwa-ngholo, kushisha aho alayipandikile? 9 Ulu wipandika u buyegi bokwe bukubiza butaale no, kushisha nose akwitana binhya biye na bazenganwa biye abawile giki, 'I hela yane iyi yali yajimiilaga nipandika; nzugi tuyege hamo!' 10 Nalimuwila h'umo bukabizilaga u buyegi nu ku bamalaika ba ng'wa Mulungu, kulwa nguno ya ng'wa munhu umo nkenaaguji ulu ugaluka." 11 Hangi uhaya, "Munhu nebe wali na bitunja babili. 12 U ndo wabo ung'wila u ise giki, 'Baba ninhage u nene u ngabo go wingiji bone.' U namhala ubagabanhya i sabo yakwe. 13 Jitabitile shiku ningi, u ndo ukumingija pyi i shikolo shakwe, uhuluja ajile ku masi ga kule. Uukajimala i sabo jakwe kujiponanja mu nzila ja sagala-sagala. 14 Aho wamala pyi i shikolo shakwe, kwimanila yagwa nzala nhaale pye a hose u mu si yeniyo, ubiza na makoye mataale no! 15 Huna uja ha ling'wana ijigajiga lya mu si yeniyo, lyukang'winha nimo gwa kuyudiima ngulubi. 16 Nanghwe uyikumva kulya a muula ayo jalyaga i ngulubi, kwike wali atiho nuulu umo wa kung'winha shose-shose! 17 Aliyo aho giyegeela a masala, wiwila giki, 'U baba ali na bitumamija ba mheela banga abo bakulyaga shiliwa biguta bashileka na kushileka, aliyo u nene uuyu nalibulagwa nzala aha! 18 I gete naje u kuli baba nakangwile mu magulu nang'wile giki, "Baba naahubile u ng'wigulu nu kuli bebe. 19 Natigeleelilwe u kwitanwa giki nali ng'wana wako hangi; niitage kubiza umo wa batumami bako!" ' 20 Na nghana ubuuka uja u kuli ise, aliyo aho ataali kule, u ise unoleela, unsaatwa. Unsung'wanha bo nhambo. Uukashikila kungwila unkumbatila mu nhingo, kunu akumbipaga. 21 U wei u nyanda wandya kung'wibuulila u ise alihaya giki, 'Baba, nali nghubi no, u ng'wigulu nu kuli bebe; natigeleelilwe u kwitanwa giki nali ng'wana wako!' 22 Aliyo u ise ubawila a batumami giki, 'Bing'we, enhagi wangu shizwalo shawiza ng'wize munzwalikije; ng'wenhe na pete munzwalikije u ku lwala lokwe, na shilatu sha kuzwala u ku mhambala jakwe. 23 I muuga ya ng'ombe, i ng'inu, yenhagi nayo ng'wisinze; tulye tuyege! 24 Nguno u ng'witunja wane ng'wenuyu wapulugukaga kwinga mu kucha, wilongaga kwinga mu kujimiila!' Bandya nghana kuyega. 25 Kwike u ng'witunja wakwe u ntaale akasangwa oli ku ngunda, aho aliza wahayegeela a ha kaya, uyigwa i mbina, ni mhundu jilizilinghanya. 26 Ung'witana umo wa badinha a batumami, umuja a makulu ga mihayo yeniyo. 27 Nanghwe ung'wila giki, 'Wizaga u nzunayo, u namhala wamulagilaga i muuga ya ng'ombe i ng'inu, nguno wampandikaga ali mhola o gili-gili!' 28 Aliyo u wei akapelana no, wisukula; ulema nu kwingila u mu kaya. Ufuma u ise kung'wikumbilija ingile. 29 Nanghwe ushosha aling'wila u ise giki, 'U bebe ng'wenekili umanile gete, giki i myaka na myaka pyi i yose iyi, naliho aha nakukutumamilaga, nataali kukenaagula nuulu shilagilo shako shimo na hado yaya; i gisi oninha ki u nene? Angu nduhu nuulu ni kabuli kamo duhu, giki nane nalye nayege na basumba bichane. 30 Lelo aho wiza u ng'wana wako, u ng'wene wantona ing'ombe gete; aliyo hu wakajiponangije i sabo jako sagala-sagala, akulyaga na mamalahya!' 31 Nanghwe u ise unshokeja ung'wila, 'Ng'wana wane, u bebe uli ha kaya aha pyi i shiku; pyi i shikolo shane shili shako. 32 Na nghana shitwigeleelilwe tuyege na kutambiila, nguno u nzunayo ng'wenuyu wapulugukaga kwinga mu kucha, wilongaga kufuma mu kujimiila.' " 1 A bahemba bakwe nabo ubawila lusumo; uhaya giki, "Waliho munhu nsabi, wali na nanghani o sabo jakwe. U nanghani ng'wenuyo ubuulwa, giki akujiponanjaga sagala i sabo ja nsabi ng'wenuyo. 2 Huna ung'witana umuja giki, 'Bebe, mhayo ki u gwenuyu nandije kwigwa gukuhayiagwa? Alinoolekejage u nimo gwa bulanghani wako nagulole umo guli. Nalibona i gete ukugoya u nimo gwenuyu, u go kujilanghana i sabo jane!' 3 U nanghani o sabo ng'wenuyo wandya kwiwila giki, 'I gisi, niite ginehe iki u baba-bugonzo alininja a ha nimo? U kulima nalemeelilwe, u kwandya kwilombeleja ni chene nalicha minala! 4 Yu, i gete namana u gwa kwita; uyo gukubiita bayuneegeleja u mu kaya jabo ulu nalinjiwe a ha nimo!' 5 Huna wandya kubitana umo-umo abo batondagwa magasa nu ise-bugonzo. O kwandya ung'wila giki, 'U bebe, ni uli na bugasa ki nghana u kuli namhala?' 6 Nanghwe uhaya 'Ngelekelo igana ja maguta.' Ung'wila, 'Anukulaga jiiji aha mbapula jako, wigashe wandike makumi atano; niyo kangilijaga.' 7 Na ungi ung'wila, 'Al'u bebe ginehe, uli na bugasa ki?' Uhaya, 'Matangwa igana ga busiga?' Ung'wila, 'Solaga nangho i mbapula jako, andikaga makumi anaane!' 8 U ise-bugonzo o nanghani u nyeecha ng'wenuyo akankumilija, iki akatumamila masala u kwiyita i yeniyo. Nguno a baana ba mu si bachaguku u ku mihayo yabo, kutinda a baana ba ng'wisana u mu shibyalilwe shabo. 9 Nalimuwila itumamilagi i sabo ya bunyeecha kwibeegeja bunwani, ulu yushila bakung'wanukula u mu wikalo bo welelo. 10 U munhu uyo ali ng'wishigwa mu shikolo shido ashikile kusanyiwa nu mu shitaale; aliyo uyo ati ntungilija mu shido, nu mu shitaale atubiza ntungilija. 11 Nose luulu ulu ng'ubiza muti bishigwa u ku sabo ya mu si, nani uyo alamusanye u ku sabo ya nghana? 12 Na hangi ulu ng'ulemeelwa kubiza bishigwa ku shikolo sha bangi, nani uyo alang'winhe shikolo shibize shing'we benekili? 13 Atiho ntumami wa mu kaya uyo adugije kubatumamila bataale babili, nguno adugije kunkolwa umo wabo, untogwa u ungi; nuulu adugije kwiyigwa nu umo, aliyo u ungi undalaha. Mutudula kuntumamila u Mulungu hamo na sabo!" 14 A Bafalisayo iki baali batogilwe sabo, aho biyigwa pyi i yeniyo bakandalaha; bandya kung'wineenelegeja. 15 Nanghwe ubawila, "A bing'we angu mukiyoolechaga u ku banhu giki muli batungilija, aliyo u Mulungu ajideebile i ngholo jing'we; nguno isho shikakumilijiagwa na banhu shili sha malofu u kuli Mulungu. 16 I shilagilo na a bahangi, bagelelile hali Yohana; u kwingiila a h'ikanza lyenilo u butemi bo ng'wa Mulungu bukulomeelagwa, na buli ng'wene akwigaganijaga u kwingila moi. 17 Aliyo ili shinogu i ligulu ni si u kubita, kutinda kwinga ho nuulu kanuguta kadoololo ka shilagilo. 18 Munhu ose-ose ulu uneka nke utoola ungi, akubiza alishihya. Nu yuyo alantoole u nkima uyo alekilwe na ngoshi, nanghwe akubiza akushihyaga. 19 "Ali luulu, waliho ngosha nsabi, wikalaga azwalile nghanjo ya nyasabi ya nzulunge, na shikoye shisoga; wali mu kikalile ka kuyegela bupanga pyi i shiku ja bulamu bokwe. 20 Hama waliho na kunese nebe witanagwa Lazalo: wali okalile malonda pyi u mili. U munhu ng'wenuyo wenhagwa wiza watuulwa ha mita go nsabi ng'wenuyo, 21 giki ayupandika nuulu malagalikwa kufuma a ha meza ya nsabi walya; na mva jizaga ho jayugalambila a malonda gakwe! 22 Nose u kunese ng'wenuyo ucha, ubuuchiwa na bamalaika; uukatuulwa ku wikalo bo ng'wa Abulahamu. U nsabi ng'wenuyo nanghwe ucha, ujikwa. 23 Aho ali mu kulimu uyuluha no, wahayuponya a miso gakwe unoleela kule u Abulahamu, ali nu Lazalo bigashije dege. 24 Ulila n'ilaka; uhaya, 'Baba Abulahamu, nichilage shigongo, untume u Lazalo asombye nuulu lwala lokwe mu minzi alutwinije u lulimi lone alupoje; nguno nali na makoye no u mu moto gwenuyu!' 25 Nanghwe u Abulahamu unshokeja giki, 'Bebe ng'wana, izukagwa giki u bebe u mu bupanga wako wapandikaga i yako i misoga. U Lazalo nanghwe wapandikaga yabubi, aliyo i haha nanghwe ali mu buyegi; u bebe uli mu buluhi. 26 Niyo hangi a higulya ya yose yeniyi, a ha gati ying'we na a bise lituulilwe ho ishimayenze, nose abo batogilwe kwinga u ku lwandi lwise kwiza ku bing'we batudula; na a babo batogilwe kwiza kuunu kufuma uko muli nabo batudula.' 27 Ung'wila hangi giki, 'Nahene shi luulu baba nalikwikumbilija, nuulu untume u ku kaya ya ng'wa baba. 28 Nguno nali na baana bang'wise batano; aje akabahugule batiziza nabo u kuunu; kubi no!' 29 U Abulahamu ung'wila hangi giki, 'Bali nanghwe u Musa na a bahangi, ni babigwage benabo.' 30 Nanghwe unshokeja uhaya, 'Iti chene baba Abulahamu, aliyo ulu wigela munhu wa kufuma mu bafu aje uko bali, badugije u kugaluka.' 31 U Abulahamu ung'wila hangi giki, 'Ulu bulinda bulemeelwa kung'wigwa u Musa na a bahangi, batiko u kuhuguka na hado yaya nuulu akilonga ose-ose wa kufuma mu bafu!' " 1 Huna ubawila hangi a bahemba bakwe giki, "Itadulikanile i sha kwipamya shileke u kubiza ho; kwike u munhu wa kushenheleja ali mu kwihiga kutaale no! 2 Ikumeelela ulu kutungilijiwa u mu nhingo yakwe iwe lya kushela, uukaponejiwa mu nyanza shimu, kutinda kung'wenheleja kwipama nuulu umo wa bado-bado aba. 3 Bing'we, ilanghanagi; ulu ng'wiyo ukuhuba nghugulage. 4 Nuulu akakuhuba nghangala mpungati u mu lushiku, hama ushisha nghangala mpungati alikala ukushokeela kukuwila giki, 'Nilekejage'; nekejage nghana!" 5 Huna a batung'wa bung'wila u Seeba giki, "Tongejage u kuzunya." 6 Nanghwe u Seeba ubawila, "Ulu ng'ubiza na kuzunya giti gwa kabiyu ka haladali, mushikile nuulu kuguwila nkuyu git'uyu giki, 'Dubbukaga winge a henaho uje ukihambe mu nyanza.' Nghana gukung'wigwa." 7 "I gisi nghana, ulu munhu ali na nsese, huna u nsese ng'wenuyo ubiza wajaga kulima, nuulu wachilulaga mitugo; ulu uukashoka a ha kaya, nani u mu bing'we uyo akushikila kung'wila giki, 'Nzugu wigashe aha ulye?' 8 Angu, atung'wila duhu giki, 'Bebe, itungage ukangilije u kunibeeja-beegeja tame u nene i shiliwa unitengele naboneke; ulu nalamale nangho ukwigasha ulye?' 9 Akunumbilija u nsese ng'wenuyo kulwa kushikilija iyo alagililwe kwita? 10 H'umo ili nu ku bing'we, ulu ng'ulinda ng'umala u kwita pyi iyo mulagililwe, hayagi giki; 'A bise tuti na solobo yose-yose, nguno tuli basese duhu; twabeejaga iyo itwigeleelilwe kwibeeja!' " 11 U Yesu aho wabuuka kuja Yelusalemu ubitila nzila ya mu lubimbi lo Samalia na Galilaya. 12 Aho washika mu chalo shilebe, umanhya na banhu ikumi basaatile mbiji. Bimiila ka kule, 13 huna bunghamukila balihaya, "Seeba Yesu, tukulilagwe!" 14 Aho wababona ubawila giki, "Jagi mukiyooleche ku bagabiji." Na nghana bandya u kuja; aliyo aho bataali mu nzila, bahayimanila bapila i mbiji! 15 Umo wabo aho wabona wapila, ushoka alinkumilija Mulungu n'ilaka lya higulya. 16 Ushikila kugwa mu magulu ga ng'wa Yesu, winama ha si u bushu bokwe unumba; nuwe wali Nsamalia. 17 Huna u Yesu ushosha uhaya, "Batapilile a bose ikumi? Al'a bangi abo kenda bali hali? 18 Baleka u kwilonga a ba kwiza kunumba u Mulungu, ulu at'u ngeni uyu duhu?" 19 Huna ung'wila, "Buukaga uje, u kuzunya kwako kwakupijaga." 20 Bafalisayo bakamuja mhayo gw'ikanza lya kwiza kwa butemi bo ng'wa Mulungu. Nanghwe ubashokeja ubawila giki, "U butemi bo ng'wa Mulungu butiza bukuloleelagwa! 21 Batandya kwiwila giki, 'Buub'aha;' nuulu giki, 'Buub'uko;' Nguno u butemi bo ng'wa Mulungu buli hamo ning'we nuulu: mu bing'we.'." 22 Huna ubawila a bahemba giki, "Jikushika shiku ja kwikumva a bing'we kulubona nuulu lumo lwa shiku ja Ng'wana wa Munhu, aliyo mutudula u kulubona. 23 Ali luulu, ulu bandya kumuwila giki, 'Lolagi uko', nuulu giki, 'Lolagi aha,' yaya u kuja, yaya nuulu kubakuubija. 24 Nguno u mu lushiku lo Ng'wana wa Munhu ikubiza git'umo lulabi lukalabyaga ng'wilunde, kufuma ipandi limo; lwang'weka kushisha ipandi lingi. 25 Kwike shiigelile aluhiwe tame mu mihayo mingi na kuleng'wa ni shibyalilwe ishi. 26 Umo ikabizila mu shiku ja ng'wa Noa, h'umo ikubizila nu mu shiku ja Ng'wana wa Munhu. 27 U mu shiku jenijo balyaga, bang'waga, batoolaga, na batoolagwa; kushisha lushiku ulo Noa akingila mu ngalaba. I lihuuma aho liza lyubayagaja pye a bose! 28 H'umo yali nu mu shiku ja ng'wa Lutu; balyaga, bang'waga, bagulaga shikolo na kujinja, balimaga na bazengaga. 29 Aho lwashika u lushiku ulo Lutu akafuma u mu Sodoma, bidikilwa moto na bugota bo shibiliti, giti kutulwa mbula kufuma ng'wilunde, bushila pye! 30 H'umo ikubizila nu mu lushiku lo kwilonga kwa Ng'wana wa Munhu. 31 U mu lushiku lwenulo uyo usangwa ali kwigulya ya numba aliyo i shikolo shakwe shili mu kaya, atizika giki ashisole; nu yuyo ali ku malaale nanghwe atizushokela shikolo ku numa. 32 Ng'wizukagwi u nke o ng'wa Lutu! 33 Buli ng'wene u wa kwihamba kulanghana bupanga bokwe akubujimiija, aliyo u wa kubujimiija, u ng'wene akubupija. 34 Nalimuwila u mu bujiku wenubo, banhu babili bakusangwa balaalile ha buliili bumo, umo akutwalwa ungi ulekwa. 35 Bakima babili bakusangwa bakwishiishaga, umo akutwalwa ungi ulekwa. [ 36 Banhu babili bakubiza bali mu ngunda, umo akutwalwa ungi ulekwa.]" 37 Bahayumuja giki, "Seeba, hali?" Nanghwe ubawila, "Aho guli mimba hu hene aho jikwibilingila ni mbeshi!" 1 Huna ubinha lusumo lo kubalanga giki shiigelile bakomeele u kulomba, yaya u kugwa ngholo. 2 Uhaya giki, "Waliho namuji mu nzengo nebe, wali atang'ogohile Mulungu; na a banhu wali atabadililaga . 3 Hama u mu nzengo gwenuyo walimo na nkima wali wachilwa ngoshi; wikalaga uja buli gwa u kuli namuji okandayiila alihaya, 'Nigunaanage baba nali na ng'wanishi!' 4 Gakabita makanza atudililaga, aliyo nose wanoga wiyangula wei ng'wenekili. Wiwila giki, 'Nuulu iki natang'ogohile u Mulungu, na a banhu natabadililaga, 5 aliyo nahene ikubeelela nangunaane u nchilwa ng'wenuyu, nguno akunikoyaga no; iki nose waninojaga gete!' " 6 Huna luulu, u Seeba uhaya, "Ng'wabona umo akahayila u namuji ng'wenuyo nuulu iki wali ati ntungilija? 7 Angu, u Mulungu hamo na wiyumilija bokwe u bose umo ali ng'wenumo, atudula u kubagunaana a basolwa bakwe abo bakaniliilaga liimi na bujiku? 8 Nalimuwila akubagunaana wangu. Aliyo ulu ushoka u Ng'wana wa Munhu, angu, akusanga kuliho u kuzunya u mu si?" 9 Hama hangi ubinha lusumo abo bisanyaga giki a boi hu batungilija no, kunu bubadalaha pye a bangi. Ubawila giki, 10 "Banhu babili bakaja mu hekalu kulomba, umo wali Nfalisayo, ungi ntobisha wa goodi. 11 U Nfalisayo wimiila wandya kulomba alikumilija wei ng'wenekili giki, 'Mulungu, nalikulumba, nguno nati git'umo bali a banhu a bangi pye: banyeecha, bahunga, bashihani; nuulu nati git'umo ali u ntobisha wa goodi uyu! 12 U nene nakafungaga nghangala ibili buli nyuma, na hangi nakafunyaga imo ya ng'wikumi ya shikolo shose isho nakapandikaga!' 13 Aliyo u ntobisha wa goodi u ng'wene wimiila ha mhujo, uduuma nuulu kubuucha miso gakwe ng'wigulu. Ugelela kwiyinamiila duhu, uyitula-tula ha shikuba kunu alihaya giki, 'Mulungu nikulilagwe, nali munhu wa shibi u nene!' 14 Nalimuwila u ng'wenuyo akaja i kaya obalilagwa butungilija, kutinda u ungi uyo; nguno buli ng'wene uyo wigunguhya ng'wenekili akudohelejiwa, aliyo uyo widohya akugunguhiwa." 15 Bung'wenhela na baana giki abakuumye, kwike a bahemba aho bababona bubahama! 16 Aliyo u Yesu ubitana bize a hali we; uhaya giki, "Bazunilijagi a baana bize a hali nene, mutabalemejage; nguno u butemi bo ng'wa Mulungu buli wabo a ba mbika yeniyi. 17 Nalimuwila gwa nghana giki uyo atuwanukula u butemi bo ng'wa Mulungu giti ng'wana, atingila mo na hado yaya!" 18 Huna nsugi nebe umuja giki, "Nangi wawiza, niite mhayo ki nabize ng'wingiji u mu bupanga bo welelo na welelo?" 19 Nanghwe u Yesu ung'wila, "Nibuli ulinitana wawiza? Atiho wawiza nuulu umo ulu ati Mulungu wike! 20 U bebe ushimanile i shilagilo umo shihayilile; i giki, 'Yaya u kushihya, Yaya u kubulaga, Yaya u kwiba, Yaya u kukaanila bulomolomo, Nkujage so na noko.' " 21 Nanghwe uhaya, "Pyi i yeniyi nidimile kufuma ha buyanda!" 22 Aliyo u Yesu aho wigwa giko ung'wila, "Ulileba ho mhayo gumo, shijinjage pyi i shikolo isho uli nasho ubinhe bahabi, ukubiza na wibikija wa sabo ng'wigulu, huna wize unilondeele." 23 Aho wigwa i yeniyo akapinihala no, nguno wali nsabi ntaale. 24 U Yesu unkalalila; huna uhaya, "Ili shilambu no abo bali na sabo u kwingila u mu butemi bo ng'wa Mulungu! 25 Niyo ili shinogu i ngamila u kubita mu kapundu ka lushinge, kutinda u nsabi u kwingila mu butemi bo ng'wa Mulungu!" 26 Abo badegelekaga bukumya no, bandya kwibuja giki, "Yee! Aliyo luulu nani uyo adugije u kupila?" 27 Nanghwe uhaya, "Iyo itadulikanile u ku banhu, idulikanile u kuli Mulungu." 28 Huna u Petelo uhaya, "I gisi angu ulibona giki a bise twaleka i shikolo shise kulwa kukulondeela bebe!" 29 Nanghwe u Yesu ubawila, "Nalimuwila gwa nghana giki, atiho nuulu umo uyo waleka numba nuulu nke, nuulu baana ba ng'wawe, nuulu babyaji, nuulu baana bakwe kulwa nguno ya butemi bo ng'wa Mulungu, 30 uyo atanukula nghangala ningi u ng'wikanza lya haha ili, hama u ng'wikanza ilo liliza bupanga bo welelo na welelo." 31 Ubasola abo ikumi na babili, huna ubawila; "I haha tulilinha kuja Yelusalemu, managi giki ikujushikilijiwa pyi iyo yandikilwe mu bahangi kulwa Ng'wana wa Munhu. 32 Nguno akutuulwa mu makono ga banhu ba mahanga bangimbe nyachilu na kunsondagula na kunswila mate. 33 Huna ulu bumala kuntula bakumulaga, aliyo akujuuka ha lushiku lo kadatu lwaho." 34 Kwike batitegelegije nuulu gumo u mu yeniyo, baali bataali babisililwe; hama batamugije na a makulu gayo iyo akihaya. 35 Aho wegeela i Yeliko, usangwa aliho mboku nebe igashije hihi na nzila, akwilombelejaga. 36 Wahayigwa ibita lya banhu balibita, ubuja ni mhayo ki u gwenuyo. 37 Bung'wila, "Yesu wa Nazaleti alibita." 38 Huna wandya kuhamuka alihaya giki, "Yesu Ng'wana wa ng'wa Daudi, nikulilagwe!" 39 Abo baali ku butongi buyunghama giki ahuumule, aliyo u wei hu ongeja gete u kuhamuka; alihaya, "Ng'wana wa ng'wa Daudi, ka nikulilagwe!" 40 U Yesu wimiila ulagila enhwe aho wali; aho wegeela umuja, 41 "Utogilwe nakwitile mhayo ki?" Nanghwe uhaya; "Seeba, ka nayubona nane!" 42 Nanghwe u Yesu ung'wila, "Bizagubona, u kuzunya kwako kwakupijaga." 43 Na nghana haho na haho wandya kubona, unondeela u Yesu kunu akunkumilijaga Mulungu. Na a banhu abo bakabona bungongoola u Mulungu. 1 Huna u Yesu ushikiila mu Yeliko; wabitaga mo duhu alilumbulila ajile. 2 Waliho ngosha nsabi, ntaale wa batobisha ba goodi; i lina lyakwe witanagwa Zakayo. 3 U munhu ng'wenuyo wali na nghumbu ja kumona u Yesu umo ali, aliyo akalemeelwa nguno y'ibita lya banhu, niyo hangi wali nguhi wa baguhi. 4 Huna wimeema nhambo ajile ku butongi, uukalinha mu nkuyu giki amone chiza u Yesu, nguno gwali haho ni nzila iyo wabitilaga. 5 U Yesu aho washika a h'ipandi lyenilo, ulangamila koi u kwigulya unola; huna ung'wila, "Bebe Zakayo, ikaga wangu, nguno i lelo yeniyi nakudila ha ng'wako!" 6 Akika wangu no, ung'wegeleja na buyegi. 7 Aliyo aho babona giko, pye a bose bandya kuduguma balihaya giki, "Bing'we, mulibona, wingila kwigasha mu kaya ya ng'wa munhu o shibi!" 8 Kuhayimanila u Zakayo wimiila, ung'wila u Seeba giki; "Seeba, i nusu ya sabo yane nalibinha bahabi; hama niyo nuulu nanyeekeja munhu shikolo, nakunshokeja nghangala ine!" 9 Nanghwe u Yesu ung'wila giki, "I lelo iyi bupiji wigelaga a ha kaya iyi, iki nu ng'wenuyu nanghwe ng'wana wa ng'wa Abulahamu. 10 Nguno u Ng'wana wa Munhu wizile kukooba na kupija isho shijimiilile." 11 Aho bataali budegeleka i mihayo yeniyo, u Yesu ongeja kubawila lusumo. Nguno akasangwa wegeela kushikiila i Yelusalemu; hama niyo a boi biganikaga giki u butemi bo ng'wa Mulungu hu bukwilonga i likanza lyenilo. 12 Huna luulu ubawila giki, "Oliho munhu nebe o luganda lo nyatemi, akahaya kwinga kuja ku si ya kule, giki akatemiwe; hanuma alashoke hangi. 13 U munhu ng'wenuyo akitana basese bakwe ikumi ubagabanhya migabo ikumi ya hela, ubakomeleja alibawila giki, 'Jitundanyagi jiibyale; nakwiza.' 14 Aliyo a banhu ba mu si yakwe baali batantogilwe, huna luulu butuma nhung'wa kunkuubija koi; buhaya giki, 'A bise tutatogilwe abize ntemi wise u ng'wenuyu!' 15 Aliyo u munhu ng'wenuyo aho owanukula u butemi ushoka; ushikila kulagila bitanwe a basese abo wali wabalekela hela, amane buli ng'wene wapandikile ginehe u mu kujitundanya. 16 Ushika wa kwandya uhaya, 'Baba, u ngabo gwa hela jako gwabyalile migabo ikumi.' 17 Nanghwe ung'wila, 'Bugatu, u bebe uli nsese wawiza, iki wabizile ng'wishigwa mu shikolo shido, wabizaga ntaale wa mizengo ikumi.' 18 Wiza na wa kabili, nanghwe uhaya, 'Baba, u ngabo gwa hela jako gwabyalile migabo itano.' 19 Nu ng'wene ung'wila giki, 'Nangho wabizaga ntaale wa mizengo itano.' 20 Na ungi wiza; lelo u ng'wene ushikila kuhaya giki, 'Baba, guyu u ngabo gwa hela jako, naali najibunga ng'widaso nujibika. 21 U nene nakogohile no, nguno nakudeebile giki uli ng'wiboneeji, ukasolaga ni shisho utashituulile bebe, hangi ukagesaga nu kuko utabibile!' 22 U ng'wenuyo unshokeja ung'wila giki, 'U bebe uli nsese wabubi, na luulu nakukwinha nsango, nguno niyo wikaanila bebe ng'wenekili na nomo gwako. Gashinaga wali umanile giki nali ng'wiboneeji wa kusola ni shisho natashituulile nene, na giki nakagesaga nu kuko natabibile! 23 Hama nibuli luulu nahene i hela jane utajitwalile nuulu ku basuluja, giki ulu nushoka nasange jibyalanile?' 24 Haho na haho ubawila abo baali bimiila hihi henaho giki, 'Ntaajagi i hela jenijo mung'winhe uyo ali na migabo ikumi ya hela.' 25 Nabo bung'wila, 'Baba, hama iki u ng'wenuyo ali na migabo ikumi!' 26 'Nalimuwila buli ng'wene uyo ali na shikolo akwinhwa, aliyo uyo ati nasho akutaajiwa ni shigehu isho ali nasho. 27 A banishi bane abo batatogilwe nabize ntemi wabo, a bene begelejagi ha butongi bone aha mubabulage.' " 28 Aho wamala u kuhaya i yeniyo bubuuka bajile Yelusalemu, u wei wali ku butongi. 29 Bahayegeela Betifage na Betania, ku lugulu ulo lukitanagwa lo mizeituni, utuma babili ba bahemba bakwe. 30 Ubawila giki, "Jagi u mu chalo isho shili ku butongi shenisho; ulu mulingile mo mukubona nzobe muuga itungilwe, itaali kudamhilwa na munhu nuulu umo, italigulilagi muyenhe. 31 Ose-ose ulu umubuja giki, 'Nibuli muliyitaligulila?' Hayagi giki, 'Nguno ali na nimo nayo u Seeba.' " 32 Aho baja abo bakatung'wa, buukasanga nghana git'umo akabawilila. 33 Bahayandya u kwitaligulila, a benekili nzobe bubabuja, "Nibuli muliyitaligulila i nzobe?" 34 Nabo bushosha, "Nguno ali na nimo nayo u Seeba." 35 Huna biyenha u kuli Yesu i nzobe yeniyo, aho bishisha bituulila myenda yabo a ha ngongo, bundamhija u Yesu. 36 Aho ajile buyuja bakwambaga myenda yabo u mu nzila. 37 Wahayegeela ku ntulumenho gwa lugulu lo mizeituni, pyi i libita lya bahemba bandya kunkuja na kungongoola Mulungu n'ilaka lya higulya kulwa budula butaale mu mihayo yose iyo baali bibona. 38 Buyuhaya giki, "Akumilijiwe u Ntemi, uyo aliza mu lina lya ng'wa Seeba; Mhola u ng'wigulu, n'ikujo higulya no!" 39 Bamo ba Bafalisayo abo baalimo u ng'wibita bung'wila, "Bebe Nangi, bahamage a bahemba bako!" 40 Nanghwe ushosha uhaya, "Nalimuwila giki a benaba nuulu bakahuumula, gakuyoganya mawe." 41 Aho wegeela hihi wahayugubona u nzengo, uuguliliila 42 alihaya giki, "Git'ulu ni wabiza wimanile nangho i mihayo ya mhola i lelo! Al'i gisi, ibisilwe u ku miso gako! 43 Nguno jikushika shiku ja banishi bako kukugobanija hose-hose, bakuzengeele ndugu ya kukupindilija, bayukudumila kufuma mhandi jose. 44 Bakukutaalika ha si u bebe ng'wenekili, pye na a baana bako abo uli nabo; batukulekela iwe nuulu limo higulya y'iwe lichalyo, nguno utalimanile i likanza lya kusangwa kwako!" 45 Aho wingila u mu hekalu ubapeeja abo biitilaga mo byashala bufuma. 46 Ubawila, "Yandikilwe giki, 'I numba yane ikubiza numba y'ilomba; aliyo a bing'we mukuyitaga kubiza ipilinga lya basambo!' " 47 Uyudila mu hekalu buli lushiku akulangaga; aliyo a bagabiji bataale na a balangi ba shilagilo, hamo na a basugi ba banhu bakoobaga kumulaga. 48 Kwike baali bagayiwa u gwa kung'witila, nguno pye a banhu bikalaga hamo nanghwe bakundegelekaga. 1 Lushiku lumo u Yesu aho ali mu hekalu akubalangaga a banhu na kubasomboolela Nghulu Jawiza, kwimanila bansanga bagabiji bataale na balangi ba shilagilo, hamo na banamhala. 2 Bung'wila giki, "Bebe, tuwilage, iyo ukwiyitaga yeniyi ukwiyitaga mu budula ki, niyo hangi nani uyo wakwinhile u budula wene?" 3 Nanghwe ubashokeja giki, "Nane namubuje guyu mhayo niwilagi. 4 U bubatiija bo ng'wa Yohana boli bufumile ng'wigulu, nuulu ku banhu?" 5 Bandya kwilunjalunja baliwila, "Ulu tulahaye boli bufumile ng'wigulu, akutubuja giki, 'Nibuli luulu mutizunije i mihayo yakwe?' 6 Hama hangi ulu tulahaye giki, 'Boli bufumile ku banhu,' a banhu bakutuponda mawe; nguno pye bazunije giki u Yohana wali nghangi." 7 Huna bukalila kunshokeja duhu giki, "Tutamanile uko boli bufumile!" 8 Nanghwe u Yesu ubawila, "Nu nene natumuwilaga i yeniyi nakwiyitaga mu budula ki." 9 Ha numa ya henaho ubawila a banhu lusumo luulu; uhaya giki, "Munhu akalima ngunda uguhamba mizabibu. Huna uguleka mu makono ga balimi; u wei winga ho, udila ikanza ilihu atiho. 10 U ng'wikanza lyenilo utuma nsese, aje u ku balimi benabo bakang'winhe matwajo kufuma u mu ngunda. Aliyo a balimi benabo buntula, bumpeeja winga koi makono dalali. 11 Utuma nsese ungi, nu ng'wene buukantula bung'witila yabubi no; nanghwe bumpeeja winga makono dalali. 12 Wahayutuma na wa kadatu, u ng'wene buukamelagula nguma, bumponya hanze. 13 Nose u ng'wenekili ngunda wiwila giki, 'I gete niite mhayo ki shi? Nantume u ng'wana wane u ntogwa, hamo u ng'wene bakujunkuja!' 14 Aliyo a balimi benabo aho bamona biwila giki, 'Uyu angu hu ng'wingiji gete, tumulagagi bubize wise u wingiji!' 15 Bumponya hanze ya ngunda buukamulagila kwenuko! I gisi luulu u ng'wenekili ngunda akubiita ginehe a banhu benabo? 16 Angu akwiza abakenaagule a balimi benabo, nu ngunda agutuule mu makono ga bangi!" Aho bigwa giko buhaya, "U gwenuyu gutudulikana!" 17 Ubakalalila; huna ubawila, "I gisi shili na makulu ki i shandikwa isho shihayile giki, 'I liwe ilo bakalilema bazengi, h'ilo lyabizile lya kwigoloolela i numba? 18 Buli ng'wene uyo uligwila i liwe lyenilo akupaanaguka paza-paza; lelo uyo lyungwila, u ng'wene likuntobagula tobo-tobo!' " 19 I likanza lyenilo, a balangi ba shilagilo na a bagabiji bataale buhaya kundima, nguno bakamana giki u lusumo lwenulo akaluhaya kulwa nguno yabo; aliyo bubogoha a banhu! 20 Huna bandya kukooba nzila ya kundima mu nyasala-sala u Yesu; buntumila badati, buja mu kwigimbija giti giki bali batungilija. Baali batogilwe kungwasha mu kalungalungile, bapandike nguno ya kundima, na kuntuula mu makono ga nsugi alamulwe. 21 Bahayushika bung'wila, "Nangi, tumanile giki ukalungalungaga na kulanga mu butungilija, na giki utadililaga banhu mu kulola bushu, aliyo i nzila ya ng'wa Mulungu ukilangaga mu nghana. 22 Angu, a bise tuzunilijiwe u kutoba i goodi ya ng'wa Kaisali, nuulu yaya?" 23 Aliyo iki akabitegeleja i nyasala-sala yabo, ubawila giki; 24 "Noolekejagi denali imo. I suso iyi nu wandike ubu, sha ng'wa nani?" Buhaya, "Sha ng'wa Kaisali." 25 Nanghwe ubawila, "Hu kuhaya i sha ng'wa Kaisali ng'winhagi Kaisali, ni sha ng'wa Mulungu nasho ng'winhagi Mulungu." 26 Bulemeelwa u kungwasha u mu kalungalungile u ku butongi wa banhu, bugelela kulikumya duhu i lishosho lyakwe, buhuumula sele! 27 Bamo ba Basadukayo abo bahayile giki butiho bujuuko, bakiza u kuli Yesu; bumuja 28 balihaya, "Nangi, u Musa atwandikilile giki, ulu ndugu atoolile huna uzumalika uleka nke, aliyo ati na ng'wana, shiigelile ng'wanong'wawe ang'wingile u nkima ng'wenuyo amyalile baana u nduguye. 29 Ali luulu, baaliho bagosha mpungati ba shikulu na shizuna; u tang@i wabo utoola, aliyo ucha atalekile bubyile. 30 U wa kabili ung'wingila u nkima ng'wenuyo, 31 nu wa kadatu; kushisha pye a bose mpungati bushila kucha batalekile nuulu baana! 32 Nose u ku nghalilo yaho nu nkima ucha. 33 I gisi luulu, u ng'wikanza lya bujuuko, u nkima ng'wenuyo akubiza nke wa ng'wa nani; iki pye a bose mpungati baali bantoola?" 34 U Yesu ubawila giki, "A baana b'ikanza ili h'abo bakatoolaga na kutoolwa. 35 Aliyo abo babalilwe giki bigeleelilwe kubiza mo u ng'wikanza lyenilo na kwanukula bujuuko kufuma mu bafu, a bene bati ba kuyutoola nuulu kutoolwa yaya. 36 Nguno bakubiza giti bamalaika, batiko nuulu kucha; a boi bali baana ba ng'wa Mulungu, iki bali baana ba bujuuko. 37 Niyo u mhayo gwa kujuuchiwa bafu gwenuyu, nu Musa akoolekejiwa a h'isaka; git'umo alihayila giki, 'U Seeba ali Mulungu wa ng'wa Abulahamu, na Mulungu wa ng'wa Isaka, na Mulungu wa ng'wa Yakobo.' 38 U Mulungu ati wa bafu, ali wa bapanga; nguno pye a bose bali bapanga u kuli wei." 39 Bamo ba balangi ba shilagilo bakizunilija nanghwe buhaya, "Nangi watungilija a kayombele." 40 Batagemile kumuja hangi mhayo gose-gose. 41 Huna u Yesu ubabuja, "Nibuli bakahayaga giki u Kilisto ng'wana o ng'wa Daudi? 42 Iki u Daudi ng'wenekili u mu shitabo sha Zabuli alihaya, 'U Seeba akang'wila u Seeba wane giki: Igashaga ku nkono gwane gwa bulyo, 43 kushisha nabatuule a banishi bako ha silili ya mhambala jako.' 44 I gisi, u Daudi ulu alinghaya giki 'Seeba,' nose adugije kubiza ng'wana wakwe ginehe hangi?" 45 Aho bataali budegeleka pye a banhu, u Yesu wandya kubawila a bahemba bakwe giki, 46 "Bilanghanagi a balangi ba shilagilo abo batogilwe kugishiwa na kuja buyeela mu magulilu bazwalile nghanjo. Nu mu masinagogi batogilwe kwigasija masumbi g'ikujo; hangi nuulu bulaalikwa kuja ku shigukulu, nu kwene bakakuubilijaga ha magele ga bakujiwa. 47 Balyi ba sabo ja bakima bachilwa, banhu ba kalombele kalihu ka kwiyoolecha. A benabo bakupandika nsango ntaale kutinda!" 1 Aho wabuucha miso, ubabona a basabi balituula manongho gabo ng'wibikilo lya sabo. 2 Umona na nkima nchilwa hangi nghabi, watuula mo nanghwe hela jakwe ibili. 3 Huna u Seeba uhaya, "Nalimuwila gwa nghana giki, u nkima u nchilwa na nghabi ng'wenuyu, watuula mo shingi kutinda pye a bose. 4 Nguno pye a bangi balituula a manongho gabo kufuma mu bushiigo bo sabo jabo, aliyo u nkima ng'wenuyu, nuulu iki ali na makoye, watuula mo pyi isho wali nasho, kulwa kwigunaanila mu bupanga bokwe." 5 Huna bamo na bamo bandya kwihaya i hekalu, umo yali izengilwe na mawe masoga; na a manongho ayo gafunyiagwa moi. Nanghwe uhaya giki, 6 "A gose aya muligabona genaya, jikushika shiku litusaaga iwe higulya y'iwe lichalyo, ilo lituholomolelwa ha si!" 7 Nabo bumuja giki, "Nangi, i mihayo yeniyi ikubiza ho nanali? Shikubiza ho shimanikijo ki ulu yegeela kwilonga?" 8 Nanghwe uhaya, "Ilanghanagi, yaya u kulemva-lemva. Nguno bingi bakuyiza mu lina lyane balihaya giki, 'U nene hu nali ng'wene;' na giki, 'Lyegeelaga i likanza.' Yaya u kubalondeela. 9 Nuulu ng'wandya kwigwa nghulu ja mabulugu na mawiyugaguji, yaya u kogoha, nguno i yeniyi shiigelile itonge u kubiza ho, aliyo h'iti giki i ngelelo yashikaga na kushika." 10 Hangi ongeja kubawila giki, "Bukubiza ho wiyubukiji ha gati y'ihanga n'ihanga, na butemi ku butemi. 11 Na jikuyudinghima nyahinga nhaale, na kwilonga mahuuya, na nzala nghali mu mapandi na mapandi. Ikuyilonga mihayo ya kogohya, na shimanikijo shitaale kufuma ng'wilunde. 12 Aliyo aho itaali u kwilonga pyi i yose iyi, bakuyumudima bamutwala ku masinagogi na mu jeela, kujumuluhya; mukushishiwa na ku butongi bo batemi na basugi kulwa nguno ya lina lyane. 13 Kwike i yeniyi ikugaluka kubiza ya bukaaniji u ku bing'we. 14 Huna luulu a bing'we timbyagi ngholo, yaya u kwandya kwiganika-ganika umo mulayushokeja. 15 Nguno nakung'winha kahayile na masala, ayo batudula kugimila nuulu kugaheeba a bilwisha bing'we. 16 Hangi niyo nuulu babyaji bing'we bakuyumulodeela, pye nuulu baana bang'wing'we na a badugu bing'we na a banwani biching'wi; na bamo bing'we bakuyubulagwa. 17 Niyo pye a banhu bakumukolwa kulwa nguno ya lina lyane. 18 Aliyo lutujimiila nuulu ni luywili lo ku ntwe gwing'we duhu. 19 Ulu ng'wiyumilija, mukubupija u bupanga wing'we." 20 "Kwike ulu ng'ugubona u nzengo gwa Yelusalemu gwapindiwa na mabita, managi giki lyegeelaga i likanza lya kukenaagulwa kwago. 21 A henaho abo bali mu si ya Buyudaya ni bapeelelage ku ngulu; na a babo bali mu nzengo bafume mo, hangi abo bali ku chalo sha hanze batiziza kwingila mo. 22 Nguno i shiku jenijo jikubiza ja kumalilwa shiili, na kushikilijiwa kwa mihayo yose iyo yandikilwe. 23 U mu shiku jenijo bakubiza mu makoye mataale no abo bakusangwa bali nda, na a babo bakonhyaga. Nguno bukubiza ho buluhi butaale no u mu si, na bupelanilwa u ku banhu benaba. 24 Bakuyubulagwa bo shu, na bakuding'wa nding'wa basalanghanijiwe mu mahanga gose. U nzengo gwa Yelusalemu gukutobangwa na banhu ba mahanga gangi kushisha gashikiile a makanza ga banhu ba mahanga!" 25 "Huna shikubiza ho shimanikijo u ku liimi nu ku ng'weji, nu ku sonda. Hanuma a mahanga ga mu si gakwandya kuyibakila-bakila, kulwa kogoha nghuutumo gwa mahuuli ga nyanza. 26 A banhu bakuyuchenuka ngholo kushisha kukaba kulwa boba, nguno ya kwilindiila iyo ilabagwile pye a bikaji ba mu si. Nguno u budula bo ng'wigulu bukutinginyiwa; 27 huna bakumona u Ng'wana wa Munhu ali ng'wilunde, aliza na budula n'ikujo itaale. 28 Ulu ng'ubona yandya kuja giko, imiilagi higiyi, mubuuche i mitwe ying'we, nguno numho u bupiji wing'we wegeelaga." 29 Ubawila lusumo giki, "Gulolagi u ntini, ni miti i yingi pyi i yose. 30 Ulu yandya kufuluma mukamanaga giki gwegeelaga u ng'waka. 31 H'umo ili ni haha u ku bing'we; ulu ng'ubona yandya kwilonga i yeniyi, managi giki u butemi bo ng'wa Mulungu wegeelaga. 32 Nalimuwila gwa nghana giki, i shibyalilwe ishi shitubita kushisha pyi i yose yilonge. 33 I ligulu ni si shikubita, aliyo i mihayo yane itiko kujimiila na hado yaya!" 34 "Huna luulu ilanghanagi mutizilendeja, i ngholo jing'we jitizuheewa na buponanja bo sabo, nuulu buleevi na kukoya-koyela ya bupanga ubu, nose u lushiku lwenulo lung'wisanganije. 35 Nguno pye a bikaji ba mu si yose lukubisanganija, giti lutu. 36 Hu kuhaya ikalagi nzugulu-matu, mubize ba kulomba mu kwikumbilija buli ikanza, mulapuluguke; itizumugwila i yose iyo ili hihi kwiza. Mubize na budula bo kwimiila u ku butongi bo Ng'wana wa Munhu." 37 Buli lushiku i liimi wadilaga mu hekalu akulangaga, aliyo i bujiku wafumaga waja kulaala ku lugulu ulo lukitanagwa lwa mizeituni. 38 Ulu wela i dilu pye a banhu bang'wipuniilaga, kwiza kundegeleka u mu hekalu. 1 Huna luulu shegeela kushika shigukulu sha migati iti na shibimbya, isho shikitanagwa pasaka. 2 A bagabiji bataale na a balangi ba shilagilo busangwa bakukoobaga nzila ya kunyagaja u Yesu; kwike baali babogoha a banhu. 3 U Shetani ung'wingila Yuda, uyo witanagwa Isikaliote; wali umo wa babo ikumi na babili. 4 Huna u munhu ng'wenuyo uja ku bagabiji bataale na balanghani ba hekalu, uukalomana nabo umo alaboolekegeje u Yesu bandime. 5 Bakayega no, bizunilija kung'winha hela. 6 Nanghwe wizunilija nabo mili ngima; wandya na kukooba ng'wanya gwa kuboolekeja, balandime aho ibita lya banhu litiho. 7 Huna lushika lushiku ulo lwali lwa migati iti na shibimbya; ulo shiigelile isinzwe i ngholo ya pasaka. 8 U Yesu ubatuma ba Petelo na Yohana; uhaya, "Jagi mukilonja-lonje i pasaka tulaalye." 9 Bumuja giki, "Utogilwe tuje hali uko tukilonja-longeje?" 10 Ubawila, "Jagi u mu nzengo, ulu mulashike mo mukumona ngosha aseselile lunno lwa minzi; nondeelagi mukingile ning'we u mu numba iyo alakingile. 11 Ulu ng'ushika ng'wilagi u ng'wenekili kaya giki, 'U Nangi alibuja: Shili hali i chumba sha bageni umo nakuliila pasaka hamo na bahemba bane?' 12 Akung'oolekeja chumba shitaale shili ku golofa shigolanije nghana-nghana, lonja-lonjagi ng'wenumo." 13 Aho baja busanga git'umo akabawilila, nghana bilonja-lonja i pasaka. 14 Lyahayushika i likanza, wigasha kulya shiliwa hamo nabo a batung'wa bakwe. 15 Ubawila giki, "Naali na nghumbu ningi no ja kwilya hamo ning'we i pasaka yeniyi, kuko nataali kuluhiwa. 16 Nguno nalimuwila giki natilya hangi, kushisha aho ikushikilijiwa mu butemi bo ng'wa Mulungu." 17 Huna usola shikombe; aho wamala kulumba, ubinha alihaya giki, "Anukulagi mugabanhe, 18 nguno nalimuwila kufuma haha, natung'wa hangi matwajo ga nzabibu kushisha bushike u butemi bo ng'wa Mulungu." 19 Usola na ngati, aho wamala kulumba ugumeganya; ubinha kunu alibawila giki, "U gwenuyu mili gwane, uyo gulifunyiwa kulwa nguno ying'we, muliitage giki kulwa kunizukwa." 20 Aho bamala u kulya, ni shikombe wita giko; ubawila giki, "I shikombe ishi shili ilagane ipya mu mininga gane, ayo galidika kulwa nguno ying'we. 21 Kwike managi giki, u nkono gwakwe u nodeeji wane guli hamo nane a ha meza aha! 22 U Ng'wana wa Munhu ajile git'umo ihelelilwe, aliyo ali mu kwihiga kutaale no u munhu uyo alinodeela!" 23 Bandya kwibuja boi benekili giki himba nani u mubo uyo wahayaga kugwita u mhayo gwenuyo! 24 Kuhayimanila yajuuka yombo a ha gati yabo; baliyoja giki himba nani u mubo igeleelilwe kubiza ntaale wabo. 25 Nanghwe ubawila, "A batemi ba mahanga h'abo bakabizaga bataale; na a basugi babo bakakumilijiagwa giki bashilela-mhina. 26 Aliyo u ku bing'we iti giko, u ntaale mu bing'we ni abizage giti hu ndo, u nsugi nanghwe abize giti ntoneeji. 27 Angu u ntaale ni ali; uyo igashije akulyaga shiliwa, nuulu uyo akutagambaga na butoneeji? Ati uyo igashije? Ili git'umo nali u nene u mu bing'we; nali giti ntoneeji! 28 Aliyo a bing'we h'abo muli hamo nane u ng'wikanza lya kugeng'wa kwane pyi i lyose. 29 Na luulu nu nene namubikilile butemi git'umo Baba anibikilile u nene; 30 giki mulabize ba kuyulya na kung'wa hamo nane a ha meza yane u mu butemi bone. Niyo muligashe ha masumbi ga butemi, mubize balamuji ba ng'anda ikumi n'ibili ja Baisilaeli." 31 "Simoni, bebe Simoni, managa giki u Shetani ali na nghumbu no-no-no ja kumusungula giti busiga. 32 Aliyo naamalile kukulombela, giki u kuzunya kwako kutizuchabagila. U bebe ulu ulanigalukile, ukubaguzuhya na a baana bang'wing'we!" 33 U Petelo unshokeja giki, "Seeba, angu niyo u nene nazunije nuulu kutungwa hamo nangho, pyi nuulu kucha nangho!" 34 Nanghwe uhaya, "Petelo, nalikuwila i lelo iyi ituhila nghungulume aho u bebe utaali kunilema nghangala idatu giki utanimanile." 35 Huna u Yesu ongeja kubawila giki, "Aho nakamutuma kuja muti na mbogoshi, nuulu nfuko, nuulu shilatu, mukagehelwa shikolo?" Buhaya, "Tutagehelilwe." 36 Huna uhaya, "Aliyo i haha, uyo ali na mbogoshi ni isolage, nu yuyo ali na nfuko nanghwe iite chene; uyo ati na lushu ni ajinjage nuulu shizwalo alugule. 37 Nguno nalimuwila shiigelile gushikilijiwe u mhayo uyo gwandikilwe kulwane; giki, 'Akabalanijiwa mu bagomi'. Na nghana iyo nahelelilwe shiigelile ishikiile a ha bukalikijo wayo!" 38 Nabo bung'wila, "Seeba tuli najo shu ibili a henaha." Nanghwe ubawila, "Jigelaga luulu i jenijo." 39 Aho winga a henaho, uja ku lugulu lo mizeituni, git'umo witilaga na kale; na a bahemba bakwe bunondeela. 40 Wahayushika u kwipandi lyenilo ubawila giki, "Lombagi mutizingila mu kugeng'wa." 41 Huna ubingila, uja kabbaala ka bu kule giti bo kuluuta kawe. Uukatuja mazwi wandya kulomba; 42 Uhaya giki, "Baba, ulu ulizunya ningijage i shikombe shenishi! Kwike iti git'umo natogelilwe nene, aliyo iyo witogilwe bebe hu yene ishikilijiwe." [ 43 Malaika ung'wilongela kufuma ng'wigulu, wiza unguzuhya. 44 Kulwa kusaatwa kutaale, walombaga na bujangiizu mu kwifunya kose; kushisha luyilo luyutoona ha si, giti mamote ga mininga!] 45 Wahayubuuka aho walombelaga, uja aho baali a bahemba, ubasanga balaalaga, nguno ya bupina. 46 Ubawila giki, "Nibuli ng'walaalaga? Buukagi mulombe, mutizingila mu kugeng'wa!" 47 Aho ataali uyomba, kuhayimanila lyashika ibita alitongeelile u Yuda, uyo wali umo wa babo ikumi na babili. Ung'wegeela u Yesu kumbipa! 48 Nanghwe u Yesu ung'wila, "Yuda, u Ng'wana wa Munhu ulinodeela bo kumbipa?" 49 Abo baali nanghwe u Yesu aho babona yaja giko; buhaya, "Seeba tubamamaaje shu!" 50 Na nghana umo wabo uhubenga lilushu, lyubitila gutu go bulyo go ntumami o ntaale wa bagabiji; gutinika! 51 Nanghwe u Yesu ushosha, "Lekagi i giko." Ugukuumya u gutu, umpija. 52 Huna u Yesu ubawila a bagabiji bataale na a balanghani ba hekalu, pye na a banamhala abo baali biza kundima; uhaya giki, "Ng'wiza na mapanga na milangha giti kudima nsambo! 53 Iki buli lushiku naludilaga hamo ning'we mu hekalu, aliyo ng'wali mutugemaga u kunidima. Kwike ili lili ikanza ling'we na lya budula bo giiti!" 54 Aho bandima buntwala ku ng'wa ntaale wa bagabiji; nu Petelo ukuubija bo ka kule. 55 Bahayushika bubacha moto ha gwalugwa bigasha; nanghwe u Petelo wiza hoi wigasha hamo nabo. 56 Aho igashije giko, ntumami nkima umona kulwa bupe bo moto, unkalalila; kuhayimanila wahaya, "Nu yuyu wali hamo nanghwe!" 57 Ulema no; kunu alihaya giki, "Bebe mayu, u nene nataamanile u munhu ng'wenuyo!" 58 Aho kabita kakanza kado ungi umona; nanghwe uhaya, "Tuhaya nu bebe uli umo wabo ahene!" Nanghwe u Petelo uhaya, "Bebe ngosha, nati ng'wene!" 59 Lyahayubita hangi ikanza giti lya sa imo, ungi hangi wandya kuhaya, niyo alifunya na bukaaniji giki, "I gete nghana nu ng'wenuyu wali hamo nanghwe, angu niyo nanghwe muna Galilaya!" 60 U Petelo uhaya hangi giki, "Bebe baba, u nene natugumanaga gete uyo uliguhaya!" Aho wakalicha duhu u kuyomba giko, haho na haho yuhila nghungulume. 61 Nanghwe u Seeba wikibuka unola u Petelo; u Petelo ugwizukwa u mhayo go ng'wa Seeba uyo wali wang'wila giki, "I lelo ukunilema nghangala idatu aho nghungulume itaali kuhila!" 62 Gunchima no, ufuma hanze uukalila mu kusaatwa kutaale! 63 A banhu abo bananghanaga u Yesu bandya kungimba nyachilu na kuntula, kunu 64 bankundikijaga u ku miso; huna bang'wila giki, "Alimanijaga, nani wakutula!" 65 Buyumponangija na mihayo yingi mingi ya kunsondagula! 66 Aho wela, a banamhala na a bagabiji bataale na a balangi ba shilagilo bikobya, huna wenhwa u Yesu ng'wibanza lyabo. 67 Bandya kung'wila, "Bebe, tuwilage ulu uli Kilisto;" nanghwe ubawila giki, "Al'iki nahene nuulu nakamuwila mutiko u kuzunya. 68 Hama nuulu numubuja mhayo nahene hangi mutudula nuulu kunishokeja. 69 Kwike kufuma haha u Ng'wana wa Munhu akubiza igashije ku nkono gwa bulyo gwa nguzu, gwa ng'wa Mulungu." 70 Pye a bose buhoolanija kuhaya giki, "U bebe hu uli Ng'wana wa ng'wa Mulungu?" Nanghwe ubawila, "A bing'we h'abo mulihaya nali ng'wene." 71 Huna buhaya giki, "Tutaali na nguno ki hangi na bukaaniji bungi? Angu twang'wigwa wahaya na nomo gwakwe wei ng'wenekili!" 1 Huna lyubuuka pyi i libita kuntwala u Yesu kuli Pilato, 2 buukandya kumuula balihaya giki, "U ng'wing'wana ng'wenuyu twamonile akulihubyaga i lihanga lise; hangi niyo akubalemejaga a banhu nu kutoba i goodi ya ng'wa Kaisali, akwigimbaga giki u wei Kilisto, angu nanghwe ntemi i giko!" 3 Huna u Pilato umuja giki, "Angu u bebe hu uli ntemi wa Bayudaya?" Unshokeja ung'wila, "Bebe h'uyo wahaya!" 4 U Pilato ubawila a bagabiji bataale ni libita lya banhu giki, "U nene natubonaga bubi u muli munhu ng'wenuyu!" 5 Aliyo bongeja kuhaya giki, "Akujaga ulanga mihayo ya kuyuuga masala ga banhu hose pye u mu Buyudaya; niyo wandigije Galilaya. I haha uuyu washikaga nu kuunu!" 6 U Pilato aho wigwa giko ubuja, amane ulu giki u munhu ng'wenuyo wali muna Galilaya. 7 Aho wamana giki wali afumile ku busugi bo ng'wa Helode, untuma u kuli Helode, uyo nanghwe akasangwa ali mu Yelusalemu i shiku jenijo. 8 U Helode akayega no u kumona u Yesu, nguno wali na shiku ningi akulwigwaga u lukumo lokwe; nose wali na nghumbu ja kumona alibeeja mihayo ya kukumya. 9 Huna wandya kumugilija mihayo mingi; aliyo u Yesu atanshokegije nuulu hado. 10 Bimiila a bagabiji bataale na a balangi ba shilagilo buteegana kumuula. 11 U Helode nanhgwe na a bashilikale bakwe, buyungimba nyachilu u Yesu. Bungumiila ling'wenda ly'ikujo, huna unshosha kuli Pilato. 12 Kufuma lushiku lwenulo u Helode nu Pilato bunwana, nguno i kwandya baali na wanishi. 13 Huna u Pilato ubitana a bagabiji bataale na a basugi, na a banhu pye a bose. 14 Ubawila giki, "Ng'wanenhelaga u munhu ng'wenuyu, giki akuhubyaga banhu; aliyo angu namuja ning'we ng'wabona, giki ati na bubi u mu mihayo iyo mulimuula. 15 Niyo pyi nu Helode atabonile bubi bose-bose, nguno watushokeja hangi bise; hu kuhaya ili hape giki atiniita mhayo uyo gwigeleelilwe nsango gwa kubulagwa. 16 Ali luulu nahene, iki nanghugule bo mbooko, nanekele aje!" [ 17 U ng'wikanza lya shigukulu yali ing'wigeleelile kubataligulila munhu umo.] 18 Kwike pyi i libita lya banhu lyuhoolanija n'ilaka lya higulya lilihaya giki, "Ng'winjage u ng'wenuyu, ututaligulile Balaba." 19 U Balaba uyo wahayiagwa wali watungwa kulwa kwenheleja nsambo nebe mu nzengo, na kulwa bubulagi. 20 Nanghwe u Pilato ubawila hangi a banhu, giki wali na nghumbu ja kuntaligulila u Yesu. 21 Aliyo buhoolanija balihaya, "Nkomage ha nsalaba, nkomage ha nsalaba u ng'wenuyo!" 22 Ubawila hangi lukangala lo kadatu giki, "I gete witile bubi ki u munhu ng'wenuyu? U nene natugubonaga u mhayo uyo gushikile kung'wenheleja kucha; na luulu leki nanghugule bo kuntula nanekele!" 23 Aliyo bongeja kuhamuka n'ilaka lya higulya, giki akong'we ha nsalaba; nose a malaka gabo gutinda. 24 Nghana u Pilato ulamula giki gwitwe uyo bagulombaga. 25 Ubataligulila u munhu uyo bakang'wigongela, uyo oli otungwa kulwa nsambo na bubulagi; unfunya u Yesu git'umo boli u utogwa wabo. 26 Aho balintwala bakamanhya na munhu umo, Simoni muna Kilene, wizaga mu nzengo kufuma ku ngunda, bunseseja u nsalaba, huna uja alishimiza a ha numa ya ng'wa Yesu. 27 N'ibita itaale lya banhu lyankuubijaga; baalimo na bakima bajaga balilila nghungu, bakunilaga! 28 Aliyo u Yesu akiita ubagalukila ubawila giki, "Bing'we bashike ba Yelusalemu mutanililage u nene, ililagi bing'we benekili na baana bing'we. 29 Nguno jikushika shiku bakuyuhaya giki, 'Bali na mbango a bagumba, ni nda ijo jitabuukije baana, pyi ni mbeele ijo jitonghilwe.' 30 Hanuma bakuyujiwila ngulu giki, 'Tupondejagi;' na a matumbi giki, 'Tukundikijagi!' 31 Nguno ulu baligima kugwitila mihayo ili giki u nti aho gutaali ndoto, aliyo ulu gulinda guuma, ikubiza ginehe luulu ahene!" 32 Na basambo babili bakatwalwa kujubulagwa hamo nanghwe. 33 Aho bashika h'ipandi likitanagwa lupanga, bunkoma ha nsalaba hamo na a basambo benabo; buli ng'wene ha nsalaba gokwe, umo ku bulyo, ungi ku lumoso! 34 Huna u Yesu uhaya giki, "Baba balekejage, nguno batugumanaga uyo baligwita." I likanza lyenilo bandya kushigabanha i shizwalo shakwe bo kushesela mbale. 35 A banhu bimiila kwiloleela, aliyo a basugi bandya kuyuneeneleja mu budalahi balihaya, "Tuhaya u ng'wenuyu walikalaga upija bangi shi, ni ipijage luulu nu wei ng'wenekili ulu nghana Kilisto, nsolwa wa ng'wa Mulungu!" 36 A bashilikale nabo bung'wegeela bandya kungimba nyachilu, bung'winha siki; 37 kunu balihaya giki, "Al'ipijage ulu uli ntemi wa Bayudaya!" 38 A higulya yakwe a ha nsalaba boliho wandike buhayile giki, "Uyu ntemi o Bayudaya." 39 Kuhayimanila, umo wa babo baali bakong'wa ha nsalaba hamo nanghwe, wang'wila u Yesu giki, "Tuhaya uli Kilisto ahene u bebe? Alik'ipijage shi luulu, na a bise utupije!" 40 U ng'wiye unghama; ung'wila giki, "U bebe utung'ogohaga na Mulungu shi? Angu ulibona giki na a bise tuli mu nsango hu gumo duhu! 41 Niyo hangi a bise tulanukula mu nghana git'umo shitile shise shali; lelo u munhu ng'wenuyu atiitile nuulu mhayo gumo gwabubi!" 42 Huna uhaya, "Yesu, ulanizukwe nane u mu butemi wako ulu washoka!" 43 Nanghwe u Yesu ung'wila, "Zunyaga nalikuwila gwa nghana giki, i lelo iyi ukubiza hamo nane mu paladiso." 44 Aho yashika giti sa itandatu shubiza ho giiti, shikundikija pyi i si, kushisha sa kenda. 45 I liimi lyoya u kwaaka, ni lisenge lya mu hekalu lyutanduka ha gati na ha gati lyulekana. 46 U Yesu ulila n'ilaka itaale uhaya, "Baba nagutuula mu makono gako u moyo gwane!" Aho wamala kuhaya giko uzumalika! 47 U ntaale wa bashilikale igana aho wabona umo ikajila, unkumilija Mulungu alihaya giki, "Bing'we, u munhu ng'wenuyu nghana wali ntungilija!" 48 Pye abo baali biza kwiloleela aho balishoka buli ng'wene waja alitula-tula ha shikuba kulwa bupina. 49 Aliyo pye abo baali baamanile, na a bakima abo baali banondeela kufuma Galilaya, bayiloleelaga i mihayo yeniyi bimiilaga ka kule ho hado. 50 Waliho umo wa banamhala b'ibanza; munhu ntungilija, hangi wawiza. Witanagwa Yosefu, 51 muna Alimataya; nzengo gumo gwaho gwa mu mizengo ya Buyudaya. U wei wali atizuniligije nalyo i libanza u mu bulamuji walyo; niyo nanghwe wali abulindiilile u butemi bo ng'wa Mulungu. 52 U munhu ng'wenuyo uja u kuli Pilato uukagulomba u mili gwa ng'wa Yesu. 53 Aho wagwicha ugulingiila ng'wenda gwawiza ugulaaja mu shigila shipya shali shisimbilwe ng'wiwe git'ihalo. Gwali gutaali kulaajiwa mo mili nuulu gumo. 54 U lushiku lwenulo lwali lwa kulonja-lonja kulwa sabato; niyo nayo yusangwa yegeela kushika. 55 A bakima abo baali biza nanghwe kufuma Galilaya bakakuubija, buukashibona i shigila, nu mumo gukalaagijiwa u mili gokwe. 56 Huna bushoka kujulonja-lonja bugota bo ng'waso nsoga na maguta. Aliyo a ha sabato bifuula, git'umo shilagilo shihayilile. 1 Huna a ha lushiku lo kwandya nyuma a bakima benabo bipuna dilu makingo, bubusola nu bugota bo ng'waso nsoga ubo baali balonja-lonja, buja u ku shigila. 2 Bahayushika koi, bulisanga i liwe lyamalaga kupilingitiwa lyinjiagwa a ha shigila. 3 Aho bingila moi batagusangile u mili go ng'wa Seeba Yesu. 4 Huna aho bataali bugukumya u mhayo gwenuyo, bagosha babili bimiila haho bbihi nabo, bazwalile myenda ya bupe bung'weku no-no-no. 5 A bakima benabo bogoha no, buyudetema duhu biyinamiilaga; a bagosha benabo bubawila giki, "Nibuli mulinkoobela mu bafu u mpanga? 6 Atiho a henaha wamalaga kujuuka. Izukagwi umo akamuwilila aho wali Galilaya; 7 giki, 'U Ng'wana wa Munhu shing'wigeleelilwe kutuulwa mu makono ga banhu ba shibi akong'we ha nsalaba, hanuma u mu lushiku lo kadatu lwaho akujuuka.' " 8 A bakima benabo buyizukwa i mihayo yakwe. 9 Bahayushoka u kufuma u ku shigila, bubahwegeja pyi i mihayo yeniyo ab'ikumi na umo, na a bangi pye a bose. 10 A bakima abo bakabasomboolela a batung'wa i mihayo yeniyo baali ba Malia Magadalena, na Yoana, nu Malia u nina wa ng'wa Yakobo, na bichabo bangi abo baali nabo. 11 Aliyo aho babawila batizunije i mihayo yabo, nguno ikabiza giti ya nyachilu-chilu duhu. 12 Kwike u Petelo ubuuka, upeela ajile u ku shigila; aho winama kulola moi wibona i myenda ya kujikilwa ilekilwe giko duhu. Ukalila kushoka kaya, alikumya ushingisha giki himba gwigelega mhayo ki! 13 U lushiku lwenulo babili babo bubuuka lugendo kuja kwigunguli lya Emau, u kwinga i Yelusalemu boliho bu kule bo kushika giti kilomita ikumi n'imo. 14 U mu lugendo lwabo baja bakwisomboojaga pyi iyo yali yilonga yeniyo. 15 Aho bali mu kwisombooja na kulungalunga giko, u Yesu ng'wenekili ubegeela, uyushimiza nabo. 16 Kwike nuulu iki a miso gabo gamonaga, aliyo baali batang'witegelejaga. 17 Huna ubabuja giki, "Bing'we, mulishimiza ng'wiwila mihayo ki i yeniyi?" Bimiila bujinjimala! 18 Umo wabo, lina lyakwe Kileopa, unshokeja ung'wila giki, "U bebe, i gete uli ngeni iyene duhu shi u mu Yelusalemu? Utamanile umo ikujilaga i mihayo yamo i shiku jeniji?" 19 Nanghwe ubabuja, "Mihayo ki?" Bunshokeja, "I ya ng'wa Yesu, u muna Nazaleti. Uyo wali nghangi, na munhu wa budula mu shitwa na mu kalangile, ku butongi bo ng'wa Mulungu; nu ku banhu bose! 20 A bagabiji bataale na a basugi bise bakanfunya ulamulwa nsango gwa kubulagwa, ukong'wa ha nsalaba! 21 Aliyo a bise twalisagilagwa giki hu ng'wene akwikomoola i Isilaeli! Niyo i lelo luli lushiku lo kadatu kwingiila aho yilongelile i mihayo yeniyi. 22 Hama hangi i lelo bakima balebe ba mu bise batwibakija; nguno baali bipuunaga dilu kuja u ku shigila. 23 Aliyo twahayagimanila bashoka balihaya batagubonile u mili gokwe, na giki angu baali bilongelwa na bamalaika bubawila giki ali mpanga! 24 Ahene bamo bise baali baja ko u ku shigila, buukasanga git'umo baali bahayila a bakima; aliyo u wei batamonile!" 25 Huna u Yesu ubawila, "A bing'we muli bachilu-chilu, niyo ni myoyo ying'we midizu no u kwizunya pyi iyo ihayiwe na bahangi. 26 Yali itang'wigeleelilwe u Kilisto kuluha u mu mihayo yeniyi, hanuma kwingila u ng'wikujo lyakwe?" 27 Na luulu wandya kubasomboolela pyi iyo yandikilwe kulwakwe, kwandija kuli Musa, na a bahangi a bose. 28 Aho balyegeela i ligunguli ilo bajaga, u ng'wene wita giti alihaya kubitiila. 29 Nabo bundayiila bung'wila, "Bebe, ni olaala henaha; nguno ni likanza lyajaga, wila u bujiku!" Wingila nghana wikala nabo. 30 Aho lyashika i likanza lya kulya wigasha hamo nabo, usola ngati, ulumba, huna ugumeganya ubinha. 31 A henaho a miso gabo gukundulilwa bundeeba; aliyo haho na haho u wei ujimiila balolile. 32 Bandya kwiwila giki, "Jali jitubililaga i ngholo jise u mu nzila, aho walulungalungaga nise, akutoolekejaga i mihayo ya mu shandikwa?" 33 I likanza lyenilo bubuuka bashokile kuja Yelusalemu, buukabasanga abo ikumi na umo bibilingaga na a babo baali hamo nabo, 34 balihaya giki, "Gashi nghana u Seeba wajuukaga; wang'wilongelaga nu Simoni." 35 Huna bubasomboolela i ya mu nzila, nu mumo bakandeebela aho wagumeganya u ngati! 36 Aho bataali bubasomboolela giko, bahayimanila wimiila ha gati yabo ubagisha, "Muli mhola!" 37 Bakibakila no, hama bogoha; nguno bakiganika babona linghangi. 38 Ubawila, "Nibuli mulogoha giko na kwiganilija u mu ngholo jing'we? 39 Nali nene ng'wenekili, galolagi a makono gane ni mhambala jane; munikuumye na kunikuumya mubone, nguno u moyo guti na nofu na maguha, git'umo mulinibonela u nene giki nali nasho i shenisho." 40 Aho wamala u kuhaya i yeniyo, uboolekeja a makono gakwe ni mhambala jakwe. 41 Huna aho bataali u kuzunya chiza, aliyo bokalaga buyegi na kukumya kutaale; ubabuja, "Muli na shiliwa shose-shose a henaha?" 42 Bung'winha ibudika lya ndilo ya booche. 43 Uyanukula wilya balolile. 44 Huna ubawila giki, "I yeniyi h'i mihayo yane iyo nikalaga numuwila aho naali nataali hamo ning'we, giki shiigelile ishikilijiwe pyi iyo yandikilwe kulwa nguno yane, mu shitabo sha ng'wa Musa na mu bahangi, na mu Zabuli." 45 Huna ugakundulila a masala gabo, bushiitegeleja i shandikwa. 46 Ubawila, "H'umo yandikililwe; giki u Kilisto shiigelile aluhiwe, aliyo a ha lushiku lo kadatu lwaho ajuuke kufuma mu bafu. 47 Huna a banhu ba mahanga gose, kwandija Yelusalemu, bakulomeelwa mu lina lyakwe, mihayo ya kugaluka na kulekejiwa kwa shibi. 48 A bing'we hu muli bakaaniji bayo i mihayo yeniyi. 49 Niyo nakumutumila isho wang'wisagija u Baba; kwike ikalagi duhu u mu nzengo, kushisha mugumiilwe budula bo kufuma kwigulya." 50 Hanuma ufuma nabo hanze abatongeelile; bahayushika Betania ubuucha a makono gakwe kubinha mbango. 51 Aho alibinha mbango giko, kwimanila walekana nabo, ubuuchiwa ng'wilunde. 52 Bahayumala kunamya bushoka Yelusalemu bokalaga buyegi hataale. 53 Bakayudila mu hekalu gwa-gwa-gwa bakunkumilijaga Mulungu. 1 Kufuma haho wandijo waliho Mhayo; nanghwe u Mhayo wali hamo na Mulungu; niyo u Mhayo ng'wenuyo ali nuulu: wali. Mulungu. 2 U wei ali hamo na Mulungu kufuma haho wandijo. 3 Pyi i shikolo shikabeejiwa mu nzila yakwe, hama ulu ni ati wei ni shitabeejiwe nuulu shimo, u mu shose isho shibeejiwe. 4 U muli wei bulimo bupanga. U bupanga wenubo buli isana lya banhu. 5 I lisana likwaakaga mu giiti, niyo i giiti shitudula u kuliheeba! 6 Akilonga munhu wali atumilwe kufuma kuli Mulungu, lina lyakwe Yohana. 7 U munhu ng'wenuyo akiza kulwa bukaaniji, alikaanile i lisana, giki pye a bose bazunye kulwa nguno yakwe. 8 U wei wali ati i lisana lyenilo, aliyo akiza giki afunye bukaaniji, kulikaanila i lisana lyenilo; 9 i lisana lya nghana, ilo lizaga u mu si kulwa kung'wakila buli munhu. 10 Wali mu si; niyo i si ikabeejiwa mu nzila yakwe, aliyo a ba mu si batang'witegelegije. 11 Akiza ku bakwe, kwike a bakwe batang'wanukulile. 12 Aliyo pye abo bakung'wanukula na kulizunya i lina lyakwe, akubinha budula bo kubiza baana ba ng'wa Mulungu; 13 abo bati ba kubyalwa mu nhungwa ja mili, nuulu iti mu kusola na kwikumva kwa banhu: aliyo kufuma kuli Mulungu. 14 U Mhayo akabiza munhu, wigasha hamo nise. Ni likujo lyakwe tuulibona, ikujo giti lya Myalwa umo wike uyo afumile kuli Siswe, okalile shigongo na nghana. 15 U Yohana akahamuka n'ilaka lya higulya akunkaanilaga alihaya giki, "Uyu hu ng'wene nakanghaya giki, 'Uyo aliza ha numa yane ali ntaale wane, nguno u wei anitangile u kubiza ho.' 16 A bise bose tukwanukulaga mbango ja buli mbika kufuma kuli we, uyo ali nshikanu mu yose. 17 Nguno i shilagilo tukinhwa mu nzila ya ng'wa Musa; aliyo i haha shizile shigongo na butungilija mu nzila ya ng'wa Yesu Kilisto. 18 Nduhu munhu nuulu umo uyo wabita kumona Mulungu ikanza lyose-lyose; Myalwa umo wike, uyo ali Mulungu hamo na Siswe; h'uyo wang'oolekije!" 19 Ubu hu bukaaniji bo ng'wa Yohana, aho Bayudaya ba Yelusalemu bakatuma bagabiji na Balawi kujumuja giki, "U bebe, uli nani?" 20 Akahaya hape, atabisile nuulu hado; ubawila giki, "U nene nati Kilisto." 21 Bumuja hangi giki, "Hama luulu u bebe uli nani i gete, kolaga uli Eliya?" Uhaya hangi, "Nati ng'wene!" "Hamo u bebe hu uli ng'wene u Nghangi?" Ushosha hangi, "Mm, yaya." 22 Huna bung'wila hangi giki, "Hama uli nani luulu? Tutogilwe ishosho lya kubatwalila abo batutumaga; u bebe ulihaya ginehe?" 23 Uhaya, "Nal'ilaka likuhamukaga mu matogolo; giki, 'Goloolagi nzila ya ng'wa Seeba;' git'umo nghangi Isaya ahayilile." 24 Abo baali batung'wa baali bafuma ku Bafalisayo; 25 huna bumuja balihaya giki, "Hama nibuli luulu ukubatiijaga, ulu uti Kilisto nuulu Eliya, nuulu u Nghangi ng'wenuyo?" 26 Nanghwe u Yohana ubashokeja uhaya giki, "U nene nakubatiijaga na minzi; aliyo aliho umo wimiilaga hamo ning'we, uyo mutaamanile a bing'we. 27 Hu ng'wene uyo aliza ha numa yane, niyo u nene natigeleelilwe nuulu kutaligula matungijo ga shilatu shakwe u wei!" 28 Pyi i yose iyi ikiitwa Betania ku nkilo gwa Yolodani, uko wabatisijaga u Yohana. 29 Ku ntondo yaho u Yohana umona u Yesu aliza kuli wei: uhaya giki, "Nolagi u Ng'wana wa Ngholo wa ng'wa Mulungu, uyo ali mucha wa shibi sha ba mu si. 30 U ng'wenuyu hu ng'wene uyo nakamuwila giki, 'A ha numa yane aliza munhu ntaale kutinda u nene, nguno u wei anitangile u kubiza ho.' 31 U nene naali nataamanile, aliyo nizile nakubatiijaga na minzi giki amanike hape u ku Baisilaeli." 32 Hangi u Yohana ukaanila alihaya giki, "Namonile u Moyo alika kufuma ng'wigulu, ali mu mili giti gwa nghuulu; wiza ulembeela a hali we u ng'wenuyu. 33 U nene naali natandeebile, aliyo uyo akanituma kubatiija na minzi, akaniwila giki, 'Uyo ulamone Moyo wang'wikiila na kulembeela hali wei, u ng'wenuyo hu ng'wene uyo akuyubatiija na Moyo Ng'wela.' 34 Na nghana naabonile; huna luulu nalikaanila, giki u ng'wenuyu ali Ng'wana wa ng'wa Mulungu." 35 U ku ntondo yaho hangi, u Yohana wali wimiila na babili ba bahemba bakwe. 36 Umona u Yesu alishimiza; uhaya giki, "Nolagi uuyo u Ng'wana wa Ngholo wa ng'wa Mulungu!" 37 A bahemba a babili benabo aho bang'wigwa alihaya giko, bunondeela u Yesu. 38 U Yesu wikibuka ubabona balinondeela, ubabuja giki, "Mulikooba ki?" Bung'wila, "Labi (makulu gaho Nangi), ukwikalaga hali?" 39 Nanghwe ubawila, "Tujagi mukabone ho." Buja nanghwe nghana, buukabona aho wikalaga, budila nanghwe u lushiku lwenulo; gaali makanza ga sa giti ikumi. 40 Umo wa babili benabo, abo bakang'wigwa u Yohana bunondeela Yesu, wali Andelea; ng'wanong'wawe na Simoni Petelo. 41 U ng'wene akajunkooba tame Simoni ng'wanong'wawe; ung'wila giki, "Twamonaga u Masiya, (makulu gaho Kilisto)." 42 Untonga u kuli Yesu. U Yesu aho wamona uhaya, "U bebe uli Simoni ng'wana Yohana, ukubizitanwa Kefa (kushomeleja kwaho Petelo makulu gaho: Shiganga. )." 43 U ku ntondo yaho u Yesu wali atogilwe kuja Galilaya, umona Filipo ung'wila, "Nilondeelage." 44 U Filipo wali muna Betisaida, nzengo uyo gwali gwa fumo ya ba Andelea na Petelo. 45 Nanghwe u Filipo aho wamona Natanaeli ung'wila giki, "Twamonaga uyo andikilwe mu shilagilo sha ng'wa Musa, na mu bahangi; Yesu wa Nazaleti, ng'witunja wa ng'wa Yosefu." 46 U Natanaeli nanghwe ung'wila giki, "Shikolo ki shawiza shidugije kwilonga kufuma Nazaleti?" U Filipo ung'wila, "Nzugu ukubona!" 47 U Yesu aho wamona u Natanaeli aliza kuli we uhaya, "Uyu ng'wene Ng'wisilaeli wa Baisilaeli gete, u muli we nduhu buka bose-bose!" 48 Nanghwe u Natanaeli ung'wila, "Wanideeba ginehe?" U Yesu unshokeja ung'wila, "Naakubonaga kufuma aho ataali kukwitana u Filipo, aho oli wimiilaga mu mbeho ya ntini." 49 U Natanaeli unshokeja ung'wila, "Labi, nabona giki u bebe uli Ng'wana o ng'wa Mulungu; uli Ntemi o Baisilaeli." 50 U Yesu unshokeja ung'wila, "U bebe hu wazunya iki nakuwila giki naakubonaga kufuma aho oli wimiilaga mu mbeho ya ntini? Ukubona mitaale kutinda iyi." 51 Ongeja kung'wila, "Niyo nalimuwila gwa nghana giki mukulibona i ligulu lyalugukaga, na bamalaika ba ng'wa Mulungu baliyulinha ko, hangi bika a hali Ng'wana wa Munhu!" 1 Ha lushiku lo kadatu lwaho, shikabiza ho shigukulu sha bukwilima mu Kana ya Galilaya; nu nina wa ng'wa Yesu waliko. 2 Nu Yesu waliko hamo na a bahemba bakwe, nguno baali balaalikwa. 3 Bahayimanila yashila i divai; huna u nina ung'wila, "Bamala i divai!" 4 Nanghwe u Yesu ung'wila giki, "Mayu, nilekage u nene, i likanza lyane litaali u kushika!" 5 U nina ubawila a batoneeji giki, "Ulu alamuwile mhayo gose-gose gwitagi." 6 Jikasangwa jiliho hoi nno itandatu ja mawe, ja kutuulila minzi ga kumanooja mhambala, umo shali shimile sha Bayudaya. Buli lunno lwali lushikile kokala madebbe atano nuulu mpungati. 7 Huna u Yesu ubawila giki, "Jokajagi minzi i nno." Bujokaja pa-pa-pa. 8 Ha numa ya henaho ubawila hangi, "Dahagi magehu luulu muntwalile u ntaale wa shigukulu!" Nghana buntwalila. 9 U ntaale wa shigukulu aho wagaloja a minzi genayo, ubona giki ili divai; kwike ujimiilwa uko yafumaga, aliyo a batoneeji abo baali bagadaha a minzi baali bamanile. Huna u ntaale wa shigukulu ung'witana u ntooji. 10 Ung'wila giki, "Pye a banhu bakatengaga tame i divai i nonu; ulu bung'wa a banhu bigeja, nuulu uliyifunya luulu ni yiyo ichoomeelile shi! Hama u bebe nibuli wibikaga i divai i nonu, nose gashika makanza aya?" 11 U wenubo wali wandijo wa shimanikijo isho Yesu akabeeja mu Kana ya Galilaya; shoolecha ikujo lyakwe, a bahemba bakwe bunsanya. 12 Aho yabita i yeniyo u Yesu akaja Kafalanaumu; nu nina na a baana ba ng'wawe buja koi, hamo na a bahemba bakwe, kwike batikalile ko shiku ningi. 13 Huna luulu aho yegeela kushika pasaka ya Bayudaya, u Yesu ulinha kuja Yelusalemu. 14 Uukasanga balimo u mu hekalu basuluja ba ng'ombe na ngholo na mhunda, na bakaabanya ba hela bigashaga. 15 Usola ngoye ubeeja mbooko, ujipeeganja i ngholo ni ng'ombe jufuma u mu hekalu; ni meza ja bakaabanya ba hela ujisalingula, ubitaguja i hela jabo. 16 A bajinja ba mhunda ubawila, "Ginjagi a genaya u ng'wenumu, i numba ya ng'wa Baba mutigaluchage kubiza ya basuluja!" 17 A bahemba bakwe bugwizukwa uyo gwandikilwe; giki, "Bukunilya u wilu kulwa numba yako." 18 Huna luulu a Bayudaya bunshokeja bung'wila, "Ulitoolekeja shimanikijo ki, i giki u bebe wigeleelilwe kwiyita pyi i yeniyi?" 19 Nanghwe u Yesu ubashokeja ubawila, "Isambagulagi i hekalu iyi, nane nakwiyimilija hangi mu shiku idatu." 20 A Bayudaya bung'wila, "Mm! I hekalu iyi yashishaga myaka makumi ane n'itandatu ikuzengagwa, u bebe hu wiyimilije mu shiku idatu duhu!" 21 Kwike u wei ohayaga hekalu ya mili gokwe. 22 U Yesu aho wajuuka kufuma mu bafu, a bahemba bakwe bizukwa giki wali waguhaya u mhayo gwenuyo, bushisanya i shandikwa, pyi ni mihayo iyo wihayaga u Yesu. 23 Aho ali mu Yelusalemu kulwa nguno ya shigukulu sha pasaka, bingi bakalizunya i lina lyakwe aho bashibona i shimanikijo isho wabeejaga. 24 Aliyo u wei ng'wenekili u Yesu, wali atiitaga mhayo mu kwiyoolecha giki babone bansanye, nguno u wei wali abamanile hape pye a banhu. 25 Nose yali itiho nguno ya kung'wila mihayo ya ng'wa munhu ose-ose, iki u wei wali amanile isho shili mu gati ya ng'wa munhu. 1 Waliho munhu nebe, umo wa Bafalisayo, nsugi wa Bayudaya; lina lyakwe Nikodemo. 2 U munhu ng'wenuyo akiza kuli Yesu ikanza lya bujiku ung'wila, "Labi, tumanile giki uli Nangi uyo afumile kuli Mulungu, nguno atiho uyo adugije kushita i shimanikijo isho ukushitaga bebe, ulu Mulungu ati hamo nanghwe!" 3 U Yesu unshokeja ung'wila, "Zunyaga nalikuwila go nghana giki, u munhu ulu atabyalilwe bupya, atudula u kububona u butemi bo ng'wa Mulungu ." 4 Nanghwe u Nikodemo ung'wila, "U munhu ulu ntaale adugije kubyalwa ginehe? Adugije kwingila mu nda ya ng'wa nina lukangala lo kabili giki abyalwe hangi?" 5 U Yesu ushosha uhaya, "Nalikuwila go nghana giki, ose-ose uyo atubyalwa na minzi na Moyo, atudula u kwingila u mu butemi bo ng'wa Mulungu. 6 Isho shibyalilwe na mili shili mili, ni shisho shibyalilwe na Moyo nasho shili moyo. 7 Nose utakumyage umo nalikuwilila, i giki shiigelile mubyalwe bupya. 8 U nyaga gukahembaga gujile uko gutogelilwe, ukugwigwa duhu ulu gulihuyemba, aliyo utudula u kumana uko gufumile, nu kuko gujile; h'umo ili nu kuli ose-ose uyo abyalilwe na Moyo Ng'wela!" 9 U Nikodemo unshokeja uhaya giki, "Idulikanile mu ginehe i yeniyi?" 10 Nanghwe u Yesu unshokeja ung'wila, "U bebe uli nangi o Baisilaeli, utimanile i yeniyi? 11 Na luulu zunyaga gete nalikuwila giki, iyo twimanile tukwihayaga, ni yiyo twibonile tukwikaanilaga, aliyo u bukaaniji wise mutuwanukulaga. 12 I gisi ulu namuwila ya mu si ng'walema u kuzunya, mukuzunya ginehe ulu numuwila ya ng'wigulu? 13 Nguno atiho munhu uyo wamala kulinha ng'wigulu, ulu ati Ng'wana wa Munhu duhu, uyo afumile u ng'wigulu. 14 Umo Musa akasungila nzoka higulya ku matogolo, h'umo nu Ng'wana wa Munhu shing'wigeleelilwe asungwe higulya; 15 giki buli ng'wene uyo unzunya abize na bupanga bo welelo na welelo. 16 Nguno u Mulungu abatogilwe no a ba mu si, kushisha nose unfunya Ng'wana wakwe umo wike; giki buli ng'wene uyo unzunya atizuyagala, aliyo abize na bupanga bo welelo na welelo. 17 U Mulungu atantumile u Ng'wana wakwe kwiza mu si kulwa kubinha nsango a ba mu si, aliyo a ba mu si bapijiwe mu nzila yakwe. 18 Buli ng'wene uyo unzunya atinhwa nsango, aliyo buli ng'wene uyo atanzunije ali mu nsango: nguno atalizunije i lina lya Ng'wana, uyo ali Myalwa umo wike wa ng'wa Mulungu. 19 U nsango uyo guliho gwene guli giki, i lisana lyamalile kwiza u mu si, aliyo a banhu bashitogilwe i giiti kutinda i lisana, iki i shitwa shabo shili shabubi. 20 Nguno buli ng'wene uyo akiitaga yabubi alikolilwe i lisana, hangi atudula u kwiza u kulyo, nguno atatogilwe i shitwa shakwe shihang'we. 21 Aliyo uyo akiitaga ya nghana, akizaga u kwisana, shayubonwa i shitwa shakwe, giki shikwitagwa mu katongeelele ka ng'wa Mulungu." 22 Ha numa ya yeniyo u Yesu akaja nabo a bahemba bakwe mu si ya Buyudaya, uukalenda nabo kwenuko, uyubatiija. 23 Nu Yohana wabatiijaga, kwike u ng'wene wali Ainoni hihi na Salimu, nguno gaaliko minzi mingi. Na luulu a banhu bizaga kubatiijiwa, 24 u Yohana wali ataali u kuponyiwa mu jeela. 25 Kwimanila bobuuka wihalalija ha gati ya bahemba ba ng'wa Yohana na Nyudaya nebe, kulwa mbika ja kwiyeeja. 26 Biza u kuli Yohana bung'wila giki, "Labi, uyo wali nanghwe ku nkilo gwa Yolodani, uyunkaanila na kunkaanila, nanghwe alibatiija; niyo i haha pye a banhu bakujaga kuli wei." 27 Nanghwe u Yohana ushosha uhaya, "U munhu atudula kwanukula shikolo isho atinhilwe kufuma ng'wigulu. 28 A bing'we benekili muli bakaaniji bane umo nakahayila, giki u nene nati Kilisto, aliyo natumilwe ku butongi bokwe. 29 Uyo ali hamo nanghwe u Ntoolwa, hu ng'wene u Ntooji; lelo u nwani ng'wiye wa Ntooji, ng'wene wimiilaga ha mhujo; okalaga buyegi, nguno aliliigwa i lilaka lya Ntooji. U wenubu hu bushikanu bo buyegi bone u nene. 30 U wei shing'wigeleelilwe kongeja kuhangama, lelo u nene ng'wene nongeje kudoha." 31 "Uyo afumile kwigulya ali higulya ya yose; nu wa mu si nanghwe wa mu si duhu, ni yiyo akalungalungaga nayo ya mu si. Uyo afumile ng'wigulu ali higulya ya yose; 32 iyo ayibonile ni yiyo akwiyigwaga hu yene akwikaanilaga, aliyo atiho uyo akuwanukulaga u bukaaniji bokwe. 33 Uyo uwanukula u bukaaniji bokwe, akubiza wazunyaga giki, u Mulungu ali wa nghana. 34 Nguno uyo atumilwe na Mulungu akahayaga mihayo ya ng'wa Mulungu, iki u Mulungu atinhaga u Moyo Ng'wela mu kugemeela. 35 U Mulungu nuulu: Siswe antogilwe no u Ng'wana wakwe, na luulu pyi i shikolo ashituulile mu nkono gokwe. 36 Uyo unzunya u Ng'wana ali na bupanga bo welelo na welelo, lelo uyo atunzunya u Ng'wana, atububona u bupanga, aliyo u bupelanu bo ng'wa Mulungu bung'wikalilile!" 1 Huna luulu, u Seeba akadeeba giki, a Bafalisayo bigwile giki u Yesu akupandikaga bahemba bingi kutinda u Yohana, na kubabatiija. 2 Kwike u Yesu wali atabatiijaga u wei ng'wenekili, babatiijaga bahemba bakwe. 3 Aho wagudeeba u mhayo gwenuyo, winga i Buyudaya uja hangi Galilaya. 4 I nzila iyo akabitila yali ibitile mu Samalia. 5 Ushika mu nzengo nebe gwa Samalia, gwitanagwa Sikali, gwali hihi n'ilaale ilebe, Yakobo wali wang'winha ng'witunja wakwe Yosefu. 6 Lwalimo na lwinzi lokwe u Yakobo. Huna luulu u Yesu iki wali wanojiwa lugendo, aho washika a ha lwinzi lwenulo wigasha; gaali makanza giti ga sa itandatu. 7 Kwimanila nkima Nsamalia wiza kudaha minzi; u Yesu ung'wila, "Mayu ninhage minzi nang'we." 8 A bahemba bakwe baali baja mu nzengo kujugula shiliwa. 9 U nkima u Nsamalia ng'wenuyo ung'wila giki, "Tuhaya uli Nyudaya ahene u bebe, hama nibuli ulinilomba minzi, aliyo u nene nali nkima Nsamalia?" (Nguno a Bayudaya bati na busangi na Basamalia). 10 Nanghwe u Yesu unshokeja ung'wila, "Ulu ni ushimanile i shakwinha sha ng'wa Mulungu, nu yuyo alikuwila giki, 'Ninhage minzi nang'we,' nangho ni wanomba akwinhe minzi mapanga." 11 U nkima ung'wila giki, "Bebe baba wagafunya hali a minzi a mapanga, aliyo ni lidahijo uti nalyo; hama nu lwinzi lwenulu lushimu giki? 12 U bebe uli ntaale kunkila u siswe u Yakobo, uyo watulekela u lwinzi lwenulu? Iki nu wei ng'wenekili wang'welaga henaha aha, pye na a baana bakwe, ni mitugo jakwe!" 13 U Yesu unshokeja ung'wila, "Buli ng'wene uyo akagang'waga a minzi genaya akakolagwa nota hangi. 14 Aliyo ose-ose uyo ugang'wa a minzi ayo nakung'winha nene, atukolwa nota welelo bose, a minzi ayo nakung'winha gakubiza luzwilo u muli wei, lwa kwikala lukupumunhikaga buja na buja pyi i shiku." 15 U nkima ung'wila giki, "Ninhage nane baba a minzi genayo, nooye u kukolwa i nota, nooye na kwikala niza aha kudaha minzi!" 16 Nanghwe u Yesu ung'wila, "Jaga ukang'witane u ngoshi wako ng'wize aha." 17 U nkima unshokeja ung'wila, "Nati na ngoshi wane u nene." Nanghwe u Yesu ung'wila, "Watungilija u kuhaya giki, 'Nati na ngoshi wane.' 18 Nguno washishaga bagosha batano, hama nu yuyo uli nanghwe i haha ati ngoshi wako. Ohaya umo ili gete!" 19 U nkima ung'wila, "Baba, i gete nabona uli nghangi u bebe. 20 A bakulugenji bise balamijaga mu lugulu lwenulu ulu, aliyo a bing'we mukahayaga giki i lipandi ilo shiigeleelilwe kulamija mo lili Yelusalemu!" 21 Nanghwe u Yesu ung'wila, "Nizunilijage gete mayu; giki, liliza ikanza ilo mukoya kugonga kunamija u Baba mu lugulu umu, nuulu Yelusalemu. 22 A bing'we mukalamyaga isho mutashimanile, aliyo a bise tukanamyaga uyo tuumanile; nguno u bupiji bufumile ku Bayudaya. 23 Kwike i likanza liliza, niyo i haha liliho, i lya balamya ba ng'wa nghana kuyunamya u Baba mu moyo na mu nghana; nguno u Baba abatogilwe a balamya abo bakanamyaga mu mbika yeniyo. 24 U Mulungu ali Moyo, a balamya bakwe nabo shibigelile kunamya mu moyo na mu nghana." 25 U nkima ung'wila, "Namanile giki akwiza Masiya, uyo akitanagwa Kilisto, na luulu ulu wiza u ng'wenuyo, hu ng'wene uyo akutugoloolela pyi i yose." 26 U Yesu ung'wila, "U Nene uyo naliyomba nangho, hu nali ng'wene." 27 I likanza lyenilo bushika a bahemba bakwe, bukumya u kumona aliyomba na nkima. Aliyo nuulu umo wabo atabugije giki, "Ulikooba ki?" Nuulu giki, "Nibuli ulihoya nanghwe?" 28 U nkima ng'wenuyo ululeka u lunno lokwe ushoka mu nzengo uukabawila a banhu giki, 29 "Bing'we, ka nzugi kuunu munole uuyu munhu, waniwila pyi iyo nakiitaga; akuduuma kubiza Kilisto gete u ng'wenuyu?" 30 Bufuma u mu nzengo buhuuma bajile uko wali. 31 U ng'wikanza lyenilo a bahemba bung'wila u Yesu giki, "Labi, ka lyaga!" 32 Nanghwe ubawila, "U nene nali na shiliwa isho mutashimanile a bing'we." 33 A bahemba buyiwila giki, "Hamo munhu wali wang'wenhela shiliwa?" 34 Nanghwe u Yesu ubawila, "I shiliwa shane u nene, shili kwita iyo atogilwe uyo anitumile; kugushikilija u nimo gokwe. 35 I gisi mutiwilaga giki, 'Yasaagaga myeji ine gashike magesa?' Ali luulu, i haha nalimuwila buuchagi a miso ging'we, mulole u mu migunda, mukubona giki a magesa gashikaga. 36 I haha u ngesi wandije kwanukula mheela, akukumingaga matwajo kulwa bupanga bo welelo na welelo; ibize giki u ngesi nu mibi bayegele hamo. 37 Nguno u mu giko gulibonekana guli gwa nghana u mhayo uyo guhayile giki, 'U mibi ungi, nu ngesi ungi.' 38 Nalimutuma kushigesa isho mutashikoyelile a bing'we, bashikoyela bangi; a bing'we mulingila mu nimo uyo gwandiwa na bangi." 39 Basamalia bingi u mu nzengo gwenuyo bakanzunya, kulwa mhayo gwa nkima uyo akaguhaya; i giki, "Waniwilaga pyi iyo nakiitaga." 40 Huna luulu a Basamalia aho bashika, bunomba u Yesu alende-lende hamo nabo; na nghana wikala nabo shiku ibili. 41 Na bangi hangi bakazunya kulwa mhayo gokwe. 42 Bung'wila u nkima giki, "I haha twigwaga bise benekili, na luulu twazunyaga; aliyo iti kulwa nguno ya mhayo gwako duhu, twamanaga gete giki u munhu ng'wenuyu nghana Mpija wa ba mu si." 43 Aho jabita shiku ibili, u Yesu winga a henaho uja Galilaya. 44 Kwike wali wamala kuhaya hape giki, "U nghangi atinhagwa ikujo u mu si ya ng'wawe!" 45 Huna aho washika i Galilaya bingi ba bana Galilaya bung'wanukula, nguno baali bibona iyo akibeeja aho ali Yelusalemu ku shigukulu, iki nabo baali ko. 46 Uja uukashika hangi i Kana ya Galilaya, uko wali wagalucha minzi gubiza divai. Waliho nsugi nebe muna Kafalanaumu, wali asaatililwe ng'witunja wakwe. 47 Aho wigwa giki u Yesu wingile i Buyudaya, ali mu Galilaya, wiza kung'wikumbilija atulumenhe, aje akampije u ng'wana wakwe. Nguno wali mandetendete, hihi na kucha! 48 Aliyo u Yesu ung'wila giki, "A bing'we ulu mutabonile shimanikijo nuulu mihayo ya kukumya, angu mmho mutudula gete u kuzunya!" 49 U nsugi ng'wenuyo ung'wila giki, "Baba, ka tulumenhaga wangu, kuko kataali kucha a kana kane!" 50 U Yesu ung'wila giki, "Jaga, u ng'wana wako mpanga." U munhu ng'wenuyo uguzunya u mhayo uyo akawilwa na Yesu, uja nghana. 51 Aho alishoka umanhya na batumami bakwe, bung'wila giki u ng'witunja wakwe wapilile. 52 Wahayubabuja i likanza ilo akandya kubeeja, bung'wila, "Igolo aho lyandya kuhuga i liimi; mu makanza giti ga sa mpungati, gwandya kwika u nswiza." 53 A henaho u ise umana hu lyene i likanza ilo Yesu akang'wila giki, "U ng'wana wako mpanga." Na luulu ubiza nzunya, ni kaya yakwe pyi i yose. 54 I shenisho shali shimanikijo sha kabili isho a kabeeja u Yesu aho ali mu si ya Galilaya, hanze ya Buyudaya. 1 Ha numa ya mihayo yeniyi, lyushika ikanza lya shigukulu sha Bayudaya, u Yesu ulinha kuja Yelusalemu. 2 U mu Yelusalemu lyalimo ilambo hihi na mita nebe gwitanagwa gwa ngholo, lyali lipindiwe mabindo atano, u mu Shihebulania litanagwa Betizata. 3 U mu mabindo genayo bikalaga balambalalile moi balwile ba buli mbika: babboku na balemehazu, [buyaga na a buuma buhaama. 4 Nguno makanza malebe malaika o ng'wa Seeba wikaga u ng'wilambo lyenilo, wagalibangula a minzi. Uyo wabizaga wa kwandya kwiponeja u mu minzi ulu galibanguka, wapilaga pyi u bulwile ubo wali nabo.] 5 Huna luulu, waliho hoi munhu nebe wali washisha myaka makumi adatu n'inaane asaatile. 6 U Yesu aho wamona alambalalile udeeba giki wali n'ikanza ilihu ali henaho. Huna umuja, "Utogilwe u kupila?" 7 Nanghwe u nsaatu ng'wenuyo ushosha giki, "Baba, u nene nati na munhu wa kuniponeja u ng'wilambo ulu galibanguka a minzi; ahene nakagemaga u kwiyanga-yangila, aliyo aho nataali u kushikiila, akiponejaga moi ungi wanitanga u nene!" 8 Huna u Yesu ung'wila, "Buukaga ushisole i shilago shako, ushimize." 9 Haho na haho u munhu ng'wenuyo upila, ushibuucha nghana i shilago shakwe, wandya kushimiza ajile! Niyo u lushiku lwenulo loli lo sabato. 10 Huna a Bayudaya bung'wila u munhu uyo akapijiwa ng'wenuyo giki, "Bebe, i lelo sabato, utazunilijiwe u kubuucha shilago!" 11 Nanghwe ubashokeja uhaya giki, "U munhu uyo wanipijaga hu ng'wene wali waniwila giki, 'Shibuuchage i shilago shako ushimize.' " 12 Bumuja, "Nani uyo wakuwilaga ushibuuche ushimize?" 13 Kwike u munhu uyo akapijiwa ng'wenuyo, atang'witegelegije; nguno u Yesu akinga a h'ipandi lyenilo kulw'ibita lya banhu. 14 Aliyo u Yesu akiita umonela mu hekalu u munhu ng'wenuyo; ung'wila giki, "U bebe wamalile kupila, ali luulu, utiziita shibi hangi ukagwilwa mhayo gwabubi kutinda!" 15 U munhu ng'wenuyo uja uukabawila a Bayudaya, giki uyo akampija wali Yesu. 16 Huna a Bayudaya bandya kunuhya u Yesu, nguno akabeeja mhayo guli giko ha sabato. 17 Nanghwe ubashokeja giki, "U Baba akutumamaga ni haha, h'i nguno yene nu nene nalitumama." 18 U mhayo gwenuyo gubenheleja a Bayudaya bongeje kukooba kumulaga; nguno atagelelile kukenaagula sabato duhu, aliyo akanghaya nu Mulungu giki ali Ise. Ubiza wilenganija na Mulungu! 19 Nanghwe u Yesu ushosha uhaya, "Nalimuwila gwa nghana giki, u Ng'wana atiko kubeeja nimo nuulu gumo wei ng'wenekili, ulu atumonaga u Ise akubeejaga; nguno iyo akubeejaga u Baba h'iyo akubeejaga nu Ng'wana. 20 U Baba antogilwe no u Ng'wana, na luulu akung'oolekejaga pyi iyo akubeejaga, na hangi akung'oolekeja na mitaale kutinda iyi, muyukumya. 21 Nguno git'umo Baba akabajuuchaga a bafu wabinha bupanga, h'umo nu Ng'wana akwitilaga; nanghwe akubinhaga bupanga abo ahayile kubinha. 22 Na hangi u Baba atalamulaga munhu nuulu umo; anekelile Ng'wana pyi u bulamuji, 23 giki a bose bankuje u Ng'wana, git'umo bankugigije u Ise. Uyo atankugije u Ng'wana atankugije nu Ise, uyo antumile. 24 Nalimuwila gwa nghana giki, uyo ugwigwa u mhayo gwane hama unsanya uyo anitumile, ali na bupanga bo welelo na welelo. Atiko kwingila mu nsango, nguno wingaga u mu kucha, wingilaga mu bupanga. 25 Hangi nalimuwila gwa nghana giki, ikanza liliza; niyo ili h'i lyene. A bafu bakwandya kuliigwa i lilaka lya Ng'wana o ng'wa Mulungu, abo bakuliigwa bakubiza bapanga. 26 Nguno umo Baba ali na bupanga muli wei ng'wenekili, h'umo ang'winhilile nu Ng'wana, nanghwe kubiza na bupanga u muli wei ng'wenekili. 27 Nu budula bo kulamula ang'winhile wei, iki ali Ng'wana wa Munhu. 28 Mutagukumyage u mhayo gwenuyu, nguno ikanza liliza; a banhu abo bali mu shigila bakwigwa ilaka lyakwe 29 bafume moi. Abo biitaga yawiza, bakujuukila mu bupanga, aliyo abo biitaga yabubi, bakujuukila mu nsango." 30 "U nene natudula kwita mhayo gose-gose nene ng'wenekili duhu. Nakalamulaga git'umo nakigwilaga, niyo u bulamuji bone butungiligije. Nguno natakoobaga iyo nitogilwe nene ng'wenekili, aliyo iyo ayitogilwe uyo anitumile. 31 Ulu nikaanila nene ng'wenekili, u bukaaniji bone butubiza bo nghana. 32 Aliho ungi uyo akunikaanilaga, hama namanile giki u bukaaniji ubo akunikaanilaga buli bo nghana. 33 A bing'we benekili mukatuma nhung'wa kuja kuli Yohana, nanghwe ukikaanila i nghana. 34 Kwike nahene u nene natasendamilile bukaaniji bo kwingiila kuli munhu; i yeniyi naliyihaya giki mupile. 35 U munhu ng'wenuyo wali chenge, shabakaga na kumutiimila; na hangi lyamuyejaga i lisana lyakwe nuulu iki lyali ly'ikanza iguhi. 36 Aliyo u nene nali na bukaaniji butaale kutinda u bo ng'wa Yohana. I milimo iyo aninhile Baba kwishikilija, hu wene u bukaaniji bone. I milimo iyo nakwiyitaga yeniyi, hu yene ikunikaanilaga giki u Baba anitumile. 37 Nu Baba uyo anitumile nanghwe akunikaanilaga. A bing'we mutaali u kuliigwa i lilaka lyakwe nuulu hado, nuulu i suso yakwe mutaali u kwibona. 38 Pyi nu mhayo gokwe gutimo u mu bing'we, nguno mutanzunije uyo antumile. 39 Mukwikalaga ng'ulola-lola mu shandikwa, nguno mukwiganikaga giki mukukunga mo bupanga bo welelo, aliyo ni shene shikunikaanilaga nene! 40 Lelo u kwiza u kuli nene giki mubupandike u bupanga, mutatogilwe! 41 U nene natukoobaga kukumilijiwa na banhu. 42 Aliyo namumanile a bing'we; giki u mu bing'we butimo u butogwa bo ng'wa Mulungu. 43 Ng'walemile u kunanukula u nene iki nizile mu lina lya ng'wa Baba; aliyo ulu ungi wiza mu lina lyakwe wei ng'wenekili, mukung'wanukula. 44 I gisi a bing'we iki mukanukulaga ikujo kufuma ku banhu biching'wi, mudugije ginehe u kuzunya aliyo mutakoobaga ikujo lya ng'wa Mulungu uyo ali we umo wike? 45 Mutiganikage giki u nene nakumubuula kuli Baba, u Musa uyo munsendamilile hu ng'wene akumubuula. 46 Aliyo nahene ulu ni munsanije u Musa, nu nene ni ng'wanisanya, nguno i shandikwa shakwe shinihayile nene. 47 A bing'we iki mutashizunije i shandikwa shakwe, mudugije kwizunya ginehe i mihayo yane?" 1 Ha numa ya yeniyo, u Yesu winga a henaho uja ku nkilo gwa nyanza ya Galilaya (h'i ya Tibelia). 2 N'ibita itaale lya banhu lyunondeela, nguno baali bashibona i shimanikijo isho wali washita u ku basaatu. 3 Huna u Yesu na a bahemba bakwe buja mu lugulu, buukigasha ng'wenumo. 4 I likanza lyenilo shigukulu sha pasaka ya Bayudaya shali hihi kushika. 5 Aho wabuucha a miso gakwe u Yesu, ulibona i libita lya banhu balinkuubija; ung'wila Filipo giki, "Tukagule hali shiliwa sha kubalisha a banhu benaba?" 6 Kwike akaguhaya u mhayo gwenuyo kulwa kungema, nguno u wei wali amanile u gwa kwita. 7 U Filipo unshokeja giki, "Nuulu shikabiza shiliwa sha denali magana abili, giki buli munhu apandike twa kwilambya duhu, nahene shitubigela." 8 Andelea, umo wa bahemba bakwe, u nzunaye wa ng'wa Simoni Petelo, ung'wila giki, 9 "Uuyu nyanda aha ali na migati itano ya shayili na tudilo tubili. Aliyo nahene i shenishi shili shikolo ki, u ku banhu bingi giki?" 10 Nanghwe u Yesu uhaya, "Bawilagi a banhu bigashe." I lipandi lyenilo gaaliho maswa mingi, bigasha nghana a banhu, a bagosha baali giti shihumbi shitano. 11 U Yesu wisola i migati yeniyo, ulumba huna ubagabanhya pye abo baali bigasha; nu tudilo wita giko. Buli ng'wene upandika git'umo boli budula bo kaliile kakwe. 12 Aho bigeja ubawila a bahemba bakwe giki, "Gakumingagi a masaajiwa ayo gasaagiilaga, shitizujimiila shose-shose." 13 Bugakuminga, bokaja matangwa ikumi na abili ga masaajiwa ayo gakasaaga kufuma u mu migati iy'itano ya shayili iyo bakalya yeniyo. 14 Huna a banhu aho babona wita shimanikijo shili giko, bandya kuhaya, "I gete u ng'wenuyu na ng'wene u nghangi uyo shing'wigelile kwiza mu si!" 15 U Yesu aho wabona giki balihaya kwiza kundima bantemye bo makaala, ubingila; uja mu lugulu iyene hangi. 16 Aho lyabiza lya mhindi, a bahemba bakwe buja ku nyanza, 17 buukingila mu lyato bubuga bajile Kafalanaumu, ku nkilo gwa nyanza. Nguno bukila nose u bujiku, aliyo u Yesu wali ataali u kwiza aho baali. 18 Kwimanila gwabuuka nyaga ntaale, yulibanguka no i nyanza. 19 Aho balibuga bajile, bahayumala giti mailo idatu nuulu ine giko, bumona u Yesu walyegeela i lyato alishimiza higulya ya nyanza; bakogoha kibi no. 20 Aliyo u wei ubawila, "Mutogohage nali nene." 21 Bubona hambu-hambu nanghwe ingile u mu lyato, kwike haho na haho i lyato lyushika ha ng'walo gwa si iyo bajaga. 22 U ku ntondo yaho i libita lya banhu abo baali basaaga ku nkilo gwa nyanza bakadeeba giki, i igolo yaho lyaliho lyato limo duhu. Bizukwa giki u Yesu atajile nabo a bahemba bakwe u mu lyato lyenilo, bakaja boi bike. 23 Kwimanila giza na mato gangi gafumile Tibelia, gushika gukola hihi ni lipandi ilo bakaliila migati aho u Seeba akalumba. 24 Huna i libita lya banhu aho babona giki u Yesu wali atiho na a bahemba bakwe, bingila mu mato bubuga bajile Kafalanaumu, balinkooba u Yesu. 25 Buukampandikila ku nkilo gwa nyanza; bung'wila, "Labi, washikaga nanali u kuunu?" 26 Nanghwe u Yesu ubashokeja uhaya, "Leki namuwile u gwa nghana, a bing'we mutunikoobaga kulwa nguno mukabona shimanikijo, aliyo kulwa nguno mukalya migati ng'wiguta. 27 Lekagi u kukoya-koyela shiliwa isho shikashilaga, koya-koyelagi i sha kushinga ho welelo na welelo; isho alang'winhe u Ng'wana wa Munhu, nguno hu ng'wene uyo amenghilwe na Mulungu Baba." 28 Huna bumuja giki, "Twite mhayo ki tubize tukubeejaga milimo ya ng'wa Mulungu?" 29 U Yesu ubashokeja ubawila, "U nimo go ng'wa Mulungu guli giki, nzunyagi uyo antumile wei." 30 Bung'wila hangi giki, "Ulibeeja shimanikijo ki tushibone tukuzunye? Uliita mhayo ki? 31 A bakulugenji bise aho bali ku matogolo balyaga eemanu, git'umo gwandikilwe giki, 'Wabinhaga ngati gwa kufuma ng'wigulu balya.' " 32 Huna u Yesu uhaya, "Zunyagi nalimuwila gwa nghana giki, wali ati Musa uyo wang'winhaga ngati gwa kufuma ng'wigulu, aliyo u Baba hu ng'wene uyo akung'winhaga ngati gwa nghana gwa kufuma ng'wigulu. 33 Nguno u ngati go ng'wa Mulungu gwamalile kwika kufuma u ng'wigulu, kulwa kubinha bupanga a ba mu si." 34 Huna bung'wila giki, "Seeba, ulatwinhage buli lushiku u ngati gwenuyu." 35 Nanghwe u Yesu ubawila, "U nene hu nali ngati gwa bupanga. Uyo wiza kuli nene atutuuba, nu yuyo unizunya atukolwa nota na hado yaya. 36 Kwike nalimuwila ng'wamalile u kunibona, aliyo mutuzunyaga. 37 Pye abo aninhile Baba bakwiza u kuli nene, na buli ng'wene uyo wiza kuli nene, natumponya hanze na hado yaya. 38 Nguno natikile kufuma ng'wigulu kwiza kwita iyo natogilwe nene, aliyo iyo atogilwe uyo anitumile. 39 U butogwa bokwe uyo anitumile buli giki, u mu bose abo aninhile natizunjimiija nuulu umo wabo, aliyo buli ng'wene nalanjuuche a ha lushiku lo bukalikijo. 40 Nguno u butogwa bo ng'wa Baba buli giki, buli ng'wene uyo umona u Ng'wana na kunzunya, abize na bupanga bo welelo bose, nane nakunjuucha a ha lushiku lo bukalikijo." 41 A Bayudaya bakaduguma aho wahaya giki, "U nene nali ngati uyo gwikile kufuma ng'wigulu." 42 Buyuhaya giki, "U ng'wenuyu ati hu ng'wene u Yesu, u ng'witunja o ng'wa Yosefu? Duhaya na a ba ise nu nina tubamanile? Hama nibuli akwihayaga giki, 'Nali ngati gwikile kufuma ng'wigulu?' " 43 Nanghwe u Yesu ushosha ubawila, "Mutadugumage, 44 atiho nuulu umo uyo adugije kwiza kuli nene, ulu atadutilwe na Baba uyo anitumile; nane nakunjuucha a ha lushiku lwa bukalikijo. 45 U mu shandikwa shing'we handikilwe giki, 'Pye bakubiza balangilwe na Mulungu.' Huna luulu, buli ng'wene uyo akwigwaga kufuma kuli Mulungu wahuguka, akwizaga u kuli nene. 46 Atiho uyo wamala kumona u Baba ulu ati we wike uyo afumile kuli Mulungu; u ng'wene h'uyo wamona u Baba. 47 Nalimuwila gwa nghana giki, uyo uzunya ali na bupanga bo welelo na welelo. 48 U nene nali ngati gwa bupanga. 49 A bakulugenji bing'we aho bali ku matogolo balyaga eemanu, aliyo nahene baacha. 50 U ngati uyu gwene gwikile kufuma ng'wigulu, giki ose-ose uyo ugulya atizuyagala. 51 U nene nali ngati gwa bupanga uyo gwikile kufuma ng'wigulu, ose-ose uyo ugulya u ngati gwenuyu, akubiza mpanga welelo na welelo. U mili gwane uyo nalibinha ba mu si hu gwene u ngati gwa bupanga." 52 A Bayudaya bandya kuyoga hangi bakwihalalijaga balihaya giki, "U ng'wenuyu adugije ginehe u kutwinha a bise u mili gokwe tugulye?" 53 Nanghwe u Yesu ubawila, "Nalimuwila gwa nghana giki, ulu mutagulyile u mili go ng'wana wa Munhu, na kugang'wa a mininga gakwe, butimo u bupanga u mu bing'we. 54 U wa kugulya u mili gwane, na kugang'wa a mininga gane, ali na bupanga bo welelo na welelo, nane nakunjuucha a ha lushiku lo bukalikijo. 55 Nguno u mili gwane shili shiliwa sha nghana, na a mininga gane nago shili shakung'wa sha nghana. 56 U wa kugulya u mili gwane ugang'wa na a mininga gane, akwikala muli nene; nu nene nakwikala muli wei. 57 Umo ali mpanga u Baba uyo anitumile, nu nene h'umo nali mpanga kulwa nguno ya ng'wa Baba. Nu wa kunilya nene, akubiza mpanga giko kulwa nguno yane. 58 U ngati gwenuyu gutabizile git'uyo balyaga bakulugenji abo baacha, uyu gwene guli ngati uyo gwikile kufuma ng'wigulu; u wa kugulya akubiza mpanga welelo na welelo." 59 I mihayo yeniyi akihaya ali Kafalanaumu akulangaga ng'wisinagogi. 60 Huna luulu bingi ba bahemba bakwe aho bigwa i yeniyo bandya kuhaya giki, "U mhayo gwenuyu ndiimu, nani uyo adugije kugwitegeleja?" 61 U Yesu aho wabona giki a bahemba bakwe bandya kukuuma-kuuma kulwa nguno ya mhayo gwenuyo ubabuja giki, "Guling'wipamya u mhayo gwenuyu? 62 Ikubiza ginehe luulu ulu ng'umona u Ng'wana wa Munhu alilinha hangi uko wali i kwandya? 63 U moyo h'uyo gukinhaga bupanga, u mili guti na solobo nuulu hado. I mihayo iyo nalimuwila h'ili moyo, hama h'ili bupanga. 64 Aliyo baliho bamo bing'we abo batuzunyaga." Kufuma haho wandijo u Yesu wali abamanile abo baali batazunije, nu nodeeji wakwe wali aamanile. 65 Ongeja hangi kuhaya, "Hi nguno yene naali namuwila giki nduhu nuulu umo uyo adugije kwiza kuli nene, ulu atinhilwe budula kufuma kuli Baba." 66 Kwandija ikanza lyenilo bingi ba bahemba bakwe bushoka ku numa, batadimanile nanghwe hangi! 67 Huna u Yesu ubabuja nabo abo ikumi na babili giki, "Hamo na a bing'we mutogilwe kuja?" 68 Simoni Petelo ushosha giki, "Seeba, tuje kuli nani hangi? U bebe hu uli nayo i mihayo ya bupanga bo welelo na welelo! 69 Twamalile kuzunya na kubona hape giki, u bebe hu uli ng'wene, u Ng'wela o ng'wa Mulungu." 70 Nanghwe u Yesu unshokeja giki, "Natamusolile nene a bing'we ikumi na babili, aliyo umo wing'we ali Shetani?" 71 Akanghaya Yuda ng'wana Simoni Isikaliote; nguno hu wali umo wa babo ikumi na babili, uyo wali n'iganiko lya kunodeela. 1 Ha numa ya yeniyo, u Yesu ubiza wa kuyuyeelela mu Galilaya duhu, oya u kuyeelela i Buyudaya; nguno a bana Buyudaya bakayukooba kumulaga. 2 Aho shegeela shigukulu sha Bayudaya i sha Maduku, 3 a bazuna bakwe bung'wila giki, "Ingaga shi luulu nu kuunu, uje na Buyudaya; nu kwene bakibone a bahemba bako i milimo yako iyo ukwiyitaga! 4 Wiyoolecha hape u ku banhu bayubona umo ukwitilaga; nguno atiho munhu nuulu umo uyo akakoobaga kumanika, aliyo hangi u kunu wibisa-bisa u mu katumamile kakwe!" 5 A bazuna bakwe nabo baali bataali u kunzunya. 6 Nanghwe u Yesu ubawila, "Litaali u kushika i likanza lyane u nene, i ling'we i lyene liliho gwa duhu. 7 A ba mu si batiko u kumukolwa a bing'we, u nene banikolilwe, nguno nakubakaanilaga giki i milimo yabo mibi. 8 Jagi a bing'we u ku shigukulu, u nene natujaga i haha u ku shigukulu shenishi, nguno i likanza lyane litaali u kung'wa." 9 Aho wabawila i yeniyi wikala Galilaya. 10 Bahayuja a bazunaye u ku shigukulu, nu wei uja, aliyo mu mbisila, iti mu kwiyoolecha bo hape. 11 A Bayudaya aho bali u mu shigukulu buyunkooba, kunu bakwiwilaga, "Ali hali u ng'wene i gete?" 12 Yubuuka yombo nhaale u ng'wibita kulwa nguno yakwe; bangi buyuhaya, "Owiza;" aliyo bamo bahayaga, "Yaya, akulembagulaga banhu duhu!" 13 Kwike wali atiho nuulu umo, u wa kugima kunghaya hape-hape, nguno ya kubogoha Bayudaya. 14 Aho shashika ha gati-gati i shigukulu, u Yesu wingila u mu hekalu, wandya kulanga. 15 A Bayudaya buyukumya balihaya giki, "U ng'wenuyu ashimanile ginehe i shandikwa u wei, aliyo atalangilwe nuulu kulangwa?" 16 U Yesu ubashokeja uhaya giki, "U bulangi ubo nakulangaga buti bone bo ng'wenekili, buli bokwe uyo anitumile. 17 Ulu munhu ukooba kwita iyo ayitogilwe uyo anitumile, akuwitegeleja u bulangi wenubu ulu giki bufumile kuli Mulungu, nuulu nakuhayaga yane ya ng'wenekili duhu. 18 Uyo akahayaga yakwe ya ng'wenekili, akikoobelaga ikujo lyakwe. Aliyo uyo akakoobaga ikujo lyakwe uyo antumile, u ng'wenuyo ali wa nghana, na hangi u muli wei butimo bubi. 19 I gisi u Musa atang'winhile shilagilo a bing'we, aliyo atiho nuulu umo wing'we uyo akashishikilijaga? Hama i gisi nibuli mulikooba kunibulaga?" 20 A banhu bunshokeja giki, "Hamo uli n'ihugi shi i gete, nani uyo alikooba kukubulaga?" 21 Nanghwe u Yesu ushosha ubawila, "Nakabeeja nimo gumo, pye a bose ng'wandya kukumya! 22 A bing'we mukasaalaga munhu nuulu ha sabato, iki Musa wang'winha shilagilo sha kusaala, (nuulu iki shitafumile kuli wei, aliyo ku bakulugenji). 23 Mubonile ili bugatu u munhu u kusaalwa nuulu ha sabato, giki shilagilo sha ng'wa Musa shileke kukenaagulwa, hama u nene nibuli mukanipelanila kulwa kupija munhu ha sabato? 24 Mutasolanhyage u mu kalamulile king'we, ng'ulamula mu butungilija." 25 Kwitulwa bana Yelusalemu balebe bandya kubuja giki, "U ng'wenuyu, ati ng'wene uyo bakukoobaga kumulaga? 26 Hama i haha angu lolagi aliyomba hape-hape duhu, aliyo batung'witilaga nuulu mhayo, hamo shi i gete a basugi bamanile giki hu ng'wene u Kilisto? 27 Aliyo nahene u ng'wenuyu tumanile shi uko afumile, lelo u Kilisto ng'wenekili ulu wiza, nduhu nuulu munhu umo uyo akumana uko alafumiile!" 28 Huna u Yesu aho alilanga u mu hekalu, uhamuka n'ilaka lya higulya uhaya giki, "Na nghana bizagi munimanile u nene, pyi nu kuko nafumile. Kwike natizile kulwane nene ng'wenekili, uyo anitumile ng'wene ntungilija; aliyo a bing'we mutaamanile! 29 U nene naamanile nguno nafumile kuli wei, hangi hu ng'wene uyo anitumile." 30 Buhaya kundima, aliyo iki i likanza lyakwe lyali litaali u kushikana, atigelile nuulu umo wa kungoloolela makono. 31 U ng'wibita lyenilo bakakwila a banhu ba kunzunya, buyuhaya giki, "U Kilisto ulu alize, akwita mitaale kutinda iyo akwitaga u ng'wenuyu?" 32 A Bafalisayo bubigwa a banhu bakunghayaga mihayo ili giko mu kung'ung'uula-ng'ung'uula. Huna a bagabiji bataale na a Bafalisayo butuma bashilikale, giki baje bakandime. 33 Nanghwe u Yesu uhaya, "Lyasaagaga ikanza ido no i lya kwikala hamo ning'we u nene; najile kuli we uyo anitumile. 34 Mukunikooba aliyo mutunipandika, niyo mutudula u kwiza uko nalikikala." 35 A Bayudaya bandya kwilunjalunja boi benekili baliwila giki, "U ng'wenuyu, alihaya kuja hali uko dutudula u kumpandika a bise? Hamo alihaya kuja ku balobeji ba ku si ja Bayunani ayubalanga na Bayunani kwenuko! 36 U mhayo gwenuyu waguhaya, ni guli na makulu ki? 'I giki, Mukunikooba aliyo mutunipandika,' ni giki, 'Uko nalikikala mutudula u kwiza ko?' " 37 A ha lushiku lo kumalija shigukulu, ulo luli lushiku lutaale, u Yesu akimiila uhamuka n'ilaka lya higulya uhaya giki, "Ose-ose uyo akolilwe nota ni izage kuli nene ang'we. 38 Uyo unizunya, myongo ya minzi mapanga ikwandya kusela kufuma muli we, git'umo shandikwa shihayilile." 39 U mhayo gwenuyo akaguhaya kulwa ng'wa Moyo Ng'wela, uyo bakung'wanukula a bazunya; nguno u Moyo wali ataali u kwiza, iki u Yesu wali ataali u kugunguhiwa. 40 Huna bamo na bamo u ng'wibita aho biyigwa i mihayo yeniyo, buhaya giki, "I gete u ng'wenuyu hu ng'wene u Nghangi!" 41 Bangi giki, "U ng'wenuyu Kilisto!" Aliyo bamo buhaya, "U Kilisto afume Galilaya? 42 Tuhaya i shandikwa shihayile giki u Kilisto ali wa luganda lo ng'wa Daudi, na giki akufuma Betelehemu, igunguli ilo lyali lya ng'wa Daudi?" 43 Bubiza bikila-kila a banhu kulwa nguno yakwe. 44 Bamo babo buyugengagenga kuhaya kundima, aliyo atigelile nuulu umo wa kungoloolela nkono gokwe. 45 Nose a bashilikale bushoka u ku bagabiji bataale na a Bafalisayo, bushikila kubujiwa giki, "Nibuli ng'waneka?" 46 A bashilikale benabo bushosha balihaya giki, "Ataali kuyomba munhu nuulu umo git'umo akuyombelaga u munhu ng'wenuyu!" 47 A Bafalisayo bubawila, "Gashi hangi na a bing'we ng'wakalemva-lemva! 48 I gisi nani u mu basugi, nuulu u mu Bafalisayo uyo anzunije u munhu ng'wenuyo? 49 Lelo i libita lya banhu ili, a bene angu bazumilwe duhu; nguno niyo ni shilagilo batashimanile!" 50 Umo wabo, Nikodemo: uyo wali waja kuli Yesu i kwandya, ubawila giki, 51 "Bing'we, i shilagilo shise shikanamulaga u munhu nuulu ataali kudegelekwa tame, imanwe iyo akuyitaga?" 52 Nabo bunshokeja baling'wila giki, "U bebe nangho, uli muna Galilaya hamo shi i gete? Gisilijaga, ukubona nangho i giki ataali kwilonga nghangi kufuma Galilaya nuulu kamo!" [ 53 Huna busambaala, buli ng'wene uja ku ng'wakwe. 1 Aliyo u Yesu uja ku lugulu lwa mizeituni. 2 A ha ntondo yaho i dilu wiza hangi u mu hekalu; na a banhu pye a bose biza u kuli we, nanghwe wigasha wandya kubalanga. 3 Kuhayimanila balangi ba shilagilo na Bafalisayo bang'wenha nkima nebe, wali wasanganijiwa mu bushihani uding'wa; aho bashika bung'wimilija ku butongi wa banhu. 4 Huna bung'wila u Yesu giki, "Nangi, u nkima ng'wenuyu wasanganijiagwa mu bushihani. 5 Aliyo u mu shilagilo, u Musa atulagilile kuyubabulaga bo kubaponda mawe a ba mbika yeniyi; al'u bebe ulihaya ginehe?" 6 U mhayo gwenuyu bakaguhaya giki bapandikile ho nguno ya kunsola bubi. Aliyo u Yesu winama duhu, wandya kwandika ha si na lwala lokwe. 7 Aho bongeja no-no-no u kungaagaanila, nose ugungumuka ubawila giki, "Uyo ati na shibi u mu bing'we ni andyage u kumponda i liwe." 8 Winama hangi ongeja u kwandika a ha si. 9 Aho bigwa giko bandya kufuma hanze umo-umo, kwandija a banamhala; nose usaaga wei iyene nu nkima aho wali imiilile. 10 Wahayugungumuka u Yesu umuja, "Baja hali mayu, atigelile nuulu umo wa kukwinha nsango?" 11 Nanghwe uhaya, "Atigelile baba!" Huna u Yesu ung'wila, "Jaga, nu nene natukwinhaga nsango; kwike utiziita shibi hangi kufuma lelo!"] 12 U Yesu wandya hangi kubawila alihaya giki, "U nene nali Isana lya ba mu si; u wa kunilondeela atushimizila mu giiti, aliyo akubiza n'isana lya bupanga." 13 A Bafalisayo bung'wila, "U bukaaniji wako u bebe buti bo nghana, nguno ukwikaanilaga bebe ng'wenekili." 14 Nanghwe u Yesu ushosha ubawila giki, "U nene nuulu nikaanila ng'wenekili, u bukaaniji bone buli bo nghana, nguno namanile uko nafumile nu kuko najile; al'a bing'we mutamanile uko nafumile nu kuko najile. 15 A bing'we mukalamulaga banhu bo kutumamila masala ging'we duhu, aliyo u nene natalamulaga munhu nuulu umo. 16 Hama nuulu nulamula nahene, nakatungilijaga nguno nati iyene, aliyo u Baba uyo anitumile ali hamo nu nene. 17 Nu mu shilagilo shing'we handikilwe giki, u bukaaniji bo banhu babili buli bo nghana. 18 U nene i chene nalikaanila ng'wenekili, aliyo nu Baba uyo anitumile, nanghwe akunikaanilaga." 19 Huna bumuja giki, "Ni ali hali u so?" Nanghwe u Yesu ushosha, "A bing'we iki mutanimanile u nene, nu Baba mutudula u kumana; aliyo ulu ni munimanile u nene, ni mumanile nu Baba." 20 I mihayo yeniyi aho aliyihaya, wali mu hekalu walangaga mu chumba sha kubikila sabo; aliyo atigelile nuulu umo wa kundima. Nguno i likanza lyakwe lyali litaali u kushika. 21 Huna ubawila hangi giki, "U nene nalinga; mukunikooba no, aliyo mukuchila mu shibi shing'we duhu: uko najile mutudula a bing'we u kwiza ko." 22 A Bayudaya bandya kuhaya giki, "Kolaga hamo alihaya kwibulaga shi, nibuli akwikalaga uhaya giki, 'Uko najile mutudula a bing'we u kwiza ko?' " 23 Nanghwe ubawila hangi giki, "A bing'we bene muli ba ha si, u nene nali wa kwigulya, muli ba mu si, u nene nati wa mu si. 24 H'i nguno yene nalimuwila giki mukuchila mu shibi shing'we; nguno nghana mukuchila mo u mu shibi shing'we ulu mutazunije giki u nene hu Nali Ng'wene." 25 A henaho bunkomela kumuja giki, "I gete u bebe, uli nani?" Nanghwe u Yesu ubawila, "U nene namalaga kumuwila kwingiila haho wandijo! 26 Niyo nali nayo mingi i ya kumuwila na kumulamula, aliyo iki uyo anitumile ali wa nghana, nu nene nakwihayaga u mu si iyo nakwiyigwaga kufuma kuli we." 27 Batitegelegije i giki wabawilaga ya ng'wa Ise. 28 Huna luulu u Yesu ubawila giki, "Ulu mulansunge higulya u Ng'wana wa Munhu, hu mukumana giki Nali Ng'wene, ni giki natiitaga mhayo gose-gose nene ng'wenekili duhu. Aliyo nakuhayaga git'umo Baba akunilangilaga. 29 Nguno uyo anitumile ali hamo nane; atanilekile iyene, iki pye a makanza nakiitaga iyo yinyegije wei." 30 Aho wiyomba i mihayo yeniyi bingi bakanzunya. 31 Huna u Yesu ubawila a Bayudaya abo bakanzunya giki, "U mhayo gwane ulu gwikala u mu bing'we, mukubiza bahemba bane. 32 Hama mukwimana i nghana, niyo i nghana yeniyo ikung'winja u mu busese." 33 Bunshokeja giki, "A bise tuli ba luganda lo ng'wa Abulahamu, tutaali kubiza basese ba ng'wa munhu nuulu umo na hado yaya. Ni ginehe ulihaya giki tukwinjiwa mu busese?" 34 U Yesu ubashokeja alihaya, "Nalimuwila gwa nghana giki, buli munhu uyo akiitaga shibi, u ng'wenuyo nsese wa shibi. 35 Hama u nsese ati ng'wikaji wa ha kaya, u ng'wana hu ng'wikaji wa ha kaya wa shiku jose. 36 Huna luulu u Ng'wana ulu ung'winha wiyabi, mukubiza mu wiyabi nghana. 37 Namanile giki muli ba luganda lo ng'wa Abulahamu; aliyo mulikooba kunibulaga, nguno u mhayo gwane gutimo u mu bing'we. 38 U nene nakuhayaga iyo nakwibonaga kufuma kuli Baba, na a bing'we mukwitaga iyo mukigwaga kufuma kuli sing'we." 39 Bunshokeja balihaya giki, "A bise u siswe Abulahamu." Nanghwe u Yesu ubawila, "Ulu ni muli baana ba ng'wa Abulahamu, ni mukwitaga i milimo ya ng'wa Abulahamu. 40 I gisi i haha mulihaya kunibulaga, aliyo u nene nalimuwila ya ng'wa nghana duhu, iyo nayigwile kufuma kuli Mulungu; u Abulahamu atiitile i giko na hado yaya. 41 A bing'we mukwitaga duhu i milimo ya ng'wa sing'we." Bung'wila, "A bise tuti ba nda ya bu; tuli na Siswe umo, ng'wene Mulungu." 42 U Yesu ubawila, "U Mulungu ulu ni Sing'we ni munitogilwe nu nene, nguno nizile kufuma kuli Mulungu, natizile nene ng'wenekili duhu, anitumile wei. 43 I gisi nibuli mutuyitegelejaga iyo nakwisomboolaga? Angu ili kulwa nguno mutadugije u kugwigwa u mhayo gwane. 44 A bing'we muli ba ng'wa sing'we Shetani, h'i chene mutogilwe u kwita git'umo kuli u kwikumva kwa ng'wa sing'we. U wei ali mulagi kufuma kale na kale, na hangi atimiilaga a ha nghana, nguno u muli wei itimo i nghana. Ulu uhaya bulomolomo numho alihaya iyo ili muli we, nguno nomolomo, na ise wa bulomolomo. 45 Aliyo u nene, munikolilwe nguno nakumuwilaga ya nghana. 46 I gisi nani u mu bing'we uyo alinikaanila giki nali na shibi? Hama ulu namuwila i ya nghana, nibuli mutunizunilijaga? 47 Uyo ali wa ng'wa Mulungu akiyigwaga i mihayo ya ng'wa Mulungu, a bing'we mutudula u kwiyigwa nguno muti ba ng'wa Mulungu." 48 A Bayudaya bushosha bung'wila, "I gisi tututungilijaga ulu twahaya giki uli Nsamalia na hangi uli n'ihugi?" 49 Nanghwe u Yesu ushosha giki, "U nene nati n'ihugi, nankugije duhu u Baba, kwike a bing'we hu mutanikugije u nene. 50 U nene natikoobelaga ikujo lyane ng'wenekili; aliho uyo akulikoobaga, niyo hu ng'wene u namuji. 51 Nalimuwila gwa nghana giki, ulu munhu ugudima u mhayo gwane atulibona i licha kushisha welelo bose." 52 A henaho a Bayudaya bung'wila, "I haha luulu twamana gete giki uli n'ihugi. U Abulahamu waacha, pye na a bahangi; u bebe nangho walinhyaga kuhaya giki, 'Ulu munhu ugudima u mhayo gwane atulibona i licha kushisha welelo bose!' 53 U bebe uli ntaale kutinda u nkulugenji wise u Abulahamu iki waacha, na a bahangi pye a bose abo baacha? I gete, u bebe uligimba giki uli nani?" 54 U Yesu ushosha, "Ulu nikumilija nene ng'wenekili nakubiza nati n'ikujo; u Baba uyo mulinghaya giki Mulungu wing'we, u ng'wene anikugije. 55 A bing'we mutaamanile, u nene ng'wene naamanile. Ulu nuhaya giki nataamanile nakubiza nalilomaloma git'umo muli a bing'we; u nene naamanile, nu mhayo gokwe nagumanile. 56 U nkulugenji wing'we u Abulahamu wali na nghumbu ja kulibona i likanza lyane, aho walibona uyega." 57 A Bayudaya bung'wila, "Mm! U bebe utaali nuulu kushisha myaka makumi atano, wamonelile hali u Abulahamu?" 58 U Yesu ubashokeja uhaya, "Nalimuwila gwa nghana giki, u Abulahamu aho ataali u kubiza ho, u Nene naliho!" 59 Busola mawe hangi giki bamponde, aliyo u Yesu ubituluganya wibisa; huna ufuma u mu hekalu uja. 1 Aho ajile, umona munhu nebe wali mboku kufuma kubyalwa kwakwe. 2 A bahemba bakwe bumuja giki, "Labi, nani uyo akiita shibi nose u munhu ng'wenuyu ubyalwa mboku, wei ng'wenekili, nuulu babyaji bakwe?" 3 U Yesu ushosha uhaya, "Nduhu uyo akiita shibi; ati wei nuulu bati babyaji bakwe. Aliyo kulwa giki, u muli we yoolechiwe milimo ya ng'wa Mulungu. 4 Shitwigeleelilwe kwitumama i milimo yakwe uyo anitumile aho itaali liimi; bukwingila bujiku aho munhu ose-ose atudula kutumama. 5 U nene aho nataali mu si, nali Isana lya mu si." 6 Aho wihaya i mihayo yeniyo uswa mate ha si, ubeeja malongo; a malongo genayo umandikija u munhu ng'wenuyo ku miso. 7 Hanuma ung'wila giki, "Jaga ukilugute kwilambo lya Siloamu;" (makulu gaho: Watumagwa). Nghana uja uukiluguta, ushoka alibona. 8 A bazenganwa na a babo bamonaga kwingiila kale giki wali ng'wilombeleja bandya kuhaya, "Bing'we, u munhu ng'wenuyu ati ng'wene uyo olikalaga igashije akwilombelejaga?" 9 Bangi buyuhaya, "Hu ng'wene," bamo, "Yaya ati ng'wene, ikolile nanghwe duhu." Huna u wei ng'wenekili uhaya giki, "Nali ng'wene!" 10 Bumuja, "Galoleechaga ginehe a miso gako?" 11 Nanghwe ubawila, "U munhu uyo akitanagwa Yesu wali wabeeja malongo ugabandikija a ha miso gane, huna uniwila giki, 'Jaga ku Siloamu ukilugute;' nuja nukiluguta, nandya kubona!" 12 Nabo bumuja, "Ali hali u munhu ng'wenuyo?" Nanghwe uhaya, "Natamanile!" 13 Uyo wali mboku ng'wenuyo nose buntwala ku Bafalisayo, 14 nguno u Yesu aho akabeeja malongo ugafumbula a miso gakwe, lwali lushiku lo sabato. 15 Huna a Bafalisayo bumuja nabo hangi, umo ikajila nose wandya kubona. Nanghwe ubawila giki, "Wali wabandikija malongo a ha miso gane nukiluguta nandya kubona." 16 Bamo ba Bafalisayo buyuhaya giki, "U munhu ng'wenuyu atafumile kuli Mulungu, h'i chene atushidililaga i shilagilo sha sabato." Aliyo bangi buyuhaya, "U munhu wa shibi adugije kubeeja shimanikijo shili giki?" Bubiza ho wikila-kiji a ha gati yabo. 17 Huna bumuja hangi uyo wali mboku; giki, "I gisi, u bebe uling'wiganikila ginehe u munhu ng'wenuyo iki wafumbulaga miso gako?" Nanghwe uhaya, "Nghangi u ng'wenuyo!" 18 A Bayudaya batazunije i giki wali mboku i kwandya hanuma wandya kubona, kushisha bubitana a babyaji bakwe uyo akinhwa kubona ng'wenuyo. 19 Bubabuja balihaya giki; "Angu, u ng'wenuyu na ng'wene u ng'witunja wing'we uyo mukuhayaga giki wabyalwa mboku? Al'i haha yajaga ginehe nose alibona?" 20 Nabo a babyaji bakwe bushosha buhaya, "A bise tumanile giki u ng'wenuyu ng'witunja wise, ni giki wali mboku kufuma kubyalwa kwakwe. 21 Aliyo umo yajilaga nose i haha alibona, tutamanile. Nu yuyo wagafumbulaga a miso gakwe tutaamanile; mujagi akuhaya wei ng'wenekili iki ntaale." 22 A babyaji bakwe baali babogoha a Bayudaya, nguno a Bayudaya baali balya gwinda, bizunilija giki munhu ose-ose ulu ulinda uhabula kuhaya giki u Yesu hu ng'wene u Kilisto, akukindikwa; afunyiwe u ng'wisinagogi. 23 H'i nguno yene a babyaji bakwe bakahaya giki, "Mujagi wei ng'wenekili iki ntaale!" 24 Huna bung'witana hangi lukangala lo kabili u munhu uyo wali mboku ng'wenuyo. Bung'wila giki, "Bebe ng'ogohage Mulungu, a bise tumanile giki u munhu ng'wenuyu ali na shibi!" 25 Nanghwe ubashokeja alihaya, "U nene natamanile i giki ali na shibi, namanile mhayo gumo duhu, giki naali mboku; aliyo i haha nalibona!" 26 Huna bunkomela kumuja giki, "Wali wakwitila mhayo ki i gete? Wagafumbulaga ginehe a miso gako?" 27 Ubashokeja giki, "Angu namala kumuwila haha duhu ng'ulema u kunidegeleka, nibuli mulitogwa kwigwa hangi? I gete hamo ning'we mulikooba kubiza bahemba bakwe shi?" 28 Bunfikilija balihaya giki, "U bebe angu hu uli nghemba wakwe u munhu ng'wenuyo; a bise tuli bahemba ba ng'wa Musa. 29 Tumanile giki u Mulungu walungalungaga nu Musa; lelo u munhu ng'wenuyo, u ng'wene tutamanile nu kuko afumile niyo!" 30 U munhu uyo wali mboku kwandya ubashokeja alihaya, "Yee! Aliyo buli, u gwenuyu mhayo gwa kukumya no, giki mutamanile uko afumile, aliyo wafumbulaga miso gane u nene! 31 Tumanile giki u Mulungu atabigwaga a banhu ba shibi, aliyo u munhu ulu ung'ogoha Mulungu na ubiza nshikilija wa mihayo iyo ayitogilwe, u ng'wenuyo akung'wigwa. 32 Kufuma kwandya na kwandya, gutaali kwigwiwa gwa giki munhu wafumbula miso ga mboku kwingiila kubyalwa kwakwe. 33 U munhu ng'wenuyu ulu ni wali atafumile kuli Mulungu, ni atadugije kwita mhayo gose-gose!" 34 Bahayushosha bung'wila giki, "U bebe angu niyo wabyalilwa mu shibi, nangho udugije kutulanga mhayo ki a bise?" Bumpeeja, bunkindika na kunkindika! 35 U Yesu akigwa giki bampeegije u munhu ng'wenuyo. Aho wamona ung'wila giki, "Bebe, wanzunije u Ng'wana wa Munhu?" 36 Nanghwe ushosha uhaya, "Ni nani shi baba nanzunye?" 37 Nanghwe u Yesu ung'wila, "Wamonaga, nguno uyo aliyomba nangho hu ng'wene!" 38 Nanghwe uhaya, "Nazunyaga Seeba!" Winama unamya. 39 Huna u Yesu uhaya giki, "U nene nizile kubalekanya a ba mu si; a babboku bayubona, abo bakubonaga babbokule!" 40 Bamo ba Bafalisayo abo baali nanghwe aho biyigwa i yeniyo bung'wila, "Bebe, hu kuhaya giki na a bise tuli babboku?" 41 Nanghwe u Yesu ubawila, "Ulu ni muli babboku ni muti na shibi; aliyo i haha iki mukwihayaga giki, 'Tukubonaga,' mukwikala na shibi shing'we!" 1 "Nalimuwila gwa nghana giki, u munhu wa kubitila kungi ulu alingila mu numba ya ngholo, uleka kubitila ha nyango, u ng'wenuyo ng'wibi; hangi nyoli. 2 Aliyo u ndiimi wajo i ngholo akabitilaga ha nyango. 3 U ng'wenuyo akalugulilagwa nu nanghani o ha nyango, ni ngholo jikaliigwaga i lilaka lyakwe, niyo akajitanaga buli yene na lina lyayo, wajichilula. 4 Ulu ujichilula akatongelaga, najo jayunondeela, nguno jilimanile i lilaka lyakwe. 5 U ngeni jitunondeela, jikumpeela nguno jitagamanile a malaka ga bageni." 6 U Yesu aho wabinha u lusumo lwenulo, bakakija u kwiyitegeleja iyo wabawilaga. 7 Huna luulu u Yesu uhaya hangi, "Nalimuwila gwa nghana giki, u nene nali Nyango gwa ngholo. 8 Abo baanitanga u kwiza, pye a bose biibi na banyoli; aliyo i ngholo jitabigwile. 9 U nene nali Nyango, buli ng'wene u wa kwingila kubitila muli nene akupila; akwingila na kufuma, hangi akupandika shiliwa. 10 U ng'wibi atizaga ulu iti kulwa kwiba na kubulaga, na kukenaagula. U nene nizile giki i ngholo jipandike bupanga, niyo bo kuseesekela na kuseesekela! 11 U nene nali Ndiimi wawiza; u ndiimi wawiza akeegaga bupanga bokwe kulwajo i ngholo. 12 Aliyo u ng'witumamija wa mheela, uyo jiti jakwe i ngholo, ulu ubona mhuge iliza akajilekaga wapeela. Yakuhayushika i mhuge yandya kujibulaga, yujitaja jubbalasana! 13 U wei iki ng'witumamija wa mheela duhu, atiko u kujidilila i ngholo. 14 U nene nali Ndiimi wawiza; najimanile i jane, ni joi i jane jinimanile u nene. 15 Umo animanilile u Baba, nu nene h'umo naamanilile u wei; na naliweega u bupanga bone kulwajo i ngholo. 16 Hangi nali najo na jingi, ijo jitimo u mu lubigili lwenulu; najo inigeleelilwe najenhe, libize idale limo, ha silili ya Ndiimi umo. Ni jene jikuyuliigwa i lilaka lyane. 17 U Baba anitogilwe kulwa nguno yeniyi, i ya kuweega u bupanga bone, giki nabusole hangi. 18 Atiho wa kunitaaja; nene ng'wenekili nalibufunya, nali na budula bo kubufunya, hama nali nabo nu budula bo kubusola hangi. U mhayo gwenuyu nagwanukula kufuma kuli Baba." 19 A henaho wigela wikila-kiji hangi u mu Bayudaya kulwa mihayo yeniyo. 20 Bingi buhaya giki, "Alikoyiwa isamva u ng'wenuyu; nuwe nsaji, waki mulikala ng'wandegelekaga?" 21 Bamo buyuhaya giki, "I yeniyi iti mihayo ya munhu w'isamva; u w'isamva adugije kufumbula miso ga babboku?" 22 Ikanza ilebe mu shiku ja mbeho ya mu shiyaga, u mu Yelusalemu shikabiza ho shigukulu sha banhu kwiyeeja. 23 Lwise lumo u Yesu aho akushimiza-shimizaga mu hekalu, ng'wibindo lya ng'wa Solomoni, 24 kuhayimanila Bayudaya bampindya; bandya kumuja giki, "Aliyo i gete ukwikala watuzwanjaga maganiko kushisha nanali? U bebe ulu uli Kilisto tuwilage hape!" 25 Nanghwe u Yesu ubashokeja giki, "U nene naamalile kumuwila ng'ulema u kuzunya. Niyo ni milimo iyo nakuyitaga mu lina lya ng'wa Baba ikunikaanilaga. 26 Aliyo a bing'we mutuzunyaga nguno muti bamo ba mu ngholo jane. 27 I ngholo jane jikaliigwaga i lilaka lyane, nu nene najimanile; niyo jikanilondeelaga, 28 nane najinha bupanga bo welelo na welelo. Huna luulu i joi jituyagala kushisha welelo bose; na hangi atiho nuulu umo uyo adugije kujipula u mu nkono gwane. 29 U Baba uyo waninha ali ntaale kutinda pye a bose, na luulu atiho nuulu umo wa kudula kujipula u mu nkono go ng'wa Baba. 30 U nene nu Baba tuli umo." 31 A Bayudaya busola mawe hangi giki bamponde. 32 Nanghwe u Yesu ubabuja giki, "Naamalile kung'oolekeja milimo misoga mingi i ya kufuma kuli Baba; guli ginehe u mu yeniyo uyo guling'wenheleja kuniponda mawe?" 33 Nabo a Bayudaya bunshokeja giki, "Tutukupondaga kulwa nguno ya nimo gwawiza, aliyo kulwa nguno ya kwigimba giki uli Mulungu; u bebe uyo uli munhu duhu!" 34 Nanghwe u Yesu ubashokeja alihaya, "I gisi u mu shilagilo shing'we itandikilwe giki, 'Nene nahayile, a bing'we muli bamulungu?' 35 Nose u Mulungu ulu alibahaya giki bamulungu abo mhayo gokwe gukabiziilaga, aliyo ni shandikwa hu shitiko kujimanguchiwa, 36 a bing'we uyo wejiwa na Baba utung'wa mu si, hu muling'wila giki, 'Uli n'ibengwe;' iki nalihaya nali Ng'wana wa ng'wa Mulungu? 37 Ulu natubeejaga milimo ya ng'wa Baba lekagi u kunizunilija. 38 Aliyo ulu nalibeeja, nuulu iki mutunisanyaga u nene, izunyagi i milimo mupandike kumana na kwitegeleja giki u Baba ali muli nene, nu nene nali muli Baba!" 39 A henaho hangi bugaagaana kuhaya kundima, aliyo u wei ubijimiija ubiza winga u mu makono gabo. 40 Uja hangi ku nkilo gwa Yolodani, uukikala kwenuko; uko Yohana akandija kubatiija. 41 Aho ali kwenuko bingi buyiza koi, niyo buyuhaya giki, "I chene u Yohana atabeegije shimanikijo shose-shose, aliyo i mihayo iyo wanghayaga u munhu ng'wenuyu, pyi ya nghana!" 42 Nu kwene bukwila a ba kunzunya. 1 Munhu nebe akasaata, lina lyakwe Lazalo muna Betania, chalo sha ba Malia na ng'wanong'wawe Malita. 2 U Malia uyo nsizaye akasaata ng'wenuyo, hu ng'wene uyo akang'witiila maguta u Seeba, ni mhambala jakwe ujipyagula na nzwili jakwe. 3 Huna luulu a bashike ba shikulu na shizuna benabo buntumila nhung'wa balihaya giki, "Seeba, uyo untogilwe alisaata!" 4 Nanghwe u Yesu aho wigwa uhaya, "U busaatu wenubo buti bo kubulaga, u boi bo kwenha ikujo kuli Mulungu: u Ng'wana wa ng'wa Mulungu akujiwe mu nzila yeniyo." 5 U Yesu wali abatogilwe no a ba Malita nu ng'wanong'wawe, hamo nu Lazalo. 6 Aliyo nahene nuulu aho wigwa giki wali nsaatu akalenda shiku ibili uko wali kwenuko. 7 Ha numa yaho ubawila a bahemba bakwe giki, "Tujagi hangi i Buyudaya." 8 Nabo a bahemba bakwe bung'wila, "Labi, tuje ko hangi aliyo haaha-haaha duhu a Bayudaya balukoobaga kukubulaga?" 9 Nanghwe u Yesu ubashokeja giki, "I likanza lya liimi u mu lushiku, liti na sa ikumi n'ibili? U munhu ulu alishimiza makanza ga liimi atudula u kwipama, nguno i lisana lya mu si lilintiimila. 10 Aliyo ulu ushimiza bujiku, akwipama nguno ati nalyo i lisana." 11 Aho wamala kuhaya giko ubawila, "U nwani ng'wichiswi u Lazalo olaalile, aliyo nalija nakaamishe." 12 A bahemba bakwe bung'wila, "Seeba, ulu giki alaalile duhu, akumisha." 13 Aliyo u Yesu wahayaga mhayo gwa lufu lo ng'wa Lazalo; a bene biganika alihaya mhayo gwa kulaala tulo duhu. 14 Huna luulu, nose ubawila hape u Yesu; giki, "U Lazalo wazumalikile! 15 Kwike nali na buyegi kulwa nguno ying'we, iki naali natiko koi; mupandike kuzunya. Na luulu tujagi uko ali!" 16 Huna u Tomaso, uyo akitanagwa w'ibasa, ubawila a bahemba biye giki, "Tujagi ko nise tukache hamo nanghwe!" 17 Huna luulu u Yesu aho washika ko, unsanga wamalile shiku ine ali mu shigila. 18 I Betania yali hihi duhu ni Yelusalemu, lugendo lwa kilomita giti idatu giko. 19 Na Bayudaya bingi baali biza u kubalangamila a ba Malita nu Malia, kulwa kuchilwa na nsiza wabo. 20 Huna u Malita aho wigwa giki u Yesu aliza, uja kunsung'wanha; u Malia usaaga mu kaya igashije. 21 U Malita ung'wila u Yesu giki, "Seeba, ulu ni waliho ni atachile u nsiza wane. 22 Aliyo ni haha namanile giki, yose-yose iyo unomba u Mulungu akukwinha duhu!" 23 U Yesu ung'wila, "U nsizayo akujuuka." 24 U Malita uhaya giki, "Namanile akujuuka mu bujuuko bo ku bukalikijo w'ikanza!" 25 U Yesu ung'wila, "U Nene hu nali Bujuuko na Bupanga, uyo unizunya nuulu ucha akubiza mpanga. 26 Na buli munhu mpanga uyo anisanije nene atucha welelo na welelo. Uliguzunya u gwenuyu?" 27 U nshike ung'wila, "Alichene Seeba, nazunije giki u bebe hu uli ng'wene u Ng'wana wa ng'wa Mulungu; u Kilisto uyo shiigelile ize mu si!" 28 Aho wamala kuhaya giko uja uukang'witana ha mhujo u Malia, u ng'wanong'wawe: ung'wila, "Uuyu kuunu u Nangi, niyo alikwitana!" 29 Nanghwe aho wigwa duhu i giko ubuuka wangu-wangu, uja u kuli Yesu. 30 I likanza lyenilo u Yesu osangwa ataali uko Malita akansangila, wali ataali u kushikiila u mu chalo. 31 A Bayudaya abo baali nanghwe mu kaya u Malia bakunungujaga, aho bamona wabuuka wangu-wangu ufuma hanze, nabo bunkuubija; nguno bakiganika giki hamo wajaga ku shigila akalile. 32 Huna u Malia wahayushika aho wali u Yesu, aho wamona ungwila mu magulu, kunu aling'wila giki, "Seeba, ulu ni waliho aha ni atachile u nsiza wane!" 33 U Yesu aho wamona alilila na a Bayudaya abo baali nanghwe nabo balilila, akasaatwa hataale no, ukoya u mu moyo. 34 Huna ubuja, "Ng'wamikile hali?" Bung'wila, "Nzugu ulole Seeba!" 35 U Yesu ulila shisoji! 36 A Bayudaya buhaya giki, "Mulibona umo wali antogelilwe!" 37 Bangi buhaya, "Uyu angu hu ng'wene uyo wali wafumbulile miso ga mboku, ni atananghanile nu ng'wenuyo atizucha?" 38 U Yesu aho alija u ku shigila ukoya hangi u mu moyo. I shigila shali git'ihalo; a ha nyango lyupilingitijiwa hoi iwe itaale lyulugala. 39 Huna u Yesu ubawila, "Lyinjagi i liwe!" U Malita u ilumbuye wa nfu uhaya, "Seeba, i haha alinungha, nguno u lwenulu lushiku lwa kane agumilwe!" 40 Nanghwe u Yesu ung'wila, "Natakuwilile giki ulu uzunya ukulibona i likujo lya ng'wa Mulungu?" 41 Huna luulu bulyinja ho i liwe. U Yesu ubuucha miso ulangamila kwigulya; huna uhaya, "Baba, nalikulumba iki ukaniigwaga. 42 Na namanile giki ukaniigwaga buli gwa, aliyo u mhayo gwenuyu naliguhaya kulwa nguno y'ibita ilo lyimiilaga aha; bazunye giki, u Bebe hu ng'wene uyo unitumile." 43 Aho wamala u kuhaya i yeniyo, uhamuka n'ilaka itaale giki, "Lazalo, fumaga hanze!" 44 Uyo wali achile ufuma akonzeelile myenda ya kujikilwa, na a magulu gakwe na a makono gatungilwe; nu ku bushu akundikijiwe shitambaala. U Yesu ubawila giki, "Ntaligulilagi muneke aje." 45 Bayudaya bingi abo baali biza kubalunguja ba Malia, aho bibona iyo akiyita u Yesu, bunzunya. 46 Aliyo bamo babo buja ku Bafalisayo buukabawila iyo akibeeja. 47 A bagabiji bataale na a Bafalisayo bubilinga ibanza, bandya kwiwila giki, "I gete twite mhayo ki? Iki u munhu ng'wenuyu alija ongeja duhu u kukwija i shimanikijo! 48 Ulu tung'wiloleela giko duhu pye a banhu bakunsanya, nose a Balumi bakwiza balikenaagule i lipandi lise, ni lihanga lise!" 49 U ng'waka gwenuyo u ntaale wa bagabiji wali Kayafa; nanghwe wali hamo nabo u ng'wibanza lyenilo. Na luulu ubawila giki, "Angu a bing'we mutumanaga, 50 niyo mutitegelejaga gete, giki shiigelile munhu umo abachilile a banhu; litizuyagala i lihanga i lyose!" 51 U mhayo gwenuyo atihayilile wei ng'wenekili duhu, aliyo iki u ng'waka gwenuyo wali ngabiji ntaale. Na luulu akahanga, giki u Yesu akulichilila i lihanga lya Bayudaya. 52 Na hangi iti ihanga lyenilo duhu, aliyo abakuminge pye a baana ba ng'wa Mulungu, abinje u mu kusalanghana kwabo, abingije mu bumo. 53 Huna u lushiku lwenulo u mu gwinda yabo bugushesha u gwa kumulaga u Yesu. 54 Kwingiila henaho u Yesu nanghwe oya u kuyeela bo hape-hape u mu Bayudaya; winga u mu si yabo uja nabo a bahemba bakwe ku nzengo gwitanagwa Efulaimu, uyikala kwenuko; hihi na matogolo gati na banhu. 55 Yahayegeela kushika pasaka ya Bayudaya, banhu bingi kufuma hose-hose u mu machalo bulinha ngulya bajile Yelusalemu, kuja kwiyeeja. 56 Aho bali u mu hekalu buyimiila-imiila bakwilalangijaga balinkooba u Yesu, kunu bakwibujaga giki, "Mulibona ginehe, angu mmho atuleka u kwiza u ku shigukulu?" 57 A bagabiji bataale na a Bafalisayo baali babalagila a banhu giki ose-ose uyo alamone uko ali, abawile baje bakandime. 1 Huna aho jasaaga shiku itandatu ishike i pasaka, u Yesu uja Betania uko wali u Lazalo, uyo Yesu wali wanjuucha kufuma mu bafu. 2 Ubeegejiwa shiliwa, u Malita ubiza ntoneeji wabo; nu Lazalo wali umo wa babo bakigasha kulya nu Yesu. 3 Kuhayimanila u Malia wasola maguta ga mpango ntaale, ga budito bo kushika giti nusu kilo. Ung'witiila u Yesu ku mhambala jakwe, wandya kujipyagula na nzwili jakwe; pyi i numba yokala ng'waso gwa maguta genayo. 4 Umo wa bahemba bakwe, Yuda Isikaliote; uyo wali n'iganiko lya kunodeela u Yesu, uhaya giki, 5 "Nibuli a maguta genaya gatajinjiwe jigela denali magana adatu binhwa bahabi?" 6 Akahaya giko iti kulwa kubiganika bahabi, aliyo iki wali ng'wibi; wali wamaniila kwinja isho shatuulagwa u mu nfuko, nguno hu wei wali nanghani wago. 7 Nanghwe u Yesu uhaya giki, "Nekage iki wali agabikile kulwa lushiku lo kujikwa kwane. 8 Nguno a bahabi a bene muli nabo pyi i shiku, aliyo u nene natubiza ning'we gwa-gwa-gwa." 9 A Bayudaya aho badeeba giki u Yesu wali henaho, biza hoi ibita itaale; kwike iti kulwa nguno ya ng'wa Yesu duhu; aliyo kwiza kumona nu Lazalo, uyo wali wajuuchiwa na Yesu kufuma mu bafu. 10 Huna luulu kulwa mhayo gwenuyo, a bagabiji bataale bulya gwinda ya kumulaga nu Lazalo, 11 nguno Bayudaya bingi abo bakaja koi, bakanzunya Yesu kulwakwe. 12 U ku ntondo yaho ibita itaale lya banhu abo baali biza ku shigukulu, bakigwa giki u Yesu aliza Yelusalemu. 13 Bubuucha matambi ga miti ya nhende, buja kunsung'wanha kunu balihamuka buhaya giki, "Hosana; akumilijiwe uyo aliza mu lina lya ng'wa Seeba, hu ng'wene u Ntemi wa Isilaeli." 14 U Yesu upandika muuga ya nzobe, udamhila wigasha git'umo gwandikilwe giki, 15 "Bebe Sayuni utogohage, Managa giki, u Ntemi wako aliza, adamhilile ng'wana wa nzobe." 16 A bahemba bakwe u Yesu batayitegelegije wangu i mihayo yeniyi; aliyo aho wagunguhiwa, bakizukwa giki yali yandikilwe kulwa nguno yakwe, h'i chene akiitilwa pyi i yose yeniyo. 17 I libita lya banhu abo baali nanghwe aho aling'witana Lazalo unjuucha kufuma mu bafu, bakaja balinkumucha. 18 H'i nguno yene ibita itaale likansung'wanha, iki baali bigwa giki wali wabeeja shimanikijo shili giko. 19 A henaho a Bafalisayo buyiwila balihaya, "Angu mulibona giki gutiho uyo tuliita; lolagi iki pyi i si ilinondeela wei duhu!" 20 Baaliho Bayunani balebe, nabo baali baja kulamya u ng'wikanza lya shigukulu. 21 Huna luulu a banhu benabo bung'wegeela Filipo, u muna Betisaida ya Galilaya: bunomba balihaya giki, "Baba, tulitogwa kumona u Yesu!" 22 Nanghwe u Filipo uja uukang'wila Andelea; huna bubili wabo giko, u Andelea nu Filipo, buukang'wila u Yesu. 23 U Yesu ubashokeja alibawila giki, "Lyashikaga i likanza, u Ng'wana wa Munhu agunguhiwe. 24 Nalimuwila gwa nghana giki i mbiyu ya busiga ulu itagwile ha si ikacha, ikwikala iyene duhu giko; aliyo ulu yucha ikutwaja matwajo mingi. 25 U wa kutogwa bupanga bokwe akubujimiija; aliyo u wa kubukolwa u bupanga bokwe aho ataali mu si, akubulanghana kushisha welelo na welelo. 26 U wa kunitumamila ni anilondeelage, niyo aho nali u nene, nu ntumami wane shing'wigelile abize henaho; u wa kunitumamila akukujiwa nu Baba!" 27 "I haha nali na makoye mataale no u mu ngholo yane, himba nahaye ki? Giki nipijage Baba ninge u ng'wikanza lyenili? Aliyo ningilaga u ng'wikanza lyenili kulwa nguno ya mhayo gwenuyu. 28 Baba, likujage i Lina lyako!" A henaho liza ilaka kufuma ng'wigulu lilihaya giki, "Na nghana nalikugije, na nakongeja u kulikuja!" 29 Bamo u ng'wibita ilo lyali lyimiila henaho aho bigwa buhaya, "Yahilima mbula;" bangi, "Wayombiwa na malaika!" 30 U Yesu ushosha uhaya giki, "I lilaka lyenili litilongile kulwa nguno yane, aliyo kulwa nguno ying'we. 31 I haha kwashikiila u kulamulwa kwa si; niyo i haha aliponyiwa hanze u nsugi wa si . 32 Huna u nene ulu nalabuuchiwe a ha si nanunjiwe higulya, nakubaduta pye a banhu kuli nene." 33 U gwenuyu akaguhaya kulwa koolecha mbika ya kachile ako wali hihi kucha. 34 Nalyo i libita lya banhu lyunshokeja lilihaya, "A bise tumanile kufuma mu shilagilo giki, u Kilisto ali wa kushinga ho welelo bose. Hama nibuli u bebe ulihaya giki, 'U Ng'wana wa Munhu shiigelile anunjiwe higulya?' U Ng'wana wa Munhu ng'wenuyu ni nani?" 35 U Yesu ubawila giki, "I lisana mutaali nalyo ikanza iguhi; ali luulu, igulambijagi u kushimiza aho mutaali nalyo i lisana, butizung'wilila mukabiza mu giiti; nguno uyo akushimizaga mu giiti atamanile uko ajile. 36 Lisanyagi i lisana aho mutaali nalyo, mubize baana b'isana." U Yesu aho wamala u kuhaya i yeniyo ubingila uja uukibisa. 37 U Yesu wali wabeeja shimanikijo shingi no u mubo, aliyo nahene baali batanzunyaga. 38 Gubiza gwashikiila u mhayo uyo guhayiwe na nghangi Isaya; giki, "Seeba, nani uyo ayizunije i mihayo yise? Nu nkono gwa ng'wa Seeba nani uyo akundulililwe?" 39 Hu chene batazunije, nguno u Isaya alihaya na hangi giki, 40 "Wababbokugije a miso gabo, ni ngholo jabo ujitindihaja, giki batizubona na miso, hangi batizitegeleja u mu ngholo bakagaluka nabapije." 41 U Isaya akihaya i yeniyi nguno wali waliloleela i likujo lya ng'wa Kilisto; huna luulu wanghayaga wei. 42 Aliyo ahene na a basugi bakakwila abo bakanzunya, kwike baali batakaanilaga hape, kulwa kubogoha Bafalisayo, giki batizufunyiwa ng'wisinagogi. 43 Nguno baali batogilwe ikujo lya banhu kutinda ikujo lya ng'wa Mulungu. 44 Aliyo u Yesu akahamuka uhaya giki, "U wa kunizunya atanizunije nene, aliyo uyo anitumile. 45 Nu wa kunibona nene wamonaga uyo anitumile. 46 U nene nali Isana, nizile u mu si giki u wa kunizunya atizongeja kwikala mu giiti. 47 Uyo uyigwa i mihayo yane aliyo uleka u kwidima, u nene natunamula nguno natizile kulamula ba mu si, aliyo kubapija a ba mu si. 48 Uyo unilema ni mihayo yane ulema u kwiyanukula, ali nanghwe u namuji wakwe. U mhayo uyo nakuguhayaga hu gwene gukunamula a ha lushiku lo bukalikijo. 49 Nguno u nene natihayilaga yane ya ng'wenekili, aliyo u Baba uyo anitumile, hu ng'wene akunilagilaga i ya kulungalunga ni ya kuhaya. 50 Namanile giki i shilagilo shakwe shili bupanga bo welelo na welelo; huna luulu iyo akuniwilaga u Baba, nu nene h'iyo nakwihayaga." 1 Ali luulu, kufuma aho shitaali kushika i shigukulu sha pasaka, u Yesu wali amanile giki i likanza lyakwe lya kwinga u mu si kuja kuli Ise, lyali lyashika. A bakwe abo bali mu si wali abatogilwe no, niyo wali abatogilwe kushisha ku bukalikijo! 2 Huna luulu, aho balilya shiliwa sha mhindi, u Shetani osangwa omalaga kuntuulila u Yuda ng'wana Simoni Isikaliote, iganiko lya kunodeela u Yesu. 3 Aliyo u wei u Yesu wali amanile giki, pyi i shose shituulilwe na Ise mu makono gakwe, na giki u wei afumile kuli Mulungu, na hangi ajile kuli Mulungu. 4 Huna ubuuka a ha shiliwa; uzuula i nghanjo yakwe nuulu: shizwalo (i sha higulya)., wituula ha mhujo, usola taulo witunga. 5 Usola na minzi ng'wikalayi, huna wandya kubooja i mhambala jabo a bahemba bakwe, wajipyagula ni taulo iyo wali witunga. 6 Aho washika hali Simoni Petelo, u ng'wene ung'wila giki, "Seeba u bebe hu unooje mhambala u nene?" 7 U Yesu unshokeja aling'wila, "Uyo naligwita utugumana u bebe i haha: ukugumana ha numa." 8 U Petelo ung'wila giki, "Yaya u bebe utalanooja mhambala jane welelo bose!" U Yesu ung'wila, "Ulu natakoogije tutubiza na busangi, u bebe nu nene." 9 U Simoni Petelo ung'wila, "Seeba, ulu chene numho iti mhambala jane duhu, aliyo na a makono gane, pyi nu ntwe!" 10 U Yesu ung'wila giki, "Uyo wamalaga kooga ati na nguno ya kooga hangi, ulu iti mhambala jakwe duhu. U ng'wenuyo welaga pyi u mili. A bing'we muli beela, kwike muti a bose!" 11 Akahaya giki, "Muti beela a bose;" nguno wali aamanile uyo wali n'iganiko lya kunodeela. 12 Aho wamala u kubooja i mhambala jabo uzwala i shizwalo shakwe, wigasha hangi. Huna ubabuja, "Ng'wagwitegeleja uyo namala kung'witila gwenuyu? 13 A bing'we mukunitanaga Nangi na Seeba, mukutungilijaga, nguno nghana nali ng'wene. 14 Ali luulu, u nene uyo nali Seeba na Nangi, umo nang'oogeja mhambala jing'we giki, na a bing'we shing'wigeleelilwe kubiziyooja mhambala bing'we ku bing'we giko. 15 Nguno nang'winha bulolelo, giki umo nang'witila, na a bing'we mubiziita giko. 16 Nalimuwila gwa nghana giki, u nsese ati ntaale kunkila u ise-bugonzo; nuulu u ntung'wa atankilile u ntumi wakwe. 17 Ulu ng'wideeba i yeniyi huna ng'wiyita, mukubiza na mbango. 18 Aliyo natumuhayaga pye a bose, nguno nabamanile abo nabasolile; kwike u mu giko shilishikilijiwa i shandikwa: i giki, 'Uyo alilya shiliwa shane waniigalukaga!' 19 Nalimuwila i haha kuko itaali kwilonga, ulu ililonge muzunye i giki u nene hu nali Ng'wene. 20 Zunyagi nalimuwila gwa nghana giki, u wa kung'wanukula uyo nantumile nene, wananukulaga nene, hama uyo unanukula nene, numho wang'wanukulaga uyo anitumile u nene." 21 U Yesu aho wamala kuhaya i mihayo yeniyo, wandya kukoya no-no-no u mu moyo; nose uhaya hape giki, "Nalimuwila gwa nghana, umo wing'we akunilodeela !" 22 A bahemba bibakila, bandya kwilola-lola boi ku boi, giki himba nani uyo wanghayaga. 23 Umo wabo, uyo Yesu wali antogilwe, wali wigasha wihela nanghwe haho bbihi. 24 Huna u Simoni Petelo unshinyela u nghemba ng'wenuyo, ung'wila amuje uyo wanghayaga. 25 Ungalukila u Yesu; umuja giki, "Seeba, ni nani shi?" 26 U Yesu uhaya, "Uyo nalakoje nhonge nang'winhe hu ng'wene." Wahayukoja nhonge ung'winha Yuda ng'witunja wa ng'wa Simoni Isikaliote! 27 U munhu ng'wenuyo aho wilya i nhonge yeniyo, wingiliilwa na Shetani; nanghwe u Yesu ung'wila, "Gwitage wangu uyo uligwita!" 28 Aliyo pye abo baali bigasha batagwitegelegije u mhayo uyo wang'wilaga. 29 Bangi buyiganika giki hamo iki u Yuda wikalaga nago u nfuko, u Yesu wang'wilaga giki, "Jaga ukagule i shikolo isho shitwigeleelilwe kutumamila ha shigukulu, nuulu kubinha bahabi." 30 Huna u Yuda aho wilya i nhonge yeniyo ufuma hanze haho na haho; niyo yali bujiku! 31 U ng'wenuyo aho wafuma, u Yesu wandya kubawila giki, "I haha u Ng'wana wa Munhu aligunguhiwa, huna u muli we akujiwe u Mulungu. 32 U Mulungu ulu winhwa ikujo u muli wei, nanghwe u Mulungu akunkuja u Ng'wana muli wei ng'wenekili, niyo akunkuja haho na haho. 33 Bing'we baana, nataali naliho hamo ning'we kakanza kado, mukunikooba. Aliyo git'umo naabawililile Bayudaya giki, 'Uko najile a bing'we mutudula u kwiza ko,' na a bing'we h'umo nalimuwilila i haha! 34 Nang'winha shilagilo shipya: Itogagwi, niyo ng'witogwe git'umo namutogelilwe u nene. 35 Ulu ng'witogwa buli ng'wene na biye, pye a banhu bakumudeeba giki muli bahemba bane." 36 Huna u Simoni Petelo umuja giki, "Seeba ujile hali?" Nanghwe u Yesu unshokeja, "Uko najile utudula u kunilondeela i haha, aliyo ukunilondeela ha numa!" 37 U Petelo ung'wila, "Nibuli Seeba natudula u kukulondeela i haha? U nene nuulu bupanga bone nakubufunya kulwa nguno yako!" 38 Nanghwe u Yesu unshokeja, "U bebe ukufunya bupanga wako kulwa nguno yane? Nalikuwila gwa nghana giki, i nghungulume itishokeela kuhila, aho u bebe utaali kunilema nghangala idatu!" 1 "Yaya u kutawa-tawa u mu ngholo jing'we; iki munzunije u Mulungu nizunyagi nu nene. 2 U mu kaya ya ng'wa Baba bulimo wikalo wingi; ulu ni iti chene ni naamuwilile. Nalija kumulonja-longeja ipandi! 3 Huna luulu iki nalija kumulonja-longeja ipandi, nakwiza hangi namusole namutwale uko nali u nene, ibize giki aho nali u nene na a bing'we mubize henaho. 4 I nzila ng'wimanile, i ya kuja uko nalija." 5 Tomaso ung'wila, "Seeba a bise tutamanile uko ulija, tukwimana ginehe i nzila?" 6 Nanghwe u Yesu ung'wila giki, "U nene hu nali Nzila na Nghana na Bupanga; atiho wa kwiza kuli Baba ulu atabitile muli nene. 7 Ulu munimanile u nene hu kuhaya muumanile nu Baba; na nghana muumanile u ng'wene i haha, niyo ng'wamalile kumona!" 8 Filipo nanghwe ung'wila, "Seeba, toolekejage u Siswe, tukubiza twigeja." 9 U Yesu ung'wila, "Bebe Filipo, i likanza i lyose ili twikalile hamo lyenili, gashi u bebe utaali duhu u kunimana? Uyo unibona u nene numho wamonaga u Baba; nibuli ulihaya, 'Toolekejage u Siswe?' 10 Utuzunyaga i giki u nene nali muli Baba, nu Baba ali muli nene? I mihayo iyo nakumuwilaga natihayilaga nene ng'wenekili duhu, aliyo u Baba uyo ali muli nene hu ng'wene uyo akutumamaga nimo gokwe. 11 Zunyagi giki nali muli Baba, nu Baba ali muli nene; ulu iti chene nahene zunyagi kulwayo i milimo yenekili. 12 Nalimuwila gwa nghana giki uyo unizunya u nene, nanghwe akubeeja i milimo iyo nakubeejaga u nene; na hangi akubeeja na mitaale kutinda ho, nguno nalija kuli Baba. 13 Niyo shose-shose isho mukulomba mu lina lyane nakushita, giki u Baba akujiwe u muli Ng'wana. 14 Shose-shose isho ng'unilomba mu lina lyane nakushita." 15 "Ulu ng'unitogwa mukushidima i shilagilo shane. 16 Huna nane nakunomba u Baba ang'winhe Ngunaani ungi, uyo akwikala hamo ning'we welelo na welelo. 17 U ng'wene ali Moyo wa nghana; uyo itadugije kung'wanukula i si; nguno itudula u kumona, nuulu u kung'witegeleja. Aliyo a bing'we mung'witegelegije nguno akwikalaga hamo ning'we, na hangi akubiza mu bing'we. 18 Natumuleka ng'wikale bapina, nakwiza hangi u ku bing'we. 19 Lyasaagaga ikanza ido, a ba mu si booye u kunibona. Aliyo a bing'we mukunibona, niyo iki nali mpanga u nene, na a bing'we mukubiza bapanga. 20 U mu lushiku lwenulo hu mukumana giki u nene nali muli Baba, nu Baba ali muli nene: git'umo nali mu bing'we u nene. 21 Uyo ali nasho i shilagilo shane na ashidimile, anitogilwe u ng'wenuyo; hama uyo anitogilwe akubiza nganja u kuli Baba, nu nene nakuntogwa, hangi nakwiyoolecha u kuli we." 22 U Yuda (ati u ng'wana Isikaliote); ung'wila giki, "Seeba ni ginehe ulihaya kwiyoolecha ku bise duhu, yaya u ku ba mu si?" 23 U Yesu unshokeja ung'wila, "Ose-ose uyo anitogilwe, akugudima u mhayo gwane; hama u Baba akuntogwa, huna luulu tukwiza u kuli munhu ng'wenuyo twikale hamo nanghwe. 24 Uyo atanitogilwe atugudima u mhayo gwane; niyo u mhayo uyo mukugwigwaga guti gwane, guli go ng'wa Baba, uyo anitumile. 25 I yeniyi nalimuwila aho nataali hamo ning'we. 26 Aliyo u Ngunaani, u Moyo Ng'wela, uyo Baba akuntuma mu lina lyane, u ng'wenuyo hu ng'wene akumulanga na kung'wizukija pyi iyo nalimuwila. 27 Nalimulekela mhola; naling'winha mhola yane. Umo naling'winhila iti git'umo si ikinhilaga. Yaya u kutawa-tawa u mu ngholo jing'we, yaya nu kogoha! 28 Ng'wali ng'wigwa aho nalumuwilaga giki nalija; aliyo nakwiza hangi u ku bing'we. Ulu ni munitogilwe ni ng'wayega iki nalija kuli Baba, nguno u Baba ali ntaale kutinda u nene. 29 I haha nalimuwila nghana-nghana kuko gutaali u kushikiila; giki mulazunye ulu gushikiila. 30 Natikala nakuhoyaga ning'we mihayo mingi, nguno u nsugi wa mu si aliza, kwike nahene ati na go kwita u kuli nene. 31 Aliyo u nene nakiitaga git'umo anilagilile u Baba, a ba mu si bamane giki nantogilwe. Buukagi tuje twinge a henaha!" 1 "U nene nali Nzabibu gwa nghana, u Nanghani nuulu: Nimi.'ng'wene Baba. 2 Buli itambi ilo lili muli nene ulu litatwajaga Na a bing'we ili giko ulu mutikala u muli nene. 5 U nene nali Nzabibu, a bing'we muli matambi. Uyo wikala muli nene nu nene muli wei, u ng'wenuyo akutwaja matwajo mingi. Nguno ulu nati nene a bing'we mutudula kwita mhayo gose-gose. 6 Ulu ose-ose uleka kwikala muli nene, akubiza giti itambi umo likaponejiagwa, lyuuma. A matambi ga giko gakakumingagwa gaponyiwa mu moto gapemva. 7 Ulu ng'wikala u muli nene ni mihayo yane yikala u mu bing'we, lombagi mhayo gose-gose uyo mutogilwe, mukwitilwa. 8 U Baba akwinhwa ikujo ulu muyutwaja matwajo mingi, nguno hu mukubiza bahemba bane. 9 Umo Baba anitogelilwe u nene, na a bing'we amutogilwe giko. Ikalagi mo u mu butogwa bone. 10 Ulu ng'ushidima i shilagilo shane mukwikala u mu butogwa bone, git'umo nu nene nakikalaga mu butogwa bo ng'wa Baba, iki nashidimile i shilagilo shakwe. 11 I yeniyi nalimuwila kulwa giki u buyegi bone bubize hamo ning'we; hama u buyegi wing'we bushikane. 12 I shilagilo shane shili giki, buli ng'wene itogwe na biye, git'umo namutogelilwe u nene a bing'we. 13 Atiho nuulu umo uyo ali na butogwa butaale kutinda wenubu, giki munhu kweega bupanga bokwe kulwa banwani biye. 14 Ulu ng'wita iyo nalimulagila mukubiza banwani bichane. 15 A bing'we natung'witanaga giki muli basese, nguno u nsese atamanile iyo akwitaga u ise-bugonzo; aliyo naling'witana giki muli banwani bichane, h'i nguno yene nalimumanikija pyi iyo nakwiyigwaga kufuma kuli Baba. 16 Mutanisolile bing'we u nene, u nene hu namusolile a bing'we, nung'winha nimo gwa kuja mukutwajaga matwajo. Hama a matwajo ging'we gabize ga kushinga ho, hangi muyunomba u Baba buli shikolo isho mutogilwe, wang'winha mu lina lyane. 17 Aliyo nalimulagila giki, buli ng'wene itogwe na biye." 18 "Ulu yumukolwa i si, managi giki, i soolo ya mhayo inikolilwe nene aho itaali kumukolwa a bing'we. 19 Ulu ni muli ba mu si, i si ni yamutogwa nguno ni muli baamo; aliyo i haha muti ba mu si, naamalile kumusolanhya kwinga mo u mu si, h'i nguno yene i si imukolilwe. 20 Gwizukagwi u mhayo uyo namalaga kumuwila; giki, 'U nsese ati ntaale kunkila u ise-bugonzo.' Umo bakuniluhijaga u nene, na a bing'we bakumuluhya giko, ulu ni bagudimile u mhayo gwane, nu gwing'we ni bagudima. 21 Kwike bakung'witila pyi i yeniyi kulwa nguno ya lina lyane iki bataamanile uyo anitumile. 22 Ulu ni natizile kubawila ni bati na shibi, aliyo i haha bati na nzila ya kwibuulila, u mu kwikala nasho i shibi shabo. 23 Uyo anikolilwe u nene, ankolilwe nu Baba. 24 Ulu ni natiitaga milimo iyo ataali kwita munhu ungi nuulu umo mubo, ni bati na shibi; aliyo i haha bakubonaga, huna bongeja u kunikolwa u nene, nu Baba. 25 Kwike ilibiza giko kulwa kushikilijiwa kwa mhayo uyo gwandikilwe mu shilagilo shabo giki, 'Banikolilwe dalali!' 26 Ulu alize u Ngunaani uyo nakumutumila kufuma kuli Baba, u Moyo wa nghana, uyo afumile kuli Baba, u ng'wenuyo akunikaanila. 27 Niyo na a bing'we mukukaanila, nguno muli hamo nu nene kufuma haho wandijo. 1 "I yeniyi nalimuwila kulwa giki mutizipama mukinga u mu kuzunya. 2 Bakuyumupeeja u mu masinagogi; niyo likushika n'ikanza lya ng'wa munhu ose-ose kumubulaga, kunu akwiganikaga giki alintumamila Mulungu. 3 Pyi i yeniyi bakung'witila nguno bataamanile u Baba, nuulu u nene. 4 Nalimuwila i yeniyi, i likanza ulu lyushika mulizukwe, giki naamalile kumumanya." "I yeniyi natamuwilile kufuma haho wandijo nguno naalikalaga hamo ning'we. 5 Aliyo i haha nalija kuli we uyo anitumile, kwike atiho nuulu umo wing'we uyo alinibuja giki, 'Ujile hali?' 6 I haha iki namuwila i mihayo yeniyi, i ngholo jing'we jokala bupina. 7 Kwike nalimuwila gwa nghana giki, ikumubeelela a bing'we ulu nuja u nene; nguno ulu natajile numho u Ngunaani atiza u ku bing'we; aliyo ulu nuja nakuntuma ize u ku bing'we. 8 Huna luulu, ulu wiza akubakaanilija a ba mu si mu mihayo ya: shibi, butungilija na bulamulwa. 9 U mu mhayo gwa shibi, kulwa nguno batunizunyaga u nene. 10 U mu gwa butungilija, kulwa nguno nalija kuli Baba, na mutunibona hangi. 11 Hama u mu mhayo gwa bulamulwa, ili kulwa nguno u nsugi wa mu si alamulilwe. 12 Niyo i ya kumuwila nataali nayo mingi, kwike i haha mutudula u kwiyitegeleja. 13 Aliyo ulu alize u Moyo wa nghana, u ng'wenuyo h'uyo akumutongeela u mu ya nghana pyi i yose. Nguno atuhaya yakwe ya ng'wenekili, aliyo akuhaya git'umo akwigwilaga; hama akumumanikija iyo iliza. 14 U wei akuninha nene i likujo, nguno akuyuyisola i mihayo yane wamulanja a bing'we. 15 Pyi i yose i ya ng'wa Baba ili yane; h'i nguno yene nalihaya giki akuyuyisola i yane wamulanja." 16 "Mukoya u kunibona ng'wikanza ido, hanuma hangi ulu lyubita ikanza ido ng'unibona ." 17 A henaho bamo ba bahemba bakwe buhaya, "U mhayo gwenuyu aliguhaya, ni mhayo ki? I giki, 'Mukoya u kunibona ng'wikanza ido?' Ni giki, 'Hanuma hangi ulu lyubita ikanza ido ng'unibona ?' Hama ni giki, 'Iki nalija kuli Baba?' " 18 Huna luulu buhaya giki, "I likanza i lido ilo alikala ulihaya lyenili, ni mhayo ki? Tutugumanaga uyo aliguhaya!" 19 U Yesu udeeba giki baali na nghumbu ja kumuja; huna ubawila, "Ng'wandya kwibuja-buja iki nahaya giki, 'Mukoya u kunibona ng'wikanza ido, hama hangi ulu lyubita ikanza ido ng'unibona ?' 20 Nalimuwila gwa nghana giki, a bing'we mukulila na kupinihala, aliyo a ba mu si bakuyega. Kwike u bupina wing'we bukugaluka kubiza buyegi. 21 U nkima ulu ali ng'wikanza lya kubyala akasaatagwa no, nguno alilung'wa busungu; aliyo ulu umala kumyala u ng'wana, atugizukwa hangi a makoye nguno ya buyegi, iki wamyala munhu mu si. 22 Na a bing'we i haha muli na bupina; aliyo nakumubona hangi jiyege i ngholo jing'we. Hama atigela ose-ose wa kung'wingija u buyegi wing'we. 23 U mu lushiku lwenulo, mutunibuja mhayo gose-gose. Nalimuwila gwa nghana giki buli shene isho mukunomba u Baba mu lina lyane akung'winha. 24 Aliyo kushisha haha mutaali u kulomba shose-shose mu lina lyane; lombagi mukwanukula, u buyegi wing'we bushikane." 25 "I mihayo yeniyi nalimuwila mu sumo; aliyo likushika i likanza lya kumuwila hape-hape; natikala numuwila mu sumo i mihayo ya ng'wa Baba. 26 U mu lushiku lwenulo bing'we benekili mukulomba mu lina lyane, natumuwilaga giki nakumulombela nene u kuli Baba. 27 Nguno u Baba amutogilwe iki munitogilwe u nene, na hangi muzunije giki nafumile kuli Mulungu. 28 Nafumile kuli Baba niza u mu si; aliyo a ba mu si nalibaleka nashoke hangi kuli Baba." 29 Huna a bahemba bakwe bung'wila giki, "I haha luulu wayuyomba hape-hape, oya u kutumamila sumo. 30 Tulibona giki wimanile pyi i mihayo, uti na nguno ya kubujiwa na munhu ose-ose; u mhayo gwenuyo gwatwinha kuzunya gete giki ufumile kuli Mulungu." 31 Huna u Yesu ubashokeja giki, "I haha hu ng'wazunya? 32 Managi giki likushika ikanza lya kubbalasana, niyo i lyene lyashikaga: buli ng'wene aje lokwe munileke iyene, kwike ahene nati iyene, nguno u Baba ali hamo nane. 33 Nalimuwila i yeniyi giki mubize na mhola u muli nene; u mu si muli na buluhi, aliyo timbyagi ngholo, naamalile kwiheeba i si." 1 U Yesu aho wamala kuhaya i yeniyo, ulangamila kwigulya. Ulola ng'wigulu wandya kuhaya giki, "Baba lyashika i likanza; nkujage u Ng'wana wako, nanghwe u Ng'wana wako akukuje u bebe. 2 Nguno wang'winhile busugi higulya ya banhu bose, giki pye abo wang'winhile abinhe bupanga bo welelo na welelo. 3 U bupanga bo welelo na welelo wene kukumana bebe uyo uli Mulungu wa nghana; Mulungu umo wike, hamo na Yesu Kilisto, uyo untumile bebe. 4 U nene naagushikiligije u nimo uyo uninhile kugubeeja, nukwenhela ikujo u mu si. 5 Ali luulu Baba, nigunguhyage hamo nangho i haha, nabize mo u ng'wikujo ilo naali nalyo hamo nangho kufuma na a haho si itaali kuseeng'wa. 6 A banhu abo ubasolile kufuma mu si uninha nene, naaboolekegije i lina lyako. A boi baali bako, aliyo waninhile nene, niyo i haha bagudimile u mhayo gwako. 7 Bamanile giki pyi i shikolo isho uninhile shili shako. 8 Nguno i mihayo yako iyo uninhile nene, naamalile kubinha buyanukula. Huna luulu, i haha bamanile gete giki, u nene nafumile kuli bebe. Na bazunije giki u bebe hu ng'wene uyo unitumile. 9 A benaba h'abo nalibalombela; natulombelaga banhu ba mu si, aliyo abo uninhile, nguno a benaba bali bako. 10 Pye a bane bali bako, na a bako bali bane. Na luulu nakukujiagwa u mubo. 11 U nene i haha natimo u mu si, naliza kuli bebe; aliyo a bene bataali balimo u mu si. Baba ng'wela, balanghanage mu lina lyako ilo uninhile, babize mu bumo, git'umo bise tuli umo. 12 Aho naali nataali hamo nabo, nalubalanghanaga na kubakingitiila mu lina lyako ilo uninhile. Atayagalile nuulu umo wabo, ulu ati u ng'wana wa kuyagala duhu; kulwa giki shishikilijiwe i shandikwa. 13 I haha naliza kuli bebe, i mihayo yeniyi naliyihaya mu si, giki babize nabo u buyegi bone u mubo; niyo bubize bushikanu. 14 U nene naamalile u kubinha u mhayo gwako, huna luulu a ba mu si baabakolilwe iki a bene bati ba mu si, git'umo nene nati wa mu si. 15 Natulombaga ubinje u mu si, aliyo ubalanghane u kuli Mi. 16 A boi bati ba mu si git'umo nene nati wa mu si. 17 Beejage mu nghana yako; u mhayo gwako hu yene i nghana. 18 Umo ukanitumila nene u mu si, nu nene h'umo nalibatumila a boi u mu si. 19 Naliyeeja nene ng'wenekili kulwa nguno yabo, giki nabo babize beejiagwa mu nghana." 20 "Natubalombelaga aba duhu, aliyo na a babo balanizunye kulwa mhayo gwabo aba. 21 Nabo pye babize bali mu bumo git'umo bebe Baba uli muli nene, nu nene umo nali muli bebe. Na a bene babize u mu bise; i si izunye giki nghana unitumile bebe. 22 Na hangi u nene naabinhile i likujo ilo uninhile u nene, giki babize bali mu bumo, git'umo bise tuli umo. 23 U nene mubo nu bebe muli nene; u bumo wabo bushikane mu giko, i si imane giki u bebe h'uyo unitumile, na hangi giki ubatogilwe nabo git'umo unitogelilwe u nene. 24 Baba, natogilwe abo wamalile kuninha babize hamo nane. Balibone i likujo ilo uninhile, nguno unitogilwe kwingiila kale, na a haho si itaali kuseeng'wa. 25 Baba ntungilija, a banhu ba mu si batakumanile, aliyo u nene nakumanile; na a benaba bamanile giki hu bebe uyo unitumile. 26 A benaba naabalangile i lina lyako, hangi nakongeja u kubalanga, u butogwa wako umo unitogelilwe na a bene babize nabo, nu nene nabize hamo nabo." 1 U Yesu aho wamala kuhaya i yeniyo winga a henaho, ukila longa lo Kiduloni; gwaliko ngunda, uukingila ng'wenumo hamo na a bahemba bakwe. 2 U Yuda, u nodeeji wakwe, oli alimanile i lipandi lyenilo; nguno nghangala ningi u Yesu na a bahemba bakwe bamanhijaga mo. 3 Huna u Yuda usola ibita lya bashilikale na balanghani ba hekalu, kufuma ku bagabiji bataale na Bafalisayo. Biza babachaga chenge na tala, kunu babuukije na shilanga. 4 U Yesu oli ayimanile iyo yizaga kung'wilongela; huna ufumila ha welekele ubabuja, "Mulinkooba nani?" 5 Bunshokeja, "Yesu wa Nazaleti." Nanghwe ubawila, "Nene uuy'aha." Nu Yuda, u nodeeji wakwe, wali wimiila hamo nabo. 6 Aho wabawila giki, "Nene uuy'aha," bulelengeta bashoka-shokile shigongwanuma, buukagwa ha si! 7 Nanghwe ubabuja hangi, "Bing'we mulinkooba nani?" Buhaya, "Yesu wa Nazaleti." 8 U Yesu ubashokeja, "Angu namuwila giki nene uuy'aha! Na luulu ulu mulinikooba nene, balekagi aba baje." 9 Akahaya giko kulwa kushikilijiwa kwa mhayo uyo wali waguhaya; giki, "Abo wamalile kuninha natanjimiigije nuulu umo wabo." 10 U Simoni Petelo wali na lilushu, ulisopoola; wahayulihubenga lyubitila gutu go bulyo go ntumami o ngabiji ntaale, gutinika! I lina lyakwe u ntumami ng'wenuyo witanagwa Maluko. 11 U Yesu ung'wila u Petelo giki, "Bebe lushoshage mu shilalo u lushu; nibuli naleke u kushing'wa i shikombe isho waninhile u Baba?" 12 Huna i libita lya bashilikale nu ntaale wabo, hamo na a balanghani ba hekalu abo baali bafuma ku Bayudaya benabo, bundima u Yesu buntunga. 13 Buntwala ku ng'wa Anasi tame; nguno wali nkwiye o ng'wa Kayafa, uyo oli ntaale o bagabiji u ng'waka gwenuyo. 14 U Kayafa hu ng'wene uyo akabawila a Bayudaya giki, "Shiigelile munhu umo abachilile a banhu." 15 U Simoni Petelo nanghwe unkuubija u Yesu, hamo na nghemba ungi; u nghemba u ungi ng'wenuyo wali amanikile a ha ng'wa ntaale o bagabiji, na luulu u wei akingila nu Yesu u mu gwalugwa ya ha ng'wa ntaale o bagabiji. 16 U Petelo wimiila hanze, ha nyango. U nghemba u ungi, uyo oli amanikile a ha ng'wa ntaale o bagabiji, ufuma wiza ho uyomba nu nanghani wa ha nyango, ung'wingija nu Petelo. 17 Huna u ng'waniki uyo walanghanaga a ha nyango umuja u Petelo giki, "Gashinaga nangho uli umo wa bahemba bakwe u munhu ng'wenuyo?" Nanghwe uhaya, "Mm yaya u nene!" 18 A batumami na a bashilikale baali bapemba moto bimiila henaho koota nguno yali mbeho, nu Petelo uukimiila ho wandya nanghwe koota. 19 Huna u ntaale o bagabiji wandya kumugilija mihayo ya bahemba bakwe, ni ya kalangile kakwe. 20 U Yesu unshokeja giki, "U nene nalubalangaga bo hape-hape a ba mu si; buli gwa naalulangaga mu masinagogi na mu hekalu, umo bakibilingilaga pye a Bayudaya, natalangile mu kwibisa-bisa na hado yaya. 21 Nibuli ulinibuja nene? Babujage abo baliigwaga iyo nalulangaga; baaba ulibabona abo bimanile iyo nalulangaga." 22 Aho wahaya giko, umo wa balanghani ba hekalu abo baali bimiila hihi nanghwe, untula ipi u Yesu. Ung'wila giki, "Ulinshokeja ginehe i giko u ntaale o bagabiji?" 23 Nanghwe u Yesu uhaya, "Ulu nahaya mhayo guhubile bukaanilage u buhubi, aliyo ulu natungilija, numho ulinitulila ki?" 24 Huna u Anasi untwala atungilwe, ku ng'wa Kayafa. 25 U Simoni Petelo wali ataali imiilile akootaga moto; kwimanila bamuja hangi giki, "Bebe ngosha, uti umo wa bahemba bakwe gete u munhu ng'wenuyo?" Ulema no; alihaya, "Yaya gete nati ng'wene!" 26 Huna umo wa batumami ba ha ng'wa ntaale o bagabiji, nduguye uyo Petelo akantina gutu; uhaya giki, "Bebe, tungilijaga; natakubonile nanghwe gete u mu ngunda?" 27 Ulema no hangi u Petelo; haho na haho yuhila nghungulume! 28 Huna mu dilu makingo, bung'winja u Yesu a ha ng'wa Kayafa, buntwala kwikulu. Kwike a boi buleka u kwingila u mu numba ya h'ikulu, giki batizusosohala, bakaduuma kulya pasaka. 29 Huna u Pilato ufuma i hanze aho baali; ubabuja giki, "Bing'we muli na mihayo ki i ya kumuula u munhu ng'wenuyu?" 30 Bunshokeja buhaya giki, "U ng'wenuyu ulu ni atiitile yabubi ni tutang'wenhile u kuli bebe." 31 Huna u Pilato ubawila giki, "Nsolagi bing'we benekili mukaanamule git'umo shihayilile i shilagilo shing'we." A Bayudaya bung'wila hangi giki, "A bise tutazunilijiwe kubulaga munhu ose-ose!" 32 Ikaja giko kulwa kushikilijiwa kwa mhayo gwakwe u Yesu, uyo wali waguhaya mu koolecha mbika ya lufu ulo akucha. 33 U Pilato wingila hangi u mu kaya, ung'witana u Yesu umuja giki, "U bebe, uli ntemi o Bayudaya?" 34 Nanghwe u Yesu unshokeja, "U gwenuyo uliguhaya bebe ng'wenekili duhu, nuulu bangi bakuwilaga?" 35 U Pilato ushosha, "Uliganika giki u nene nali Nyudaya? Angu a banhu b'ihanga lyako na a bagabiji bataale hu bene bakwenhaga u kuli nene; okenije ki?" 36 U Yesu ushosha giki, "U butemi bone buti bo mu si ; u butemi bone ulu ni bo mu si, ni banilwililaga a batumami bane, natizutuulwa mu makono ga Bayudaya, aliyo i haha u butemi bone buti w'ikanza ili." 37 Huna u Pilato ung'wila; "Chu, gashinaga hu kuhaya uli ntemi nghana!" Nanghwe u Yesu ushosha, "Bebe ulihaya giki nali Ntemi. U nene nakabyalwa kulwa nguno ya mhayo gwenuyu, nizile u mu si umu kulwa kwikaanila i nghana; buli ng'wene uyo alimo u mu nghana akwidegelekaga iyo nakwihayaga." 38 U Pilato umuja giki, "I nghana ni ki?" U Pilato aho wamala kuhaya i giko ufuma hangi u ku Bayudaya. Ubawila giki, "U nene natubonaga bubi u muli munhu ng'wenuyu. 39 A bing'we muli na shimile sha kutaligulilwa munhu umo a ha pasaka, hamo namutaligulile u ntemi wing'we Bayudaya?" 40 Buyoganya balihaya giki, "Yaya u ng'wenuyu; ulu Balaba." Aliyo u Balaba oli nsambo! 1 Huna u Pilato unsola u Yesu, untula mbooko. 2 A bashilikale nabo baali babeeja ngikili ya minghwa, bunzwalikija u ku ntwe, bungumiila na lishizwalo lya nzulunge. 3 Bandya kuyung'wegeela: ulu bashika bahaya, "Hangamaga ntemi o Bayudaya"; huna bantula mapi! 4 U Pilato akiita ufuma hanze hangi, ubawila a banhu giki, "Leki namufunije hanze u munhu ng'wenuyo, mumane giki u nene natubonaga bubi bose-bose u muli we." 5 Ufunyiwa hanze u Yesu azwalile ngikili ya minghwa, ni lishizwalo lya nzulunge; huna u Pilato ubawila giki, "Nolagi uuyu u munhu ng'wene!" 6 A bagabiji bataale na a balanghani ba hekalu aho bamona buhamuka balihaya giki, "Nkomage ha nsalaba, nkomage ha nsalaba!" U Pilato ubawila, "Nsolagi a bing'we muje mukankome; u nene natububonaga u buhubi bokwe." 7 A Bayudaya bunshokeja balihaya, "A bise tuli na shilagilo, huna luulu kulwa shilagilo shenisho wigeleelagwa kucha, nguno akwigimbaga giki u wei ali Ng'wana o ng'wa Mulungu!" 8 U Pilato aho wigwa u mhayo gwenuyo ogoha no. 9 Wingila hangi u ng'wibanza; umuja u Yesu giki, "U bebe ufumile hali i gete?" Aliyo u Yesu atanshokegije nuulu hado! 10 U Pilato ung'wila, "Utuniyombyaga, utamanile giki u nene nali na budula bo kukutaligula nuulu kukukoma ha nsalaba?" 11 U Yesu unshokeja giki, "U bebe uti na budula bo kuniitila mhayo nuulu gumo ulu ni utinhilwe kufuma kwigulya; na luulu uyo wanenhaga kuli bebe ali na shibi shitaale kutinda!" 12 Kufuma ikanza lyenilo u Pilato wandya kukooba nzila ya kuntaligula; aliyo a Bayudaya buyoganya balihaya giki, "Ulu ulantaligule u ng'wenuyu, ukubiza uti nwani ng'wiye wa ng'wa Kaisali; nguno buli ng'wene uyo wiyita ng'wenekili kubiza ntemi, u ng'wenuyo ng'wilwisha o ng'wa Kaisali." 13 U Pilato aho wiyigwa i mihayo yeniyo unfunya hanze u Yesu, wigasha h'isumbi lya kulamulila, lyali ng'wibindo lya mawe (u mu Shihebulania litanwa Gabata). 14 U lushiku lwenulo lwali lwa kulonja-lonja kulwa pasaka; i likanza likashika giti sa itandatu. Huna ubawila a Bayudaya giki, "Nolagi uuyu u ntemi wing'we!" 15 Buhoolanija kuyoganya balihaya, "Ng'winjage, ng'winjage a henaha ukankome!" Nanghwe u Pilato ubawila, "Nankome u ntemi wing'we?" A bagabiji bataale buhaya, "A bise tuti na ntemi ungi ulu ati Kaisali duhu!" 16 Nghana nose untuula mu makono gabo, bakankome! Huna bunsola u Yesu buntwala. 17 Nuwe waja wibuukijaga u nsalaba gokwe, uukashika h'ipandi likitanagwa lupanga: u mu Shihebulania Goligota. 18 Aho bashika henaho bunkoma a ha nsalaba; na bangi babili bukong'wa hamo nanghwe: umo kuunu na ungi kuunu, u Yesu ha gati. 19 U Pilato wandika wandike butuulwa a higulya ya nsalaba; boli buhayile giki, "Yesu muna Nazaleti, ntemi o Bayudaya." 20 Bayudaya bingi babusomaga u wandike wenubo, nguno i lipandi ilo akakomelwa u Yesu lyali hihi nu nzengo; hama u wandike boli ndimi idatu: Shihebulania, na Shilatini, na Shiyunani. 21 A bagabiji bataale ba Bayudaya bung'wila u Pilato, "Utandikage 'Ntemi wa Bayudaya,' andikaga giki, 'U munhu ng'wenuyu olihayaga wei giki ntemi o Bayudaya.' " 22 Nanghwe u Pilato ushosha, "Iyo nandikaga namalaga kwandika!" 23 Huna luulu a bashilikale abo bananghanaga u Yesu bushisola i shizwalo shakwe bushigabanhya magele ane, buli ng'wene upandika shakwe. U ng'wenda gwa kuzwala mu gati gwali guti na bulungijo u mu kasumilwe kago, gwali gumo na gumo duhu; gushibanyiwe kwingiila kwigulya kushisha ku silili. 24 Biwila giki, "Tutizugutandula, tutulijagi mbale tubone gukubiza go ng'wa nani." U mu kwita giko shushikiila i shandikwa isho shihayile giki, "Bakashigabanha i shizwalo shane, ng'wenda gwane bugwesela mbale!" H'umo bakiitila a bashilikale benabo. 25 U nina oli wimiila haho hihi nu nsalaba; baali hamo na ng'wanong'wawe, na Malia nke wa ng'wa Kilopa, hamo na Malia Magadalena. 26 U Yesu umona u nina wimiilaga hihi nu nghemba uyo wali antogilwe; ung'wila giki, "Mayu nolage u ng'witunja wako." 27 Nu nghemba ung'wila giki, "Ndililage u noko!" Na nghana kufuma ikanza lyenilo u nghemba ng'wenuyo uja nanghwe ku ng'wakwe. 28 Ha numa ya yeniyo, u Yesu aho wamana giki yashikana pyi i yose shishikilijiwe i shandikwa, uhaya ; "Nakolwa nota." 29 Haho bbihi henaho shaliho shiseme shokalile bugota bululu, busola ibbupyo bulilobeka u mu bugota wenubo, bulitunga kwigito lya nti gwa husopo, bulinunja buntuulila u ku nomo. 30 U Yesu aho wabung'wa u bugota wenubo uhaya, "Yashila!" Winamya u ntwe ugufunya u moyo gokwe. 31 U lushiku lwenulo lwali lwa kulonja-lonja kulwa sabato; a Bayudaya buja u kuli Pilato buukalomba giki abo baali bakong'wa ha misalaba babinzwe a magulu binjiwe ho, i mibimba itizikala henaho i likanza lya sabato; nguno i sabato yeniyo yali nhaale. 32 Biza a bashilikale, buminzagula a magulu u wa kwandya, uyo wali akomilwe hamo nu Yesu. Bunsanga nu ungi, nanghwe buminzagula. 33 Aliyo aho bashika a hali Yesu, bubona giki wali wamala kucha, buleka u kuminza a magulu gakwe. 34 Kwike umo wa bashilikale unchima n'ichimu lyakwe mu lubazu; haho na haho gidika mininga na minzi! 35 Uyo akabona hu ng'wene alikaanila, niyo u bukaaniji bokwe buli bo nghana. Amanile giki alihaya ya nghana, nguno atogilwe ning'we muzunye. 36 I yeniyi ikaja giko kulwa kushikilijiwa kwa shandikwa isho shihayile giki, "Iguha lyakwe litubinzwa." 37 N'ipandi lingi shihayile giki, "Bakung'wiloleela uyo bakanchima!" 38 Ha numa ya yeniyo Yosefu muna Alimataya uja u kuli Pilato, uukanomba agusole u mili go ng'wa Yesu. U Pilato unzunilija u munhu ng'wenuyo, ushika ugubuucha u mili go ng'wa Yesu. Niyo nanghwe oli nghemba okwe, kwike mu mbisila kulwa kubogoha Bayudaya. 39 Nu Nikodemo uyo i kwandya wali waja u kuli Yesu bujiku, wiza abuukije latili igana ja bugota, busangije maguta ga ngazu. 40 Huna bugubuucha u mili go ng'wa Yesu, bugulingiila shitambaala sha ng'wenda gwa kitaani, hamo nu bugota wenubo; git'umo shali shimile sha kajikile ka Bayudaya. 41 A h'ipandi lyenilo akakomelwa u Yesu gwaliho ngunda: u mu ngunda gwenuyo shalimo shigila shipya, gutaali kulaajiwa mo mimba go munhu. 42 Na luulu iki i shigila shenisho shali hihi henaho, buntuula ng'wenumo u Yesu; nguno niyo u lwenulo lwali lushiku lwa kulonja-lonja kwa Bayudaya. 1 A ha lushiku lo kwandya nyuma, u Malia Magadalena akaja u ku shigila dilu makingo, usanga i liwe lyinjiagwa a ha shigila. 2 Winga ko alipeela ajile kuli Simoni Petelo nu nghemba u ungi, uyo Yesu wali antogilwe. Uukabawila giki, "Bang'winjaga u Seeba u mu shigila, tutamanile himba bantuulaga hali!" 3 Huna u Petelo nu nghemba u ungi ng'wenuyo, bubuuka bajile u ku shigila. 4 Bandya kupeela nhambo pyi bubili wabo. Aliyo u nghemba u ungi unshiga u Petelo, ubiza o kwandya u kushika a ha shigila. 5 Winama kusuula moi, kunu akwilola-lolaga i myenda ya kujikilwa; kwike atingilile mo. 6 Ushika nu Simoni Petelo a ha numa yakwe, u ng'wene ushikila kwingila mo u mu shigila; wibona i myenda umo yali ituulililwe. 7 Ni shitambaala isho shali shikonzeelilwe u ku ntwe gokwe ushibona; i shene shilinga-lingilwe shutuulwa heeke, shiti hamo ni myenda i yingi. 8 Huna nu nghemba u ungi, uyo akashika kwandya a ha shigila, wingila moi; ubona uzunya. 9 Kushisha ikanza lyenilo baali bataali u kushiitegeleja i shandikwa: i giki yali yigelile ajuuke kufuma mu bafu. 10 Huna bushoka kaya a bahemba benabo. 11 Kwike u Malia ulekwa imiilile haho hanze ya shigila akulilaga. Aho alilila giko, winama kulola hangi u mu shigila. 12 Ubabona mo bamalaika babili bazwalile myenda yape, bigashaga aho gwali gulaajiwe u mili go ng'wa ''Yesu: umo wali uko gaali magulu, ungi uko gwali ntwe. 13 Bumuja giki, "Ulililiila ki mayu?" Nanghwe ubawila, "Bang'winjaga u Seeba wane, aliyo natamanile uko bantwalaga!" Aho wahaya giko ugaluka kulolela ku numa, umona u Yesu wimiilaga, aliyo atang'witegelegije giki wali hu ng'wene u Yesu. 15 Nanghwe Yesu umuja, "Ulililiila ki mayu? Ulikooba ki?" U wei wiganika giki hamo ntumami wa mu ngunda. Ung'wila, "Baba ulu wang'winjaga niwilage uko wantuulaga, nanjile ko!" 16 Huna u Yesu ung'witana, "Malia!" Ungalukila ung'witana mu Shihebulania, "Laboni!" (makulu gaho, "Nangi!") 17 U Yesu ung'wila, "Yaya u kunidimiila, nguno nataali u kulinha kuja kuli Baba. Aliyo jaga u ku bang'wise, ukabawile giki nalija kuli Baba, uyo ali Sing'we na a bing'we; kuli Mulungu wane, uyo ali Mulungu wing'we na a bing'we." 18 U Malia Magadalena aho washika u ku bahemba ubawila giki, "Bing'we, namona u Seeba uniwila i mihayo yeniyi!" 19 I mhindi ya lushiku lwa kwandya nyuma lwenulo, a bahemba baali bilugalila mu numba, kulwa kubogoha Bayudaya. Bahayimanila u Yesu wimiila ha gati-gati yabo; ubagisha, "Muli mhola!" 20 Aho wamala u kubagisha uboolekeja a makono gakwe, nu lubazu. Bakayega no a bahemba u kumona u Seeba. 21 Na ubawila giki, "Ikalagi mu mhola; umo anitumilile u Baba nu nene nalimutuma giko a bing'we." 22 Aho wamala u kuhaya i yeniyo ubahaahila; huna ubawila giki, "Ng'wanukulagi Moyo Ng'wela. 23 Bose-bose abo mukubalekeja shibi shabo bakubiza balekejiagwa, ulu ng'ubatunga numho batungagwa." 24 Aliyo umo wabo abo ikumi na babili, lina lyakwe Tomaso, lina lingi witanagwa Didumo, u ng'wene osangwa alinduhu aho aliza u Yesu. 25 Na luulu bung'wila a bahemba biye, "Twamonaga u Seeba," u wei ubawila giki, "U nene natiko u kuzunya ulu natagabonile a malanda ga mizumali u mu makono gakwe, nugakuumya na kugakuumya na lwala lone; hangi nutuula nu nkono gwane a ha lubazu lokwe!" 26 Ha numa ya shiku inaane, a bahemba busangwa bali mu kaya hangi, ni milyango ilugalilwe, lelo nu Tomaso ali hamo nabo; kwimanila u Yesu wimiila ha gati-gati yabo: ubagisha hangi, "Muli mhola!" 27 Huna ung'wila u Tomaso giki, "Enhaga u lwala lwako aha ugalole a makono gane, wenhe nu nkono gwako ugutuule a ha lubazu lone, uzunye ooye u kuhana-hana." 28 U Tomaso unshokeja aling'wila, "Seeba wane na Mulungu wane!" 29 Nanghwe u Yesu ung'wila, "Hu wazunya iki wanibona? Aliyo bali na mbango abo bakazunyaga nuulu aho bataali u kubona." 30 U Yesu wabeeja shimanikijo shingi no u ku butongi bo bahemba bakwe. Isho shitandikilwe u mu shitabo shenishi, shiliho shingi. 31 Aliyo i shenishi shandikilwe kulwa kumugunaana, muzunye giki u Yesu ali Ng'wana wa ng'wa Mulungu, ulu ng'uzunya mukupandika bupanga u mu lina lyakwe. 1 Hanuma hangi u Yesu akiita wiyoolecha u ku bahemba bakwe baali ku nyanza ya Tibelia. U mu kwiyoolecha kwakwe i mihayo yali giki: 2 u Simoni Petelo wali hamo na Tomaso, uyo witanagwa Didumo, na Natanaeli u muna Kana ya Galilaya; hamo na ba ng'wana Zebedayo, na bahemba bangi babili. 3 Huna u Simoni Petelo ubawila a biye giki, "Bing'we bagosha, naja kutega ndilo u nene." Nabo bung'wila, "Nise tulija hamo nangho!" Nghana buja buukingila mu lyato. Aliyo u bujiku wenubo batagwashije shose-shose. 4 Aho wela i dilu, bahayimanila u Yesu wimiila a ha ng'walo; kwike a boi a bahemba batang'witegelegije giki hu wali ng'wene u Yesu. 5 Ubahamukila uhaya giki, "Bing'we basumba, muli na shiliwa shose-shose?" Nabo bunshokeja, "Mm yaya!" 6 Ubawila, "Tegagi u ntego a ha lwandi lwa bulyo bo lyato aho, mukugwasha!" Na nghana aho bagutega, bulemeelwa nu kuguzubula kulwa wingi bo ndilo. 7 Huna u nghemba uyo Yesu wali antogilwe ung'wila u Petelo giki, "Bebe hu ng'wene u Seeba u ng'wenuyo!" U Simoni Petelo aho wigwa giki u ng'wenuyo wali Seeba, witunga ng'wenda; nguno wali duuhu, huna wiponeja mu nyanza. 8 Aliyo a bahemba a bangi bushikiila bo lyato baliguduta u ntego go ndilo, nguno baali bati kule nu ng'walo. Boli bu kule bo magulu giti igana. 9 Aho bashika a ha ng'walo busanga moto gwa makala gobachiagwa, a higulya yago iliho ndilo na ngati. 10 U Yesu ubawila giki, "Enhagi aha ndilo jimo ijo ng'wagwasha haha." 11 U Simoni Petelo uja uukaguduta u ntego ugwenha ha ng'walo; gwali gokala pa, ndilo nhaale-nhaale igana na makumi atano n'idatu. Aliyo nuulu iki gwali gokala giko, nahene gutatandukile! 12 Huna u Yesu ubawila giki, "Nzugi aha mulye." Aliyo nuulu umo wa bahemba atagimile kumuja, "Uli nani?" Nguno bakamana giki hu ng'wene u Seeba. 13 U Yesu wiza ugusola u ngati ubinha; ni ndilo wita giko. 14 U lwenulo lubiza lukangala lo kadatu u Yesu kwiyoolecha u ku bahemba bakwe kufuma a h'ikanza lya bujuuko. 15 Bahayumala u kulya, u Yesu umuja u Simoni Petelo giki, "Simoni ng'wana Yohana, u bebe unitogilwe kubatinda a benaba?" Ung'wila, "Alichene Seeba; u bebe umanile giki nakutogilwe." Ung'wila, "Balishage a baana ba ngholo bane." 16 Umuja hangi lo kabili, "Simoni ng'wana Yohana, unitogilwe?" Nanghwe ung'wila, "Alichene Seeba; umanile nakutogilwe." Ung'wila "Jidiimage i ngholo jane." 17 Umuja hangi lo kadatu, "Simoni ng'wana Yohana, unitogilwe?" Nose u Petelo upinihala, nguno u Yesu akamuja lukangala lo kadatu giki, "Unitogilwe?" Na ung'wila, "U bebe Seeba umanile pyi i yose, umanile gete i giki nakutogilwe." Huna u Yesu ung'wila, "Jilishage i ngholo jane. 18 Kwike nalikuwila gwa nghana giki, aho utaali uli nsumba ukumanitunga bebe ng'wenekili waja uko utogelilwe. Aliyo ulu ulanamhaale, ukugagoloola a makono gako, na munhu ungi akutunge akutwale uko utatogilwe kuja." 19 U mukuguhaya u gwenuyo, akoolecha umo akuchila u Petelo, kulwa kunkuja Mulungu. Aho wamala kuhaya giko ung'wila; "Nilondeelage." 20 U Petelo aho wikibuka umona u nghemba uyo Yesu wali antogilwe, uyo h'ikanza lya shiliwa wali wigasha wihela nanghwe haho bbihi; umuja na giki, "Seeba nani uyo akukulodeela?" U ng'wenuyo nanghwe wakuubijaga. 21 U Petelo aho wamona u nghemba ng'wenuyo ung'wila u Yesu giki, "Seeba al'uyu nanghwe hangi ginehe?" 22 U Yesu ung'wila "I gisi guliho mhayo ki u kuli bebe, ulu nubiza natogilwe u ng'wenuyu ashinge ho kushisha nashoke? U bebe ng'wene nilondeelage duhu!" 23 Huna u mu badugu gukumuka gwa giki u nghemba ng'wenuyo atucha! Aliyo u Yesu atahayile giki atucha. Akahaya duhu giki, "I gisi guliho mhayo ki u kuli bebe, ulu nubiza natogilwe u ng'wenuyu ashinge ho kushisha nashoke?" 24 U nghemba u ng'wandiki wayo i mihayo yeniyi hu ng'wene u mbona wayo, na hangi tumanile giki u bukaaniji bokwe buli bo nghana. 25 Na yingi mingi iliho iyo wabeeja u Yesu; ulu ni kwandikwa pyi i yose buli gwene gumo-gumo, naliganika nuulu i si yenekili ni itadugije u kushibuucha i shandikwa: Alichene! 1 Baba Teofilo, i mihayo ya kwandya iyo naamalile kukwandikila, yoolekije pyi iyo wiyitaga u Yesu, ni yiyo walangaga, kufuma ha wandijo wa butumami bokwe, 2 kushisha aho akanukulwa ng'wigulu; u mu lushiku ulo akabinha shilagilo mu nzila ya ng'wa Moyo Ng'wela, a banhu abo wali wabasola kubiza batung'wa. 3 Aho lyabita i likanza lya kuluhiwa kwakwe, jikashika shiku makumi ane akumanagiyoolecha u ku banhu benabo, mu shimanikijo shabuyaga, isho shitiko kuhalalijiwa. Jukwila i nghangala akwiyoolechaga giki ali mpanga, wabasomboolela na mihayo ya butemi bo ng'wa Mulungu. 4 U ng'wikanza ilo wali hamo nabo, akabakomeleja ubawila giki, "Mutizinga i Yelusalemu; aliyo shilindiilagi i shakwinha isho wang'wisagija u Baba, git'umo ng'wigwilile kufuma kuli nene. 5 Nguno u Yohana wabatiijaga na minzi, aliyo aho jitaali kubita shiku ningi, a bing'we mukubatiijiwa muli Moyo Ng'wela." 6 Huna aho bibilinga hamo bumuja giki; "Seeba, angu mmho lyashikaga luulu i haha i likanza, ubashokeje u butemi a Baisilaeli?" 7 Nanghwe ubawila, "Guti gwing'we u gwa kwimana i ya kajile na kagalukile ka makanza, iyo Baba ayituulile mu budula bokwe. 8 Aliyo ulu alang'wiziile u Moyo Ng'wela mukwanukula nguzu; mubize bakaaniji bane u mu Yelusalemu, ni Buyudaya i yose, ni Samalia; kushika ku ngelelo ya si." 9 Aho ataali uhaya i mihayo yeniyo, bahayimanila obuuchiwa balolile; ilunde lyunshikija, boya u kumona. 10 Baali bataali bakalalilile ng'wigulu, u ng'wene ubiza omalaga kuja, kwimanila bimiila haho nabo banhu babili bazwalile shizwalo shape. 11 Bubawila giki, "''Bing'we bana Galilaya, nibuli ng'wimiilaga ng'ukalalila ng'wigulu? U Yesu uyo wamala kwanukulwa ng'wigulu kufuma ku bing'we ng'wenuyu, akwiza hangi git'umo ng'wamonelaga ajile ng'wigulu giko." 12 Huna bushoka Yelusalemu, binga u ku lugulu ulo lukitanagwa lo mizeituni; luli hihi ni Yelusalemu, giti lugendo lwa ha sabato. 13 Aho bashika bingila mu chumba sha ku golofa; h'uko buyikala: baali ba Petelo na Yohana na Yakobo na Andelea, Filipo na Tomaso, Batolomayo na Matayo, Yakobo ng'wana Alifayo na Simoni Zelote na Yuda ng'wana Yakobo. 14 Pye a benaba baali na moyo gumo gwa bukomeezu mu kulomba gwa-gwa-gwa. U ng'wigele lyenilo baalimo na bakima; hamo nu Malia u nina wa ng'wa Yesu, na a baana ba ng'wawe u Yesu. 15 Huna u mu shiku jenijo, u Petelo wimiila u ng'wigele lyabo a badugu, (baali giti igana na makumi abili); uhaya giki, 16 "Bing'we bababa badugu bane, yali igelile shishikiile i shandikwa isho shihayiwe na Moyo Ng'wela kubitila muli Daudi, kunghaya u Yuda, uyo akabatongeela abo bakandima u Yesu. 17 Nguno nanghwe wali abalilwe hamo nise, wali na ngabo u mu nimo gwenuyu." 18 (U munhu ng'wenuyo akapandika mheela mu nzila ya nhungwa jakwe jabubi, witumamila kugula itongo; uukitaalika ha si ng'wenumo, utanduka i nda, widika pyi u bula bokwe! 19 U mhayo gwenuyu aho gwamanika u ku bana Yelusalemu a bose, bulitana i litongo lyenilo mu lulimi lwabo giki Akelidama, makulu gaho itongo lya mininga.) 20 "Nguno u mu shitabo sha Zabuli handikilwe giki, 'U wikalo bokwe bulekwe dalali, niyo atizuzenga mo munhu ungi;' na giki, 'U nimo gokwe gusolwe na ungi.' 21 "Ali luulu, u mu banhu abo bajaga hamo nise buli kwene u ng'wikanza i lyose ilo Seeba Yesu wingilaga na kufuma hamo nise; 22 kwandija mu shiku ja bubatiija bo ng'wa Yohana, kushisha aho watwalililwe ng'wigulu utwingila, shiigelile umo wabo abize hamo nise u mu kubukaanila u bujuuko bokwe." 23 Huna busola banhu babili, umo wabo Yosefu, lina lingi witanagwa Balisaba, nuulu Yusto; na Matiya. 24 Hanuma bulomba balihaya, "Seeba, u bebe wimanile i myoyo ya banhu bose, toolekejage uyo ulinsola u mu babili benaba; 25 uyo igeleelilwe agusole u ng'wanya gwa butumami nu butung'wa wenubu, ubo wabulekile Yuda, uja kwipandi lyakwe ng'wenekili." 26 Huna bubatuligija mbale, yungwila Matiya, ubalwa kubiza umo wabo a batung'wa abo ikumi na umo. 1 Lushika lushiku lo Pentekosite, busangwa pye a bose bali hamo, ng'wipandi limo. 2 Bahayimanila gwigela nfuutumo, giti gwa nyaga ntaale gulifuma ng'wigulu; guyokaja pyi i numba umo baali bigasha. 3 Jubilongela ja kubiza giti ndimi ja moto jigabanikile, jubikalila buli ng'wene. 4 Pye a bose bokajiwa na Moyo Ng'wela, bandya kuyomba mu ndimi jingi, git'umo Moyo akabinha kuyomba. 5 U mu Yelusalemu baalimo Bayudaya; banhu batungilija ba kufuma mu si jose ijo jili ha silili y'igulu. 6 Aho gwigela u nfuutumo gwenuyo, libilinga ibita itaale lya banhu, bandya kukumya. Nguno aho baliyomba, buli ng'wene obigwaga mu lulimi lwa ng'wawe. 7 Banhu bujinjimala buyukumya baliwila giki, "Bing'we, abo baliyomba benaba, bati bana Galilaya pye a bose? 8 Hama nose ilidulikana ginehe pye a bose twigwe buli ng'wene mu lulimi lo ng'wawe? 9 Bapaliti, Bameedi, Baelami, bana Mesopotamia, na a ba mu Buyudaya umu, na bana Kapadokia, Ponto na Asia, 10 pye na bana Fulugia na Pamfulia na Misili; na bangi ba mhandi ja Libya kuko na Kilene; na bageni ba kufuma Lumi, 11 (Bayudaya na a bahembekwa), Bakileti na Balabu: pyi umo tugelelile tulibigwa baliyomba mu ndimi jise mihayo mitaale ya ng'wa Mulungu!" 12 A bose bakakumya, niyo gubakoya no u mhayo gwenuyo; buli bene buyibuja giki, "Bing'we, mhayo ki u gwenuyu?" 13 Kwike bamo buyudalahija balihaya, "Mm, bakolagwa walwa!" 14 Huna u Petelo wimiila hamo na a biye abo ikumi n'umo; uhamuka n'ilaka lya higulya alibawila giki, "Bing'we bababa Bayudaya, na a bangi pye abo mukwikalaga mu Yelusalemu, nidegelekagi ng'witegeleje umo nalihayila. 15 A banhu benaba batakolilwe walwa git'umo muliganikila, nguno mulibona giki i haha itaali dilu no, sa idatu duhu. 16 Aliyo u gwenuyu hu gwene u mhayo uyo guhayiwe na nghangi Yoeli giki, 17 'U ku shiku ja ku mhelo, alihaya Mulungu, nakubitiila Moyo wane pye a banhu; a bitunja bing'we na a bashike bing'we bakuyuhanga, niyo a badinha bing'we bakuyubona sha koolechiwa, na a banamhala bing'we bakuyuloota shilooti. 18 Hama a batumami bane bagosha na bakima nakubitiila Moyo wane bayuhanga. 19 Huna u kwigulya u ng'wigulu, nakoolecha shakukumya, na a ha silili u mu si nakoolecha shimanikijo; mininga na moto, na kudundumuka kwa lyochi. 20 I liimi likugaluchiwa kubiza giiti, u ng'weji nago gukubiza gwaza giti mininga, aho lutaali kushika u lushiku lo ng'wa Seeba, u lutaale na lw'ikujo. 21 Hanuma ikubiza giki, buli ng'wene uyo ulililiila lina lya ng'wa Seeba akupijiwa.' 22 "Bababa Baisilaeli, idegelekagi chiza i mihayo yeniyi; u Yesu wa Nazaleti ali munhu uyo Mulungu wamalile kung'oolecha hape u ku bing'we, mu nzila ya katumamile ka budula, na kubeeja mihayo ya kukumya, na shimanikijo isho Mulungu walubeejaga muli we aho ali hamo ning'we, git'umo mumanilile bing'we benekili. 23 U munhu ng'wenuyo mukinhwa git'umo kali kahelele ka ng'wa Mulungu na bumani bokwe, u bo kale na kale. Aliyo a bing'we ng'untuula mu makono ga banhu babubi, ng'umulaga! 24 Kwike u Mulungu unjuucha, untungula u mu nguzu ja lufu, nguno yali itadulikanile lwikale lundimile. 25 H'umo nu Daudi alihayila; giki, 'Kufuma kale nakaamonaga u Seeba, buli gwa ali hamo nane, nguno ali ku bulyo bone, nose natiko kunengenyiwa. 26 Huna luulu, i ngholo yane ili na buyegi, nu lulimi lone luli na busangabazu. Nu mili gwane gukwikala mu kwisagilwa, 27 nguno u bupanga bone utubuleka mu kulimu, nu Ng'wela wako utunekanija ashike mu kubola. 28 Wanoolekegije nzila ja bupanga, ukunokaja buyegi, nguno uli hamo nane.' 29 "Ali luulu badugu bane, leki namusomboolele mu kwiyagalula i mihayo ya nkulugenji wise u Daudi. Guli giki, u wei akacha ujikwa, ni shigila shakwe tuli nasho kushisha lelo iyi. 30 Aliyo iki u wei oli nghangi, na oli amanile giki u Mulungu wali wang'wisagija, ung'wilahilila giki akubiza na ng'wingiji wa kufuma mu bubyile bokwe, wa kwigasha h'isumbi lyakwe lya butemi. 31 Akaguloleela u mhayo gwenuyu, uhaya mihayo ya kujuuka kwa ng'wa Kilisto; giki, 'Atalekilwe mu kulimu, nuulu u mili gokwe gutabolile.' 32 U Mulungu wanjuukije u Yesu ng'wenuyu: pye a bise aba tuli bakaaniji bago u mhayo gwenuyu. 33 Wagunguhiwe, ali ku nkono gwa bulyo go ng'wa Mulungu; niyo wang'wanukulile u Moyo Ng'wela kufuma kuli Ise, git'umo kwisagija kuli. Huna washiitaga luulu isho mulishibona na kushiigwa shenishi. 34 Nguno u Daudi atalinhile ng'wigulu, aliyo akahaya giki, 'U Seeba akang'wila u Seeba wane, igashaga ku nkono gwane gwa bulyo; 35 kushisha nabiite a banishi bako kubiza butuulilo bo mhambala jako.' 36 "Nose hu kuhaya giki, pye a Baisilaeli shiigelile bamane hape giki, u Yesu uyo mukankoma ha nsalaba ng'wenuyu, u Mulungu wang'witile kubiza Seeba na Kilisto!" 37 Aho bigwa i yeniyo buching'wa u mu ngholo, bung'wila u Petelo na a batung'wa a bangi giki, "Badugu bise, i gisi luulu twite mhayo ki?" 38 Nanghwe u Petelo ubashokeja giki, "Galukagi, na buli umo wing'we abatiijiwe mu lina lya ng'wa Yesu Kilisto, mukulekejiwa i shibi shing'we, ng'wanukule shakwinhwa; ng'wene Moyo Ng'wela. 39 Nguno u kwisagija kwenuku, kuliho kulwa nguno ying'we na baana bing'we, pye na a banhu a bangi, abo Seeba Mulungu wise alabitane; nuulu bubiza bali kule no." 40 Akabinha na bukaaniji bungi mu mihayo mingi, ubakomeleja alihaya giki, "Ipijagi ng'winge u mu shibyalilwe i shabubi ishi!" 41 Abo bakagwanukula u mhayo gokwe bakabatiijiwa; u mu lushiku lwenulo biyongeja banhu giti shihumbi shidatu. 42 Bakabiza bakomeezu no u kwilanga iyo yalangagwa na batung'wa; hamo na mu kusangila, na kumega ngati, nu mu kulomba. 43 Pye a banhu bugwilwa booba butaale, nguno mihayo ya kukumya na shimanikijo shingi shuyigela; buyubeeja a batung'wa. 44 A bazunya baali mu kikalile ka bumo pye a bose, ni shikolo basangilaga i shose. 45 Ni shikolo shabo buyujinja bagabanha i sabo, buli ng'wene wapandika ja kungunaana kulenganila na makoye ayo ali nago. 46 Buli lushiku bibilingaga u mu hekalu na moyo gumo; na bajaga bakumegaga ngati mu buli kaya, ni shiliwa basangilaga na moyo gwa buyegi na bumo, 47 kunu bakunkumilijaga Mulungu, na kuyegelwa na banhu bose. U Seeba ongejaga buli lushiku abo bapijiagwa. 1 Lushiku lumo makanza ga sa kenda, Petelo na Yohana bajaga mu Hekalu kujulomba. 2 Waliho ngosha nemehazu kufuma mu nda ya ng'wa nina, wabuuchiagwa buli lushiku, wiza watuulwa ha nyango gwa hekalu, gwaliho gwitanagwa "Nsoga." Huna a banhu ulu balingila u mu hekalu, wayulomba bang'winhe shose-shose. 3 Aho wababona a ba Petelo nu Yohana begeela kwingila u mu hekalu, ubalomba bang'winhe shikolo. 4 Nabo a ba Petelo nu Yohana bunkalalila; huna bung'wila giki, "Bebe alitulolage!" 5 Nghana ubalola, kunu alisagilwa kwanukula shikolo kufuma kubo. 6 Aliyo u Petelo ung'wila giki, "U nene nati na sabo nuulu hela, kwike nakukwinha isho nali nasho. Mu lina lya ng'wa Yesu Kilisto wa Nazaleti, buukaga ushimize." 7 Huna undima u nkono gwa bulyo, ungungumula; i likanza lyenilo uguzuhiwa u mu mhambala, nu mu maguha ga mu shing'ongwa shakwe. 8 Ubuuka, wikindika; wandya kushimiza. Wingila nabo u mu hekalu akushimizaga kunu usata-sata na kunkumilija Mulungu! 9 Pye a banhu bumona alishimiza, kunu akunkumilijaga Mulungu. 10 Bung'witegeleja giki, hu ng'wene uyo wikalaga igashije akwilombelejaga ha nyango gwa hekalu uyo gukitanagwa Nsoga. Bakakumya no, gubajinjimaja u mhayo uyo gukang'wilongela gwenuyo. 11 Uyo akapijiwa kufuma mu bulemehazu ng'wenuyo, akikala abadimile a ba Petelo nu Yohana, nose bushika ng'wibindo litanagwa lya ng'wa Solomoni. A banhu bakakumya no, pye a bose buyupeela bajile mo. 12 U Petelo aho wababona a banhu ubawila giki, "Bing'we bababa Baisilaeli, nibuli muligukumya u mhayo gwenuyu, nuulu nibuli mulitukalalila a bise giti twagwitaga na budula wise, nuulu giki u munhu ng'wenuyu twang'winhaga budula bo kushimiza kulwa wela wise? 13 U Mulungu wa ng'wa Abulahamu na Isaka na Yakobo; u Mulungu wa bakulugenji bise, wangunguhije u Ntumami wakwe u Yesu, uyo mukanodeela, na kunema ku butongi bo ng'wa Pilato, nuulu iki u Pilato ng'wenekili wali wamala kulamula giki antaligule. 14 Aliyo a bing'we ng'unema u Ng'wela na Ntungilija, ng'ulomba kwinhwa munhu mulagi. 15 Lelo u Ng'winhi wa bupanga ng'umulaga, aliyo u Mulungu wanjuukije kufuma mu bafu, hama a bise hu tuli bakaaniji bakwe. 16 Huna luulu, kulwa kulizunya i lina lya ng'wa Yesu, u munhu uyu muumanile na kale ng'wenuyu mulimona waguzuhiagwa mu lina lyenilo. U mhayo gwa kulizunya i lina lyenilo hu gwene uyo gwang'winhaga mhola nshikanu giki ku butongi wing'we! 17 Kwike badugu bane, namanile giki a bing'we na a batongeeji bing'we ng'wiyita i yeniyo mu butumana. 18 Aliyo u mu giko gukashikiila u mhayo go ng'wa Mulungu, u gwa kuluhiwa kwa ng'wa Kilisto wakwe, git'umo wali wahayila kufuma kale, mu nzila ya bahangi bose. 19 Ali luulu, galukagi ng'winge u mu shibi shing'we, shijimanguchiwe; makanza ga kwifuujiwa gize kufuma kuli Seeba. 20 Antume u Yesu Kilisto, uyo ahelilwe kulwa nguno ying'we kufuma kale na kale, 21 uyo shing'wigeleelilwe kwikala ng'wigulu kushisha gashike a makanza ga shikolo shose kugaluchiwa shibize hangi git'umo shaali na kale; umo Mulungu ahayilile kufuma kale, mu nzila ya bahangi bakwe beela. 22 Nguno u Musa akahaya giki, 'U Seeba Mulungu wing'we akumubuukija kufuma mu badugu bing'we nghangi wa kubiza giti nene; u ng'wenuyo shiigelile mung'wigwe mu yose iyo alamuwile. 23 Munhu ose-ose uyo atung'wigwa u nghangi ng'wenuyo, akukenaagulwa injiwe gete u mu banhu.' 24 Pye a bahangi, kufuma kuli Sang'weli, na a babo bakalondeela ha numa yakwe, bajihayaga na kujikumucha i shiku jeniji. 25 A bing'we muli baana ba bahangi, na ba bulagane ubo Mulungu akabeeja na bakulugenji bise; git'umo akang'wilila Abulahamu giki, 'Pyi i ng'anda ja mu si jikwilukilwa mbango mu nzila ya bubyile wako.' 26 U Mulungu aho wanjuucha u Ntumami wakwe akantuma ku bing'we tame, giki anekeje na kung'winha mbango buli ng'wene uyo alagaluke kwinga mu shibi shakwe." 1 A ba Petelo nu Yohana aho bataali bubalomeela a banhu, kuhayimanila babasanga ho bagabiji na Basadukayo, hamo na ntaale wa balanghani ba hekalu. 2 Baali bapembeka na bupelanu kibi no, nguno babalangaga a banhu na kubalomeela mhola ja bujuuko bo bafu, mu lina lya ng'wa Yesu. 3 Aho bashika bubadima; kwike iki yali mhindi buukabalugalila giki balanghanwe kushisha ntondo yaho. 4 Aliyo abo bakagwigwa u mhayo gwabo bakazunya, i lisaabu lya bagosha lyushika giti shihumbi shitano. 5 Aho wela i ntondo yaho i dilu, a basugi na a banamhala na a balangi ba shilagilo bibilinga u mu Yelusalemu. 6 (U ntaale wa bagabiji, u Anasi, waliho; nu Kayafa, na Yohana na Isikanda; pye a ba luganda lwa ntaale wa bagabiji). 7 Aho babenha bubimilija, huna bubabuja giki, "U mhayo gwenuyo mukagwita mu budula ki, na mu lina ki?" 8 U Petelo ubashokeja kunu okajiagwa na Moyo Ng'wela; ubawila giki, "Bing'we basugi ba banhu, na a bing'we banamhala, 9 i lelo yeniyi ulu tuligisilijiwa kulwa nguno ya mhayo gwawiza uyo witililwe u munhu uyo wali nemehazu, giki wapijiwe ginehe; 10 a bing'we pye a bose managi, na a Baisilaeli a bose bamane, giki u munhu uyo imiilile ku butongi wing'we ng'wenuyu, ali mpanga wa gili-gili mu lina lya ng'wa Yesu Kilisto wa Nazaleti, uyo mukankoma ha nsalaba; aliyo u Mulungu wanjuukije kufuma mu bafu. 11 Huna ng'wene uyo ali Iwe ilo mukalidalaha a bing'we bazengi, ilo lyabizile lya kwigoloolela i numba. 12 Niyo butiho bupiji muli munhu ungi ose-ose, nguno nduhu lina lingi hangi pye a hose a ha silili y'igulu ilo binhwa a banhu, giki shitwigeleelilwe kupijiwa mulyo." 13 Aho babubona u bugimu bo ng'wa Petelo nu Yohana, budeeba ni giki baali banhu batalangilwe, bakakumya no; aliyo bubitegeleja giki bikalaga hamo na Yesu. 14 Bakagayiwa u gwa kuhaya, nguno bamonaga nu munhu uyo wali wapijiwa, imiilile hamo nabo a ba Petelo nu Yohana. 15 Huna bubalagila kufuma hanze, binga u ng'wibanza; a boi buguhoyela u mhayo gwenuyo bu maasaga. 16 Buhaya giki, "I gete tubiite ginehe a banhu benaba? Nguno pye a bana Yelusalemu bamanile hape giki baabeegije shimanikijo shitaale, isho tutadugije kushijimangucha? 17 I gete tubalemejagi u kuyomba na munhu ose-ose u mu lina lyenili, u mhayo gwenuyu gutizongeja kusambaala mu banhu bose." 18 Huna bubitana bubalemeja batizulihaya nuulu hado i lina lya ng'wa Yesu, nuulu ni kulanga duhu u mu lina lyenilo yaya! 19 Nabo a ba Petelo nu Yohana bubashokeja buhaya giki, "Lamulagi bing'we benekili, ulu gutungiligije u kuli Mulungu u gwa kung'wigwa bing'we kutinda kung'wigwa Mulungu. 20 Nguno a bise dutudula u kuleka u kwisomboola iyo twamalile kwibona na kwiyigwa." 21 Bongeja kubakanga, huna bubalekela buja, aliyo batabonile nzila ya kubinha nsango, kulwa nguno ya banhu, iki pye a bose bankumilijaga Mulungu kulwa mhayo uyo gwali gwilonga gwenuyo. 22 Nguno u munhu uyo wali witilwa i shimanikijo shenisho wali ntaale, wa myaka ikilile ha makumi ane. 23 Aho balekelwa buja u ku bichabo, buukabawila iyo bakawilwa na a bagabiji bataale na a banamhala. 24 Aho bigwa, pye a bose bumuukija Mulungu a malaka gabo buhaya giki, "Seeba, hu bebe uli nseemi walyo i ligulu ni si, pye na a manyanza, ni shose isho shilimo. 25 Bebe ng'wenekili ukalungalunga mu nguzu ja ng'wa Moyo Ng'wela kubitila mu nomo go ng'wa siswe Daudi, u ntumami wako; ukahaya giki, 'Nibuli a mahanga gakupelanaga, na a banhu bakulyaga gwinda ya dalali? 26 A batemi ba mu si bakulomanaga; na a basugi bakwibilingaga mabanza mabanza giki bilwishe nu Seeba, hamo nu Kilisto wakwe!' 27 "Nguno nghana u Helode nu Pontio Pilato, na a Baisilaeli, bakikuminga u mu nzengo uyu, hamo na banhu ba mahanga, buniila gwinda u Ntumami wako ng'wela, u Yesu, u Milwa-maguta. 28 Bung'witila iyo bebe ng'wenekili wihelile na nkono gwako kufuma kale giki ikubiza ho. 29 Ali luulu Seeba, galolage a makango gabo i haha, a batumami bako ubinhe bugimu wa kugusomboola u mhayo gwako. 30 Gugoloolage u nkono gwako kulwa kupija, na koolecha shimanikijo; mihayo ya kukumya ibeejiwe mu lina lya ng'wa Yesu, u Ntumami wako ng'wela." 31 Aho balomba giko, i lipandi lyenilo aho baali lyutinginyiwa, pye a bose bokajiwa na Moyo Ng'wela. Bugulomeela mu bugimu u mhayo go ng'wa Mulungu. 32 U ng'wibita lya bazunya, pye a bose baali na ngholo imo, na moyo gumo; wali atiho nuulu umo wabo wa kuhaya giki i sabo iyo wali nayo yali yakwe ya ng'wenekili. Aliyo pyi i shikolo shali sha busangi. 33 A batung'wa baali na nimo ntaale gwa kubukaanila u bujuuko bo ng'wa Seeba Yesu. Pye a bose baali ha silili ya mbango ja ng'wa Seeba. 34 Wali atiho nuulu umo wabo uyo wakoyiagwa makoye ga bugayiwa, nguno abo baali na numba nuulu migunda bakayujinja bajenha i sabo ijo bapandikaga, 35 biza bajituula ku butongi wa batung'wa jagabanhyiwa; buli ng'wene wapandika kulenganila na makoye gakwe. 36 Waliho munhu umo lina lyakwe Yosefu; wa luganda lo Balawi, muna Kupulo. A batung'wa baali bang'wilika lina lya Balinaba, makulu gaho nunguja wa banhu. 37 U munhu ng'wenuyo wali na ngunda, ugujinja; isho akapandika pyi i shose ushenha, wiza ushituula ku butongi wa batung'wa. 1 Aliyo waliho munhu nebe, lina lyakwe Anania na nke okwe Safila; u ng'wene ohayujinja u ngunda gokwe, 2 ulekeela ibudika lya sabo iyo akapandika, giki inonghe wei ng'wenekili, nu nke ubiza amanile! I libudika ilo likasaaga ulisola ulitwala ku batung'wa. 3 Aliyo u Petelo ung'wila giki, "Bebe Anania, nibuli u Shetani okalaga u mu ngholo yako, nose wabisaga ibudika lya sabo iyo wapandikile u mu mpango gwa ngunda, giki unembe u Moyo Ng'wela? 4 I sabo yeniyo, aho yali mu nkono gwako yali iti yako? Na a haho wijinja yali iti mu budula wako? Nibuli wabisaga mhayo guli giko u mu ngholo yako? Utalembile banhu, wanembaga Mulungu!" 5 U Anania aho wigwa i mihayo yeniyo ugwa, ucha! Abo bakigwa bakagwilwa booba butaale no. 6 Basumba bubuuka bungolanya, bunfunya hanze, buukanjika. 7 Aho lyabita ikanza lya sa giti idatu, wiza nu nke, nanghwe wingila; kwike usangwa ataali u kwimana iyo yagwaga. 8 U Petelo ung'wila nanghwe giki, "Bebe aliniwilage, i sabo yeniyi, h'iyo ng'wapandikile aho ng'wagujinja u ngunda?" Nu ng'wene uhaya, "Alichene, h'i yene!" 9 U Petelo ung'wila, "Aliyo nibuli ng'walomanaga kungema u Moyo wa ng'wa Seeba? Managa giki a ha nyango henaho, galiho magulu ga banhu bajaga kunjika u ngoshi wako, nu bebe bakukubuucha!" 10 Nanghwe i likanza lyenilo ugwa ha si u ku magulu ga ng'wa Petelo, ucha! Bahayingila a basumba bunsanga waacha; bumucha nanghwe buukanjika, bung'wiheja nu ngoshi wakwe. 11 I kanisa i yose yugwilwa booba butaale, pye na a bangi abo bakayigwa i yeniyi! 12 A batung'wa bakayubeeja na makono gabo shimanikijo na mihayo mingi ya kukumya u mu banhu; a bose bibilingaga na moyo gumo ng'wibindo lya ng'wa Solomoni. 13 Aliyo u mu bangi wali atiho nuulu umo wa kugima kwisangija nabo; kwike ahene a banhu babakumilijaga. 14 Hama a bazunya bakongeja u kukwila; nguno mabita ga bagosha na bakima gakayungalukila Seeba. 15 Nose a banhu buyubenha na basaatu bababuukije ha buliili nuulu ha shilago, biza babatuula hihi na nzila, giki ulu alibita u Petelo guyubakuumya bamo babo nuulu nengeeji gokwe duhu. 16 Bangi buyufuma na ku mizengo yingi, iyo yali hihi-hihi na Yelusalemu, balibenha bababuukije a basaatu na a babo bakoyiagwa masamva; pye bapilaga. 17 Huna u ngabiji ntaale ubuuka osaayaga kingi nasho, hamo na a b'igele lya Basadukayo abo baali nanghwe. 18 Bushika bubadima bo hape-hape a batung'wa, buja buukabasoosela mu jeela. 19 Aliyo i bujiku wiza malaika o ng'wa Seeba, ugulugula u nyango gwa ha jeela. Ubatongeela abafunije kuja hanze, huna ubawila giki, 20 "Jagi u mu hekalu mukabalomeele a banhu pyi i mihayo ya bupanga wenubu." 21 Aho bigwa giko nghana bubuuka dilu makingo, buja u mu hekalu buukandya kulanga. U ngabiji ntaale aho wiza na a babo baali nanghwe, bulibilinga i libanza, na a basugi ba Baisilaeli a bose bubiza ho; huna butumija u ku jeela giki bakenhwe a batung'wa. 22 Aliyo a bashilikale aho bashika ko batabasangile u mu jeela, bushoka biza bujifunya i mhola. 23 Buhaya giki, "I jeela twisanga ilugalile chiza no, na a balanghani bimiilaga a ha milyango, kwike twahayulugula tutasangile mo munhu u mu gati!" 24 U ntaale wa balanghani ba hekalu na a bagabiji bataale aho bagwigwa u mhayo gwenuyo buzwangana, buyiganika giki himba bakubiza bagwilagwa mhayo ki! 25 Wiza munhu nebe ubawila giki, "Alibalolagi abo ng'wali ng'wabatuulile mu jeela, babo bali mu hekalu bimiilaga balibalanga banhu!" 26 Huna uja u ntaale wa bashilikale na balanghani ba hekalu, buukabenha; kwike iti bo nguzu, nguno bakogoha giki a banhu bakubaponda mawe. 27 Aho babenha, bushikila kubimilija u ng'wibanza. Huna u ntaale wa bagabiji ubabuja 28 alihaya giki, "Bing'we, tutamulemegije tumuwila giki yaya u kulanga hangi u mu lina lyenilo? Hama iki hu mulibona luulu giki i haha pyi i Yelusalemu ng'wiyokajaga mamihayo ging'we ayo mukulangaga, nose a mininga gakwe u munhu ng'wenuyo mulihaya kutubilija bise!" 29 Huna u Petelo na a batung'wa biye bushosha giki, "A bise itwigeleelilwe tung'wigwe Mulungu kutinda banhu. 30 U Mulungu wa bakulugenji bise wanjuukije u Yesu uyo mukamulaga bo kunungeleja ha linti. 31 U Mulungu wangunguhije u Munhu ng'wenuyo, i haha ali ku bulyo wakwe, Ntemi na Mpija kulwa kubinha a Baisilaeli budula bo kugaluka na kulekejiwa shibi shabo. 32 A bise tuli bakaaniji bayo i mihayo yeniyi, nu Moyo Ng'wela uyo Mulungu akubinhaga buli bene abo bung'wigwa." 33 Aho bigwa giko, buching'wa u mu ngholo jabo, bubona giki bababulage. 34 Aliyo u ng'wibanza ng'wenumo walimo Nfalisayo nebe, nangi wa shilagilo, lina lyakwe Gamalieli. U munhu ng'wenuyo baali bankugije pye a banhu. Huna wimiila ulagila bafunyiwe hanze a banhu benabo kakanza kado. 35 Uliwila i libanza giki, "Bing'we bababa Baisilaeli, ilanghanagi umo mulihaya kubiitila a banhu benaba. 36 Nguno aho jitaali u kushika i shiku jeniji, akilonga munhu nebe; Teuda, uyuja akwigimba-gimbaga giki shadiima. Na nghana akapandika bahemba: bagosha ba kushika giti magana ane; aliyo akabulagwa, na a bahemba bakwe pye a bose busalanghana, gugaya nu yuyo wagwitaga. 37 Aho wabita u ng'wenuyo, wigela hangi ungi u mu shiku ja banhu kwandikwa; wali Yuda muna Galilaya. Nanghwe uduta banhu, aliyo nu ng'wene akayagala, abo baali bang'wigwile busalanghana pye a bose. 38 Nose u nene nalimuwila i haha giki, lekanagi nabo gete a banhu benaba, ng'ooye u kwikala mukubakuubilijaga. Nguno i liganiko lyenili nuulu u nimo gwenuyu ulu gubize gufumile ku banhu gukucha duhu. 39 Aliyo ulu gufumile kuli Mulungu, mutudula u kugukenaagula na hado yaya; ilanghanagi mutizubiza mukwilwishaga na Mulungu!" Nghana bung'wigwa. 40 Huna bubitana a batung'wa, bubatula mbooko; hama bubalemeja u kulihaya i lina lya ng'wa Yesu, bubalekela buja. 41 A batung'wa binga u ng'wibanza bayegaga no, nguno bakabona bisaabagwa giki bigeleelilwe kugoolwa kulwa lina lya ng'wa Yesu. 42 Bakongeja kuyuja buli lushiku u mu hekalu kulanga, hama batooyile nu kuja hose-hose u mu kaya ja banhu bakulomeelaga ya ng'wa Kilisto Yesu. 1 U mu shiku jenijo aho bakwila a bahemba, bukilonga budugumi. A Bayudaya ba Shiyunani buyubadugumila a Bayudaya ba Shihebulania, nguno a bachilwa babo bakayubitiilwa u kugunaanwa u mu mihayo ya buli lushiku. 2 Huna luulu ab'ikumi na babili bubitana pye a bahemba buhaya giki, "Iti yawiza a bise tuguleke u nimo gwa kugulanga u mhayo go ng'wa Mulungu, tuyulonja mihayo ya shiliwa. 3 A bing'we badugu solanhyagi banhu mpungati u mu bing'we, tubatuule a ha nimo gwenuyu. Babize bakukaanilagwa giki bokajiwe na Moyo, hangi bali na witegeleja. 4 Lelo a bise bene tukomeeje u kugwita u nimo gwa kulomba na kugulomeela u mhayo." 5 I liganiko lyenilo lyubayeja pye a badugu; bunsola Stefano, munhu wa kuzunya na okalile Moyo Ng'wela, na Filipo na Pilokolo na Nikanola na Timona na Palimena na Nikolao, nghembekwa wa Antiokia. 6 A banhu benabo bubenha u ku batung'wa, bubalombela na kubatuulila makono. 7 Ha numa ya henaho, u mhayo go ng'wa Mulungu gongeja u kuja gukusambaalaga; ni lisaabu lya bahemba u mu Yelusalemu lyongeja u kukula, na bagabiji bingi buyugwanukula u kuzunya kwenuku. 8 Huna u Stefano kulwa kokajiwa nguzu na budula, uyubeeja mihayo ya kukumya na shimanikijo shitaale u mu banhu. 9 Kwimanila bigela banhu balebe ba ng'wisinagogi litanagwa lya Wiyabi, na bana Kilene na Isikandelia, na bana Kilikia, na bana Asia; buyung'wihalalija u Stefano. 10 Kwike batawimilile u witegeleja bo kasomboolele kakwe, nu Moyo uyo wali muli we. 11 Banoga nose bukobya banhu bubahana; bahaye giki, "U ng'wenuyu twang'wigwile alinsondagula u Musa nu Mulungu!" 12 Bubabipya a masala a banhu na a banamhala, pye na a balangi ba shilagilo; biza bundima u Stefano buntwala kwibanza. 13 Butuula bakaaniji balomolomo; buhaya giki, "U munhu ng'wenuyu alemile gete u koya u kulisondagula i lipandi lyeela ili, ni shilagilo. 14 Nguno twang'wigwile alihaya na giki, angu u Yesu wa Nazaleti ng'wenuyu akulikenaagula i lipandi lyenili, ajigaluche ni nhungwa ijo twalekelwa na Musa!" 15 Pye abo baali bigashije u ng'wibanza aho banola u Stefano, bububona u bushu bokwe bobizaga giti bo ng'wa malaika. 1 U ntaale o bagabiji umuja, "Angu, i mihayo yeniyi ili chene?" 2 Nanghwe uhaya giki, "Bing'we bagosha, badugu bane na bababa, nidegelekagi! U Mulungu akiyoolecha kuli Abulahamu aho ali Mesopotamia, ataali nuulu kusaamila Halani. 3 Ung'wila giki, 'Fumaga u mu si yako nu mu banhu ba luganda lwako; uje ku si iyo nalakoolekeje.' 4 Winga nghana u mu si ya Bakalidayo, uja Halani uukazenga kwenuko. Aho ali kwenuko uzumalika u ise, huna usaamijiwa u mu si yeniyi mukwikalaga i haha. 5 Aliyo u Mulungu atang'winhile wingiji moi, nuulu ni katogolo kado duhu ka lupambala lumo. Kwike akang'wisagija giki akung'winha ibize ya wingiji bokwe, hamo na bubyile bokwe, nuulu iki wali ataali kubyala ng'wana ose-ose. 6 Hama hangi u Mulungu uhaya giki, a banhu ba bubyile bokwe balabiza bageni mu si ya banhu bangi, baliitwa kubiza basese kushisha ikanza lya myaka magana ane. 7 Aliyo u Mulungu uhaya giki, 'I lihanga ilo lilabiita kubiza basese lyenilo nalalinha nsango, ha numa ya yeniyo bafume bize u ng'wipandi ili bayunilamya nene.' 8 Huna ung'winha bulagane bo kusaalwa; aho wamyala u Isaka unsaala ha lushiku lo kanaane. U Isaka nanghwe umyala Yakobo, nanghwe u Yakobo ubabyala a bakulugenji bise abo ikumi na babili. 9 "A bakulugenji bise benabo bunjinja u Yosefu nguno bakamonela wilu; utwalwa Misili. Aliyo u Mulungu wali hamo nanghwe. 10 Umpija u mu makoye gakwe pye a gose, hama ung'winha masala na kwanukulwa u ku butongi bo ng'wa Falao, uyo wali ntemi wa Misili. U ntemi ng'wenuyo ung'wita kubiza ntaale wa si yose ya Misili, hamo ni kaya yakwe i yose. 11 Huna yugwa nzala nhaale u mu si ya Misili ni Kanaani; a bakulugenji bise bumala i shiliwa, bubiza na makoye mataale. 12 U Yakobo wigwa giki shiliko shiliwa i Misili, ubatuma a bakulugenji bise, buja koi lukangala lwa kwandya. 13 Bahayushoka koi u lwa kabili, u Yosefu uukimanicha u ku baduguye; u luganda lo ng'wa Yosefu lumanika u kuli Falao. 14 Huna u Yosefu ubatuma buukang'witana u ise u Yakobo, na a banhu bakwe pye a bose; u bukumi wabo baali banhu makumi mpungati na batano. 15 Nghana u Yakobo utulumenha kuja Misili; uukachila kwenuko, pye na a bakulugenji bise. 16 Kwike bakabuuchiwa buukajikilwa Shekemu, mu shigila isho Abulahamu wali wagula ku bitunja ba ng'wa Hamoli, mu Shekemu ng'wenumo." 17 "Aho lyegeela i likanza lya kushikilijiwa kwa wisagija ubo Mulungu wali wang'winha Abulahamu, a banhu busangwa bibyala bakwila no u mu si ya Misili. 18 Wanoga utema ntemi ungi u mu Misili, uyo wali ataamanile u Yosefu. 19 U munhu ng'wenuyo wandya kubiitila nyasala-sala a banhu ba luganda lwise, uyubaluhya na kubahadikija a babyaji kuyubaponya ku matogolo a baana a beleele, baachila kwenuko. 20 U mu shiku jenijo ubyalwa Musa; ng'wana wawiza u kuli Mulungu, ulanghanwa mu kaya ya ng'wa ise ikanza lya myeji idatu. 21 Aho wafunyiwa hanze kujulekwa ku matogolo, nshike o ng'wa Falao unsola unela, ung'wita kubiza ng'witunja wakwe. 22 U Musa akalangwa pyi u bumani bo mu Misili, ubiza na budula u mu kalungalungile, nu mu katumamile." 23 "Aliyo aho washisha myaka makumi ane, lyung'wiziila iganiko lya kujubalola a baduguye a Baisilaeli. 24 Umona umo wabo aliboneelwa, ungunija; untula u muna Misili umulaga. 25 U wei wiganikaga hamo a baduguye bakwitegeleja, giki u Mulungu atogilwe kubinha bupiji kubitila mu nkono gokwe, aliyo batitegelegije. 26 Ha lushiku lwa ntondo yaho ubasanga babili babo bizwanjaga, ugema kubayangula giki bigwindanye; ubawila, 'Bing'we bagosha, nibuli mulikenya aliyo muli ba ludugu lumo?' 27 Kwike uyo wang'wiboneelaga ng'wiye umpama u Musa, kunu alinfikilija uhaya giki, 'U bebe i gete nani wakutuulile butaale na kubiza namuji wise? 28 Utogilwe kunibulaga nu nene git'umo ukamulagila muna Misili igolo?' 29 U mhayo gwenuyo gung'wenheleja u Musa kupeela, uja uukikala mu si ya Midiani; aho ali kwenuko ubyala bitunja babili. 30 Yubita myaka makumi ane ali kwenuko, lwise lumo wilongelwa na malaika o ng'wa Seeba mu nzila ya ndali ja moto ng'wisaka, kwitogolo lya ku lugulu lo Sinai. 31 U Musa aho ogubona u mhayo gwenuyo akakumya no; wahayihamba kwegeela giki alole chiza, ligela ilaka lya ng'wa Seeba, lilihaya giki, 32 'Nali Mulungu wa bakulugenji bako, Mulungu wa ng'wa Abulahamu na Isaka na Yakobo.' U Musa ogoha uyudetema, ulemeelwa u kulola. 33 U Seeba ung'wila giki, 'Injaga i shilatu shako u ku mhambala jako, nguno aho wimiilaga henaha lil'ipandi lyeela. 34 Naalolile ko i Misili nububona u buluhiwa wa banhu bane, ni nghungu yabo nayigwile. Ali luulu, nikaga kubakomoola, i haha nzugu nakutume uje ko i Misili.' 35 "U Musa uyo bakanema balihaya giki, 'Nani wakutuulile butaale na kubiza namuji?' hu ng'wene uyo akatung'wa na Mulungu mu nkono go ng'wa malaika uyo akang'wilongela ng'wisaka, ung'wita kubiza ntongeeji na nkomooji. 36 U munhu ng'wenuyu h'uyo ubiza ntongeeji wabo, ubafunya u mu Misili; wita shimanikijo na mihayo ya kukumya u mu si yeniyo, nu ku Nyanza Yaza, na haho bali ng'witogolo ikanza lya myaka makumi ane. 37 U Musa ng'wenuyu hu ng'wene uyo akabawila a Baisilaeli giki, 'U Seeba akung'winha nghangi wa kubiza giti nene, wa kufuma mu badugu bing'we.' 38 Hu ng'wene uyo wali nayo i kanisa u ku matogolo, hamo nu malaika uyo akayomba nanghwe ku lugulu lo Sinai, uyo wali hamo nabo a bakulugenji bise abo bakanukula mihayo ya bupanga; giki batwinhe nise. 39 "Hu ng'wene uyo bakalema u kung'wigwa a bakulugenji bise; bumpamila ku mhelo, bushoka Misili u mu ngholo jabo. 40 Bung'wila Alooni giki, 'Tubeegejage bamulungu bayututongeela, nguno u Musa uyo watwingije Misili ng'wenuyu tutamanile iyo yang'wilongelile.' 41 Na nghana u mu shiku jenijo bubeeja shiikolile sha ndama; lishiikolile buyulifunija shitambo, buyegela milimo ya makono gabo! 42 Nanghwe u Mulungu ugaluka, ubalekanija bubiza balamya ba mabita ga kwilunde, git'umo gwandikilwe mu shitabo sha bahangi; giki, 'Bing'we numba ya Isilaeli, i likanza lya myaka makumi ane aho ng'wali ku matogolo, ng'wanifunijaga shitambo u nene, nuulu shakwinha shose-shose? 43 Tuhaya ng'wabuuchaga iheema lya ng'wa Moloki, na sonda ya ng'wa mulungu wing'we Laifani duhu, mashiikolile ayo ng'wali ng'wibeegeja giki muyugalamya! Nakumuponya muje kule gukila Babuloni!' 44 "A bakulugenji bise aho bali ku matogolo baali n'iheema lya kubeejiwa git'umo wali walagiilila uyo akang'wila Musa kulibeeja, libize git'umo shaali i shigemelo isho akashibona. 45 A bakulugenji bise bulyanukula i liheema lyenilo, bulyenhanija aho baliza na Yoshwa ng'wikanza lya kudima wingiji mu mahanga, ayo Mulungu akagapeeja gubingila. Baali nalyo kushisha mu shiku ja ng'wa Daudi, 46 uyo akilukilwa mbango ku butongi bo ng'wa Mulungu. Nose ubuja ulu adugije kunzengela wikalo u Mulungu wa numba ya ng'wa Yakobo. 47 Kwike u nzengi wayo i numba yeniyo akabiza Solomoni. 48 Aliyo nahene uyo ali higulya no, atikalaga mu numba ja kuzengwa na makono; git'umo ahayilile u nghangi giki, 49 'I ligulu lyene isumbi lyane, lelo i si buli butuulo bo mhambala jane; nose mukunizengela numba ki u nene, nuulu ipandi ki lya kwifuulila? Alihaya Seeba! 50 Angu, u nkono gwane gutashibeegije pyi i shose ishi?' 51 "Bing'we ba mitwe midiimu, ba maganiko masoso na matu gatigwaga, bilwisha ba ng'wa Moyo Ng'wela ba shiku jose na jose! Umo baali a basing'we na a bing'we h'umo muli. 52 I gisi nghangi ki uyo batanuhije a basing'we? Iki bababulagaga abo balomeelaga nghulu ja kwiza kwakwe u Ntungilija, uyo ng'wabizile balodeeji na babulagi bakwe a bing'we! 53 Angu niyo a bing'we hu muli bene a banukuji ba shilagilo mu nzila ya bamalaika, aliyo hu mutashidimile!" 54 Aho biyigwa i yeniyo buching'wa u mu ngholo jabo, bung'wilumila nghaya. 55 Aliyo u ng'wene wali akalalilile ng'wigulu kunu okalaga Moyo Ng'wela, ulibona i likujo lya ng'wa Mulungu, nu Yesu wimiilaga ku nkono gwa bulyo go ng'wa Mulungu. 56 Huna uhaya, "Lolagi nalilibona i ligulu lyakundukaga, nu Ng'wana wa Munhu wimiilaga ku nkono gwa bulyo go ng'wa Mulungu." 57 Buyoganya n'ilaka lya higulya, bichibija a matu gabo; pye a bose bubuuka bung'wihoolekela. 58 Bunfunya hanze ya nzengo buukamponda mawe. A bakaaniji butuula i shizwalo shabo mu magulu ga sumba umo witanagwa Saulo. 59 U Stefano aho balimponda mawe, ulomba alihaya, "Seeba Yesu, gwanukulage u moyo gwane." 60 Utuja mazwi ulila n'ilaka itaale giki, "Seeba utizubabalila i shibi shenishi." Aho wamala u kuhaya i giko ugwa, ulaala! 1 U Saulo akayega no u kubona giki, obulagwa nghana. U mu lushiku lwenulo i kanisa ya Yelusalemu ikagwilwa buluhiwa butaale no, pye a bose busambaala, buja uko na uko u mu si ya Buyudaya ni ya Samalia; bulekeelwa duhu a batung'wa. 2 Banhu ba logohano kuli Mulungu bumucha u Stefano bukanjika; bakaanila hataale niyo no! 3 Aliyo u Saulo hu ulinhya kwikenaagula i kanisa, uyuja akwingilaga mu buli kaya wabadutanja pye bagosha na bakima, kubatwala mu jeela! 4 Huna, abo bakasambaala, baja bakugulomeelaga u Mhayo. 5 U Filipo utulumenha ajile, uukashika ku nzengo gwa Samalia, wandya kubalomeela ya ng'wa Kilisto. 6 Mabita na mabita ga banhu gikuminga na moyo gumo, kudegeleka iyo wihayaga u Filipo. Aho bashibona i shimanikijo isho wabeejaga budilila kutinda. 7 Nguno bingi abo baali na masamva guyubafuma galilila n'ilaka itaale, hama bingi abo baali na busaatu wa kuuma buhaama nuulu bulemehazu buyupila. 8 Niyo bubiza buyegi butaale no u mu nzengo gwenuyo. 9 Walimo na munhu nebe u mu nzengo gwenuyo witanagwa Simoni, wali na maleeba ga nyalogi kufuma kale; na luulu wali wabakamaaja pyi u ng'wihanga lya Basamalia, kulwa kwigimba-gimba giki u wei hu wali magaatala! 10 Pye a banhu, bado na bataale, baali bang'ogohile; nguno bahayaga giki, "U munhu ng'wenuyu hu ng'wene uyo ali budula bo ng'wa mulungu, ubo bukahayiagwa 'Budula Butaale!' " 11 Na nghana baali bang'ogohile no, nguno wali wabahehenaja ikanza ilihu kulwa maleeba gakwe ga nyalogi. 12 Aliyo u Filipo aho wabalomeela mhola ja butemi bo ng'wa Mulungu na lina lya ng'wa Yesu Kilisto, bagosha na bakima bakayuzunya babatiijiwa. 13 Nu wei u Simoni uzunya ubatiijiwa, niyo uyikala adimanile nu Filipo; uyukumya no u kushibona i shimanikijo isho shabeejiagwa mu budula butaale, pyi ni yingi i ya kukamaaja. 14 Aho bigwa a batung'wa i Yelusalemu giki ni Samalia yagwanukulile u Mhayo go ng'wa Mulungu, bubatuma ko ba Petelo na Yohana. 15 Bahayushika ko bubalombela bang'wanukule u Moyo Ng'wela; 16 nguno wali ataali kwikiilwa nuulu umo wabo, iki baali babatiijiwa mu lina lya ng'wa Seeba Yesu duhu. 17 Huna bubatuulila makono, bung'wanukula u Moyo Ng'wela. 18 U Simoni aho wabona bang'wanukula Moyo Ng'wela mu nzila ya kutuulilwa makono ga batung'wa, ufunya hela giki abinhe. 19 Uhaya, "Ninhagi nu nene u budula wenubu; nane buli ng'wene uyo nalantuulilage makono ayung'wanukula u Moyo Ng'wela!" 20 Aliyo u Petelo unshokeja ung'wila, "Jiliilaga uko na hela jako ukache najo kwenuko; nguno gashinaga u bebe uliganika, i shakwinha sha ng'wa Mulungu shikapandikagwa bo hela. 21 U bebe uti na ngabo gete, hangi uti na fiilu nuulu hado u mu mhayo gwenuyu; nguno u moyo gwako gutatungiligije u kuli Mulungu. 22 Ali luulu, galukaga winge u mu bubi wako wenubu, unombe u Seeba, ulu yudulikana akulekeje a maganiko ayo gali mu ngholo yako. 23 Nguno nalibona uli n'isubi lyabubi no giti ndulu yokalile busungu, niyo uli mu butungwa bo mihayo iti ya butungilija!" 24 Nanghwe u Simoni ushosha uhaya giki, "Nilombelagi a bing'we u kuli Seeba, gutizunigwila nuulu gumo u mu yeniyo ng'wihaya!" 25 Bahayumala kufunya u bukaaniji na kugulomeela u mhayo go ng'wa Seeba, bushoka Yelusalemu, buja bakulomeelaga mu magunguli mingi ga Basamalia. 26 Aliyo u Filipo uwilwa na malaika o ng'wa Seeba giki, "Buukaga uje dakama; ubitile i nzila ya ng'witogolo i likalamuku, iyo itulumenhile kufuma Yelusalemu kuja Gaza." 27 Nghana ubuuka uja; waliho ngosha asoloolilwe, muna Esiopia, nanghani wa sabo jose ja ng'wa Kantake, ntemi nkima wa si ya Esiopia; u munhu ng'wenuyo wali waja Yelusalemu kujulamya. 28 I likanza lyenilo akasangwa alishoka kaya, igashije ng'wigogoteni lyakwe akusomaga mu shitabo sha nghangi Isaya. 29 Huna u Moyo ung'wila u Filipo giki, "Egeelaga ho uje hamo nalyo i ligogoteni lyenilo." 30 U Filipo upeela ajile ho, ung'wigwa alisoma mu shitabo sha nghangi Isaya; umuja giki, "Uliyitegeleja iyo uliyisoma yeniyo?" 31 Nanghwe uhaya, "Nadugije ginehe u kwiyitegeleja ulu munhu atanilangile?" Ung'wikumbilija u Filipo ulinha mo wigasha hamo nanghwe. 32 I libudika lya shandikwa ilo wasomaga lyali ili; "Akatwalwa giti ngholo ya kusinzwa, nuwe atafunije nuulu ilaka lyakwe, wali sele giti ngholo kuli munhu akwibbutilaga booya. 33 Kulwa kudalahwa atalamulilwe mu butungilija; nani uyo adugije kwisomboola i mihayo ya shibyalilwe shakwe? Nguno u bupanga bokwe bukinjiwa u mu si!" 34 U nsoloolwa ng'wenuyo ung'wila u Filipo giki, "Nalikwikumbilija uniwile, u nghangi alihaya mihayo ya ng'wa nani? Alihaya wei ng'wenekili, nuulu alinghaya munhu ungi?" 35 U Filipo wandija h'ipandi lyenilo u mu shandikwa, unomeela ya ng'wa Yesu. 36 Aho bajile u mu nzila, bahayimanila bashika h'ipandi galiho minzi; u nsoloolwa uhaya giki, "Gaya minzi aha, i gisi ki i sha kunilemeja natizubatiijiwa?" [ 37 Nanghwe u Filipo ung'wila, "Ulu ulizunya na moyo gwako gose idulikanile." U nsoloolwa ushosha uhaya, "Nazunyaga giki u Yesu Kilisto ali Ng'wana o ng'wa Mulungu."] 38 Huna ulagila lyimichiwa i ligogoteni; u Filipo nu nsoloolwa bika bubili wabo, buja u mu minzi uukamatiija. 39 Aho balifuma u mu minzi, Moyo wa ng'wa Seeba unghwehula u Filipo; u nsoloolwa atamonile hangi, aliyo aho ali mu nzila waja okalaga buyegi. 40 U Filipo akiita ubonelwa Azota, wajaga akulomeelaga hose-hose u mu mizengo, nose uukashika Kaisalia. 1 Aliyo u Saulo wali ataali afuulile maleewe kulwa bupelanu na kubilumila nghaya a bahemba ba ng'wa Seeba, huna uja kuli ngabiji ntaale. 2 Uukalomba nyaluba ja kuja ku masinagogi ga Damasko, giki ulu alabapandike ko bose-bose abo balimo u mu Nzila yeniyi, bagosha na bakima, abadime abatunge na kubatwala Yelusalemu. 3 Huna aho ajile, ohayegeela i Damasko, kwimanila bupe bung'weku bo kufuma ng'wigulu bong'wikiila bumpindije. 4 Ugwa ha si pu; wigwa ilaka liling'wila giki, "Saulo Saulo, nibuli uliniluhya?" 5 Ubuja, "Uli nani Seeba?" Nanghwe ushosha, "Nali Yesu uyo uliniluhya! 6 Aliyo buukaga ushikiile u mu nzengo, ukujuwilwa ng'wenumo uyo gukwigelile ugwite." 7 A banhu abo washimizaga nabo bimiila badedebalile, nguno i lilaka baliigwaga aliyo batamonile munhu! 8 U Saulo aho wabuuka a ha si, wahayuloleecha a miso gakwe, atabonile nuulu hado; bundima nkono bunshikilija u mu Damasko. 9 Akamala shiku idatu atubonaga, hama nduhu kulya nuulu kung'wa shose-shose. 10 U mu Damasko ng'wenumo walimo nghemba nebe witanagwa Anania, u Seeba ung'witana mu koolechiwa, "Anania;" nanghwe uhaya, "Naliho Seeba." 11 Huna u Seeba ung'wila, "Buukaga uje u kwikuuwa ilo likitanagwa igololoku, ulu ulashike ko ubuje ha ng'wa Yuda. Aliho hoi munhu akitanagwa Saulo, muna Taso, alilomba. 12 Wamonaga mu koolechiwa munhu umo akitanagwa Anania, alingila na kuntuulila makono giki abone." 13 Nanghwe u Anania ushosha uhaya, "Seeba u munhu ng'wenuyo nayigwile mingi i mihayo yakwe iyo akubiitilaga a beela bako i Yelusalemu. 14 Na a henaha ali na budula winhilwe kufuma ku bagabiji bataale, giki abatunge pye abo bakulikumilijaga lina lyako!" 15 Nanghwe u Seeba ung'wila, "Jaga ko duhu, nguno u munhu ng'wenuyo ali shitumamilo shane shisolwa, kulwa kulitwala lina lyane ku mahanga na batemi, na ku Baisilaeli. 16 Nakung'oolekeja mingi iyo shiigelile aluhiwe muyo kulwa lina lyane." 17 Huna u Anania uja nghana; aho wakingila u mu numba, untuulila makono, uhaya giki; "Ndugu Saulo, u Seeba Yesu uyo wali wakwilongelile mu nzila aho uliza, wanitumaga. Ali luulu, anukulaga budula bo kubona; niyo okajiwe na Moyo Ng'wela." 18 Haho na haho gulagala kufuma u ku miso gakwe, maginhu ga kubiza giti magambala, wandya hangi u kubona, ubuuka ubatiijiwa. 19 Huna ulya shiliwa, upandika nguzu. I Damasko akashinga ikanza lya shiku ndebe, ali hamo nabo a bahemba. 20 Atadilile wandya kuyulomeela u mu masinagogi; giki, "U Yesu hu ng'wene u Ng'wana o ng'wa Mulungu." 21 Pye abo bang'wigwaga buyukumya balihaya, "Tuhaya u ng'wenuyu h'uyo walubaluhyaga i Yelusalemu abo bakulilamyaga i lina lyenili, nu kuunu wizile kubatunga abatwale ku bagabiji bataale?" 22 Aliyo u Saulo ongeja kubiza na nguzu, a Bayudaya ba Damasko uyubahuumuja hape-hape, ulu aliboolekeja giki u Yesu hu ng'wene u Kilisto. 23 Aho jabita shiku ningi, a Bayudaya busigana mhayo gwa kumulaga! 24 Buyudila balanghanile mu welwa-ngholo a ha mita liimi na bujiku, giki balandime bamulage! Kwike u Saulo ubumana u busigani wabo. 25 Huna a bahemba bakwe buntuula mu shigabbu makanza ga bujiku, bunsheepeleja ng'widilisha lya mu ndugu, bung'wicha. 26 Aho washika i Yelusalemu ugema u kwisangija u mu bahemba, aliyo pye a bose bung'ogoha, batazunije i giki wali nghemba nghana. 27 Kushisha nose Balinaba unsola, untwala u ku batung'wa, uukabawila umo akamonela u Seeba aho ali mu nzila, na giki u Seeba akayomba nanghwe; pyi ni ya kulomeela na bugimu mu lina lya ng'wa Yesu aho wali Damasko. 28 Huna bung'wanukula u mu busangi wabo i Yelusalemu, wandya kuyingila na kufuma hamo nabo; nu kulomeela uyulomeela hape-hape mu lina lya ng'wa Seeba. 29 Akayudila akubasomboolelaga a Bayudaya ba Shiyunani, na kwihalalija nabo; nose bandya kukooba nzila ya kumulaga. 30 Aliyo aho bagumana a badugu, buntwala Kaisalia; buukanumbulija kuja Taso. 31 Huna luulu i kanisa yubiza yalembeela hose pyi u mu Buyudaya ni Galilaya, ni Samalia. Yongeja kukula na kubiza na nguzu, kunu ikushimizilaga mu logohano lwa ng'wa Seeba, na kulungujiwa na Moyo Ng'wela. 32 Makanza malebe u Petelo wandya kuja akubitaga buli ipandi, nose uukashika ku beela bikalaga Luda. 33 Unsanga koi munhu umo, lina lyakwe Ainea; wali na myaka inaane ali mu buliili kulwa busaatu bo mangwisha. 34 U Petelo ung'wila giki, "Ainea, u Yesu Kilisto wakupijaga, buukaga ububeeje u buliili wako." Nghana ubuuka haho na haho. 35 Aho bamona pye a bazengi ba Luda na Shaloni, bungalukila Seeba. 36 Waliho nghemba mu Yopa, lina lyakwe Tabiza, makulu gaho Dolika I lina lya Dolika (Shiyunani) lili limo ni lya Tabiza (Shialamayo); a makulu galyo "Laala" (i ndimu).'; u nshike ng'wenuyo wali akangiligije u mu shitwa i shawiza, hangi wali ng'wiza-ngholo kalalamba! 37 U mu shiku jenijo usaata, uzumalika. Aho bamala u kung'ooja, buntuula ku chumba sha ku golofa. 38 I Luda yali hihi ni Yopa, na luulu iki a bahemba baali bigwa giki u Petelo wali kwenuko, butuma koi banhu babili, buukang'wikumbilija balihaya, "Utizudila u kwiza uko tuli." 39 U Petelo ubuuka, uja nabo. Aho washika ko, buntonga u ku chumba sha ku golofa, pye a bachilwa bimiila bampindije, balilila kunu baling'oolekeja u Petelo i shizwalo ni myenda iyo wali wabeeja u Dolika aho wali ataali hamo nabo. 40 U Petelo ubafunya hanze pye a bose. Huna utuja mazwi ulomba, aho wamala ugugalukila u mili uhaya, "Tabiza, buukaga!" Uloleecha a miso gakwe; aho wamona u Petelo wigasha. 41 Nanghwe undima nkono ungungumula, ubitana a beela na a bachilwa ung'winha kubo, wapilaga. 42 U mhayo gwenuyo gukumuka pye a hose u mu Yopa, bunzunya Seeba. 43 U Petelo wikala makanza malihu u mu Yopa ng'wenumo, ha ng'wa Simoni nkomi wa makunza. 1 Waliho ngosha umo mu Kaisalia witanagwa Kolinelio, ntaale wa bashilikale igana; w'ibita litanagwa lya Italia. 2 U munhu ng'wenuyo wali ntungilija, ni kaya yakwe i yose, hangi wali ang'ogohile Mulungu; niyo wali ng'wiza-ngholo no u ku banhu, na wanombaga Mulungu gwa-gwa-gwa. 3 Lwise lumo makanza giti ga sa kenda ya liimi, u munhu ng'wenuyo umona malaika hape-hape mu koolechiwa. Akingila u mu ng'wakwe; ushika ung'witana, "Kolinelio." 4 U Kolinelio unkalalila kunu ogohaga; wanoga nose uhaya, "Ni ginehe Seeba!" Ung'wila giki, "U kulomba kwako nu wiza-ngholo wako shanukulilwe nuulu: shalinhile.' kwigulya, kubiza shizukijo kuli Mulungu. 5 Ali luulu, i haha tumaga banhu baje Yopa, bakang'witane aliko koi Simoni akitanagwa Petelo. 6 Alendile ha ng'wa Simoni nkomi wa makunza, numba yakwe ili hihi na nyanza!" 7 Aho winga u malaika uyo wayombaga nanghwe, u Kolinelio ubitana babili ba batumami ba ha ng'wakwe, na nshilikale umo, uyo wali ng'wishigwa mu kulamya, umo wa bashilikale abo bikalaga hamo nanghwe gwa, kulwa kuntumamila. 8 A banhu benabo ubasomboolela pyi i mihayo yeniyo, huna ubatuma i Yopa. 9 U ku ntondo yaho aho balija, bahayugwegeela u nzengo, u Petelo nanghwe usangwa walinha kwigulya ya numba mu makanza ga kulomba, giki akalombe kwenuko; yali giti sa itandatu. 10 Aliyo iki wali watuuba, wandya kwiganika mhayo gwa shiliwa, kwike baali bataali buzugija; wahayimanila wahweelwa. 11 Huna ubona i ligulu lyakunduka, na shikolo sha kubiza giti nguto gwa ng'wenda ntaale gulichiwa ha si, gudimililwe ku mhembeelo jago ine. 12 U mu gati jalimo shiinu ja buli mbika: ja magulu ane, ni ja kwigwesa ha si, na noni ja kulala ja buli mbika. 13 Lyung'wiziila n'ilaka lilihaya giki, "Petelo, buukaga usinze ulye." 14 Nanghwe u Petelo uhaya, "Yaya Seeba; u nene nataali kulya shikolo sha sagala nuulu shisoso." 15 I lilaka lyung'wiziila hangi lukangala lwa kabili lilihaya, "Isho wamalaga kusheeja Mulungu, utashihayage u bebe giki shili shisoso." 16 U mhayo gwenuyo gushokeelwa nghangala idatu, huna haho na haho i shiseme shenisho shudutwa kulinhyiwa ng'wigulu. 17 U Petelo aho ataali akwibuja-bujaga a makulu ga mhayo uyo akagubona gwenuyo, a banhu abo baali batung'wa kufuma ku ng'wa Kolinelio kwiza kwikooba i numba ya ng'wa Simoni, bushika bimiila ha mita. 18 Bubuja ulu aliho hoi Simoni uyo akitanagwa Petelo. 19 U wei u Petelo akasangwa ataali aligwideedenghanya u mhayo gwenuyo, huna u Moyo ung'wila giki, "Baliho banhu badatu balikukooba. 20 Buukaga wike uje hoi ukababone, utizususanya nguno nabatumile nene." 21 Wika nghana u Petelo uja aho baali a banhu benabo; ushikila kubabuja giki, "Angu mmho mulinikooba nene, muli na mhayo ki?" 22 Nabo bung'wila, "Kolinelio wawililwe na malaika ng'wela, giki akwitane uje ku ng'wakwe ukansomboolele mihayo milebe iyo uli nayo. U wei nshilikale, munhu ntungilija na wa logohano kuli Mulungu; ni lihanga lya Bayudaya likankaanilaga giko." 23 Huna ubeegeleja bingila mu kaya, ulenda nabo. A ha ntondo yaho ubuuka uja nabo, hamo na badugu bangi ba kufuma Yopa. 24 Buukashika i Kaisalia ku ntondo yaho hangi. U Kolinelio oli abalindiilile, niyo oli olaalika na badugu bakwe, hamo na banwani biye. 25 U Petelo aho alingila, u Kolinelio ung'wanukula, kunu alingwila mu magulu giki anamye. 26 Aliyo u Petelo ungungumula ung'wila, "Buukaga; nu nene nali munhu duhu giti bebe." 27 Aho wamala u kuyomba nanghwe, wingila u mu kaya usanga balimo moi bingi bibilingaga. 28 Ubawila, "A bing'we mumanile giki itazuniligije u munhu u Nyudaya kwisangija na banhu ba mahanga gangi, nuulu kubageniha; aliyo u nene wanilemegije u Mulungu natizung'witana munhu nuulu umo giki wa sagala nuulu nsoso. 29 H'i nguno yene aho nawilwa natahalalilile, niza duhu; nose luulu i haha nalibuja, himba ng'wanitanilaga mhayo ki?" 30 U Kolinelio uhaya giki, "Jabitaga shiku ine, naali mu ng'wane ng'wenumu nalombaga makanza giti genaya ga sa kenda, kuhayimanila munhu wimiila ku butongi bone, azwalile myenda yape. 31 Uhaya, 'Kolinelio, u kulomba kwako kwigwiwe, na a manongho gako gizukililwe u kuli Mulungu. 32 Ali luulu, tumaga banhu baje Yopa, bakang'witane Simoni, lina lingi Petelo; aliho alendile ha kaya ya ng'wa Simoni nkomi wa makunza, ili haho na nyanza.' 33 Na nghana haho na haho nutuma banhu kwiza u kuli bebe, wabeeja no u kwiza. Niyo luulu, a bise tuliho aha, pye a bose tuli ku butongi bo ng'wa Mulungu, twalindaga kwigwa duhu iyo ulagililwe kufuma kuli Seeba." 34 Huna u Petelo wandya u kubasomboolela alihaya giki, "Gashinaga nghana u Mulungu ati na busolanhya, 35 aliyo pyi u mu mahanga akanukulaga buli munhu ulu ubiza ntungilija. 36 U gwenuyu hu mhayo uyo akabatumila Baisilaeli, ubenhela bulomeeji bo mhayo gwa mhola mu nzila ya ng'wa Yesu Kilisto, uyo ali Seeba wa bose. 37 A bing'we mugumanile u mhayo uyo gukilonga mu Buyudaya, gusambaala hose pye u mu si yeniyo kwandija Galilaya, aho bobita u bubatiija ubo Yohana wabulomeelaga. 38 U Mulungu wali ang'witiilile Moyo Ng'wela na budula u Yesu wa Nazaleti, uyo wajaga hose-hose akubeejaga yawiza na kubapija pye abo bali mu buhedekwa bo ng'wa Shetani, iki u Mulungu wali hamo nanghwe. 39 A bise tuli bakaaniji bayo pyi iyo wabeejaga u mu si ya Bayudaya ni Yelusalemu; u munhu ng'wenuyo bakamulaga bo kunungeleja ha linti. 40 Aliyo u Mulungu unjuucha ha lushiku lwa kadatu lwaho, ung'oolecha hape; 41 kwike iti ku banhu bose, aliyo ku bakaaniji duhu, abo Mulungu abasolile. H'a bise abo twalyaga na kung'wa hamo nanghwe u mu shiku ja giki wajuukile kufuma mu bafu. 42 A bise hu bene abo akatulagila kuja tulibalomeela a banhu, na kufunya bukaaniji giki u ng'wenuyu huna ng'wene uyo ahelilwe na Mulungu kubiza Namuji wa bapanga na a bafu. 43 Hu ng'wene uyo bankaanilile pye a bahangi, hama hu ng'wene uyo bulekejiwa bo shibi shose budugije kwanukulwa mu nzila ya lina lyakwe." 44 U Petelo aho ataali wisomboola i yeniyo, u Moyo Ng'wela ubikiila pye abo bakagwigwa u mhayo. 45 A Bayudaya Shiyunani: Basaalilwe. U mu shandikwa buli hene aho balihayiwa basaalilwe, nuulu ba nhungwa ja kusaalwa, numho balihayiwa Bayudaya.' abo baali biza nu Petelo bukumya, nguno na a banhu ba mahanga bakitiilwa u Moyo Ng'wela uyo ali shakwinhwa. 46 Bubigwa baliyomba mu ndimi jingi, hamo na kunkumilija Mulungu. Huna u Petelo uhaya giki, 47 "Nani uyo adugije kulemeja minzi batizubatiijiwa a banhu aba, aliyo nabo bang'wanukula u Moyo Ng'wela git'umo bise tukang'wanukulila?" 48 Ulagila babatiijiwe mu lina lya ng'wa Yesu Kilisto. Huna bunomba ikale hamo nabo ikanza lya shiku bulebe. 1 A batung'wa na a badugu ba mu si ya Buyudaya i yose, bakigwa nabo i giki na a banhu ba mahanga bagwanukulile u mhayo go ng'wa Mulungu. 2 Kwike u Petelo aho waja i Yelusalemu, buukashikila kunyogeela abo basendamilile mhayo gwa kusaalwa. 3 Buhaya giki, "U bebe wajile ku banhu batasaalilwe, niyo uukalya na kulya hamo nabo!" 4 Nanghwe u Petelo wandya kubasomboolela chiza mu kwihela, uhaya giki, 5 "U nene naali mu nzengo gwa Yopa naalombaga, nahayimanila nahweelwa, nubona koolechiwa kwa shikolo sha kubiza giti nguto gwa ng'wenda ntaale gulichiwa ha si kufuma ng'wigulu, gudimililwe ku mhembeelo jago ine, gulenhwa aho nali. 6 Nahayulola u mu gati, nubona mo shiinu ja mu mapoolu: ja magulu ane na ja kwigwesa ha si, na noni ja kulala. 7 Niigwa n'ilaka lilihaya giki, 'Buukaga Petelo usinze, ulye.' 8 Nane nuhaya, 'Yaya Seeba, nguno u mu nomo gwane shitaali kwingila shikolo shose-shose sha sagala nuulu shisoso!' 9 I lilaka lyushosha lo kabili kufuma ng'wigulu lilihaya, 'Isho wamalaga kusheeja Mulungu utashitanage u bebe giki shisoso.' 10 U mhayo gwenuyo gukashokeelwa nghangala idatu, huna pyi i shose shushoshiwa ng'wigulu hangi. 11 Kuhayimanila banhu badatu bimiila a hanze ya numba iyo naali nashikilile; baali baatung'wa kufuma ku ng'wa Kolinelio, kwiza kuli nene. 12 Huna u Moyo uniwila kuja nabo, natizususanya nuulu hado. A badugu a batandatu aba nabo bakiza hamo nane, tuukingila u mu numba yakwe u munhu ng'wenuyo. 13 Utuwila umo akamonela u malaika wimiilaga mu kaya yakwe; ung'wila giki, 'Tumaga banhu kuja Yopa bakang'witane Simoni uyo akitanagwa Petelo. 14 Akwiza akuwile mihayo iyo ikukwinha bupiji u bebe na a ba mu ng'wako.' 15 Huna u nene aho nandya u kuyomba, u Moyo Ng'wela ubikiila nabo git'umo akatwikiila duhu a bise a ha kwandya na kwandya. 16 A henaho nuyizukwa i mihayo ya ng'wa Seeba umo akahayila giki, 'U Yohana wabatiijaga na minzi, aliyo a bing'we mukubatiijiwa na Moyo Ng'wela.' 17 I gisi luulu iki u Mulungu akabinha i shakwinha isho akatwinha na a bise abo tunzunije u Seeba Yesu Kilisto, u nene nali nani nose nanghangije u Mulungu?" 18 Aho biyigwa i yeniyo bufulika sele; banoga bandya kunkumilija Mulungu balihaya giki, "Hu kuhaya u Mulungu wabinhaga kugaluka nabo a banhu ba mahanga, bingile mu bupanga." 19 Huna luulu, abo bakasambaala nguno ya buluhiwa ubo bukilonga kulwa ng'wa Stefano, bakaja buukashika Foenike na Kupulo na Antiokia; kwike batagulomeelile u mhayo ulu iti ku Bayudaya duhu. 20 Aliyo baaliho bamo babo, baali bana Kupulo na Kilene; a benabo aho bashika i Antiokia, bujisomboola i nghulu ja ng'wa Seeba Yesu na ku Bayudaya ba Shiyunani. 21 U nkono go ng'wa Seeba gwali hamo nabo, banhu bingi buzunya, bungalukila Seeba. 22 U mhayo gwenuyo gwahayushika u mu matu ga banhu ba Yelusalemu, buntuma Balinaba kuja i Antiokia. 23 Aho washika ko uyega no u kushibona i shigongo sha ng'wa Seeba. Huna ubakomeleja pye a bose giki badimane na Seeba mu moyo gumo. 24 Niyo iki u wei wali munhu wawiza, na okalile Moyo Ng'wela na kuzunya, banhu bingi biza u kuli Seeba; lyukula i libita. 25 Akiita uja Taso kujunkooba Saulo. 26 Aho wampandika wiza nanghwe i Antiokia; bumala ng'waka ngima u mu kanisa bakulangaga ibita itaale lya banhu. Niyo i Antiokia h'uko a bahemba bakandija kwitanwa giki Bakilisto. 27 U mu shiku jenijo biza bahangi i Antiokia kufuma Yelusalemu. 28 Umo wabo, witanagwa Gabata, huna wimiila uhanga mu nguzu ja ng'wa Moyo giki nzala nhaale ili hihi kwilonga hose pyi u mu si; (na nghana ikilonga mu shiku ja ng'wa Kilaudio). 29 Huna pye a bahemba bizunilija, giki buli ng'wene uyo wali na budula asooge sha kubagunaana a badugu ba mu si ya Buyudaya. 30 Na nghana bushikilija, bubatwalila banamhala ba kwene mu makono ga ng'wa Balinaba na Saulo. 1 U ng'wikanza lyenilo, u ntemi Helode ubalogeja nkono gokwe a banhu ba mu kanisa; ubiitila yabubi bamo babo. 2 Umulaga na lilushu u Yakobo, u ng'wanong'wawe wa ng'wa Yohana. 3 Aho wabona giki a Bayudaya bayega, ongeja ho; undima nu Petelo, (lyali ikanza lya shigukulu sha migati iti na shibimbya.) 4 Huna luulu aho wandima umponya mu jeela, untuula ha silili ya ndiima ine ja balanghani, buli ludiima balanghani bane. Wali n'iganiko lya kunfunya ulu yubita i pasaka. 5 Hu kuhaya u Petelo ubiza watuulwa mu jeela giki alanghanwe; aliyo i kanisa yanombelaga mu welwa-ngholo u kuli Mulungu. 6 U bujiku bo giki u Helode akunfunya ha ntondo yaho, u Petelo wali alaalile ha gati-gati ya bashilikale babili, hama atungilwe na minyololo ibili, na balanghani babili balanghanaga a ha nyango gwa jeela. 7 Kuhayimanila wiza malaika o ng'wa Seeba; heela pe u mu jeela, ushika unkuumya ha lubazu u Petelo. Umisha aling'wila giki, "Buukaga wangu." Yulagala i minyololo iyo wali atungilwe u mu makono gakwe. 8 U malaika ung'wila, "Itungage, uzwale ni shilatu shako." Wita chene nghana. Hama ung'wila, "Yigumiilage i kache-mbeho yako unilondeele." 9 Huna bufuma hanze alinondeela, aliyo wali atamanaga giki iyo yitagwa nu malaika yeniyo yali ya nghana; u ng'wene wiganikaga alibona sha koolechiwa duhu. 10 Bubabita a balanghani a ba kwandya, na a ba kabili. Gwaliho mita gwa chuma gwa kubita ujile mu nzengo; aho bashika ho gubalugukila goyi duhu, bubita bajile buukashika kwibbalabbala limo; kwitulwa u malaika waneka. 11 Huna u Petelo witegeleja; uhaya, "I haha luulu namana giki, gashinaga i gete u Seeba wantumaga malaika wakwe, kwiza kunitungula kwinga u mu makono ga ng'wa Helode, kuninja u mu kwisagilwa kose kwa Bayudaya." 12 Aho witegeleja giko, uja ku numba ya ng'wa Malia, nina wa ng'wa Yohana uyo witanagwa Maliko; hu uko baali bibilinga bingi bakulombaga. 13 Ushika utula hoodi a ha nyango gwa ku butongi, wiza ng'waniki ntumami lina lyakwe Loda, giki adegeleke. 14 Ulimana i lilaka lya ng'wa Petelo, uyega no; kwike atalugulile, ushoka alibawila giki; "U Petelo ali hanze wimiilaga." 15 Nabo bung'wila, "Bebe hamo osala shi!" Aliyo u wei ongeja u kuhaya giki hu ng'wene; nose buhaya, "Numho malaika okwe duhu u ng'wenuyo!" 16 Nanghwe u Petelo ongeja u kutula i hoodi a ha nyango. Aho balugula bumona, bakakumya no! 17 Ubahungija nkono bahuumule, huna wandya u kubasomboolela umo Seeba akanfunija u mu jeela. Hanuma ubawila balang'winhe nu Yakobo i mhola jenijo, pye na a badugu a bangi. U wei ufuma, winga; uja ipandi lingi. 18 Aho wela a bashilikale bakazwangana no, nguno baali batamanile iyo yali yang'wilongela u Petelo. 19 U Helode aho wankooba, ubagisilija na a bashilikale ungayiwa, ulagila babulagwe! U wei winga i Buyudaya uja Kaisalia; uukalenda kwenuko ikanza lya shiku ndebe. 20 Kwimanila makanza malebe u Helode wabapelanila banhu ba Tulo na Sidoni; huna luulu a boi bizunilija kwiza u kuli we. Waliho ntumami ntaale wa ha ng'wa ntemi, witanagwa Bulasto, bushika bung'wikumbilija, giki u mhayo gwenuyo guhoyelwe ituulwe ho mhola; nguno i si jabo japandikaga i shiliwa kufuma mu si yakwe u ntemi. 21 Huna lusolwa lushiku, u ntemi uzwalila myenda y'ikujo, ya nyatemi. Wigasha h'isumbi lya butemi, aho pye a bose badugije kumona, huna wandya kubaloma! 22 A banhu buyunkumilija n'ilaka balihaya giki, "I lyenilo ilaka lya ng'wa mulungu, liti lya ng'wa munhu yaya!" 23 I likanza lyenilo malaika wa ng'wa Seeba untula, nguno atang'winhile ikujo u Mulungu; ulyiwa ngino ucha! 24 Aliyo u mhayo go ng'wa Seeba gongeja kubiza na nguzu na kusambaala pye a hose. 25 U Balinaba nu Saulo aho bamala u nimo uyo gwali gwabatwala i Yelusalemu, bushoka; biza nanghwe u Yohana uyo witanagwa Maliko. 1 U mu kanisa ya Antiokia baaliho bahangi na balangi: ba Balinaba, Simioni uyo witanagwa ng'wilabuzu, Lukio muna Kilene, Manaeni ng'wanong'wawe na Helode mu kulelwa, na Saulo. 2 Makanza malebe baali bafungile, lwise lumo aho balinamya Seeba, u Moyo Ng'wela ubawila giki, "Nikomanijagi u Balinaba nu Saulo kulwa nimo uyo naabitanila." 3 Aho bamala u kufunga, bulomba, bubatuulila makono, huna bubatuma. 4 Aho baatung'wa nu Moyo Ng'wela, bakaja buukashika Seleukia; u kwinga a henaho, bubuga nyanza bajile Kupulo. 5 Bahayushika Salami bandya kugulomeela u mhayo go ng'wa Mulungu, u mu masinagogi ga Bayudaya; baali nanghwe nu Yohana, wajaga akubagunaanaga. 6 Bubita pye a hose u ng'wijinga buukashika Pafo, bumona Nyudaya nebe, wali nogi na nghangi nomolomo; lina lyakwe Bali-yesu. 7 Wali hamo na Seligio Paulo, munhu o masala; nuwe oli nsugi. U munhu ng'wenuyo akabitana a ba Balinaba nu Saulo, nguno wali atogilwe kugwigwa u mhayo go ng'wa Mulungu. 8 Kwike u nogi u Elima (h'a makulu ga lina lyakwe) akabalemeja, nguno wali atogilwe kunghangija u nsugi atizuzunya. 9 Aliyo u Saulo, uyo witanagwa na lina lya Paulo, unkalalila u munhu ng'wenuyo, kunu okalaga nguzu ja ng'wa Moyo Ng'wela. 10 Huna ung'wila giki, "Bebe ng'wana wa ng'wa Shetani na ng'wanishi wa butungilija bose, uyo okalile buliganya na bubi wa buli mbika, utudula u kuleka u kujichaamya i nzila ja ng'wa Seeba i ngololoku? 11 Managa giki i haha u nkono go ng'wa Seeba guli higulya yako, ukubbokula ooye u kulibona i liimi ikanza ho." Haho na haho ugwilwa wiija na giiti, wandya kuja alibbabbasha na nkono, akukoobaga batongeeji. 12 U nsugi aho wagubona u mhayo gwenuyo ubiza nzunya, u bulangi bo ng'wa Seeba ubukumya no. 13 Huna u Paulo na a biye binga i Pafo, bulinhya itanga bubuuka bajile buukashika Peliga ya Pamfulia. U Yohana ubaleka ushoka Yelusalemu. 14 Aliyo a boi bubita mo u mu Peliga buja buukashika Antiokia ya Pisidia; u lushiku lo sabato bingila ng'wisinagogi bigasha. 15 Aho shamala kusong'wa shilagilo na shitabo sha bahangi, a bataale b'isinagogi bubatumila nhung'wa bubawila, "Bababa ulu muli na mhayo gwa kuganikila banhu, somboolagi!" 16 Ubuuka u Paulo ubahungija nkono; huna uhaya giki, "Bababa Baisilaeli na a bing'we abo mung'ogohile Mulungu; degelekagi. 17 U Mulungu wa banhu benaba, a Baisilaeli, akabasola a bakulugenji bise. Buukikala mu si ya Misili giti bageni; aho bali kwenuko a banhu benabo ubagunguhya, huna ubafunya u mu si yeniyo alibatongeela na nkono gwa budula butaale. 18 Bumala ikanza lya myaka ya kushika makumi ane bali ku matogolo, nanghwe ali hamo nabo mu kwiyumilija. 19 Aho wamala kuginja mahanga mpungati u mu si ya Kanaani, ubinha bene i si yeniyo kubiza wingiji wabo. 20 Bahayikala mo ikanza giti lya myaka magana ane na makumi atano, ubinha balamuji, kushisha ikanza lya nghangi Sang'weli. 21 Huna u ng'wikanza lyenilo bulomba ntemi; u Mulungu ubinha Saulo ng'witunja o ng'wa Kishi, munhu wa luganda lo ng'wa Benjamini, ubasuga ikanza lya myaka makumi ane. 22 Aho wang'winja u ng'wenuyo ubabuukija Daudi kubiza ntemi wabo; uyo akankaanila alihaya giki, 'Naapandikile munhu uyo ali ha ngholo yane, Daudi ng'witunja wa ng'wa Yese, h'uyo akushikilija pyi iyo nitogilwe.' 23 Nghana lyushika nose i likanza, u Mulungu ugushikilija u mhayo uyo wali wang'wisagija u Daudi. U kufuma u mu luganda lokwe ubenhela a Baisilaeli Mpija, ng'wene Yesu. 24 Aho ataali u kushika u ng'wenuyo, Yohana wandya kubalomeela pye a Baisilaeli mihayo ya bubatiijiwa na kugaluka. 25 U Yohana aho wegeela kumala u nimo gokwe ubawila giki, 'A bing'we muliganika u nene hu nali ng'wene? Nati ng'wene u nene, aliyo managi giki a ha numa yane aliza u wei. U nene natigeleelilwe nuulu kutaligula shilatu ku mhambala jakwe u wei.' 26 "Bababa, badugu bane, ba luganda lo ng'wa Abulahamu, na a bing'we abo mung'ogohile Mulungu, u mhayo gwa bupiji wenubu gwatumilwe kulwa nguno yise. 27 Nguno a banhu ba Yelusalemu na a batongeeji babo baali batang'witegelegije u munhu ng'wenuyu, aliyo aho banamula, bubiza bishikilija iyo ihayiwe na bahangi abo bakasomagwa buli sabato. 28 Nguno nuulu iki batapandikile mhayo gose-gose gwa kung'wenheleja kucha u Yesu, aliyo nahene bakangaagaanila u Pilato giki anamule nsango gwa kubulagwa. 29 Aho bamala-maja pyi iyo yandikilwe kulwakwe, bung'wicha a ha linti, bunaaja mu shigila. 30 Kwike u Mulungu akanjuucha kufuma u mu bafu. 31 Wiyoolecha ikanza lya shiku ningi u ku banhu abo wali wiza nabo Yelusalemu kufuma Galilaya; abo bakunkaanilaga ku banhu i haha. 32 A bise nise tulimulomeela giki, u kwisagijiwa uyo bakinhwa bakulugenji bise kwashikilijiwe. 33 Nguno u Mulungu watushikiligigije a bise baana, unjuucha u Yesu, git'umo gwandikilwe mu Zabuli ya kabili; giki, 'U bebe uli Ng'wana wane, i lelo yeniyi naakubyalaga.' 34 Nguno wanjuukije kufuma mu bafu atiko kushoka hangi mu bukenaaguku, git'umo guhayiwe giki, 'Nakukwinha bebe i shikolo sha ng'wa Daudi, isho shili sheela na sha nghana.' 35 H'i nguno yene alihaya n'ipandi lingi giki, 'Utunekanija u Ng'wela wako ashike mu bukenaaguku.' 36 Nguno ili hape giki u Daudi aho wamala u nimo u mu shibyalilwe shakwe, akacha git'umo kali kahelele ka ng'wa Mulungu, ujikwa, ulaala hamo na bakulugenji bakwe, ubola. 37 Aliyo uyo wajuuchiwe na Mulungu, u ng'wene atakubonile u kubola. 38 Ali luulu bababa badugu bise, managi giki u muli munhu ng'wenuyu u Yesu, mulilomeelwa mihayo ya bulekejiwa bo shibi. 39 Niyo buli ng'wene uyo unzunya u munhu ng'wenuyu, akubalilwa butungilija nu mu yingi iyo mutadugije kubalilwa butungilija mu nzila ya kudima shilagilo sha ng'wa Musa. 40 Nose hu kuhaya ilanghanagi gutizung'wiziila uyo guhayiwe na bahangi giki, 41 'Bing'we badalahi lolagi, na mukumye kushisha muche, nguno u mu shiku jing'we nalibeeja nimo, nimo uyo mutuguzunya nuulu munhu umuwila.' " 42 Huna aho bafuma u ng'wisinagogi, a banhu bubalomba babasomboolele hangi i mihayo yeniyo na ha sabato yingi. 43 Lyahayushila i libilinga, Bayudaya bingi na bahembekwa abo baali bakomeezu mu kulamya, bubalondeela a ba Paulo nu Balinaba. Bakabahugula na kubakomeleja giki bikale mo u mu shigongo sha ng'wa Mulungu. 44 A ha sabato i yingi, hihi pyi u nzengo gwikuminga kwiza kudegeleka mhayo go ng'wa Seeba. 45 A Bayudaya aho bagabona a mabita bakokala wilu, bandya kung'wihalalija u Paulo, na kwisondagula iyo wihayaga. 46 Aliyo a ba Paulo nu Balinaba buyomba na bugimu butaale giki, "U mhayo go ng'wa Mulungu gwali gwigelile gwenhwe ku bing'we tame; kwike i haha iki muliguponya, twabagalukila banhu ba mahanga. Bing'we benekili mulibala giki mutigeleelilwe kuwanukula u bupanga bo welelo na welelo. 47 Hu gwene u mhayo uyo atulagilile u Seeba; nguno alihaya giki, 'Nakutuulile kubiza isana ku mahanga, ubize wa kutwala bupiji hose-hose, kushisha ku ngelelo ya si.' " 48 A banhu ba mahanga aho bigwa giko bakayega bugukuja u mhayo go ng'wa Seeba. Pye a bose abo baali babalililwe bupanga bo welelo bakazunya. 49 U mhayo go ng'wa Seeba gusambaala pye a hose u mu si yeniyo. 50 Aliyo a Bayudaya bakabahumbuula bakima balebe, baali bakujiwa na bakomeezu mu kulamya, hamo na bagosha abo baali batongeeji ba mu nzengo; bubabuukija buluhiwa a ba Paulo nu Balinaba, hanuma bubapeeja u mu si yabo. 51 Nabo binga nghana, niyo bulukung'unha nu lubuubu ulo lwali ku mhambala jabo; buja buukashika Ikonio. 52 Aliyo a bahemba bakokala buyegi na Moyo Ng'wela. 1 Aho bali Ikonio, bakingila bubili wabo ng'wisinagogi lya Bayudaya bulomeela, kushisha ibita itaale lya Bayudaya na Bayunani buzunya. 2 Kwike a Bayudaya abo baali batazunije bubabipya maganiko a banhu ba mahanga, bubasoba giki babakolwe a badugu. 3 Aliyo nahene a ba Paulo nu Balinaba bakashinga mo ikanza ilihu kulwa ng'wa Seeba, bakulomeelaga mu kwisandaala, u Seeba nanghwe akugukaanilaga u mhayo gwa shigongo shakwe; akubinhaga budula bo kwita shimanikijo na mihayo ya kukumya mu nzila ya makono gabo. 4 A banhu ba mu nzengo gwenuyo bugabanika, bangi budimana na Bayudaya, aliyo bamo budimana nabo a batung'wa. 5 Aho gwandya nsambo, a banhu ba mahanga na a Bayudaya na a batongeeji babo, buyukooba nzila ya kubiitila yabubi a batung'wa, na kubaponda mawe. 6 Aliyo bugudeeba u mhayo gwenuyo; bunyenyeka, bupeelela Lukaonia, ku mizengo ya Lustila na Delibe, na mapandi gangi ayo gaali hihi-hihi; 7 buja bakulomeelaga Nghulu Jawiza kwenuko. 8 U mu Lustila waliho munhu wikalaga igashije, nguno wali nemehazu u mu mhambala jakwe kufuma mu nda ya ng'wa nina, na luulu wali ataali kushimiza nuulu hado kufuma kubyalwa kwakwe. 9 U munhu ng'wenuyo wali wandegeleka u Paulo aho akulomeelaga; u Paulo aho wanola chiza, umona ali na kusanya giki adugije kupijiwa. 10 Huna ung'wila n'ilaka itaale giki, "Buukaga wimiile na magulu gako!" Wikindika, wandya na kushimiza. 11 A banhu aho bagubona uyo akagwita u Paulo, bandya kwihamukila mu lulimi lwabo lwa Shilukaonia; balihaya giki, "Bamulungu batugenihile mu suso ja banhu!" 12 U Balinaba bung'witana Zeu, lelo u Paulo bung'witana Helime, nguno h'uyo wali ntongeeji u mu kuyomba. 13 U ngabiji wa ng'wa Zeu wikalaga hihi u mu nzengo ng'wenumo, wiza na nzagamba ya ng'ombe, n'ibbipi lya mabonji gahelilwe chiza gutunganyiwa hamo; i shenisho ushenha ha mita gwa nzengo, giki u wei na a banhu bafunye shitambo. 14 Aliyo a batung'wa, a ba Balinaba nu Paulo aho bagudeeba u mhayo gwenuyo, butandula shizwalo shabo; bupeela bajile u kwibita lya banhu, kunu balihamuka n'ilaka itaale 15 balihaya giki, "Bing'we bababa, nibuli muliita giko? A bise nise tuli banhu duhu giti bing'we. Tulimulomeela giki mulekane nayo i mihayo ya dalali giti yeniyi, mungalukile Mulungu mpanga, u Meeja w'igulu na si na manyanza, ni shose isho shilimo! 16 Shibyalilwe na shibyalilwe isho shamala kubita wali wagaleka a mahanga ga banhu bashimizile mu nzila jabo ja benekili git'umo batogelilwe. 17 Kwike nahene atalekile u kwikaanila wei ng'wenekili, uyutwitila yawiza mu kutwinha mbula kufuma ng'wilunde, na makanza ga kupandika matwajo; giki atwinhe shiliwa, jiyege i ngholo jise!" 18 Nuulu iki bakahaya mihayo ili giko, nahene bakakoya no; ahene nose bakabahangija ku kale a banhu u kubafunija i shitambo. 19 Aliyo bahayiza Bayudaya ba kufuma Antiokia na Ikonio, bubahumbuula a banhu, bumponda mawe u Paulo; huna bundutanja bantwalile hanze ya nzengo baliganika wachaaga! 20 Aliyo a bahemba aho bibilinga bumpindya ha gati, ubuuka wingila hangi u mu nzengo. Ha ntondo yaho winga mo nu Balinaba, buja Delibe. 21 Aho balomeela u mu nzengo gwenuyo, bupandika bahemba bingi, huna bubuuka bashokile Lustila na Ikonio na Antiokia. 22 Baja bakubatimbyaga ngholo a bahemba, bakubakomelejaga bikale bahandatilile u mu kuzunya; na kubawila giki, "Shiigelile twingile u mu butemi bo ng'wa Mulungu mu nzila ya buluhi butaale." 23 Buli mu kanisa yene babizaga ulu bamala kubasolela banamhala na kulomba mu kufunga, babatuulaga mu bulanghani bo ng'wa Seeba uyo banzunije. 24 Bahayumala kubita u mu Pisidia, buja buukashika Pamfulia. 25 Huna aho bamala kugulomeela u mhayo mu Peliga buja Atalia. 26 Kufuma kwenuko bushikiila Antiokia, uko baali balombelwa na kutuulwa mu bulanghani bo ng'wa Mulungu, kulwa nimo uyo bakagumala gwenuyo. 27 Aho bashika bibilinga i kanisa, bisomboolela iyo Mulungu wajaga akubeejaga hamo nabo, ni giki a banhu ba mahanga nabo baalugulililwe u nyango gwa kuzunya. 28 Bakikala kwenuko ikanza ilihu bali hamo nabo a bahemba. 1 Aliyo kuhayimanila banhu balebe batulumenha bizile kufuma Buyudaya, aho bashika i Antiokia buyubalanga a badugu giki, "Ulu mutasaalilwe git'umo shili shimile isho tulangilwe na Musa, mutudula u kupijiwa!" 2 Yubuuka yombo na wihalalija butaale, kwike a ba Paulo nu Balinaba bimiila higiyi kwishokeja nabo a banhu benabo; nose yubonwa giki hambu-hambu u Paulo nu Balinaba batung'we hamo na bangi, balinhe kuja i Yelusalemu u ku batung'wa na a banamhala, kulwa nguno ya halali yeniyo. 3 Aho balagwa ni kanisa, bubitila Foenike na Samalia, buja bakwisomboolaga mu welwa-ngholo pyi i mihayo ya kugaluka kwa banhu ba mahanga; pye a badugu bakayega no. 4 Aho bashika i Yelusalemu, begelejiwa ni kanisa hamo na a batung'wa, na a banamhala; bubasomboolela iyo Mulungu wabeejaga hamo nabo. 5 Huna bimiila Bafalisayo, abo baali bakwanukula u kuzunya; bandya kuhaya giki, "A banhu ba mahanga shiigelile bayusaalwa na kukomelejiwa kushidima i shilagilo sha ng'wa Musa!" 6 A batung'wa na a banamhala bibilinga kugulola u mhayo gwenuyo. 7 Lyubita ikanza baliguhoyela, huna wimiila u Petelo ubawila giki, "Bababa badugu bane, a bing'we benekili mumanile umo Mulungu akasolela makanza malebe; yabizaga ka kale ho, giki a banhu ba mahanga bagwigwe u mhayo gwa Nghulu Jawiza kufuma kuli nene, bazunye. 8 Huna u Mulungu uyo ayimanile i myoyo, ubakaanila mu kubinha Moyo Ng'wela git'umo akatwinhila a bise. 9 Aho bazunya atasolanije a ha gati yise na a boi u mu kujeeja i ngholo jabo. 10 Hama nibuli luulu i haha mulingema u Mulungu, mu nzila ya kubatuulila ijoki idito mu nhingo a bahemba, ilo tulilemeelilwe a bise u kulibuucha, pye na a bakulugenji bise baali balilemeelilwe? 11 Nguno a bise tuzunije giki, tuli bapijiwa kulwa shigongo sha ng'wa Seeba Yesu, git'umo ili nu ku bene." 12 Huna pyi i libanza lyuhuumulija sele kubadegeleka a ba Balinaba nu Paulo; nguno bakandya kusomboola umo Mulungu wabeejaga shimanikijo na mihayo ya kukumya u ku banhu ba mahanga kubitila mubo. 13 Aho bamala, u Yakobo ushosha alihaya giki, "Bing'we bababa, nidegelekagi badugu bane. 14 U Simioni watusomboolela git'umo kufuma kale u Mulungu abizukilile a banhu ba mahanga, hama niyo wamala kwisolela banhu kulwa lina lyakwe kufuma u mubo. 15 U gwenuyu gwideebelile nu mhayo gwa bahangi umo gwandikililwe; giki, 16 'Ha numa ya mihayo yeniyi nakushoka, nizenge bupya i numba ya ng'wa Daudi iyo igwile, nakwizenga hangi, yinge u mu busagambuke wayo, nibeeje bupya yimiile hangi. 17 Nguno shiigelile na a banhu a bangi bankoobe u Seeba, pye a banhu ba mahanga abo bakwitanilagwa ku lina lyane; alihaya Seeba uyo akuyitaga i yeniyi, 18 iyo imanikile kufuma kale na kale.' 19 "Ali luulu, u bulamuji bone buli giki, tutizubazwanja a banhu ba mahanga abo bakungalukilaga Mulungu. 20 Aliyo tubandikilagi giki bikomanye nabo u busoso bo kwitongeleja ku mashiikolile, nu bujingi; hama yaya nuulu kulya ndimu ja kunigwa, na a mininga yaya. 21 Nguno kufuma shibyalilwe sha kale na kale, u Musa ali na bahemba bakwe hose-hose u mu mizengo; buli sabato akasomagwa u mu masinagogi." 22 Gukabayeja a batung'wa na a banamhala, ni kanisa i yose, gwa kubasola banhu kufuma mubo, giki babatume baje i Antiokia hamo nu Paulo nu Balinaba. Usolwa Yuda, uyo witanagwa Balisaba na Sila, bamo ba banhu bataale u ng'wigele lya badugu. 23 Bubinha na nyaluba ya kuja nayo; ihayile giki, "Bise badugu bing'we batung'wa, hamo na banamhala: Ku badugu bise a ba mahanga, abo bali Antiokia na Sulia, na Kilikia. Tulimugisha. 24 Twigwile giki bamo ba mu bise baashikile kwenuko, bumukoya na mihayo ya kumuzwanja maganiko; tutabatumile bise a benabo! 25 Ali luulu, a bise u kuunu tuli n'iganiko limo, twabonile ili yawiza kusola banhu tubatume bize uko muli, hamo na a batogwa bise, a ba Balinaba nu Paulo; 26 banhu abo bifunya bupanga wabo kulwa lina lya ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto. 27 Babo kwenuko luulu ba Yuda na Sila, twabatumaga bize ko hamo nabo; bakumuwila i mihayo yeniyi git'umo ili. 28 Nguno yabonekanile u kuli Moyo Ng'wela hamo nu ku bise giki, itiho nguno ya kumuseseja nigo gungi gose-gose, ulu iti mihayo iyi giki: 29 Yaya u kulya i shitambo sha mu mawitongeleja, na a mininga, pyi ni ndimu ja kunigwa; yaya nuulu kwisanja mu mihayo ya bujingi. Ulu ng'ulekana nayo i yeniyo, mukutungilija. Ikalagi mu mhola." 30 Huna aho balagwa, buja buukashika i Antiokia; aho balikuminga pyi i libita, bubinha i nyaluba. 31 Yahayumala u kusong'wa bakayega no, hangi bulungujiwa nu bukomelejiwa wenubo. 32 U Yuda nu Sila bubatimbya ngholo na kubaguzuhya a badugu; nguno nabo baali bahangi. 33 Aho bikala nabo ikanza lya shiku ningi ho hado, bulagwa bashoke mhola u ku badugu abo baali babatuma. [ 34 Aliyo u Sila utogwa kwikala nabo u ng'wene.] 35 Na a ba Paulo nu Balinaba bulenda i Antiokia, budimana na bangi bingi mu nimo gwa kulanga na kugulomeela u mhayo go ng'wa Seeba. 36 Aho jabita shiku ndebe u Paulo ung'wila u Balinaba giki, "Tushokage ko hangi tuje tubageniha a badugu u mu mizengo i yose, uko twagulomeelile u mhayo go ng'wa Seeba; tuje tubalola umo balijila." 37 U Balinaba ubona ibeelelile banjane nu Yohana, uyo witanagwa Maliko. 38 Aliyo u Paulo ubona ikubeelela ulu kuleka kunsola u munhu ng'wenuyo, nguno aho bali Pamfulia akabaleka, winogolelwa u kuja nabo u ku nimo. 39 Yu, niyo bubiza ho wizwanja butaale; kushisha nose bulekana. U Balinaba unsola u Maliko uja nanghwe Kupulo. 40 U Paulo u ng'wene unsola Sila; aho bamala kulombelwa shigongo sha ng'wa Seeba na a badugu, 41 ubuuka ajile. Ubita mu Sulia na Kilikia, uja akujiguzuhyaga i kanisa. 1 Huna utulumenha ajile uukashika Delibe, ulumbulila kuja Lustila; a henaho waliho nghemba umo lina lyakwe Timoteo, ng'witunja wa nkima Nyudaya nzunya, u ise wali Nyunani. 2 U nghemba ng'wenuyo wakaanilagwa chiza na a badugu ba Lustila, na a ba Ikonio. 3 U Paulo utogwa kuja nanghwe, huna unsola unsaala, kulwa nguno ya Bayudaya abo baali bazengile i mhandi jenijo, iki pye a bose baali bamanile giki u ise wali Nyunani. 4 Huna aho balibita hose-hose u mu mizengo, buyubinha i shilagilo isho shali shafuma ku batung'wa na banamhala ba Yelusalemu. 5 I kanisa jikaguzuhiwa u mu kuzunya, niyo juyongeja u kukula buli lushiku. 6 Aliyo u mu si ja Fulugia na Galatia bakabita mo duhu, nguno u Moyo Ng'wela wali wabalemeja u kugulomeela u mhayo u mu Asia. 7 Aho batumbya Musia, bugema kwingila mu Bitunia, kwike nu kwene atabazuniligije u Moyo wa ng'wa Yesu. 8 Huna bubita baliyikilimbija i Musia, buukashika Tiloa. 9 Makanza ga bujiku u Paulo umona mu koolechiwa, muna Makedonia; imiilile aling'wikumbilija alihaya giki, "Kilaga wize kuunu Makedonia utugunaane!" 10 Aho wakubona u koolechiwa kwenuko, haho na haho twandya kukooba kuja Makedonia, nguno akamana giki u Mulungu watwitanaga kuja koi kubalomeela Nghulu Jawiza. 11 Aho twinga i Tiloa tulinhya itanga, tugoloola kuja Samotilake; aho wela tushika Neapoli. 12 Huna u kufuma a henaho tuja tuukashika Filipi, u kwenuko tukikala ko shiku ningi. I lipandi lyenilo lyali lisugilwe na Balumi, hama u gwenuyo hu gwali nzengo gwabo ntaale. 13 A ha ntondo yaho yali sabato, twinga u mu nzengo tufuma hanze ya mita, nguno twali na nghumbu ja kupandika ipandi lya kulamija. Tuja tuukigasha ha nghilimva ya mongo, tulungalunga na bakima bakiza kwibilinga henaho. 14 Waliho umo wabo, lina lyakwe Ludia, njinja ntaale wa myenda ya langi ya nzulunge, nshike wa mu nzengo gwa Siatila, hangi munhu wa logohano kuli Mulungu. U nkima ng'wenuyo aho wigwa, u Seeba wilugula i ngholo yakwe, uyanukula iyo yahayiagwa na Paulo. 15 Ubatiijiwa u wei, ni kaya yakwe; huna utwikumbilija uhaya, "Ulu mulibona giki nali nsanyiwa u kuli Seeba, nzugi ng'wikale ha ng'wane." Niyo akatudayiila no u mu mhayo gwenuyo! 16 Lwise lumo twajaga kwilomba, tumanhya na ng'waniki nsese, wali n'isamva lya buchuuja, lyang'winhaga budula bo kubapandikila solobo nhaale a ba ise-bugonzo kulwa kuchuuja. 17 Huna wandya kunkuubilija u Paulo na a bise, kunu alilila uhaya giki, "A banhu benaba batumami ba ng'wa Mulungu uyo ali higulya no, baliho u ng'wenumu kulwa nguno ya kumulomeela nzila ya bupiji." 18 Jikakwila i shiku akugwitaga u mhayo gwenuyu, nose gunkoya u Paulo; ugaluka uliwila i lisamva giki, "Nalikulagila mu lina lya ng'wa Yesu Kilisto, nfumage!" Lyunfuma nghana i likanza lyenilo duhu. 19 A ba ise-bugonzo aho babona giki bajimiija u kwisagilwa kwabo kwa solobo, bubadima a ba Paulo nu Sila, bubadutanja babatwalile kwigulilu, ku butongi bo basugi. 20 Buukabashisha ku balamuji, buhaya giki, "A banhu benaba Bayudaya, aliyo balituyugagulila u nzengo gwise. 21 Bakujaga bulomeela mihayo itatwigeleelilwe a bise, iyo tutudula u kwiyanukula nuulu kwiyita, nguno tuli Balumi a bise!" 22 Pye a banhu bubazanzamukila. A balamuji bulagila bazuujiwe i shizwalo, batulwe mbooko. 23 Aho bamala kubatulagula mbooko ningi, bubaponya mu jeela; bunkomeleja u nanghani wa jeela abalanghane na witegeleja. 24 Nanghwe aho wamala kukomelejiwa giko ubaponya mu chumba sha mu gati ya jeela, hama ulola ubatunganija ha manti a magulu gabo. 25 Mu makanza ga bujiku ha gati, u Paulo nu Sila balombaga na kungongoola Mulungu mu mimbo; a batungwa bichabo badegelekile. 26 Kuhayimanila yadinghima nyahinga nhaale; pyi i jeela yutinginyiwa, nu nsingi gwayo. I milyango yuluguka pye, ni minyololo iyo baali batungilwe a batungwa yutaliguka. 27 U nanghani umisha, aho wibona i milyango ya jeela yalugukaga, usopoola lushu giki ibulage, nguno akiganika a batungwa bapeelaga. 28 Aliyo u Paulo uhamuka n'ilaka itaale uhaya giki, "Utiziyagaja, tuliho pye a bose!" 29 Ulomba yenhwe tala, huna wiza wangu-wangu kunu akudetemaga, ushika ugwa u ku butongi bo ba Paulo nu Sila. 30 Ubafunya hanze; huna ubabuja giki, "Bababa, niite mhayo ki napandike kupila?" 31 Nabo bung'wila, "Nzunyage Seeba Yesu, ukupijiwa u bebe ng'wenekili ni kaya yako!" 32 Bunsomboolela u mhayo go ng'wa Seeba, pye na a ba mu kaya yakwe. 33 I likanza lyenilo itaali bujiku giko, ubasola uukabooja a machubagukile ga butulwa, hama ubatiijiwa u wei pye na a ba mu kaya yakwe. 34 Ubingija mu kaya yakwe ubabeegeja shiliwa; kaya ngima yokala buyegi nguno bakanzunya Mulungu. 35 Aho wela, a balamuji butuma nhung'wa u ku jeela balihaya giki, "Balekelagi a bing'wana benabo." 36 U nanghani wa jeela ung'wila u Paulo giki, "A bataale bahaya mulekelwe; jagi mhola luulu!" 37 Aliyo u Paulo unshokeja alihaya giki, "Baatutulile mu butongi wa banhu liimi-nyange, hama butuponya mu jeela, nduhu nuulu kutudegeleka ng'wibanza aliyo tuli Balumi, i haha hu balihaya kutupeeja mu kwibisa-bisa duhu? Yaya i giko, ni bizage a boi benekili batufunye!" 38 Abo baali batung'wa aho bishisha i mihayo yeniyo u ku balamuji, bakogoha no aho bigwa giki baali Balumi. 39 Buja buukabagwila mu magulu; aho babafunya hanze bubiyandiila bafume u mu nzengo. 40 Aho bafuma u mu jeela, buja ha ng'wa Ludia; bahayumala kubatimbya ngholo a badugu, bugumha bajile. 1 U mu lugendo lwabo bubitila Ampifoli na Apolonia, buukashika Tesalonike, lyaliko isinagogi lya Bayudaya. 2 U Paulo ushisha sabato idatu akwingilaga mo wahoya nabo mihayo ya mu shandikwa, git'umo witilaga na kale. 3 Wabakundulilaga na kuboolekeja hape, giki yali ing'wigelile u Kilisto aluhiwe na kujuuka kufuma mu bafu. Ubawila giki, "U Yesu uyo nalimusomboolela mhola jakwe ng'wenuyu, huna ng'wene u Kilisto." 4 Bamo babo bakaguloleela bizunilija nabo a ba Paulo nu Sila; u mu benabo baalimo na Bayunani bingi, abo baali balamya ba ng'wa Mulungu, hamo n'iganda lya bakima bakujiwa. 5 Aliyo a Bayudaya bakabona wilu, busoleleja ibita lya banhu bahunga kufuma ng'wigulilu. Aho balibilinga i libita lyenilo, bandya nsambo u mu nzengo. Biza ha ng'wa Yasoni badaalulaga, balibakooba giki babafunije hanze ku banhu. 6 Aho babagayiwa hoi, bundutanja u Yasoni hamo na badugu bangi, bubatwala ku basugi ba nzengo; kunu baliyoganya balihaya giki, "Baashikile nu kuunu a banhu abo bakujaga buyugagula si; 7 u Yasoni h'uyo wabanukulile. Aliyo bashidalahile i shilagilo sha ng'wa Kaisali, bakuhayaga giki angu aliho ntemi ungi Yesu!" 8 Bubayuugagula a banhu na a batongeeji aho biyigwa i mihayo yeniyo. 9 Bumbiisha ihyu u Yasoni na a biye, huna bubalekela buja. 10 Haho na haho i bujiku, a badugu bubafunya a ba Paulo nu Sila, bubatwala Beloya; aho bashika ko bingila ng'wisinagogi lya Bayudaya. 11 A bene baali balembeezu kutinda a bana Tesalonike, bakagwanukula u mhayo na bukalalwa bose, buyushilola i shandikwa buli lushiku, babone ulu ili giko i mihayo yeniyo. 12 Bingi bakazunya, bamo baali bakima bakujiwa ba Shiyunani, na a bagosha nabo baali bati bagehu. 13 A Bayudaya ba Tesalonike aho bigwa giki u Paulo akugulomeelaga u mhayo go ng'wa Mulungu ni Beloya, buja nu kwene, buukabayugagula na kubazwanja a banhu. 14 Aliyo haho na haho a badugu bung'winja u Paulo buja nanghwe ku ng'walo gwa nyanza, buneka u Sila nu Timoteo. 15 Abo bakaja nu Paulo bakajushika nanghwe Atene. Aho wamala kubalagija giki bakabawile a ba Sila nu Timoteo banguhe u kwiza u kuli we, a boi bushoka Beloya . 16 U Paulo aho ali mu nzengo gwa Atene abalindiilile a biye, akabona mo mbika na mbika ja shiikolile sha kulamiwa; u mhayo gwenuyo gunkoya no u mu moyo gokwe! 17 Uyingila ng'wisinagogi lya Bayudaya wahoya nabo, hamo na a bangi abo bizaga mo kulamya. Na kwigulilu wajaga buli lushiku wakahoya na a babo baaliko. 18 Baaliho na basomi bataale, bitanagwa Baepikuleo na Bastoiko; bamo babo aho bamanhya nanghwe u Paulo buyuhaya giki, "U nghalahala uyu nanghwe ni aligaagaana kuhaya ki shi?" Bangi buyuhaya giki, "Alibonekana kubiza nomeeji o mihayo ya bamulungu bageni!" Bakahaya giko nguno u Paulo wabalomeelaga nghulu ja ng'wa Yesu na ja bujuuko. 19 Nose banoga bundima, buntwala kwinumba lyabo lya kwibilingila litanagwa Aleo-Pago; buukamuja kwenuko giki, "Bebe a malange ayo ulilanga genaya mapya, tudugije kugamana nise? 20 Nguno i mihayo iyo ulitwenhela yeniyi, migeni gete u mu matu gise! Na luulu tuli na nghumbu ja kugamana a makulu gayo!" 21 Nguno pye a bana Atene na a bageni abo bikalaga mo baali bati na gwa kwita gungi, ulu iti kwiyinha suusu duhu, nuulu kudegeleka mihayo migeni. 22 Huna ubuuka u Paulo wimiila u ng'winumba lya Aleo-Pago; uhaya giki, "Bababa bana Atene, nalibona a bing'we mukalalilwe no i mihayo ya dini. 23 Nguno u mu kubita-bita kwane, buli kwene ulu nalola nakwibonaga i mihayo ya kalamije king'we. Naabitile na kubona wandike ha ng'walilo nebe buhayile giki, 'Kuli Mulungu uyo atamanikile.' Ali luulu, u nene nalimulanja uyo mukanamyaga mu butumana ng'wenuyo. 24 U Mulungu u Meeja wa si ni shose isho shilimo, atikalaga mu maduku ga kubeejiwa na makono, nguno u wei hu Seeba w'igulu na si. 25 Niyo atagongile kutumamilwa na makono giti giki ngayiwa, nguno hu ng'wene uyo akabinhaga pye a bose u bupanga ni myuyi, ni shikolo i shingi pyi umo shigelelile. 26 Huna ng'wene uyo akagabeeja pye a mahanga ga banhu kufuma muli munhu umo, giki bisambaalile pyi i si, bazenge mo. Ubatuulila na makanza, ni mbimbi: mihayo iyo ihelilwe kufuma kale kulwa wikalo wabo; 27 giki bayubbabbasha-bbabbasha, nose bampandike u Mulungu, nuulu iki ati kule na buli umo wise. 28 Nguno u muli we h'umo buli u bupanga wise, nu kuyeela-yeela kwise kuli muli we. Pyi nu bumunhu wise h'umo buli, git'umo na bamo ba bimbi bing'we bakahayilaga giki, 'Na a bise tuli shiseeng'wa shakwe.' 29 Nose iki tuli shiseeng'wa sha ng'wa Mulungu, tutiziganika giki u Mulungu ashikile kugelanijiwa na shikolo giti zahabu nuulu feza, nuulu mawe ga mpango ntaale ayo gakabeejiagwa na bugaliili bo banhu. 30 U mu makanza ga butumana, u Mulungu wali abalekile duhu a banhu, aliyo i haha alibalagila pye a banhu hose-hose giki bagaluke. 31 Nguno luliho lushiku alutuulile, lo kubalamula pye a banhu mu butungilija, mu nzila ya ng'wa Munhu uyo ansolile we. U Mulungu akanjuucha u Munhu ng'wenuyo kufuma mu bafu, uboolekeja hape pye a banhu giki akugushikilija u mhayo gwenuyo." 32 Aho bigwa mhayo gwa bujuuko wa bafu, bamo bandya kuneeneleja mu budalahi balihaya, "Yu, wigejaga luulu, tukwidegeleka n'ikanza lingi hangi i mihayo yako!" 33 Huna ubingila hoi u Paulo. 34 Aliyo bamo na bamo bakazunya budimana nanghwe; mu benabo walimo Dionisio, umo wa banhu ba mu Aleo-Pago, na nkima lina lyakwe Damali, na bangi abo baali hamo nabo. 1 Aho yabita i yeniyi u Paulo winga i Atene, uja Kolinto. 2 Wibona na Nyudaya nebe myalilwa wa Ponto, witanagwa Akula; akasangwa hu washikile makanza genayo duhu kufuma Italia, hamo na nke wakwe Piliskila. Nguno u ntemi Kilaudio akalagila giki pye a Bayudaya binge u mu nzengo gwa Lumi. Huna luulu u Paulo uja ha kaya yabo uukalenda nabo. 3 Buyutumama hamo, nguno baali bamanile nimo gwa mbika imo; baali babeeja ba maheema. 4 Kwike u wei u Paulo buli sabato wajaga ng'wisinagogi kulanga; upandika Bayudaya na Bayunani ba kwizunilija nanghwe. 5 A ba Sila nu Timoteo aho biza kufuma i Makedonia, bunsanga u Paulo gundadilile no u nimo gwa kugulomeela u mhayo, na kubakaanila a Bayudaya giki u Yesu hu ng'wene u Kilisto. 6 Aliyo aho balema buyunsondagula, akagunghumula shizwalo shakwe kunu alibawila giki, "A mininga ging'we ni gabizage ha mitwe ying'we, neelaga u nene. Kufuma haha naja ku banhu ba mahanga!" 7 Ubingila uja mu numba ya ng'wa Tito Yusto, yali hihi ni lisinagogi. U munhu ng'wenuyo wali namya o ng'wa Mulungu. 8 U ntaale w'isinagogi wali Kilispo, nanghwe unzunya Seeba pyi ni kaya yakwe; na Bakolinto bingi abo bakigwa bakanzunya u Seeba bubatiijiwa. 9 Lwise lumo makanza ga bujiku u Seeba ung'wila u Paulo mu koolechiwa giki, "Utogohage; u bebe yombaga duhu, yaya u kuhuumula. 10 U mu nzengo gwenuyu nali na banhu bingi, atiho nuulu umo wa kukuubukila na kukwitila yabubi, nguno nali hamo nangho." 11 Akikala mo ng'waka na myeji itandatu akubalangaga mhayo go ng'wa Mulungu. 12 U mu shiku jenijo Galio ubiza nsugi wa Akaya, a Bayudaya aho babona giko buniila gwinda u Paulo, bundima buntwala kwibanza. 13 Buukamuula balihaya, "U munhu ng'wenuyu akubalangaga a banhu giki bayunamya u Mulungu mu nzila ja hanze ya shilagilo!" 14 Aliyo u Paulo aho wibeeja-beeja giki andye kusomboola, u Galio ubawila a Bayudaya, "Bing'we Bayudaya, ulu ni gwali mhayo gwa bukenaaguji nuulu gwa wibonya wabubi, ni niyumilija u kumudegeleka. 15 Aliyo ulu ya wihalalija kulwa nguno ya mihayo na mina ga mu shilagilo shing'we duhu, i yeniyo ilonjagi bing'we benekili. U nene natatogilwe u kubiza namuji wayo i mihayo yeniyo." 16 Ubapeeja a h'ibanza. 17 Huna pye a bose bundima Sostene, uyo wali ntaale w'isinagogi; bandya kuntulagula haho butongi w'ibanza. Aliyo u mu yose yeniyo, u Galio atafumilwe ngholo nuulu hado. 18 U Paulo ongeja u kulenda nabo a badugu. Ha numa ya shiku ningi ubuga nyanza ajile Sulia, na a ba Piliskila nu Akula baali hamo nanghwe. Aho ali mu Kenkilia umooga u ntwe gwakwe, nguno wali mu shilahilo. 19 Bahayushika Efeso ulekana nabo, u wei wingila ng'wisinagogi kujuhoya na Bayudaya. 20 Aho banomba giki alende ikanza ilihu ho hado ulema. 21 Ubalaga alihaya giki, "Ulu Mulungu utogwa, nakwiza ikanza lingi u ku bing'we." Huna ubuga nyanza ajile, winga i Efeso. 22 Aho washika Kaisalia ulinha ngulya kuja kwigisha i kanisa, hanuma utulumenha kuja Antiokia. 23 Akikala ko ikanza ilebe; wanoga ubuuka hangi ajile akusingijaga mu si ja Galatia na Fulugia, alibagisha na kubaguzuhya pye a bahemba. 24 Nyudaya nebe nanghwe uja ko i Efeso; i lina lyakwe wali Apolo, myalilwa wa Isikandelia. Oli ngosha o budula mu kuloma na mu shandikwa. 25 U munhu ng'wenuyo wali alangilwe i nzila ya ng'wa Seeba, hama wali nsebu kingi nasho u mu moyo gokwe. Niyo nuulu iki wali amanile bubatiija bo ng'wa Yohana duhu, aliyo nahene wisomboolaga na budeeba i mihayo ya ng'wa Yesu. 26 Huna wandya kulomeela mu kwisandaala u ng'wisinagogi; a ba Piliskila nu Akula aho bang'wigwa, bunsola buukananja chiza i nzila ya ng'wa Mulungu. 27 Wahayubuuka kuja Akaya, a badugu buntimbya ngholo, bandika na nyaluba kuja u ku bahemba ba kwenuko giki bang'wanukule. Aho washika ko, akabagunaana no a bahemba abo baali bamala kuzunya kulwa shigongo. 28 Nguno akayubahehenaja kingi nasho a Bayudaya; uyubagoola hape-hape, akuboolekejaga kufuma mu shandikwa, giki u Yesu hu ng'wene u Kilisto. 1 U Apolo aho ali Kolinto, u Paulo wajaga akubitaga ku si ja ku magulya. Huna utulumenha ajile Efeso; usanga koi bahemba balebe. 2 Ubabuja, "Aho ng'wazunya mukang'wanukula u Moyo Ng'wela?" Bunshokeja balihaya, "Tutaali nuulu kwigwa giki aliho na Moyo Ng'wela!" 3 Ubabuja hangi giki, "Hama ng'wabatiijiwa bubatiijiwa ki luulu?" Nabo bung'wila, "Mu bubatiija bo ng'wa Yohana Matiija." 4 Huna u Paulo ubawila giki, "U Yohana wabatiijaga bubatiija kulwa nguno ya kugaluka; wabakomelejaga a banhu kunzunya Yesu, uyo oli giki akwiza ha numa yakwe." 5 Aho bigwa giko bubatiijiwa mu lina lya ng'wa Seeba Yesu. 6 U Paulo aho wabatuulila makono ubikiila u Moyo Ng'wela, bandya kulungalunga mu ndimi jingi, na kuhanga. 7 Baali bagosha giti ikumi na babili. 8 Akamala myeji idatu akwingilaga ng'wisinagogi walungalunga nabo mu kwisandaala, kunu akubalomeelaga na kubaduta mu mihayo ya butemi bo ng'wa Mulungu. 9 Aliyo bamo babo baali baganghanazu na badalahi, bandya kwisondagula i Nzila yeniyo ku butongi bo banhu. U Paulo ubaleka, ubinja a bahemba; wandya kuyubalanga buli lushiku ng'widalasa lya ng'wa Tulano. 10 Umala myaka ibili akugutumamaga u nimo gwenuyo, kushisha pye a bikaji ba Asia, babize Bayudaya nuulu Bayunani, bugwigwa u mhayo go ng'wa Seeba. 11 I shitwa isho akayubeeja u Mulungu mu nzila ya makono ga ng'wa Paulo shali sha kukumya no, shikilile kasomboolele! 12 Nose na basaatu buyupijiwa kulwa kutwalilwa shizwalo na shitambaala isho shali shakuumiwa ha mili gokwe; na a babo baali na masamva gabafumaga. 13 U mu shiku jenijo bakigela na Bayudaya balebe, bayeelaga hose-hose bakugemaga kupeeja masamva mu lina lya ng'wa Seeba Yesu. Balitumamilaga u ku banhu ba masamva balihaya giki, "Nalimupeeja mu lina lya ng'wa Yesu uyo akulomeelagwa na Paulo." 14 U mhayo gwenuyu bakagwita na bitunja mpungati ba Nyudaya umo ngabiji ntaale, witanagwa Sikewa. 15 Aliyo i lisamva lyubashokeja lilihaya, "U Yesu naamanile, nu Paulo nang'witegelegije, al'a bing'we muli banani?" 16 U munhu uyo wali n'isamva ubasakamila, ubaheeba kibi-kibi; ubatandaguja i shizwalo! Kwike bupuluguka, bupuluka u mu numba yeniyo, aliyo bali duuhu, na bajimaga machubagukile! 17 U mhayo gwenuyo bugumana pye a bikaji ba mu Efeso; a bose, Bayudaya na a Bayunani, bugwilwa booba. I lina lya ng'wa Seeba Yesu lyukujiwa. 18 Bingi abo bakazunya buyufunya bukaaniji bakwisomboolaga iyo biyitaga. 19 Bamo baali balogi; bingi babo bushikuminga i shitabo shabo shupemva ku butongi wa banhu bose. Aho gwabalwa u mpango gwa shitabo shenisho, shubonekana shipande shihumbi makumi atano sha feza nuulu dilakima: jali dilakima shihumbi makumi atano. I dilakima imo yali na mpango gwa hela ja kunipa munhu mheela ya lushiku lugima.'. 20 U mu giko u mhayo gukongeja kubiza na nguzu, na kusambaala hose pye kulwa budula bo ng'wa Seeba. 21 Aho yabita i yeniyi, u Paulo ubona u mu moyo giki abite Makedonia akaje Akaya, huna akalumbulile kuja Yelusalemu; uhaya, "Ulu nalashike u kwenuko shinigelile naje ni Lumi nakabone nu kwene." 22 Huna ubatuma babili ba bagunaani bakwe, ba Timoteo na Elasto, butonga i Makedonia; u wei ulenda ho hado u mu Asia. 23 Jubita shiku kaganda ataali aliho, kuhayimanila gwigela nsambo kulwa nguno yayo i Nzila yeniyo. 24 Waliho nsuji nebe o feza witanagwa Demetilio, wabeejaga shiikolile sha feza sha hekalu ya ng'wa Alitemi. U mu giko batumami bapandikilaga milimo mingi a ha ng'wakwe. 25 Huna luulu u munhu ng'wenuyo ubakuminga abo baliilaga u mu nimo gwenuyo; ubawila giki, "Bagosha, angu mulibona giki u niilo gwise guli mu nimo gwenuyu. 26 Aliyo i haha hu mulibona, nu kwigwa muliigwa, giki u Paulo ng'wenuyu wahumbuulile banhu bingi. Niyo iti mu Efeso umu duhu, hihi pye a hose u mu Asia; akujaga uhaya giki angu bati bamulungu abo bakabeejiagwa na makono. 27 Nose hu kuhaya u niilo gwise gwenuyu guli mu nhabaala ya kwingila mu kudalahwa; hama ni hekalu ya ng'wa mulungu wise u nkima, u Alitemi ni yene ili mu kwihiga kwa kubalwa giki iti na solobo. Ni likujo lyakwe nalyo likwika, aliyo i Asia i yose ikanamyaga; niyo pyi duhu a hose u mu si." 28 Aho bigwa giko bupelana no, bandya kuyoganya balihaya giki, "U Alitemi wa Baefeso ng'wene ntaale!" 29 Pyi u nzengo guyuuguka, bubahaja biye ba ng'wa Paulo, ba Gayo na Alistako bana Makedonia, bubatwala kwinumba lya kwiloleelela mabina na mawigusha; pye a banhu bulilimuka nhambo bajile ko. 30 Aliyo u Paulo aho wihamba u kuja kwigulanya u ng'wibita, bunemeja a bahemba. 31 Hama bamo ba batongeeji baali banwani biye, butuma nhung'wa baling'wikumbilija atizukiyoolecha u kwinumba lyenilo. 32 Abo baaliho hoi, buli bene bayoganyaga balihaya mihayo yabo duhu. Niyo iki gwali nsambo, a bingi baali batamanaga ni shisho shali shabenheleja kwibilinga. 33 U ng'wibita lyenilo baalimo na Bayudaya; huna a bene bunsola Isikanda, bung'wila abahuumuje a banhu. Nghana wandya kubahungija nkono giki abasomboolele. 34 Kwike aho badeeba giki wali Nyudaya nanghwe, buhoolanija pye a bose bakuyoganyaga n'ilaka lya higulya, nose lyushika ikanza lya sa giti ibili balihamuka buhaya giki, "U Alitemi wa Baefeso ng'wene ntaale!" 35 Nose kalani ntaale wa mu nzengo ubahuumuja, huna wandya kubawila giki, "Bing'we bababa Baefeso, munhu ki uyo atamanile giki u nzengo gwa Baefeso gukalanghanaga hekalu ya ng'wa Alitemi u ntaale, hamo ni shikolo isho shikagwa kufuma ng'wigulu? 36 Ali luulu iki i mihayo yeniyi atiho munhu nuulu umo uyo ashikile kwiyihalalija, ili yawiza muhuumule; itiho nguno ya kwita nsambo. 37 Nguno ahene nghana a banhu benaba ng'wabenhaga, aliyo batasolile shikolo shose-shose sha mu hekalu ying'we, nuulu bataali kundukagula u mulungu wing'we. 38 Hu kuhaya u Demetilio na a batumami biye ulu giki bali na mhayo gwa kumuula munhu ose-ose, galiho a mabanza, na a balamuji baliho; ni bajage kwenuko bakimiile. 39 Hama nuulu gubize guliho mhayo gungi gose-gose uyo muligukooba, pyi i yose yeniyo ikulolwa ha lubanza ulo luzuniligije. 40 Al'i mbika iyo twabeejaga i lelo iyi, ishikile kutwenheleja kwinhwa nsango kulwa kwenheleja nsambo, nguno tuti na nzila yose-yose ya koolecha ni shikolo ki isho shatubilingaga giki aha." 41 Aho omala kuhaya giko ubawila a banhu kusambaala. 1 Aho yabita i yose yeniyo u Paulo ubitana a bahemba ubatimbya ngholo, na ubalaga ubuuka kuja Makedonia. 2 Waja alibita hose-hose i mhandi jenijo akulungalungaga mihayo mingi ya kubakomeleja a banhu, nose ushika i Buyunani. 3 Akamala mo myeji idatu; aho wahaya kubuuka kuja Sulia kubitila mu nyanza, ugalucha a maganiko; ushoka ubitila Makedonia, nguno akabona giki a Bayudaya baali basigana mhayo gwa kumulaga. 4 Bakaja nanghwe bana Tesalonike, ba Sopatilo ng'wana Piliho muna Beloya na Alistako na Sekundo, na Gayo muna Delibe, hamo nu Timoteo; na bana Asia ba Tikiko na Tulofimo. 5 Aliyo iki a banhu benaba baali batonga u kuja, bahayushika Tiloa butulinda. 6 Aho shabita shigukulu sha migati iti na shibimbya, nise tubuga nyanza twinga i Filipi, tumala shiku itano huna tushika i Tiloa uko baali; tushinga ho shiku mpungati. 7 A ha lushiku lo kwandya mu nyuma tukibilinga kumega ngati, u Paulo ulomeela kushisha bujiku ha gati, nguno wali ahelile kwinga a ha ntondo yaho. 8 U mu chumba umo twali twibilingila jalimo tala ja kugunaana. 9 Ndinha nebe, lina lyakwe Yutiko, wali wigasha ha lugala lw'idilisha, wanoga ubitwa tulo, utindila iki u Paulo akalomeela ikanza ilihu. Kuhayimanila u ndinha ng'wenuyo wagwa ha si; bumucha omalaga gucha, nguno akagwa kufuma ku golofa ya kadatu. 10 U Paulo aho wika ushikila kungwila unkumbatila; huna ubawila, "Mutogohage ataali mpanga!" 11 Winga ho ulinha hangi u ku golofa, umega ngati ulya, ongeja hangi u kuhoya nabo; nose wela huna uja. 12 Aho bamucha u nsumba buyega no, nguno bakamona ali mhola. 13 Twahayandya u lugendo, a bise twingila mu meli tutonga kuja Aso, gukahelwa giki tukujunsolela kwene u Paulo; nguno u ng'wene akaja lwa magulu. 14 Aho watusanga i Aso, tumbakija tubuuka tujile tuukashika Mitulene. 15 A henaho twinga hoi ku ntondo yaho, tubuga nyanza tuukakola ha ng'walo gwa Kio; hama a ha ntondo yaho hangi tushika Samo, u ku lungi tushikiila Mileto. 16 U Paulo wali atogilwe kubitila Efeso; aliyo wali atatogilwe kusola ikanza ilihu u mu Asia, nguno wali wangu-wangu; giki ulu yudulikana u lushiku lo Pentekosite lushike ali Yelusalemu. 17 Huna aho ali Mileto utumija bukitanwa a banamhala ba kanisa ya Efeso. 18 Aho bashika ubawila giki, "Mumanile umo nashimizilaga u ng'wikanza i lyose aho nikalaga hamo ning'we, kwandija lushiku lo kushika kwane mu Asia. 19 Nantumamilaga u Seeba mu widohya na kulila, nguno ya kugeng'wa kutaale, kulwa kwitilwa yabubi na Bayudaya. 20 Niyo hangi mumanile giki natamubisile mhayo nuulu gumo uyo gwali gudugije kumugunaana, giki himba naleke kumuwila nuulu kumulanga hape-hape ku butongi wa banhu, na mu buli kaya. 21 Najaga nubahugula a Bayudaya na a Bayunani, giki bangalukile Mulungu na kunzunya Seeba wise Yesu Kilisto. 22 Aliyo i haha nalija Yelusalemu, u Moyo anitungile; hama iyo nalakamanhye nayo natimanile. 23 Kwike namanile duhu giki, u Moyo Ng'wela akujaga unikaanila mu buli nzengo, uniwila giki nalindiililwe butungwa na buluhi. 24 Aliyo nahene u nene natububalaga u bupanga bone giki buli na solobo u kuli nene, kutinda kulumalija u lugendo lwane, nu nimo gwa kukumucha Nghulu Jawiza ja shigongo sha ng'wa Mulungu, nimo uyo nakagwanukula kufuma kuli Seeba Yesu. 25 "I haha namanile giki, pye a bing'we abo nabitaga nakumulomeelaga nghulu ja butemi, mutalanibona hangi u mu mili. 26 Huna luulu, u lushiku lwa lelo lwenulu nalikaanila ku butongi wing'we giki, u nene nali wape. Natiko u kusayilwa nuulu bugwilwa nsago a banhu nuulu: neelaga u mu mininga.'. 27 Nguno natalekile u kumuwila pyi iyo ayihelile u Mulungu. 28 Hu kuhaya ilanghanagi a bing'we benekili, ni lidale i lyose ilo Moyo Ng'wela amutuulile kubiza balanghani balyo; idiimagi i kanisa ya ng'wa Mulungu, iyo wipandika mu kwita mininga gakwe wei ng'wenekili. 29 U nene namanile giki, ulu nalinge jikwandya kung'ubukila mhuge ndaku, ijo jitulisaatwa i lidale. 30 Hama nu mu bing'we benekili bakwandya kwigela banhu ba kuja bakuyombaga mihayo ichaama-chaamile, bayubahumbuula a bahemba giki babalondeele boi. 31 Huna luulu ikalagi miso, ng'wizukwe giki ikanza lya myaka idatu nikalaga nakulilaga liimi na bujiku, natalekile kunghugula nuulu umo wing'we. 32 Aliyo i haha luulu, nalimutuula mu makono ga ng'wa Mulungu, na mu mhayo gokwe uyo gudugije kumuzenga, na kung'winha wingiji hamo na bose abo bakwejiagwa. 33 U nene natikumbilwe na hado yaya hela ja ng'wa munhu ose-ose, nuulu sabo jingi, nuulu ni shizwalo duhu yaya. 34 A bing'we aba mumanile giki naatumamaga na makono gane aya nene ng'wenekili, giki napandike sha kwigunaanila u nene, na a babo nikalaga nabo. 35 U mu yose iyo niitaga, nang'oolekejaga giki shiigelile kutumama giko, tuyubagunaana abo batidugije; tuyugwizukwa u mhayo go ng'wa Seeba Yesu; uyo guhayile giki, 'U kwinha kuli na mbango kutinda kwanukula.' " 36 Aho wamala u kuyomba i yeniyo utuja mazwi, ulomba hamo nabo pye a bose. 37 Pye bakalila no, kunu balinkumbatila u Paulo, na kumbipa. 38 Gukabaminya u mhayo uyo akaguhaya, u gwa giki batalamona hangi u mu mili. Huna bunshindikila, buukanshisha a ha meli. 1 Aho lyashika i likanza, tulinhya itanga tugoloola tujile tuukashika Kosi, u ku ntondo yaho tushika Lodo, u kufuma a henaho tuja Patala. 2 Tubona meli ijile Foenike, twingila ng'wenumo, tubuuka tujile. 3 I Kupulo twiloleela duhu, twitula ku nkono gwa lumoso, a bise tuja nalo u lugendo tulolile Sulia; tuukakola Tulo, nguno i meli yabbakuulaga miligo hoi a henaho. 4 Tubona hoi bahemba, twikala nabo shiku mpungati; bunghugula na kunghugula u Paulo mu nguzu ja ng'wa Moyo, giki atizuja i Yelusalemu. 5 Aliyo aho jashika i shiku ja kubuuka, twandya duhu u lugendo; a bose butushindikila, pye na a bakima na a banigini bufuma hamo nise i hanze ya nzengo; aho twashika a ha ng'walo tutuja mazwi kulomba. 6 Twahayumala u kwilaga nabo, twingila mu meli a bise, nabo bushoka kaya. 7 Tuja nalo u lugendo lwise u kufuma i Tulo, aho twashika Putolemai tubagisha a badugu, tulenda nabo hoi lushiku lumo. 8 A ha ntondo yaho tushika Kaisalia, tuukikala ha ng'wa nomeeji Filipo, uyo wali umo wa bagunaani abo mpungati. 9 Wali na bashike bane bahangi, baali batatoolilwe. 10 A henaho tukikala ho shiku ningi, kwitulwa washika nghangi nebe kufuma si ya Buyudaya, lina lyakwe Agabo. 11 Wahayushika aho twali, usola ngwasho go ng'wa Paulo, wibohya a magulu na a makono; huna uhaya, "U Moyo Ng'wela alihaya giki, 'A Bayudaya bakuja bakamohye giki u ng'wenekili ngwasho uyu, bantuule mu makono ga banhu ba mahanga.' " 12 Pye a bise, a bageni na a baho na kale, twandya kung'wikumbilija atizuja i Yelusalemu. 13 Aliyo u Paulo ushosha uhaya giki, "Bing'we muliita mhayo ki u gwenuyu, mulilila giki munigwishe ngholo? Managi giki u nene natazunije kutungwa duhu, aliyo nuulu kuchila ko i Yelusalemu, kulwa lina lya ng'wa Seeba Yesu!" 14 Aho twabona giki atiko kugaluchiwa, tuhaya, "Leka ishikiile iyo Seeba atogilwe ibize ho; tuhuumula tuneka." 15 Ha numa ya shiku ndebe, tugolanya lugendo lwise; tubuuka tujile Yelusalemu. 16 Bahemba balebe bana Kaisalia biza hamo nise, butushikija ha kaya ya ng'wa Naasoni, giki tulende ha ng'wakwe. Wali nghemba wa shiku ningi, fumo yakwe Kupulo. 17 Aho twashika i Yelusalemu, butwanukula na buyegi a badugu. 18 A ha ntondo yaho tuja nanghwe u Paulo kwibona na Yakobo; na a banamhala baaliho pye a bose. 19 Twahayumala u kubagisha, u Paulo wandya kubonzoolela gumo-gumo, pyi iyo yali yabeejiwa na Mulungu kubitila mu butumami bokwe. 20 Aho bigwa bunkumilija Mulungu, bung'wila u Paulo giki, "Bebe ndugu wise, ulibona giki a Bayudaya abo baazunije bali mashihumbi makumi mingi; na pye a bose bali na bujangiizu butaale no u ku shilagilo! 21 Aliyo hu baamalile kuwilwa giki, u bebe ukujaga ubawila a Bayudaya abo bali mu si ja mahanga, giki balekane nanghwe u Musa; booye nu kuyubasaala a baana babo, pyi nu kushimizila u mu shimile shise. 22 I gisi luulu, guliho mhayo ki u go kwita? Nguno bakwigwa duhu i giki wizile! 23 Ali luulu, leka tukuwile guyu mhayo ugwite; baliho banhu bane hamo nise aha bali mu shilahilo. 24 Basolage wiyeeje hamo nabo, ubafunije bebe i sabo ja kumoogelwa i mitwe yabo. U mu giko pye a banhu bakumana giki, i mihayo iyo bakuwilagwa kulwa nguno yako iti ya nghana; bakubona giki u bebe ukushimizilaga mo u mu shilagilo, na hangi ushidimile. 25 I mihayo ya banhu ba mahanga i yene twamala kwizunilija kale, tubandikila na kubandikila, giki balekane nu bufunya bo shitambo ku mashiikolile, nu kulya a mininga nuulu ndimu ja kubulagwa na kwitwa mininga yaya; balekane nayo gete i yeniyo, pyi nu bujingi." 26 Na nghana a ha ntondo yaho u Paulo ubasola a banhu benabo wiyeeja hamo nabo; huna wingila mu hekalu kubasomboolela i likanza lya kwejiwa kwabo; na giki ulu lyung'wa, shikufunyiwa i shitambo kulwa buli umo wabo. 27 Aho jegeela kushila i shiku ijo mpungati, Bayudaya balebe, ba kufuma Asia, bumona u Paulo ali mu hekalu. Bunghaja na makono gabo kunu baliyoganya, bakwitanaga banhu. 28 Balihaya giki, "Bagosha Baisilaeli twanguhilagi, u ng'wing'wana ng'wenuyu hu ng'wene uyo akujaga hose-hose, ulanga mihayo ya kuligomela i lihanga lise ni shilagilo; pyi ni lipandi lyenili. Niyo wingijaga na Bayunani u mu hekalu, kulisosohaja i lipandi lyeela ili!" 29 Bakahaya giko iki baali bamona u Paulo u mu nzengo ali na Tilofimo muna Efeso, biganikaga giki wali wingila hamo nanghwe nu mu hekalu. 30 Huna pyi u nzengo guyogooka i likanza lyenilo; yubiza bbidibbidi a banhu. Bundima u Paulo, bundutanja banfunije hanze ya hekalu; haho na haho yulugalwa i milyango! 31 Aho bataali buhadikija kuhaya kumulaga, jushika i mhola kuli ntaale wa mabita ga bashilikale, giki yayogooka i Yelusalemu. 32 Nanghwe haho na haho witana bashilikale na bataale babo, bupeela bajile u ku yombo. A Bayudaya aho bamona u ntaale wa mabita, hamo na a bashilikale abo wali nabo, boya u kuntulagula u Paulo. 33 Huna u ntaale wa mabita wegeela ho undima, ulagila atungwe minyololo ibili abujiwe ali nani, hangi witaga mhayo ki! 34 A banhu bandya kuyoganya u ng'wibita: abo balihaya kingi na a babo nabo balihaya kingi. U ntaale wa mabita uduuma u kwimana iyo yahayiagwa kulwa nguno ya yombo, nose ukalila kulagila duhu giki, u Paulo akingijiwe mu nghambi ya bashilikale. 35 A bashilikale aho bashika a ha nyango, yubigeleelwa kumucha u Paulo, u kung'wingija u mu nghambi, nguno u nsambo gwa banhu gukongeja u kukula. 36 I libita lya banhu abo bakuubijaga bajaga balihaya giki, "Mulagagi!" 37 U Paulo aho wegeela u kwingijiwa u mu nghambi ya bashilikale, ung'wila u ntaale wa mabita giki, "Nadugije kukuwila mhayo?" Nanghwe uhaya, "Bebe, umanile Shiyunani? 38 Uti ng'wene u muna Misili uyo wali wenhelegije nsambo makanza malebe u mu shiku ijo jabitile ijo, ukuminga n'ibita lya banhu babulagi shihumbi shine, uja nabo ku mapoolu?" 39 Nanghwe u Paulo uhaya, "Mm yaya, u nene nali Nyudaya muna Taso ya Kilikia, nzengo uyo guti gwa kwibengelejiwa; nalikulomba unizunilije nayombe nabo a banhu." 40 Unzunilija nghana. U Paulo wimiila ha malinhilo ga kwingilila u mu numba ya nghambi, ubahungija nkono a banhu buhuumulija sele. Huna ubawila mu lulimi lo Shihebulania alihaya giki, 1 "Bing'we bagosha badugu bane na bababa, nidegelekagi namusomboolele u wibuuji bone." 2 Aho bigwa alibayombya mu lulimi lo Shihebulania, bongeja u kuhuumula. Huna uhaya giki, 3 "U nene nali Nyudaya, myalilwa wa Taso ya Kilikia. Aliyo naakulilaga mu nzengo gwenuyu uyu; hama naalangagwa na Gamalieli i mihayo ya shilagilo sha bakulugenji bise, nubiza na bujangiizu butaale kulwa ng'wa Mulungu, git'umo muli duhu na a bing'we pye a bose i lelo iyi. 4 Abo bakushimizilaga u mu Nzila yeniyi naabaluhyaga kushisha kubabulaga; naabadutanjaga, naakabaponya mu jeela, pye bagosha na bakima. 5 U ntaale wa bagabiji adugije kunikaanila u mu mhayo gwenuyu, pyi na a banamhala. Nguno nakanukula na nyaluba kufuma kubo, giki naje najo Damasko u ku badugu, nakabatunge abo baali kwenuko, nabenhe Yelusalemu bize binhwe nsango. 6 "Aliyo aho negeela i Damasko uko najaga, nahayimanila mu makanza giti ga liimi ntwe-gati, napindiwa na bupe bung'weku hataale no, bo kufuma ng'wigulu. 7 Nugwa ha si; huna niigwa ilaka liliniwila, 'Saulo, Saulo, nibuli uliniluhya?' 8 Nane nushosha, 'Uli nani Seeba?' Nanghwe uniwila, 'Nali Yesu wa Nazaleti uyo uliniluhya!' 9 Na a babo baali hamo nane bakabubona u bupe wenubo, aliyo batitegelegije umo lyahayilaga i lilaka lyakwe uyo waniyombyaga. 10 Huna nung'wila, 'Niite ginehe luulu Seeba?' Nanghwe u Seeba uniwila giki, 'Buukaga ushikiile u mu nzengo gwa Damasko, ukujuwilwa ng'wenumo iyo ihelilwe kulwa butumami wako.' 11 Aliyo iki nakoya u kubona kulwa nguno y'ikujo lya bupe wenubo, abo baali hamo nane bunidima nkono bunitongeela nushikiila u mu nzengo gwa Damasko. 12 "I Damasko kwenuko waliho Anania, munhu ng'wishigwa mu kashimizile ka mu shilagilo, pye a Bayudaya ba kwenuko bankaanilaga chiza. 13 U munhu ng'wenuyo akiza aho naali nashikila; wahayushika uniwila giki, 'Ndugu Saulo, anukulaga kubona!' I likanza lyenilo nandya kubona, numona. 14 Hanuma uniwila, 'U Mulungu wa bakulugenji bise akusolile kufuma kale giki ubumane u butogwa bokwe, umone u Ntungilija, na wigwe ilaka kufuma mu nomo gokwe. 15 Nguno ukubiza nkaaniji wakwe ku banhu bose, ubawile iyo wibonaga, ni yiyo wigwaga. 16 Al'i haha luulu uliganika mhayo ki? Buukaga ubatiijiwe, ulililiile i lina lyakwe ushooje i shibi shako.' 17 "Aho nashoka Yelusalemu, lushiku lumo naali mu hekalu nakulombaga, nahayimanila nahweelwa. 18 Numona aliniwila giki, 'Kangilijaga wangu winge u mu Yelusalemu, nguno batubuzunya u bukaaniji ubo ulinikaanila kubo.' 19 Nane nung'wila, 'Seeba, bamanile giki u nene hu najaga u mu masinagogi naakabatunga na kubaponya mu jeela pye abo bakuzunije. 20 Na a haho giitagwa a mininga ga ng'wa Stefano u nkaaniji wako, u nene uyu naali nizunilija mili ngima, naali nimiila kubalanghanija i shizwalo shabo a babulagi bakwe!' 21 Huna uniwila giki, 'Jaga, nguno nakukutuma kule ku banhu ba mahanga.' " 22 Baali bandegeleka sele-sele kushisha ha mhayo gwenuyo; aho waguhaya duhu i giki, pye a bose bandya kuyoganya balihaya, "Ng'winjagi u mu si u ng'wenuyu, nguno u munhu giti ng'wenuyu atigeleelilwe kwikala mpanga!" 23 Bakayoganya no, kunu balitandula na shizwalo, na kusaamula lubuubu ng'wigulya. 24 U ntaale wa mabita ga bashilikale ulagija, u Paulo ingijiwe mu gati atulwe mbooko, abujiwe chiza imanwe i nguno iyo yali yenheleja nose banhu banyoganije giko. 25 Aliyo aho bandya kuntunga giki bantule, u wei u Paulo ung'wila u ntaale wa bashilikale uyo wali wimiila hihi nanghwe; uhaya giki, "A bing'we gashi muzuniligije duhu u kubatula na a Balumi, nuulu ataali u munhu u kulamulwa na kumanika giki nghubi?" 26 U ntaale wa bashilikale ng'wenuyo aho wigwa giko uja uukang'wila u ntaale wa mabita; giki, "Bebe ulihaya kwita mhayo ki u gwenuyu? U munhu ng'wenuyo umo wa Balumi!" 27 U ntaale wa mabita ung'wegeela ung'wila, "Bebe aliniwilage, uli umo wa Balumi?" Nanghwe uhaya, "Alichene!" 28 U ntaale wa mabita ushosha giki, "U nene nakafunya hela ningi hu nubiza umo wa Balumi!" Nanghwe u Paulo uhaya, "U nene kwingiila kubyalwa kwane!" 29 Huna abo bahayaga kumugilija bisunda ha mhelo i likanza lyenilo; u ntaale wa mabita akogoha no aho wabona giki gashinaga u Paulo wali umo wa Balumi, aliyo hu wali wantunga! 30 U ku ntondo yaho, u ntaale wa mabita ng'wenuyo ubiza na bukalalwa bo kumana ni nguno ki a Bayudaya bamuulaga giko; huna untaligulila, ulagija bikuminge a bagabiji bataale ni libanza. Biza ku butongi bokwe, ung'wenha u Paulo kwimiila nabo. 1 U Paulo ubakalalila no-no-no a b'ibanza; huna uhaya giki, "Bababa badugu bane, u nene u mu kikalile kane ka buli lushiku u ku butongi bo ng'wa Mulungu, nali na wiyanguji wawiza u mu ngholo kushisha ni lelo iyi." 2 U ngabiji ntaale Anania ubalagila abo baali bimiila haho nanghwe bantule u ku nomo gokwe. 3 Nanghwe u Paulo ung'wila, "Akukutula u Mulungu, bebe ndugu ibilile swakala; wigashaga kunilamula mu nghana ya shilagilo aliyo hu walinhya kushikenaagula na kulagila giki natulwe!" 4 Nabo abo baali bimiila haho nanghwe bung'wila, "Bebe, uling'wila mihayo ki i yeniyo u ngabiji ntaale wa ng'wa Mulungu?" 5 U Paulo uhaya, "Badugu bane, naali natamanile giki ngabiji ntaale, nguno gwandikilwe giki, 'Yaya u kunghaya kibi u ntongeeji wa banhu bako.' " 6 Huna luulu u Paulo aho wadeeba giki abo baaliho, bamo baali Basadukayo na bangi Bafalisayo, uhamuka u ng'wibanza n'ilaka itaale uhaya, "Bababa badugu bane, u nene nali Nfalisayo, ng'wana wa Bafalisayo, nalilamulwa kulwa nguno ya kwisagilwa kwa bujuuko wa bafu!" 7 Aho wahaya giko yubuuka yombo a ha gati ya Bafalisayo na a Basadukayo, lyugabanika i libita. 8 Nguno a Basadukayo bakahayaga giki butiho u bujuuko, na a bamalaika batiho, pye ni myoyo itiho; aliyo a Bafalisayo bazunije giki pyi i shenisho, shiliho. 9 Aho yakula i yombo, bimiila nose bamo ba Bafalisayo, a balangi ba shilagilo. Bandya kuyomba mu kwigambila balihaya giki, "Niyo a bise tutubonaga nuulu bubi u muli munhu ng'wenuyu. I gisi guliho mhayo ki ulu ubiza wayombiwe na moyo nuulu na malaika?" 10 U ntaale wa mabita ga bashilikale aho wabona giki gwakula u nsambo, ubalagila a bashilikale bang'winje u Paulo; bung'wingija mu nghambi, nguno akogoha a banhu batizuntandagula. 11 Aho wila u bujiku, u Seeba wimiila aho wali u Paulo; ung'wila giki, "Timbyaga ngholo, nguno shiigelile unikaaniile ni Lumi git'umo wanikaanilaga mu Yelusalemu." 12 Aho wela a Bayudaya bubeeja long'we; biyilahija giki batulyaga nuulu kung'wa shose-shose yaya, kushisha bamulage u Paulo. 13 Abo bakabeeja i long'we yeniyo baali banhu bakilile ha makumi ane. 14 Huna biza u kuli ngabiji ntaale, uko baali na a banamhala; bung'wila, "Twilahilaga giki tutulojaga shose-shose nuulu hado, kushisha tumulage u Paulo. 15 Ali luulu, u bebe ni libanza lyako tumaga nhung'wa u kuli ntaale wa mabita ga bashilikale, ang'wenhe; giti giki mulihaya kumugilija chiza i mihayo yakwe. A bise tutang'anhilile gete, tukumulagila mu nzila aho ataali nuulu kwegeela a henaha." 16 Kwike ng'wipfwa wa ng'wa Paulo uwigwa u busigani wenubo, huna wiza wingila u mu nghambi, ung'wila u Paulo. 17 Nanghwe u Paulo ung'witana umo wa bataale ba bashilikale; ung'wila giki, "U nyanda ng'wenuyu ntwalage u kuli ntaale wa mabita, nguno ali na mhayo gwa kung'wila." 18 Aho wantwala uukang'wila giki, "U ntungwa u Paulo wali wanitana uniwila nakwenhele uyu nyanda ali na mhayo gwa kukuwila." 19 U ntaale wa mabita undima nkono uja nanghwe ha mhujo uukamuja, "Uli na mhayo ki uyo utogilwe kuniwila?" 20 Nanghwe uhaya giki, "A Bayudaya balomanaga kwiza i ntondo kukulomba ulantwale u Paulo kwibanza giti kuhaya kumugilija chiza i mihayo yakwe. 21 U bebe utizubazunilija, nguno bamo babo, banhu bakilile ha makumi ane, bakubiza bang'witegeelaga. Bilahilaga giki batulyaga shose-shose nuulu kung'wa yaya, kushisha bamulage; niyo i haha baliho balindaga kwigwa kufuma kuli bebe duhu." 22 Huna u ntaale wa mabita uneka aje u nyanda, aliyo unghugula ung'wila, "Utizung'wila munhu nuulu umo, giki waniwilaga i mihayo yeniyi." 23 Huna witana bataale babili ba bashilikale ubawila giki, "Solagi bashilikale magana abili, na badamhiji ba falasa makumi mpungati, na bashilikale magana abili ba machimu; bibeeja-beeje bamaliile, nguno luliho lugendo lwa kuja Kaisalia makanza ga sa idatu ja bujiku. 24 Jigele na ndamhi aladamhile u Paulo, bantwale kuli nsugi Feliki bakanshishe ko mhola." 25 Wandika na nyaluba mu mbika iyi. 26 "Kilaudio Lisia: kuli baba nsugi nkujiwa Feliki. Nalikugisha. 27 U munhu ng'wenuyu wali wadimilwe na Bayudaya; baali batogilwe kumulaga, aliyo aho namana giki ali umo wa Balumi, nuja na bashilikale nukampija. 28 Nung'wenha ng'wibanza, wiza wimiila nabo iki naali natogilwe kumana ni nguno ki bakung'witilaga ili giko. 29 Nakabona giki alibuulwa kulwa wihalalija bo mihayo ya shilagilo shabo; mhayo uyo gutigelile kung'wenheleja kwinhwa nsango gwa kubulagwa, nuulu gwa kutungwa. 30 Hama hangi nahayagimanila nawilwa giki, iliho gwinda ya kuhaya kung'witila gwabubi u munhu ng'wenuyo; haho na haho nubona nantume kuli bebe. Nabalagilaga na a babuuji bakwe bize basomboole ku butongi wako, i mihayo iyo balimuula." 31 Na nghana a bashilikale biita git'umo gukahelelwa, bunsola u Paulo itaali bujiku giko, buukashika nanghwe Antipatili. 32 Aho wela i dilu a bene bushoka ku nghambi ya bashilikale, bubaleka a badamhiji ba falasa bushikiila nanghwe i Kaisalia. 33 Abo bakaja i Kaisalia aho bingila u mu nzengo, bung'winha i nyaluba u nsugi; nu Paulo buneka mu makono gakwe. 34 Wahayumala kwisoma, ubuja u Paulo muna hali; aho wamana giki muna Kilikia, 35 uhaya; "Nakwidegeleka i mihayo yako ulu balashike a babuuji bako." Ulagila alanghanwe ng'wikulu lya ng'wa Helode. 1 Aho jabita shiku itano, u ngabiji ntaale Anania uja ko i Kaisalia, hamo na banamhala. Bakaja hamo na Tetulo, munhu ndeeba mu kusomboola mihayo; a benaba hu bakajimiila u ku butongi bo nsugi kumuula u Paulo. 2 Aho witanwa u Paulo, u Tetulo wandya u kumuula alihaya giki, "U ng'wihanga ili tuli mu mhola yabuyaga kulwa nguno yako; hama ni mihayo ikujaga yongeja kubeela kulwa buloleeji bo maganiko gako 3 baba nkujiwa Feliki. Huna luulu, bose pye umo tugelelile tukwiyanukulaga pyi i yeniyi mu kulumba kutaale. 4 Kwike natatogilwe nikale nukujimiigija makanza; na luulu i haha baba nalikwikumbilija wiyumilije ho hado utudegeleke. 5 Nguno u munhu ng'wenuyu twamonile giki nkenaaguji, akujaga ubasonghanya pye a Bayudaya hose-hose uko bali; niyo ntongeeji o banhu b'igele lya Banazolayo. 6 Wali wagemile na kusosohaja hekalu, tundima; aho twahaya kunamula kulondeela katongeelele ka shilagilo shise, 7 wiza Lisia, u ntaale wa mabita ga bashilikale, ushikila kunghulumula bo nguzu, ung'winja u mu makono gise. 8 Huna ulagila bize kuli bebe a babuuji bakwe. Niyo nu bebe ulu ulamuje ukwimana jigi pyi iyo tulimuulila yeniyi." 9 Na a Bayudaya a bangi bakizunilija nayo i mihayo yeniyo, giki yali chene. 10 U nsugi unzunilija nanghwe u Paulo u kusomboola; huna ushosha giki, "Nali na buyegi u kukusomboolela i mihayo yane, nguno namanile uli namuji o shiku ningi u ng'wihanga ili. 11 Ikubeelela umane giki naali naajile Yelusalemu kujulamya, niyo i haha i shiku jitaali nuulu kubita a h'ikumi n'ibili. 12 A banhu benaba batanibonile nakwihalalijaga na munhu nuulu umo mu hekalu; nuulu ni giki nabilingaga banhu ng'wisinagogi, nuulu h'ipandi lingi lyose-lyose u mu nzengo, ni chene batanibonile. 13 Batiho nuulu kufunya bunghana wayo i mihayo iyo balinibuula i haha. 14 Kwike nalizunya mhayo gumo u ku butongi wako; giki u Mulungu wa bakulugenji bise nakunamyaga mu Nzila iyo bakwihayaga a benaba giki ya nyagomi. U nene nizunije pyi i mihayo iyo yandikilwe mu shilagilo, nu mu bahangi. 15 Nagusanije u mhayo uyo aguhayile u Mulungu, git'umo na a boi bagusanigije; giki bukubiza ho bujuuko wa bafu pye a bose, batungilija na a bakenaaguji. 16 Nose u nene nakuhadikaga gwa, nabize wape u mu moyo, u ku butongi bo ng'wa Mulungu nu ku banhu. 17 "Aliyo yabitaga myaka mingi natiho, naanogile niza; kwenha shakwinha na manongho ku banhu b'ihanga lyane. 18 Abo balinibuula benaba bakanisangila mu hekalu nali ng'wikanza lya kwiyeeja; batanibonile n'ibita lya banhu, nuulu hamo giki nalenheleja nsambo. 19 Abo bakiita i giko baali Bayudaya balebe ba kufuma Asia, abo ni yabeelela ulu ni babiza baliho aha, bafunye bukaaniji, babukaanile u bubi bone umo bamanilile. 20 Nuulu a benaba baliho aba ni babusomboolage u bubi ubo banibonile nabo, kuko nataali nimiilaga ku butongi w'ibanza giki. 21 Ulu iti kulw'ilaka ilo nakafunya aho nakimiila ha gati yabo nuhaya giki, 'I lelo nalilamulwa ku butongi wing'we kulwa nguno ya mhayo gwa bujuuko wa bafu.' " 22 U Feliki wali ayimanile chiza no i mihayo ya Nzila yeniyi, aliyo wijimangucha. Ulisambaaja i libanza; kunu alihaya giki, "Ulu alize u Lisia u ntaale wa mabita ga bashilikale nakwilamula i mihayo yako." 23 Huna unagila u ntaale wa bashilikale igana ananghane u Paulo; kwike ang'winhe wiyabi, hama atizubalemeja a banwani biye u kuyungunaana. 24 U Feliki wali atoolile Nyudaya, lina lyakwe Dulusila. Jahayubita shiku ndebe wiza hangi hamo nu nke. Aho bashika utumija wenhwa u Paulo, undegeleka u busombooji bokwe bo mihayo ya kunzunya Yesu Kilisto. 25 U Paulo akansomboolela mihayo ya butungilija na ya kwilanghana, na ya bulamulwa ubo buliza. U Feliki ogoha; unshokeja giki, "Wigejaga luulu i haha, jaga nakukwitana ikanza lingi hangi." 26 Aliyo iki akasangwa wisagilagwa giki u Paulo akunghonga hela, akayikala unagilija kwiza kuhoya nanghwe buli makanza. 27 Aho yabita myaka ibili u nimo go ng'wa Feliki gukasolwa na Polikio Fesito; kwike u Feliki wali atogilwe kubayeja a Bayudaya, na luulu uneka u Paulo ali mu butungwa. 1 Huna ubiza wingila Fesito a ha nimo gwa busugi u mu si yeniyo; aho jabita shiku idatu winga i Kaisalia uja Yelusalemu. 2 A bagabiji bataale na a batongeeji ba Bayudaya buukansomboolela i mihayo ya kubuulwa kwa ng'wa Paulo, niyo bung'wikumbilija 3 balinomba abiitile shigongo; alagile ize Yelusalemu, nguno baali balomana kung'wibandiila na kumulagila mu nzila. 4 Aliyo u Fesito ubashokeja giki, "U Paulo ali Kaisalia alanghanilwe;" na giki u wei ng'wenekili wali n'iganiko lya kuja ko ulu jabita shiku ngehu. 5 Ongeja kuhaya giki, "Bamo ba batongeeji bing'we ni bizage hamo nane bakimiile nanghwe u munhu ng'wenuyo, babooleche u bukenaaguji bokwe". 6 Akikala nabo shiku ja kushika inaane nuulu ikumi giko, huna utulumenha ashokile Kaisalia; ha ntondo yaho wigasha kulamula, ulagila witanwa u Paulo. 7 Aho washika, a Bayudaya abo baali biza kufuma Yelusalemu, bandya kusomboola mihayo mingi niyo midito, ya kumuula; aliyo nahene bulemeelwa u koolecha u bunghana wayo. 8 U mu busombooji bokwe u Paulo uhaya giki, "U nene natiitile mhayo gose-gose gwabubi u ku Bayudaya, nuulu u ku hekalu, nuulu ni kuli Kaisali duhu." 9 Kwike u Fesito akabona abayeje a Bayudaya, na luulu unshokeja u Paulo aling'wila giki, "Hamo utogilwe kuja Yelusalemu nakilamulile kwene i mihayo yako?" 10 Nanghwe u Paulo uhaya, "A henaha nimiilaga ku butongi w'ibanza lya ng'wa Kaisali, aho hanigeleelilwe kulamulilwa. U bebe ng'wenekili umanile hape giki natabakenije mhayo nuulu gumo a Bayudaya. 11 U nene ulu nali nghubi nuulu niitile mhayo gwa kuningija mu kucha, natogohaga u kucha, aliyo ulu gutiho mhayo nuulu gumo uyo balinibuula a banhu aba, atiho uyo adugije kunituula mu makono gabo. Nalilomba kuja kuli Kaisali!" 12 U Fesito a henaho wandya kulungalunga na a banhu b'ibanza; aho wamala ushosha giki, "Ali luulu, iki walomba kuja kuli Kaisali, ukuja nghana!" 13 Aho jabita shiku ndebe, ntemi Agilipa wiza i Kaisalia hamo na Belinike, kwiza kungisha u Fesito. 14 Bakamala ho shiku ningi, nose u Fesito unsomboolela u ntemi i mihayo ya ng'wa Paulo; uhaya giki, "Aliho munhu aha walekilwe na Feliki atungilwe. 15 Naali naajile Yelusalemu buukanisomboolela a bagabiji bataale na a banamhala ba Bayudaya, bunilomba nang'winhe nsango. 16 Nane nubashokeja giki, shiti shimile sha Balumi kulamula munhu ose-ose aho ataali kumanhya nabo a babuuji bakwe bushu ku bushu, nanghwe afunye busombooji u mu yose iyo balimuulila. 17 Huna luulu aho biza natadilile; a ha ntondo yaho nigasha ng'wibanza, nulagila u munhu ng'wenuyo wenhwa. 18 Bahayimiila kwandya kumuula a babuuji bakwe, nugayiwa mo nuulu gumo u gwabubi; 19 ulu iti ya wihalalija wa mihayo ya dini yabo duhu, na ya ng'wa munhu umo, Yesu, uyo wamala kucha; aliyo u Paulo akugaagaanaga kuhaya giki aliho mpanga! 20 U nene i mihayo yeniyo ikanizwanja, nose numuja ulu atogilwe kuja Yelusalemu ikalamulilwe kwenuko. 21 Aliyo u Paulo ulomba kujulamulwa na Augusto, huna nulagila alanghanwe kushisha lishike i likanza lya kuntwala u kuli Kaisali." 22 U Agilipa ung'wila u Fesito giki, "Ikubeelela nang'wigwe nane u munhu ng'wenuyo." U Fesito uhaya, "Ntondo ukundegeleka." 23 Na nghana aha ntondo yaho biza a ba Agilipa nu Balinike baamanukaga, baali hamo na bataale ba bashilikale, pye na a banhu a bataale-bataale a ba mu nzengo. Bushika bingila u ng'wibanza, huna u Fesito ulagila witanwa u Paulo. 24 Na luulu u Fesito wandya kuhaya giki, "Ntemi Agilipa na a bing'we bababa pye abo muli hamo nise aha, u munhu uyo mulimona ng'wenuyu, pye a Bayudaya ba Yelusalemu na a ba henaha bakunililiilaga buhaya giki, shitigelile ikale mpanga. 25 Aliyo u nene natugubonaga u mhayo uyo witile, u gwa kung'wenheleja kucha; kwike iki walombile kuja kuli Augusto, naabonile ili yawiza nantwale nghana. 26 Kwike nati nago gete u mhayo gwa kapanga uyo nalang'wandikile u ntaale wane; h'i nguno yene nang'wenha ku butongi wing'we. I no-no-no u ku butongi wako ntemi Agilipa. Hamo u mu kumuja-buja nakupandika sha kwandika. 27 Nguno nakubonekana nali nchilu-chilu ulu nutwala ntungwa aliyo natoolekegije i nghana ya mihayo iyo alibuulilwa." 1 Huna u Agilipa ung'wila u Paulo giki, "Wazunilijiagwa hayaga i mihayo yako." U Paulo ugoloola nkono, hama wandya kusomboola; uhaya giki, 2 "Ntemi Agilipa, i lelo nibona nali mu kwilukilwa kutaale no, nguno napandika ng'wanya gwa kusomboola ku butongi wako pyi i mihayo iyo Bayudaya bandije kunibuula. 3 U mhayo gwa kwandya u bebe ng'wenekili ujimanile i nhungwa ja Bayudaya ni mihayo yabo iyo ikenhelejaga buyombo; ali luulu, nalikulomba wiyumilije u kunidegeleka. 4 Pye a Bayudaya bajimanile i nhungwa jane, nguno nali munhu wa ng'wihanga lya ng'wise na mu Yelusalemu kufuma haho wandijo, ha buyanda bone. 5 Ulu butogwa badugije kukaanila, iki banimanile kufuma kale na kale, giki u mu nhungwa jane nali umo wa Bafalisayo, a badimi ba shilagilo kutinda pye a banhu. 6 Ni haha nimiilaga kulamulwa kulwa nguno ya kwisagija kwa ng'wa Mulungu, umo wabisagigija bakulugenji bise. 7 Baba ntemi, a Bayudaya balinibuula kulwa nguno ya kwisagijiwa kwenuko, uko pye a banhu ba ng'anda jise ikumi n'ibili bakalamyaga mu nghana, liimi na bujiku, mu kwisagilwa giki bakubiza mo. 8 I gisi nibuli mukubonaga giki guli mhayo gwa kukumya u Mulungu u kubajuucha a bafu? 9 Nu nene i chene naabonaga giki shinigelile kutumamila buli nzila, kwilwisha ni lina lya ng'wa Yesu u wa Nazaleti. 10 U mhayo gwenuyu nagwitaga u mu Yelusalemu; u budula ubo naali ninhwa na bagabiji bataale nabutumamilaga no, nuyubalugalila mu jeela beela bingi. Niyo u mu butogwa ni nghumbu jane, naali natogilwe bamalwe pye gete! 11 Buli gwa najaga hose-hose u mu masinagogi, kujubinha nsango, na kubahadikija kutumamila mihayo ya kubusosohaja u buzunya wabo. Naali nabapelanilile kibi no, pyi nu ku mizengo i ya hanze najaga naakabaluhya. 12 "Lushiku lumo nali mu lugendo najile Damasko, naali ninhwa budula na shilagilo kufuma ku bagabiji bataale, naje nakiite git'umo natogelilwe. 13 Aho nali mu nzila baba ntemi, nahayimanila nabona bupe bukilile a ha bung'weku bo liimi; wika kufuma ng'wilunde, bunipindya u nene, na a babo bashimizaga hamo nane. 14 A bose tugwa ha si, huna niigwa ilaka liliniyombya mu lulimi lwa Shihebulania giki, 'Saulo, Saulo, nibuli uliniluhya? Ili shilambu u bebe u kwikala ukulusaga milambi ku someke!' 15 Nane nuhaya, 'Uli nani Seeba?' Nanghwe u Seeba uhaya, 'Nali Yesu uyo uliniluhya. 16 Aliyo buukaga wimiile na magulu gako; naakwilongelaga kulwa nguno ya kukwita ubize ntumami, na nkaaniji wa mihayo yane yose, iyo wanibonaga muyo, ni yiyo nakongeja kukoolekeja. 17 Nakuja nakukupijaga u ku banhu na a mahanga ayo nalakutume kuja kubo, 18 kulwa kubaloleecha a miso gabo; binge u mu giiti, bingile ng'wisana, binge u mu nguzu ja ng'wa Shetani, bize kuli Mulungu banukule kulekejiwa kwa shibi, na wingiji hamo na a babo bamala kwejiwa kulwa kunizunya nene.' 19 "Huna luulu baba ntemi Agilipa, natilemile iyo nakawilwa u mu koolekegeje ka kufuma ng'wigulu kenako . 20 Aliyo nandya kuja nakubalomeelaga a banhu giki bagaluke banzunye Mulungu, bandye kwita shitile sha koolecha kugaluka. Nakandija Damasko, nuja ni Yelusalemu, ni Buyudaya i yose; pyi nu ku mahanga a gangi. 21 A Bayudaya bakanidimila mu hekalu kulwa nguno ya mihayo yeniyi, baali batogilwe kunibulaga. 22 Aliyo iki u Mulungu ali ngunaani wane, h'i nguno yene ni lelo iyi nimiilaga aha nalisomboola hape ku butongi wa bose, bataale na bado. Natuhayaga mihayo yingi, ulu iti iyo ihayiwe na bahangi hamo na Musa, giki yigelile ibize ho; 23 mihayo ya kuluhiwa kwa ng'wa Kilisto, uyo yali ing'wigelile abize wa kwandya kujuuka kufuma mu bafu, hama aje akulomeelaga isana ku banhu bakwe bose, nu ku mahanga a gangi." 24 U Paulo aho wihaya i mihayo yeniyo, kuhayimanila u Fesito wahamuka n'ilaka lya higulya alihaya, "Wasalile u bebe Paulo; lyakusagije i lisoma lyako!" 25 Nanghwe u Paulo uhaya, "Baba nkujiwa Fesito nati nsaji, nalihaya mihayo ya nghana, hangi mu masala madeekanu. 26 Leka nayombe mu kwisandaala u kuli ntemi iki ayimanile i mihayo yeniyi. Namanile hape gutiho uyo gung'wibisile, nguno u mhayo gwenuyu gutiitilwe mu mbisila. 27 Ntemi Agilipa, angu mmho ubazunije a bahangi? Namanile ubazunije!" 28 U Agilipa ung'wila u Paulo giki, "U bebe, u ng'wikanza i liguhi lyenili ulihaya ukuniita nabize Nkilisto u nene?" 29 Nanghwe u Paulo unshokeja uhaya, "U nene nalinomba u Mulungu giki nuulu ni lyabiza ikanza iguhi, nuulu ilihu, iti bebe kwike; aliyo pye a bose abo mulinidegeleka mubize git'umo nali u nene, kwinja ho duhu i nhendele iji!" 30 Ubuuka na kubuuka u ntemi nu nsugi, nu Belinike; pye na a babo baali bigasha nabo. 31 Aho balinga, bakaja baliwila, "U munhu ng'wenuyu atiitile mhayo gose-gose gwa kung'wenheleja kucha, nuulu ni kutungwa duhu!" 32 U Agilipa ung'wila u Fesito giki, "Niyo u munhu ng'wenuyu ulu ni wali atalombile kujudegelekwa na Kaisali, wali igeleelilwe nuulu kulekelwa duhu." 1 Huna aho gwalamulwa giki tubuge nyanza kuja Italia, u Paulo hamo na batungwa bangi butuulwa mu nkono gwa ntaale wa bashilikale igana, wa nghambi ya Augusto; lina lyakwe Juliasi. 2 Twingila mu meli ya Adilamuteo, yali ihelilwe kuja ilisingija ikwimaga mu myalo ya Asia. Huna tubuuka tujile; Alistako u muna Tesalonike ya Makedonia wiza hamo nise. 3 Ha ntondo yaho tushika Sidoni, u Juliasi ung'witila shigongo u Paulo, unzunilija aje ku banwani biye kujugunaanwa. 4 Aho twinga a henaho, tulinhya itanga tuja tukusingijaga hihi-hihi na Kupulo, nguno u nyaga gwatufumiilaga ku butongi. 5 Twahayubukila u bujiba bo nyanza ya Kilikia na Pamfulia, tushika Mula, nzengo gwa Likia. 6 A henaho u ntaale wa bashilikale igana ubona meli ya Isikandelia yajaga Italia, ututuula ng'wenumo. 7 Tuja lugendo lwa pole-pole ikanza lya shiku ningi; aho twegeela kushika Nido, u nyaga gutulemeela. Na luulu tubiza giti tulijiliila Salimoni, tuja tukwikilimbijaga ijinga lya Kuleti, litushikigije u nyaga. 8 U kwandija henaho u lugendo lwise lubiza lo makoye mataale no, aliyo nose tushika h'ipandi litanagwa Ng'walo Gwawiza, hihi na Lasea. 9 Huna iki i shiku jikakwila nu lugendo longeja kubiza lo kwihiga kutaale, hama ni shigukulu sha kufunga Lushiku lwa kuulwa Isangi ha gati ya ng'wa Mulungu na banhu bakwe.' shusangwa shamalile kubita, u Paulo ubahugula. 10 Ubawila giki, "Bababa nalibona u lugendo lwenulu lukubiza na bukenaaguji hamo na bujimiija butaale; niyo iti ku miligo na meli duhu, aliyo nu bupanga wise!" 11 Kwike u ntaale wa bashilikale igana ubona ili yawiza kwita iyo yahayiagwa na ntaale wa lugendo hamo nu ng'wenekili meli, kutinda kudilila iyo ikahayiwa na Paulo. 12 Nose iki u ng'walo gwenuyo gwali guti gwawiza u kwikala ho mu makanza ga mbeho ya mu shiyaga, a bingi bubona ili hambu-hambu kwinga ho. Ulu yudulikana bashikiile ha ng'walo gwa Foenike ya Kuleti, bakalimalile henaho i likanza lya shiyaga. U ng'walo gwenuyo gwali gulolelile dakama ya ng'weli na sukuma ya ng'weli. 13 Kuhayimanila nyaga gwa kufuma dakama, guyuhemba hado-hado, giti mu nyaleele-leele. A bene biganika giki mmho i mihayo ilija git'umo baali batogelilwe; huna buzubula ishika, bandya kuja bakwiyikilimbijaga i Kuleti. 14 Aliyo litabitile ikanza ilihu gubuuka nyaga ntaale, gukitanagwa Ulokilo; gwiza gwibitila 15 i meli, gwijananija gukwiheheejaga. Tukagema tugemile u kwigoba, aliyo nose u nyaga gutunogolecha, tugwa ngholo; gongeja kutuselengetya gututwalile! 16 Nose tushika kwijinga idoololo likitanagwa Kilauda, lyubiza giti lyatushikija ho hado; twali na lyato, tuhadikija kulituula mu meli, tuukaheeba ku kale. 17 Huna bigunaana kwibohya ngoye i meli. I likanza lyenilo yaselengetiagwa kujiliila Suliti. Bogoha giki ikuja ikichimije mu maseni, huna bicha ishika yubiza ya kuyutwalwa pole-pole. 18 U ku ntondo yaho a makoye ga nyaga gubiza mataale kutinda, nose bandya kwiponya i miligo. 19 Ku lushiku lo kadatu lwaho buyuponanja boi benekili na makono gabo shikolo shimo na shimo sha mu meli. 20 U nyaga uyo gwatukoyaga gwali ntaale no; hama jikabita shiku ningi tutubonaga liimi nuulu sonda, kushisha tugwa ngholo gete; kushila u kwisagilwa kwa kupila! 21 Jubita shiku ningi a banhu bataali kulya shiliwa, nose u Paulo wimiila ha gati yabo uhaya giki, "Bing'we bababa, ulu ni muzunye i yane muleke u kwinga i Kuleti, ni butigelile u bukenaaguji nu bujimiija wenubu. 22 Aliyo nahene ni haha nalimuwila timbyagi ngholo, atiho nuulu umo wing'we uyo akujimiija bupanga; gwike i meli ikukenaaguka! 23 Nguno u bujiku bo lelo wenubu wali wimiila hihi nu nene malaika o ng'wa Mulungu uyo nali wakwe, uyo nakanamyaga; 24 uniwila giki, 'Utogohage Paulo, shikwigelile ushike u kuli Kaisali, ukimiile u ku butongi bokwe. Hama niyo managa giki, u Mulungu wakwinhaga pye abo bali mu lugendo hamo nangho.' 25 Ali luulu bababa timbyagi ngholo; u mhayo uyo nawilagwa gwenuyo gukushikiila, nguno u nene nansanije u Mulungu. 26 Kwike shiigelile tuponyiwe ng'wijinga ilebe." 27 Huna luulu aho bulingila bujiku w'ikumi na bune, tusangwa tuli mu nyanza ya Adilia tukuselengetiagwa kutwalwa uko na uko. Mu bujiku ha gati a batumami ba mu meli biganika giki begeela kushika ku si nyumu. 28 Buponeja lugoye kubulola u bushimu bo nyanza, bubona buli giti makono makumi abili, buja-ja-ja ha butongi hado, buponeja hangi; lelo bubona makono ikumi na atano. 29 Huna iki bakogoha giki tutizipamija mu mawe, buponeja mashika ane u ku numa ya meli; huna bandya kulomba giki wele u bujiku. 30 Lyalimo lyato u mu meli, a batumami buliicha mu nyanza, kunu bakwigimbijaga giti balihaya kuponeja mashika ku butongi bo meli, aliyo bakoobaga nzila ya kutolokela. 31 U Paulo ung'wila u ntaale wa bashilikale igana na a bashilikale; giki, "A benaba ulu batikalile u mu meli umu, mutupila nuulu hado yaya!" 32 Huna a bashilikale bujitina i ngoye ja lyato lyenilo bulilekela lyuselengetiwa lijile. 33 Aho wegeela kwela u bujiku, u Paulo ubakomiga pye balye shiliwa; uhaya giki, "I lelo luli lushiku lw'ikumi n'ine mutaali kulya shiliwa. 34 Na luulu i haha nalimulomba mulye nguno mukupila, atiho nuulu umo wing'we uyo akujimiija nuulu luywili lumo duhu." 35 Aho wamala kuhaya giko usola ngati, unumba Mulungu ku butongi wa bose, huna ugumeganya ulya. 36 Nabo buzalabana pye a bose, bulya shiliwa. 37 Abo twalimo u mu meli, twali banhu magana abili na makumi mpungati na batandatu. 38 Aho balya bigeja, bigeheja u budito i meli; bujiponanja mu nyanza i ngano. 39 Wahayeela u bujiku, bijimiilwa i si yeniyo, aliyo bubona ng'walo nebe gwa luseni, biganika ikubeelela ulu bikoja henaho i meli. 40 Bujitinagula i ngoye, bugaleka mu minzi a mashika, pye na a magobelo; huna bulinhya itanga limo giki lisole luyaga; bilogeja ku ng'walo i meli. 41 Bushika h'ipandi ilebe aho jali jimanhigije nyanza ibili, i meli yichimija ha si u ku butongi yulemeelwa u kusegeja; huna yuyutulwa mahuuli u ku numa, yandya kupaanaguka. 42 A bashilikale lyubiziila iganiko lya kubabulaga pye a batungwa, giki atizilonga nuulu umo wa kujiha na kutoloka. 43 Aliyo u ntaale wa bashilikale igana ubalemeja i liganiko lyabo lyenilo, nguno wali atogilwe kumpija u Paulo. Ulagila abo badugije kujiha batonge u kwiponeja bajihe bajile ku ng'walo, bakipije. 44 Abo bakasaaga buyudima mabudika-budika ga mbao, bangi mashikolo gangi-gangi ga mu meli. Yudulikana kupilila ha si nyumu pye a bose mu giko. 1 Aho twapila tumana giki i lijinga lyenilo litanagwa Melita. 2 A benekili si butoolekeja shigongo shitaale no shikilanigije; bubacha moto, huna butwegeleja pye a bose koota. Nguno twadetemaga no kulwa mbeho, niyo na mbula yatulaga. 3 U Paulo ukuminga-kuminga matambi ga manti, wiza ugatuula mu moto; gashinaga yalimo nghoboko, yahayusebelwa yupuluka mo, yikonzeela a ha nkono gokwe. 4 A banhu ba mu si yeniyo aho balibona i lishiinu lyenilo lyanungeelaga a ha nkono, biwila giki; "U munhu ng'wenuyu i gete mulagi, nguno nuulu iki wapuluguka u kuchila u mu nyanza, aliyo nahene u butungilija butunzunilijaga u kwikala mpanga!" 5 Kwike u wei ulisaasamulila mu moto duhu i lishiinu lyenilo, litang'witile kabi kose-kose. 6 Aliyo nahene a bene bakamana duhu giki, ikanza lyose-lyose akubimbagana, nuulu akuhayimanila wagwa ha si ache haho na haho. Kwike aho baloleela sele-sele nose lyukula ikanza gutang'wilongelile mhayo gose-gose gwabubi, bugalucha a maganiko, bandya kunghaya giki mulungu. 7 Aho tukashikila, i si iyo yali hihi-hihi henaho gaali matongo ga ng'wa Pupilio, uyo wali nsugi wa ng'wijinga lyenilo. U munhu ng'wenuyo akatwanukula na wiza-ngholo butaale, utuchumbeela ha ng'wakwe ikanza lya shiku idatu. 8 U ise wa ng'wa Pupilio wali alaalile; wakoyiagwa nswiza na nzoka ja kupanza mininga. U Paulo wingila kujunombela, untuulila na makono upila. 9 U mhayo gwenuyo aho gwaja giko, na a bangi abo baali basaatu u ng'wijinga lyenilo biza pye; nabo bupijiwa. 10 Butwinha manongho mingi no kulwa kutukuja; aho lyashika i likanza lise lya kubuga nyanza, bututungilija shikolo sha kutugunaana. 11 U ng'wijinga lyenilo tukashinga mo myeji idatu, hu twingila mu meli ya Isikandelia, yali yakola ng'wenumo pyi i likanza lya mbeho ya mu shiyaga. I meli yeniyo yali na lumengho lwa bamulungu b'ibasa, Kastoli na Poluki. 12 Tukaja tuukashika Silakusa tukola, twikala ho shiku idatu. 13 Aho twinga a henaho tuja tuukashika Legio. Ha numa ya lushiku lumo guhemba nyaga gwa kufuma dakama; ha lushiku lo kabili lwaho tushikiila Poteoli. 14 A henaho tusanga hoi badugu butwikumbilija twikala nabo shiku mpungati, huna tuja i Lumi. 15 A badugu ba kwene baali bamala kujiigwa i mhola jise; huna luulu butusung'wanha, bushika Apiofolo na Nghambi Idatu, h'uko tumanhija nabo . U Paulo aho wababona akanumba Mulungu, uguzuhiwa u mu moyo. 16 Aho twashika i Lumi, u Paulo akazunilijiwa kwikala iyene na nshilikale wa kuyunanghana. 17 Ha numa ya shiku idatu, ubitana bamo ba batongeeji ba Bayudaya. Aho bikuminga ubawila giki, "Bababa badugu bane, u nene natabahubile mhayo gose-gose a banhu, hama natiitile nuulu mhayo gwa kugomela shimile sha bakulugenji bise. Nakadimilwa Yelusalemu nutungwa, huna nutuulwa mu makono ga Balumi. 18 Aliyo aho banibugilija bubona ibeelelile kunilekela duhu, nguno gwali gutiho mhayo gwa kunenheleja kubulagwa. 19 Kwike a Bayudaya aho babulema u bulamuji wenubo, nubiza giti nahadikijiwa kulomba kushika ku butongi bo ng'wa Kaisali; nuulu iki nati na mhayo gwa kubabuula a banhu b'ihanga lyane. 20 H'i nguno yene nabona nang'witane namusomboolele, giki u nyololo gwenuyu natungilwe kulwa kwisagilwa kwa Baisilaeli." 21 Nabo bung'wila giki, "A bise tutaali kwanukula nyaluba yose-yose kufuma ku Bayudaya kutusomboolela nghulu jako; na ataali kwigela nuulu umo wa badugu giki ize kutuwila, nuulu kuhoya nise mihayo yabubi wako. 22 Tulibona yabeelela u kukwigwa u bebe ng'wenekili iyo ukwiyiganikaga; nguno i chene a bise uyo tugumanile guli giki, a kazunije kenako kakujaga kudalahijiwa buli kwene." 23 Huna bulagana nanghwe giki bakwiza lushiku lungi aho wikalaga. Bahayiza lelo bubiza bingi kutinda, nanghwe ubonzoolela chiza, kwandija dilu, nose lyuloka akubakaanilaga ya butemi bo ng'wa Mulungu; na kugema no-no-no kubagunaana kufuma mu shilagilo sha ng'wa Musa na mu bahangi, giki bang'witegeleje u Yesu. 24 Bangi biloleela iyo wihayaga buzunya; 25 aliyo bangi batazunije. Na luulu binga ho bikila-kilaga. U Paulo ubawila mhayo gumo; giki, "U Moyo Ng'wela akatungilija u kubawila a bakulugenji bing'we kubitila muli nghangi Isaya. 26 Umo akahayila giki, 'Jaga u ku banhu benaba ukabawile giki, u kudegeleka mukudegeleka aliyo mutitegeleja, nu kulola mukulola aliyo mutubona. 27 Nguno a banhu benaba i ngholo jabo ndito, na a matu ayo bakudegelekelaga madito, na a miso gabo bagalilimije. Batudula nuulu hado u kubona na miso gabo, nuulu u kwigwa na matu gabo batudula; pyi nu kwitegeleja u mu ngholo jabo, giki bagaluke nabapije.' 28 Ali luulu, managi giki u bupiji bo ng'wa Mulungu wenubu, bulitwalwa ku banhu ba mahanga, abo bakuwanukula." 29 Aho wamala kuhaya giko binga a Bayudaya; buja balihalalija boi bike hataale no. 30 U wei akashinga myaka ibili migima ali mu numba yakwe ya kwipangisija ng'wenekili; wabanukulaga pye abo bizaga kumona. 31 Hama i nghulu ja butemi bo ng'wa Mulungu wajilomeelaga mu kwisandaala kose, niyo wali atalemejiagwa nu kulanga i mihayo ya ng'wa Seeba Yesu Kilisto. 1 Nene Paulo nsese o ng'wa Kilisto Yesu, uyo nitanwa kubiza ntung'wa, nguno nakomilwe kulwa nimo gwa Nghulu Jawiza ja ng'wa Mulungu, 2 ijo u Mulungu wali wajiisagija kufuma kale mu nzila ya bahangi bakwe, mu shandikwa sheela. 3 H'i jene i nghulu ja Ng'wana wakwe, uyo u mu kabyalilwe ka mu mili afumile mu luganda lo ng'wa Daudi, 4 ng'wene Yesu Kilisto Seeba wise, uyo kulwa kujuuka kwakwe kufuma mu bafu, akoolechiwa mu budula bo ng'wa Moyo wa wela, giki ali Ng'wana wa ng'wa Mulungu. 5 Hu ng'wene uyo muli we twanukulile shigongo na nimo gwa butung'wa kulwa mahanga gose; giki u mu lina lyakwe banhu bose bazunye na babize bigwi. 6 Na a bing'we muli bamo babo, abo Yesu Kilisto abitanile; 7 bose abo muli Lumi, abo Mulungu amutogilwe, na wang'witana kubiza beela: Shigongo na mhola shibize hamo ning'we kufuma kuli Mulungu Siswe, na kufuma kuli Seeba Yesu Kilisto. 8 U mhayo gwa kwandya nalinumba u Mulungu wane muli Yesu Kilisto kulwa nguno ying'we bose pye, nguno u kuzunya kwing'we kukujaga kukumuchiwa hose pyi u mu si. 9 U Mulungu uyo nakantumamilaga na moyo gwane gose mu nimo gwa kulomeela Nghulu Jawiza ja Ng'wana wakwe, ali nkaaniji wane giki buli gwa nakung'wizukagwa a bing'we. 10 U mu kulomba kwane buli gwa nakulombaga giki, ulu yudulika u mu shiku jeniji, napandike ng'wanya gwa kushimiza lugendo lwawiza git'umo Mulungu atogelilwe, nize uko muli. 11 Nguno nali na nghumbu ja kumubona nang'winhe shakwinha sha kufuma kuli Moyo, mubize na nguzu ja kwimiila. 12 Hu kuhaya a bose tuguzuhiwe mu nzila ya kuzunya: u kwing'we nu kwane. 13 Ali luulu badugu bane, natogilwe ng'witegeleje giki, jakwilaga i nghangala ja kumanugema u kwiza uko muli, nu kwene napandike matwajo git'umo nakupandikilaga ku mahanga gangi; aliyo nataali nachaamilwe kushisha ni lelo iyi. 14 U nene nali na bugasa ku banhu bose, babize Bayunani nuulu ba mahanga gangi; babize ba masala nuulu bachilu-chilu. 15 Nose u nene i nghumbu jane, jili kumulomeela i Nghulu Jawiza na a bing'we abo muli Lumi. 16 Nguno u nene natiko kujibonela minala i Nghulu Jawiza, iki i joi hu jili budula bo ng'wa Mulungu kulwa kumpija ose-ose uyo uzunya; kwandija Bayudaya, na a ba mahanga a gangi. 17 Nguno u mujo bukoolechiagwa butungilija bo ng'wa Mulungu, kwandija mu kuzunya na kukalikija mu kuzunya, git'umo gwandikilwe giki, "U ntungilija akubiza mpanga kulwa kuzunya." 18 Aliyo u bupelanu bo ng'wa Mulungu bukundulililwe kufuma ng'wigulu kulwa nguno ya bukenaaguji bose, na shibi sha banhu abo bakatumamilaga bubi wabo kwifukiila i nghana. 19 Nguno i mihayo ya ng'wa Mulungu iyo imanikile, iliho yoolechiwe hape u ku butongi wabo, Mulungu ng'wenekili ayoolekije. 20 Ni mihayo yakwe iyo iti ya kubonwa, giti budula bokwe u bo welelo na welelo, nu bumulungu bokwe; i yeniyo nayo idugije kwitegelejiwa hape mu nzila ya kushibona i shikolo isho ashibeegije kufuma ha kuseeng'wa kwa si. Nose bati na nzila ya kwibuulila! 21 Nguno nuulu baamana u Mulungu, nahene yaya u kunkuja giki ali Mulungu, nuulu kunumba yaya. Aliyo hu babiza babudigisiila gete u mu kiganikile kabo, nu buchilu-chilu bo mu ngholo jabo bukongejaga kubiza giiti! 22 U mu kwikumilija kwabo giki bali na masala, hu bakongejaga kubiza babbuuli. 23 Ni likujo lya ng'wa Mulungu uyo atiko kukenaaguka, bakaligaluchaga kubiza mu suso ya shiikolile sha banhu abo bakakenaagukaga, na sha noni, na shiinu ja magulu ane na ja kwigwesa ha si. 24 Huna luulu kulwa yose yeniyo, u Mulungu abalekanigije bashimizile mu busoso wa kwikumva kwa ngholo jabo, bikale bakwikenaagujaga ikujo lya mibili yabo boi benekili. 25 A ha ng'wanya gwa kushimizila mu nghana ya ng'wa Mulungu, bubiza ba kushimizila mu bulomolomo, mu mihayo ya kulamya shiseeng'wa na kushitumamila, kutinda kunamya u Nseemi, uyo ali nkumilijiwa wa welelo bose: Alichene. 26 Kulwa yose yeniyi, u Mulungu abalekanigije bikale mu nhungwa ja malofu ja kwikumva kwa minala. Kushisha na a bakima babo bagalucha i nhungwa, bujileka i ja kugutumamila u mili umo kali kasumbilwe kaaho na kale, busola jiti ja kasumbilwe kaaho na kale. 27 Na a bagosha hu gumo, nabo bajileka i nhungwa ja kusangila na bakima umo kali kasumbilwe kaaho na kale, bubiza ba kwiyikumva boi ku boi. Kushisha nose bagosha bakwiyitilaga mihayo ya minala na bagosha bichabo; u mu giko bakubizaga baanukuji ba mheela iyo ibigeleelilwe mu mibili yabo boi benekili, kulwa bukenaaguji wabo! 28 Huna luulu, kulwa kubona giki bati na nguno ya kumana u Mulungu, nanghwe u Mulungu abalekanigije bikale mu masala mahuganu, biite mihayo iyo itigelile kwitwa. 29 Bali banhu abo bokalile bubi wa buli mbika, busoso, kwikumva kwabubi, wilu, bubulagi, wilwisha, bulemba-lembi, bulembekeja, na busigani. 30 Hama basonghanya, niyo batantogagwa u Mulungu. Banhu b'ibengwe, badooshi, bikumilija, bandya ba mihayo yabubi, hangi bati na wigwi ku babyaji babo. 31 Bachilu-chilu, babulagi ba bulagane, naabo batamanile kusaatwa banhu, nuulu kuchila shigongo. 32 Niyo hangi nuulu iki bamanile umo ahelelile u Mulungu, i giki abo bakiitaga ili giko bigeleelilwe nsango gwa kucha, nahene batagelelaga duhu a ha kwiyita i yeniyo, aliyo bakizunilijaga nabo abo bakiyitaga! 1 Huna luulu, u bebe uyo ukunamulaga ungi, managa giki, nu bebe uti na sha kwibuulila; niyo udeebe giki, umo ukunamulilaga ng'wiyo hu ukwilamulaga bebe ng'wenekili, nguno iyo ukwibalaga kubiza yabubi, nu bebe ukuyitaga. 2 Aliyo tumanile giki u bulamuji bo ng'wa Mulungu ubo akabutumamilaga kubalamula abo bakiitaga mihayo ili giko, u wene buli bo nghana. 3 U bebe uli munhu duhu, i gisi iki ukubalamulaga abo bakwitaga mihayo iyo nu bebe ukwiyitaga, ukwiganikaga giki ukugwiliga u nsango go ng'wa Mulungu? 4 Nuulu hamo ukubudalahaga u wiza bo ng'wa Mulungu, nu wiyumilija bokwe, pyi nu bulindiiji bokwe? Utumanaga giki u wiza bokwe bulikuduta wingile mu kugaluka? 5 Aliyo iki uli nganghanazu, ni ngholo yako itatogilwe u kugaluka, managa giki ukwibikilaga bupelanu a ha lushiku lo bupelanu, aho bulamuji bo ng'wa Mulungu bukukundulilwa mu butungilija. 6 Nguno akungabila buli ng'wene kulenganila na nhumamile yakwe. 7 A biyumilija mu kwita yawiza, na kukooba mihayo y'ikujo na kukumilija, a bachooji ba mihayo iyo iti ya kukenaaguka, a benabo akubinha bupanga bo welelo na welelo. 8 Aliyo abo bakashimizilaga mu nhungwa ja malofu, a bachooji ba mihayo yabo ya benekili duhu, abo balemile kushimizila mu nghana, a bene bakumalilwa shiili mu bupelanu butaale! 9 Bukubiza ho buluhi na makoye mataale kulwa buli munhu uyo akiitaga yabubi, abize Nyudaya nuulu w'ihanga lingi. 10 Aliyo buli ng'wene uyo akiitaga mihayo yawiza, likubiza ho ikujo na kukumilijiwa na mhola kulwa nguno yakwe u wa giko, abize Nyudaya nuulu w'ihanga lingi. 11 Nguno u Mulungu ati na busolanhya. 12 Abo bakiitaga shibi aliyo bati na shilagilo, bakuyagala mu butubiza na shilagilo; na a babo bakiitaga shibi aliyo bali na shilagilo, nabo bakulamulwa mu nzila ya shilagilo. 13 Iki u kuli Mulungu a batungilija bat'abo bakagelelaga kushidegeleka duhu i shilagilo, aliyo a biiti ba mihayo iyo yoolechiwe u mu shilagilo h'abo bakabalilagwa butungilija. 14 Nguno na a banhu ba mahanga abo bati ha silili ya shilagilo ulu biita iyo yidomanigije na shilagilo sha kasumbilwe, u mu giko babizaga shilagilo ku boi benekili. 15 U mu kwita giko bakoolechaga giki, a katongeelele ka shilagilo kandikile u mu ngholo jabo, nguno na a maganiko gabo gakabakaanilaga, nuulu kubalwilila; iki buli ng'wene ali na wiyanguji bokwe ng'wenekili ubo bukankaanilaga. 16 H'umo ikubizila nu mu lushiku lo ng'wa Mulungu kwilamula i mihayo ya mbisila ja banhu mu nzila ya ng'wa Yesu Kilisto, umo joolekegije Nghulu Jawiza ijo nakujilomeelaga nene. 17 Aliyo u bebe ulu ukahayiagwa giki uli Nyudaya, na usendamilile shilagilo, hama ukikumilijaga giki umanile u Mulungu; 18 ni yiyo ayitogilwe wimanile,, ni yawiza umanile u kwisola nguno ulangilwe i shilagilo; 19 umanile na giki uli ntongeeji wa babboku, n'isana lya ba mu giiti; 20 na giki uli nghuguji wa bachilu-chilu, na nangi wa banigini, iki ushimanile i shilagilo, ni nghana wideebile. 21 Huna luulu, u bebe uyo uli nangi wa bangi, utilangaga u bebe ng'wenekili? Ukalomeelaga giki yaya u kwiba, aliyo u bebe ukibaga? 22 Ukahayaga giki yaya u kushihya, aliyo u bebe ng'wenekili ukashihyaga? U bebe utitogagwa na shiikolile sha kulamiwa, aliyo u kunu uja ukwibaga sha mu maduku ga masamva? 23 U bebe ukikumilijaga kulwa shilagilo, u kunu undalaha u Mulungu kulwa kushikenaagula i shilagilo? 24 Nguno gwandikilwe giki, "I lina lya ng'wa Mulungu likusondagulagwa mu mahanga kulwa nguno ying'we!" 25 Na nghana i chene u mhayo go kusaalwa guli na solobo ulu ubiza uli nshikilija washo i shilagilo, aliyo ulu ubiza uli nkenaaguji washo i shilagilo, u busaalwa wako bukubiza giti butusaalwa! 26 I gisi u munhu nuulu ubiza atasaalilwe, aliyo akushimizilaga mu katongeelele ka shilagilo, u mu mbika yakwe ya butusaalwa atubalwa giki asaalilwe? 27 U munhu uyo atasaalilwe ulu ushidima i shilagilo, akukwenheleja nsango u bebe uyo usaalilwe, ni shandikwa sha shilagilo uli nasho aliyo utashidimile. 28 U Nyudaya higulya-gulya duhu ati Nyudaya u ng'wenuyo, nu yuyo asaalilwe higulya-gulya duhu nanghwe atasaalilwe. 29 Aliyo u Nyudaya wa nghana, ng'wene ali wa bumunhu bo mu gati, nu busaalwa bo nghana buli mu ngholo, mhayo gwa mu moyo, iti mu kulondeela wandike duhu. U kukumilijiwa kwa ng'wa munhu uyo ali giko kutafumaga ku banhu, kukafumaga kuli Mulungu! 1 Nose hu kuhaya iliho solobo ki u kuli munhu u kubiza Nyudaya? Nuulu iliho solobo ki u mu kusaalwa? 2 Iliho mingi i yawiza; nguno i soolo ya mhayo hu bene abo bakinhwa u mhayo go ng'wa Mulungu. 3 I gisi, ginehe hoi ulu bamo babo bubiza batazunije? Hu kuhaya giki u butuzunya wabo budugije kubukenaagula u busanyiwa bo ng'wa Mulungu? 4 Iti giko na hado yaya! Leka u Mulungu abize wa kusanyiwa, aliyo buli munhu abize nomolomo, git'umo gwandikilwe giki, "U bebe wiyooleche uli ntungilija u mu kahayile kaako, nu mu kalamulile kaako ubize ntindi." 5 I gisi u bukenaaguji wise ulu wenheleja kukumilijiwa kwa butungilija bo ng'wa Mulungu, numho tuhaye ginehe ho a henaho? Giki u Mulungu ati ntungilija iki akasaayaga? (A henaha nayomba mu kutumamila kiganikile ka banhu). 6 Guti giko na hado yaya! Ulu chene numho u Mulungu akubalamula ginehe a ba mu si? 7 Hama luulu i gisi, i nghana ya ng'wa Mulungu ulu ilongeja kukwila kulwa bulomolomo bone, nibuli u nene nataali nubuulwa giki nali nkenaaguji? 8 Nibuli natizuhaya umo bamo ba basondaguji bise bakutwilembekejaga giki tukuhayaga, "Twitagi duhu i shibi, ikwilonga mo i misoga!" A benabo u nsango gwabo gutungiligije! 9 I gisi luulu tuhaye ginehe? Hamo giki a bise tubakilile pye a bangi? Iti giko na hado yaya; nguno twamalaga kuhaya giki pye a banhu basugilwe na shibi, babize Bayudaya nuulu ba mahanga gangi Nuulu: Bayunani.'! 10 Git'umo gwandikilwe giki, "Atiho ntungilija nuulu umo, 11 atiho ng'witegeleja, atiho uyo akankoobaga Mulungu. 12 Pye batalile, a bose bakenaagukile, atiho uyo akiitaga yawiza, nduhu nuulu umo! 13 I limililo lyabo lili shigila shikundukile, i ndimi jabo bakajitumamilaga kulemba-lemba; i milomo yabo ikafunyaga busungu giti bo nghoboko. 14 Buli ng'wene u mu nomo okalile shiduki na mazumo. 15 A magulu gabo mangu kusuusuuba kuja kwita mininga. 16 Buli hene aho bubita bakalekaga makoye na mayanga; 17 i shimizile ya mhola batimanile. 18 U mu miso gabo bati na logohano kuli Mulungu nuulu hado!" 19 Ali luulu, tumanile giki pyi i mihayo iyo ihayiwe mu shilagilo, ihayiwe kulwa banhu abo bali musho, giki buli nomo guhuumujiwe, hama pye a ba mu si bigeleelwe kubiza ha silili ya bulamuji bo ng'wa Mulungu. 20 Hu kuhaya u ku butongi bokwe atiho u wa kubalilwa butungilija kulwa kushikilija shilagilo; nguno u mu shilagilo gulimo mhayo gwa kumana shibi. 21 Aliyo i haha, u butungilija bo ng'wa Mulungu ubo bukaanililwe mu shilagilo na mu bahangi, bomalile koolechiwa; kwike iti mu nzila ya shilagilo. 22 U boi buli butungilija bo ng'wa Mulungu, ubo buliho kulwa bazunya bose mu nzila ya kunzunya Yesu Kilisto; butiho busolanhyiwa. 23 Nguno pye a banhu bali na shibi, balebile a h'ikujo lya ng'wa Mulungu. 24 Aliyo bakubalilagwa butungilija dalali kulwa shigongo shakwe, nguno ya bukomooji ubo buli muli Kilisto Yesu; 25 uyo Mulungu akanfunya kubiza shitambo sha kwenha busangi kulwa mininga gakwe mu nzila ya kuzunya, u mhayo uyo akagwita kulwa wiyumilija bokwe, uboolecha u butungilija bokwe ubo botumamaga ni kale mu kuleka kushibalila nsango ni shibi isho shitagwa ng'wikanza lyene. 26 I haha u Mulungu akuboolechaga u butungilija bokwe, giki abize ntungilija na wa kung'wisaabila butungilija buli ng'wene uyo unzunya Yesu. 27 I gisi luulu, i haha buli hali u wikumilija? U wene bupamililwe hanze. Kulwa shilagilo ki, sha shitwa? Na hado yaya, ili kulwa shilagilo sha kuzunya. 28 Nose luulu tulibona hape giki, u munhu akabalilagwa butungilija kulwa nguno ya kuzunya, mhayo uyo gutafumaga mu kushikilija shilagilo. 29 Ulu chene numho kolaga u Mulungu ali Mulungu wa Bayudaya duhu, ati wabo a banhu ba mahanga a gangi? Yaya, ali wabo na a ba mahanga a gangi! 30 Nguno aliho Mulungu umo wike; uyo akubabalila butungilija kulwa kuzunya pye a banhu; babize basaalilwe nuulu babize batasaalilwe, bose pye mu nzila ya kuzunya giko duhu. 31 Hu kuhaya luulu tushikenaagule duhu i shilagilo kulwa nguno ya kuzunya? Gutajile giko na hado yaya, i shilagilo i shene tushidimile gete. 1 Ali luulu, u mu mhayo gwenuyu tubuhaye kinehe u bupandiki bo ng'wa Abulahamu, u nkulugenji wise u mu mili? 2 U Abulahamu ulu akabalilwa butungilija kulwa shitwa, numho ali nasho i sha kung'winha kwikumilija, kwike nahene iti ku butongi bo ng'wa Mulungu! 3 I shandikwa shihayile ginehe i gisi? Tuhaya giki, "U Abulahamu akansanya Mulungu, huna ubalilwa butungilija!" 4 Aliyo i mheela iyo akinhagwa ntumami itabalagwa giki shili shakwinhwa kulwa shigongo, i lyenilo igasa; u munhu ng'wenuyo shiigelile inhwe. 5 Lelo uyo ati ntumami aliyo ubiza ansanije duhu uyo akabalilaga butungilija munhu nuulu nghunga, u kusanya kwakwe u munhu uyo ali giko, kukubalwa kubiza butungilija. 6 Git'umo na Daudi alijihaya mbango ja ng'wa munhu wa kubalilwa butungilija na Mulungu mu butusendamila shitwa; alihaya giki, 7 "Bali na mbango abo bakulekejiagwa bugomi wabo, na a babo shibi shabo shikukundikijiagwa. 8 Ali na mbango uyo Seeba akung'wisaaba giki ati na bubi." 9 I gisi, i mbango jeniji jiliho kulwa basaalilwe duhu, nuulu na a babo batasaalilwe? Twamalaga kuhaya giki, "U kusanya kwa ng'wa Abulahamu kukabalwa kubiza butungilija." 10 Ikaja ginehe nose kuubalwa giko? Ng'wikanza ilo amalile kusaalwa, nuulu aho ataali kusaalwa? Iti ng'wikanza ilo amalile kusaalwa, aliyo aho ataali kusaalwa. 11 Aho wasaalwa akanukula lumengho lwa butungilija, kulwa kuzunya uko wali nako na a haho ataali kusaalwa. U mu giko ali saabo na a babo bakuzunyaga nuulu bubiza batasaalilwe; nabo bakubalilagwa butungilija. 12 Na a babo basaalilwe ali saabo, abo batagelelile ha kusaalwa duhu; aliyo bakashimizilaga nu mu kuzunya uko siswe Abulahamu wali nako na a haho ataali kusaalwa. 13 U kwisagijiwa uko akinhwa Abulahamu na Myalwa wakwe, giki akubiza ng'wingiji wa si, atinhilwe kulwa kudima shilagilo, aliyo kulwa butungilija bo mu kuzunya. 14 Niyo u wingiji ulu bubiza bo banhu ba shilagilo duhu, u kuzunya kukubiza kuti na solobo, numho nu kwisagijiwa kuti na ngofyoolo. 15 Nguno i shilagilo shikenhelejaga bupelanu, aliyo aho shitiho shilagilo nu buhubi butiho. 16 Huna luulu, u kwisagijiwa kutuulilwe kulwa bubyile bose wa ng'wa Abulahamu, giki kushikanyiwe ku bose mu nzila ya shigongo; iti ku banhu ba shilagilo duhu. Aliyo nu ku ba kuzunya kwa ng'wa Abulahamu, uyo ali siswe pye a bose. 17 H'umo gwandikililwe; giki, "Naakutuulaga kubiza ise wa mahanga mingi". U Abulahamu ali giko u ku butongi bo ng'wa Mulungu uyo akansanya, u Mulungu uyo akabinhaga bafu bupanga, na kushihaya shikolo nuulu shitiho giti shiliho. 18 Nguno nuulu aho shali shitiho sha kwisagilwa, u Abulahamu akazunya aho wisagijiwa giki akubiza ise o mahanga mingi; git'umo guhayiwe giki, "U bubyile wako bukubiza giko." 19 Atalelengetile u mu kuzunya kwakwe, nuulu iki wali amanile giki u mili gwakwe gwali guchile ng'wila, nguno wali na myaka hihi igana; hama wali amanile ni giki i nda ya ng'wa Saala i ya bubyile yali yamala kucha. 20 U kwisagija kwa ng'wa Mulungu atakwiganikile mu mahane-hane, aliyo u kuzunya kukanguzunhya, ung'winha ikujo u Mulungu. 21 Nguno wali amanile giki, u Mulungu adugije kugwita uyo wali wang'wisagija; 22 h'i nguno yene akabalilwa butungilija. 23 Kwike gutandikilwe giki akabalilwa wei duhu. 24 Aliyo na a bise tukubalilwa butungilija, a bise abo tunzunije uyo akanjuucha Yesu Seeba wise kufuma mu bafu; 25 uyo akabulagwa kulwa buhubi wise, aliyo ujuuchiwa giki tubalilwe butungilija. 1 Huna luulu iki tubalililwe butungilija kulwa kuzunya, tuli na mhola u kuli Mulungu, mu nzila ya ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto. 2 U muli we u ng'wenuyo, tulugulililwe nyango gwa kwingila u mu wiza ubo twimiilile mubo kulwa kuzunya; na tukuyegaga kulwa kuliisagilwa i likujo lya ng'wa Mulungu. 3 Hama niyo iti giko duhu, aliyo tukuyegaga nuulu aho tukuluhiagwa, nguno tumanile giki u buluhi bukinhaga wiyumilija. 4 U wiyumilija bukaguzuhyaga, i nguzu jikinhaga kwisagilwa. 5 Hama u kwisagilwa kutiko kutudimya minala, nguno u Mulungu wamala kupumunhila butogwa bokwe u mu myoyo yise kulwa ng'wa Moyo Ng'wela uyo watwinha. 6 Iki nuulu aho twali tutaali bagokolo, aliyo aho lyang'wa i likanza, u Kilisto ucha kulwa banhu babubi. 7 U munhu ili shilambu no u kwifunya kunchilila munhu ungi, nuulu akabiza ntungilija; hamo ulu munhu wawiza aliho uyo ashikile kugima kwifunya kunchilila! 8 Aliyo u Mulungu u ng'wene atoolekegije u butongwa bokwe umo atutogelilwe mu giki, u Kilisto akatuchilila a bise aho twali tutaali banhu ba shibi. 9 Huna luulu iki tubalililwe butungilija mu nzila ya mininga gakwe, hu kuhaya u muli we tukupijiwa, twinge u mu bupelanu bo ng'wa Mulungu. 10 Iki ulu aho twali tutaali banishi gukadulika gwa kwitwa a bise kubiza na busangi nanghwe u Mulungu, mu nzila ya kucha kwa Ng'wana wakwe, huna luulu i haha iki tuli na busangi nanghwe, tukupijiwa u mu bupanga bokwe. 11 Na hangi iti giko duhu, aliyo tukuyegelaga u muli Mulungu kulwa nguno ya ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto, uyo kulwa nguno yakwe i haha twamalile kubiza na busangi hamo na Mulungu. 12 Huna luulu, umo shibi shikingilila mu si mu nzila ya ng'wa munhu umo, ni licha likingila mu nzila ya shibi, lyubakubanija pye a banhu; nguno pye bali na shibi. 13 Niyo i shibi shiliho kufuma kale, na a haho shali shitaali kubiza ho shilagilo u mu si; nuulu iki i shibi shitabalagwa aho shitiho shilagilo. 14 Aliyo i licha lisugile kwingiila kuli Adamu kushisha kuli Musa, niyo lyali libasugile na a babo batiitile shibi sha kulenganila na bukenaaguji bo ng'wa Adamu, uyo wali bulolelo bokwe uyo wali ahelilwe kwiza. 15 Aliyo u buhubi buti git'umo shili i shakwinhwa; nguno ulu giki bingi bakingila mu kucha kulwa buhubi bo ng'wa munhu umo, i shigongo sha ng'wa Mulungu ni shakwinha isho shifumile mu shigongo sha ng'wa Munhu umo, u Yesu Kilisto, kulwa nguno ya bingi, shili shitaale no shikilanigije. 16 Hama i shakwinhwa shitabizile git'umo gali a matwajo ga shibi shakwe u munhu uyo umo; nguno u bulamulwa ubo buliho kulwa buhubi bo ng'wa munhu umo, bukatwalaga mu nsango; aliyo i shakwinhwa isho shiliho kulwa buhubi bo banhu bingi, shikwingijaga mu butungilija. 17 Nguno ulu kulwa buhubi bo ng'wa munhu umo i licha lisugile mu nzila yakwe u munhu ng'wenuyo, ili kutinda no abo bakushanukulaga i shigongo i shitaale, ni shakwinhwa sha butungilija; a bene bakubiza basugi u mu bupanga, mu nzila ya ng'wa Munhu umo, u Yesu Kilisto. 18 Huna luulu, git'umo pye a banhu babalililwe nsango kulwa buhubi bo ng'wa munhu umo, ili giko nu mu shitile sha butungilija i sha ng'wa Munhu umo, a bose bakubalilagwa butungilija wa bupanga. 19 Na hangi git'umo banhu bingi bakiitwa kubiza ba shibi kulwa bushitiigwa bo ng'wa munhu umo, ili giko nu mu wigwi bo ng'wa Munhu uy'umo, bingi bakwitagwa kubiza batungilija. 20 Aliyo i shilagilo shikiza kulwa giki bongeje kukwila u buhubi; kwike aho shakwila i shibi, i shigongo hu shukwila na kutinda ho. 21 Ibize giki umo shibi shili na busugi mu nzila ya kucha, ni shigongo nasho u muli Seeba wise Yesu Kilisto shisuge mu nzila ya butungilija, kushisha mu bupanga bo welelo na welelo. 1 Hu kuhaya tuhaye ginehe ho a henaho, tuduuke mu shibi giki i shigongo shongeje kukwila? 2 Na hado yaya; i gisi ulu tuchile u ku shibi, numho tukubiza bapanga ginehe hangi u musho? 3 Nuulu hamo mutamanile giki pye abo tubatiijiwe muli Kilisto Yesu, tubatiijiwe mu kucha kwakwe? 4 Hu kuhaya u mu kubatiijiwa tukajikwa hamo nanghwe twingila mu kucha; ibize giki, umo Kilisto akajuuka kufuma mu bafu mu nzila y'ikujo lya ng'wa Ise, giko na a bise tushimizile mu bupanga bupya. 5 Nguno ulu tusangijiwe hamo nanghwe u mu kucha kwakwe, tukubiza hamo nanghwe nu mu kujuuka kwakwe. 6 Tumanile giki u bumunhu wise u bo kale bomala kukong'wa ha nsalaba hamo nanghwe, u mili gwa shibi gukenaagulwe, tutizongeja hangi kwikala mu busese bo shibi. 7 Nguno uyo achile ng'wene atungulilwe u ku mihayo ya shibi. 8 Huna luulu, ulu tuchile hamo nanghwe u Kilisto, tuzunije giki tukubiza bapanga hamo nanghwe. 9 Nguno tumanile giki u Kilisto wamala kujuuka kufuma mu bafu, atiko kucha lukangala lungi, i licha litiko kunsuga hangi. 10 U mu kucha kwenuko akashichilila i shibi lukangala lumo lwenulo duhu, aliyo i haha u mu bupanga, ali mpanga kuli Mulungu. 11 Na a bing'we ing'wigeleelilwe ng'wibone giki muchile u ku shibi, aliyo u muli Kilisto Yesu muli bapanga kuli Mulungu. 12 Huna luulu, i shibi shitizusuga u mu mili gwing'we u gwa kucha, nose ng'wikale mukuzunyaga kushikilija mihayo ya kwikumva kwa mili. 13 Na hangi yaya nuulu kufunya ibudika lyose-lyose lya mili gwing'we, giki libize shitumamilo ku mihayo iti ya butungilija, kulwa kwita shibi. Aliyo ifunyagi kuli Mulungu, mubize giti muli bapanga kufuma mu bafu, na a mabudika ga mibili ying'we gabize shilanga sha butungilija kulwa ng'wa Mulungu. 14 Nguno i shibi shitumusuga a bing'we, iki muti ha silili ya shilagilo, aliyo muli ha silili ya shigongo. 15 Numho hu kuhaya ginehe ho a henaho? Hamo giki tudugije kwita duhu i shibi, iki tuli ha silili ya shigongo? Iti giko na hado yaya! 16 Mutamanile giki ulu ng'wifunya kubiza basese ba kung'wigwa ose-ose, numho ng'wabizaga basese bakwe uyo mukung'wigwaga ng'wenuyo? Ni ibizage kwituula ha silili ya shibi isho shikingijaga mu kucha, nuulu ha silili ya wigwi ubo bukingijaga mu butungilija! 17 Kwike u Mulungu alumve, nguno nuulu iki ng'wali basese ba shibi i kale, aliyo mukidohya u mu ngholo jing'we ng'ubiza bigwi u ku mbika ya malange ayo mukinhwa gamutongeele. 18 Huna aho ng'winjiwa u mu busese bo shibi, ng'witwa kubiza basese ha silili ya butungilija. 19 Nalilungalunga ning'we mu mbika ya kalungalungile ka banhu bose, nguno ya bugokolo bo bumunhu wing'we. Nose hu kuhaya giki, umo ng'wagafunijaga a mabudika ga mibili ying'we i kale ku busese wa busoso na bubi, giki ng'wite ya malofu, i haha gafunyagi luulu a mabudika ging'we genayo gabize mu busese ha silili ya butungilija, gejiwe. 20 Nguno aho ng'wali basese ba shibi ng'wali mu wiyabi, ubo buti bo mu butungilija. 21 I gisi u ng'wikanza lyenilo ng'wapandikaga solobo ki? Tuhaya i haha i mihayo yeniyo ikumudimyaga minala duhu ulu ng'wiyizukwa, nguno u ku nghalilo yaho liliho icha! 22 Aliyo iki i haha mutungulilwe u mu busese bo shibi, ng'wingijiwa mu busese bo ng'wa Mulungu, muli nayo i solobo ying'we; hu kwejiwa, i nghalilo yaho bupanga bo welelo na welelo. 23 Nguno i mheela ya shibi ili kucha, aliyo i shakwinha sha ng'wa Mulungu, shili bupanga bo welelo na welelo muli Kilisto Yesu Seeba wise. 1 Nuulu hamo shi badugu bane mutamanile i giki i shilagilo shikabizaga shinsugile u munhu aho ataali mpanga duhu? U gwenuyu nalibawila abo bashimanile i shilagilo. 2 Ili git'umo nkima akabizaga atungilwe na shilagilo sha kwikala na ngoshi aho ataali mpanga, u ngoshi ulu ulinda ucha, u nkima ng'wenuyo wingaga u mu shilagilo sha ngoshi wakwe. 3 Aliyo u ngoshi ulu ataali mpanga huna u nkima ng'wenuyo uneka, uja uukatoolwa na ngosha ungi, akwitanwa nshihani; ulu ucha u ngoshi akubiza watungulagwa u mu shilagilo shenisho, nuulu akatoolwa na ngosha ungi atubiza nshihani. 4 H'umo ili nu ku bing'we badugu bane; a bing'we muchile u ku shilagilo iki muli mu mili go ng'wa Kilisto, mubize ba ng'wa ungi, uyo akajuuchiwa kufuma mu bafu; giki tuntwagije matwajo Mulungu. 5 Nguno aho twali tutaali tulondeela nhungwa ja mili, u kwikumva kwa shibi uko kwatumamaga u mu mibili yise kulwa nguno ya shilagilo, kwalitwagijaga matwajo i licha. 6 Aliyo i haha tutimo u mu shilagilo, tuchile u ku shikolo isho shali shitutungile i kale, tudule kutumama mu katongeelelwe kapya ka kufuma kuli Moyo, yaya a katongeelelwe a ka kale, a ka kutongeelwa na wandike. 7 I gisi tuhaye ginehe hangi? Giki i shilagilo h'i shibi? Na hado yaya! Nguno ulu ni iti mu nzila ya shilagilo ni natashimanile i shibi; nu bubi wa kwikumva ni natabumanile ulu ni shiti shilagilo kuhaya giki, "Yaya u kwikumva." 8 Aliyo i shibi shikashitumamila i shilagilo, u muli nene shutuula buli mbika ya kwikumva; nguno ulu gatiho malange i shibi shichile. 9 Nose hu kuhaya giki, naali mpanga aho naali nati ha silili ya malange; aliyo aho shiza shilagilo, i shibi shupimbuka, 10 u nene nucha. Na luulu i shilagilo isho shali shiigelile kunenhela bupanga, shuningija mu kucha u nene. 11 Nguno i shibi shikapandika ng'wanya gwa kunilemba-lemba mu nzila ya shilagilo, shunibulaga. 12 Huna luulu a malange gali meela, na gatungiligije, hama gawiza; ni shilagilo sheela na shitungiligije, niyo shawiza. 13 Hu kuhaya giki u mhayo gwawiza gukabiza gwenha icha u kuli nene? Iti giko na hado yaya, aliyo u mu kwiyoolecha giki i shibi shili shabubi nghana, shikagutumamila u mhayo u gwawiza, shunenhela icha u nene. Na luulu u mu nzila ya shilagilo, i shibi shubonekana giki shili shabubi kuheeba! 14 Nguno tumanile giki a malange gali ga shiimoyo, aliyo u nene nali wa nhungwa ja kulondeela mili; nagujiwe ku busese bo shibi, h'isho shinisugile. 15 Nguno natagumanaga uyo nakagwitaga, nose natagwitaga uyo natogilwe kugwita, aliyo uyo nagukolilwe h'uyo nakagwitaga. 16 Huna luulu iki nakagwitaga uyo natagutogilwe, u mu giko nakizunilijaga na a malange, giki gali gawiza. 17 Hu kuhaya nati nene uyo nakiitaga, aliyo i shibi isho shikikalaga muli nene! 18 Nguno namanile giki u muli nene, u mu bumunhu bone, butikalaga mo wiza; iki u kutogwa natogilwe, aliyo u kwita u gwawiza nalemeelilwe. 19 Nakalemeelagwa gete u kwita i yawiza iyo nitogilwe, aliyo i yabubi iyo natitogagwa h'iyo nakiyitaga! 20 Huna luulu, ulu nakagwitaga u mhayo uyo natagutogilwe, numho nati nene uyo nakiitaga; aliyo i shibi isho shikikalaga u muli nene. 21 Nose nakubonaga giki, u muli nene galimo malange ayo gakuninhaga nghumbu ja kwita yawiza, aliyo bulimo na bubi. 22 Nguno u mu gati ya bumunhu bone, nagayegelile a malange ga ng'wa Mulungu. 23 Kwike nakubonaga Malange gangi, nago galiho gishishinikile u mu mili gwane nuulu: mabudika ga mili gwane.', gakwilwishaga na a malange ga mu maganiko gane, ganiita kubiza nsese ku malange ga shibi isho shilimo u mu mili gwane 24 Aga, nashila buli! Nani akuniguna nagupuluguke u mili gwa kucha gwenuyu? 25 Aliyo u Mulungu alumve u muli Seeba wise Yesu Kilisto. Nguno u bugima bo mhayo buli giki, u nene u mu maganiko gane, nakagatumamilaga malange ga ng'wa Mulungu. Aliyo u mu nhungwa ja mili, nali ha silili ya malange ga shibi! 1 Ali luulu, i haha gutiho nsango u ku banhu abo bali muli Kilisto Yesu. 2 Nguno u muli Kilisto Yesu, i shilagilo sha ng'wa Moyo shanitungulile, shuninja u mu shilagilo sha shibi na kucha. 3 Iki u mhayo uyo gwali gutadulikanile kwitwa mu nzila ya shilagilo, isho shiti na nguzu kulwa nguno ya bugokolo wa mili, u Mulungu wagwitile aho wantuma u Ng'wana wakwe kwiza, ali mu suso ya mili gwa shibi kulwa nguno ya shibi; u mu mili gwenuyo ushinha nsango i shibi. 4 U mu bise yushikilijiwa iyo igongilwe na butungilija bo mu shilagilo, a bise abo tutashimizilaga mu nhungwa ja mili, abo tukashimizilaga mu nhungwa ja shiimoyo. 5 Nguno abo bali na kikalile ka kulondeela nhungwa ja mili, bakadililaga ya mili. Aliyo abo bali na kikalile ka kulondeela nhungwa ja shiimoyo, bakadililaga ya ng'wa Moyo Ng'wela. 6 I liganiko lya nhungwa ja mili, lijiliilile mu kucha, aliyo i liganiko lya nhungwa ja kufuma kuli Moyo likenhaga bupanga na mhola. 7 Nguno i liganiko lya nhungwa ja mili lili lya wanishi u kuli Mulungu, liti na widohya u ku shilagilo sha ng'wa Mulungu; niyo litudula u kwita i giko na hado yaya! 8 Nose abo bakashimizilaga mu nhungwa ja mili batudula u kunyeja u Mulungu. 9 Kwike a bing'we muti ba nhungwa ja mili, muli ba nhungwa ja ng'wa Moyo, nguno u Moyo wa ng'wa Mulungu akikalaga mu bing'we. Aliyo ulu ose-ose ati nanghwe u Moyo wa ng'wa Kilisto, u ng'wenuyo ati wakwe. 10 Huna luulu u Kilisto ulu ali mu bing'we, u mili gwing'we guchile kulwa nguno ya shibi, aliyo u moyo guli mpanga kulwa nguno ya butungilija. 11 Niyo u Moyo wakwe uyo akanjuucha Kilisto kufuma mu bafu ulu wikala mo u mu bing'we, uyo akanjuucha Kilisto ng'wenuyo akwiyinha bupanga ni mibili ying'we i ya kucha, mu nzila ya ng'wa Moyo uyo ali mu bing'we. 12 Huna luulu badugu bane, tuli na bugasa, gwike iti kulwa mili, giki twikale mu nhungwa ja mili. 13 Nguno ulu ng'wikala mu nhungwa ja mili numho ng'wakumbula kucha, aliyo ulu ng'ushibulaga i shitile sha mu mili kulwa nguzu ja ng'wa Moyo, mukubiza bapanga. 14 Nguno pye abo bakatongeelagwa na Moyo wa ng'wa Mulungu, bali baana ba ng'wa Mulungu. 15 Iki mutanukulile moyo gwa busese, giki mushoke hangi kwikala mu booba; aliyo ng'wamalile kung'wanukula Moyo wa kung'wita kubiza baana; u muli wei tukalilaga "Aba," Baba. 16 U wei u Moyo akakaanilaga hamo ni myoyo yise giki tuli baana ba ng'wa Mulungu. 17 Nose ulu tuli baana, hu kuhaya tuli bingiji, bingiji u kuli Mulungu, bingiji hamo nanghwe u Kilisto; ulu tuluhiwa hamo nanghwe, giki nu kugunguhiwa tulagunguhiwe hamo nanghwe. 18 U nene nakububalaga u buluhi w'ikanza lya haha giki butigelile u kugelanijiwa ni likujo ilo likoolechiwa kulwa nguno yise. 19 Niyo i shiseeng'wa shilindanile mu kwisagilwa kutaale kushisha lishike i likanza lya koolechiwa a baana ba ng'wa Mulungu, bamanike. 20 Nguno i shiseeng'wa shili ha silili ya busugi bo mihayo iti na solobo, iti kulwa butogwa washo, aliyo kulwa nguno yakwe uyo ashituulile a ha silili ya busugi wenubo, mu kwisagilwa. 21 Ni shiseeng'wa nasho shikutungulwa, shinge u mu busese wa bukenaaguki, shingile mu wiyabi w'ikujo lya baana ba ng'wa Mulungu. 22 Tumanile giki pyi i shiseeng'wa shikuganghilaga na kusaatwa hataale kushisha ni haha yeniyi! 23 Hama iti giko duhu, aliyo na a bise abo tuli na matwajo ga kwandya ga ng'wa Moyo, nise tukuganghilaga u mu bumunhu wise u bo mu gati, nguno tugulindiilile na nghumbu nhaale u mhayo gwa kwitwa a bise kubiza baana, hu kukomoolwa kwa mili gwise. 24 Nguno tupijiwe kulwa kwisagilwa; i gisi u kwisagilwa ulu kwandya kubonwa, angu numho kuti kwisagilwa, nguno u munhu akushiisagilwa ginehe isho alishibona? 25 Aliyo ulu tutushibonaga isho tushiisagililwe, tukushilindiila mu wiyumilija butaale. 26 Niyo hangi u Moyo akatugunaanaga u mu bugokolo wise, nguno a bise tutamanile u kulomba git'umo shitwigeleelilwe, aliyo u Moyo akatulombelaga wei ng'wenekili, niyo mu buganghiji ubo butadugije kusomboolwa. 27 Hama u Ngisilija wa ngholo ja banhu alimanile i liganiko lya ng'wa Moyo, uyo akabalombelaga a beela git'umo Mulungu atogelilwe. 28 Tumanile giki, u ku banhu abo bantogilwe Mulungu, abo bitanwa mu kasolele kakwe, pyi i shikolo shikatumamaga mu busangi bumo kulwa kwenha yawiza. 29 Nguno abo abamanile kufuma kale hu bene abo abasolile kufuma kale, giki babize mu suso ya Ng'wana wakwe; u wei u Ng'wana abize tang@i mu badugu bingi. 30 Hama abo abasolile kufuma kale hu bene abo abitanile; abo abitanile hu bene abo ababalilile butungilija, abo ababalilile butungilija hu bene abo abagunguhije. 31 Nose tuhaye mhayo ki u mu yose yeniyi? U Mulungu ulu ali ku lwandi lwise, nani uyo akutuchaama? 32 Uyo atangugilile Ng'wana wakwe ng'wenekili gete, aliyo akanfunya kulwa nguno yise pye a bose, akuleka ginehe u kutwinha dalali pyi i shikolo hamo nanghwe? 33 Nani uyo adugije kubabuula a basolwa ba ng'wa Mulungu? Nguno u Mulungu h'uyo akubabalilaga butungilija! 34 Al'u wa kubasola bubi nani? U Nombeji wise u ng'wene ali ku nkono gwa bulyo gwa ng'wa Mulungu; h'u Kilisto Yesu uyo akacha, hama na kutinda ho a henaho, ujuuka! 35 Nani uyo adugije kutulekanya nabo u butogwa bo ng'wa Kilisto? Hamo ulu buluhi, nuulu makoye, nuulu kuzwangana, nuulu nzala, nuulu buzuuka, nuulu nhabaala, nuulu lilushu? 36 H'umo gwandikililwe; giki, "Liimi ji tukubulagagwa kulwa nguno yako, tubalilwe giti tuli ngholo ja kusinzwa!" 37 Aliyo u mu yose iyi tuli batindi bataale, u muli we uyo atutogilwe. 38 Nguno namanile hape giki, nuulu kucha, nuulu bupanga, nuulu bamalaika, nuulu basugi, nuulu isho shiliho, nuulu isho shilabize ho, nuulu mabudula; 39 nuulu mihayo ya higulya no, nuulu ya ku shimu, nuulu shiseeng'wa shingi shose-shose: shitiho isho shidugije kutulekanya nabo u butogwa bo ng'wa Mulungu, ubo buli muli Kilisto Yesu Seeba wise. 1 Nalihaya gwa nghana muli Kilisto, natulomalomaga; nu moyo gwane gulinikaanila muli Moyo Ng'wela, 2 giki buli lushiku u mu ngholo yane nali na bupina, na kusaatwa kutaale no. 3 Nguno u nene ng'wenekili ni nilombela hambu-hambu nuulu kuzung'wa, nabize hanze ya ng'wa Kilisto kulwa nguno ya baana ba ng'wise, a badugu bane u mu mili; 4 h'a Baisilaeli, abo mhayo gwa kwitwa kubiza baana guli gwabo, ni likujo, nu bulagane, nu gwa kwinhwa shilagilo, na a kalamije ako kigeleelilwe, ni ya wisagijiwa; pyi i yose yabo. 5 Pye na a bakulugenji a basolwa bali babo, hama u mu kabyalilwe ka mili, nu Kilisto afumile mubo; uyo ali Mulungu wa bose, na nkumilijiwa wa welelo na welelo: Alichene. 6 Kwike ahene u mhayo gwa ng'wa Mulungu gutachile mpandagilo, nguno bati Baisilaeli pye abo bafumile muli Isilaeli. 7 Nuulu hangi iti giki pye abo bafumile mu bubyile wa ng'wa Abulahamu bali baana; nguno guhayiwe giki, "U bubyile wako bukwitanilwa muli Isaka." 8 A makulu gaho gali giki, a baana ba mu mili bati baana ba ng'wa Mulungu, aliyo a baana ba kwisagijiwa h'abo babalililwe u mu bubyile. 9 Nguno u mhayo gwa wisagija guhayile giki, "Nakushoka ikanza giti lyenili, huna u Saala akupandika ng'wana." 10 Hama niyo guti giko duhu, aliyo nu Lebeka nanghwe akabuucha nda ya kufuma kuli ngosha umo, u siswe-nkulu u Isaka. 11 A baana aho bataali kubyalwa, bataali kwita mhayo gose-gose gwawiza nuulu gwabubi, yali giki kashikiile a kasolele ka bugabanhya bo ng'wa Mulungu; 12 mhayo uyo gutalondeelaga shitile, aliyo guliho kulwakwe u Nsoji. Huna luulu u Lebeka akawilwa giki, "U ntaale akuntumamila u ndo." 13 Git'umo gwandikilwe giki, "U Yakobo nantogilwe, aliyo u Esau nankolilwe." 14 I gisi a henaho tuhaye ginehe ho? Giki u Mulungu ati ntungilija? Iti giko na hado yaya. 15 Nguno nu kuli Musa alihaya giki, "Nakunkulilwa uyo nalankulilwe, na nakunsaatwa uyo nalansaatwe." 16 Nose u mhayo gwenuyu gutakuubilijaga giki uyu nganja kutinda, nuulu giki hamo mpeeji no; u goi guli mu kasolele ka ng'wa Mulungu, uyo akachilaga shigongo. 17 Nguno u mu shandikwa akawilwa u Falao giki, "U bebe nakutuulile ho kulwa nguno ya mhayo gwenuyu, giki nabooleche u budula bone u muli bebe, na giki i lina lyane likumuchiwe hose pyi u mu si." 18 Huna luulu akankulilagwa uyo utogwa kunkulilwa wei ng'wenekili, aliyo hangi akang'witaga kubiza ngunu uyo utogwa kung'wita kubiza ngunu. 19 Namanile ukunibuja giki, "Hama nibuli luulu ataali usola banhu bubi, nani uyo adugije kuguhangija uyo aguhelile?" 20 Yaya itujaga giko! U bebe uli munhu duhu; i gisi u bebe uli nani nose wandye kwishokeja na Mulungu? I shibumva shishikile kung'wila u mumbi washo giki, "Nibuli ulinibeeja giko?" 21 Angu, u mumbi ati na budula bo kubumba shiseme sh'ikujo nuulu sha giko-giko duhu, u kwingiila u ng'wibumba i limo lyenilo duhu? 22 Nuulu guliho mhayo ki ho, ulu giki u Mulungu wali atogilwe koolecha bupelanu bokwe, ni giki adugije kubiza na wiyumilija butaale u ku shiseme sh'ipelanya, isho ashibeegije kulwa kukenaagulwa? 23 Nuulu hangi guliho mhayo ki ulu ubiza wali atogilwe koolecha busabi w'ikujo lyakwe, u ku shiseme sha kuchilwa shigongo isho shibeejiwe kufuma kale na kale kulwa nguno y'ikujo lyakwe? 24 I shiseme shenisho tuli bise benekili, abo wamala kutwitana; iti ba kufuma mu Bayudaya duhu, aliyo na a ba kufuma mu mahanga gangi. 25 Git'umo alihayila muli Hosea giki, "Nakubitana banhu bane abo bati banhu bane, nu yuyo wali ati na wa kuntogwa nakung'witana nganja. 26 Nu kuko bawilagwa giki, 'A bing'we muti banhu bane,' bakwitanwa bali baana ba ng'wa Mulungu mpanga." 27 U Isaya nanghwe alilila akubahayaga a Baisilaeli giki, "U wingi wa Baisilaeli nuulu bukabiza buli giti maseni ga ha nyanza, nahene bukupila bushiigo wabo duhu! 28 Nguno u Seeba alibeeja mhayo uyo akugushikilija wangu u mu si." 29 Hama na hangi git'umo u Isaya ng'wenuyo wali wahaya a ha wandijo giki, "Ulu ni atatulekelile bushiigo u Seeba wa mabita, ni twabiza giti Sodoma, ni tuli ba kugelanijiwa na Gomola!" 30 I gisi luulu tuhaye ginehe? Guli giki, a banhu ba mahanga abo baali batabukoobaga u butungilija, u butungilija baabupandikile; kwike butungilija bo kufuma mu kuzunya. 31 Lelo a Baisilaeli abo bakugemaga kukooba butungilija bo kufuma mu shilagilo, a bene baduumile u kushishikilija i shilagilo. 32 Nibuli? Ili kulwa nguno batutumamilaga kuzunya, aliyo bakugaganijaga kukooba mu nzila ya shitwa; huna luulu bipamile a h'iwe lya kwipamya. 33 Ili git'umo gwandikilwe, "Managa giki, nalituula mu Sayuni iwe lya kwipamya; shiganga sha kugwisha, uyo ulisanya atuding'wa minala." 1 Badugu bane, i nghumbu jane u mu ngholo yane, nu bulombi ubo nakunombaga u Mulungu kulwa nguno yabo buli giki, bapijiwe. 2 Nguno u nene nalibakaanila giki bali na bukalalwa butaale u kunkooba u Mulungu, kwike iti mu witegeleja! 3 Batabumanile u butungilija bo ng'wa Mulungu, bakukoobaga kwimiila ha butungilija wabo boi benekili; balemile u kwidohya giki babize ha silili ya butungilija bo ng'wa Mulungu. 4 Aliyo u Kilisto h'uyo ali bukalikijo bo shilagilo, ibize buli ng'wene uyo ali na kuzunya adule kubalilwa butungilija. 5 Niyo u Musa ayandikile i mihayo ya butungilija bo kufuma mu shilagilo; ahayile giki, "U munhu wa kwiyita i yeniyi akubiza mpanga muyo." 6 Aliyo u mhayo uyo gufumile mu butungilija kulwa kuzunya guliyomba giki, "Utizuhaya u mu ngholo yako, 'Nani akulinha u ng'wigulu?' " (Hu kuhaya kujung'wenha mu si u Kilisto). 7 "Nuulu, 'Nani akwika kulimu?' " (Hu kuhaya akanjuuche u Kilisto kufuma mu bafu). 8 Nose i gete guliyomba ginehe? "U mhayo guli hihi nangho, niyo guli mu nomo na mu ngholo yako." Hu gwene u mhayo gwa kuzunya uyo tukugulomeelaga. 9 Nguno ulu unkaanila Kilisto na nomo gwako, na uzunya u mu ngholo yako giki u Mulungu akanjuucha kufuma mu bafu, ukupila. 10 U munhu akubalilwa butungilija kulwa kuzunya u mu ngholo yakwe, na akupijiwa kulwa kukaanila na nomo gokwe. 11 Iki i shandikwa shihayile giki, "Buli ng'wene uyo unzunya atuding'wa minala." 12 Butiho busolanhyiwa a ha gati ya Bayudaya na a mahanga a gangi, u wei ali Seeba wa bose, nsabi ku bose abo bakaniliilaga. 13 "Nguno buli ng'wene uyo ulililiila i lina lya ng'wa Seeba akupijiwa." 14 I gisi luulu, badugije kuniliila ginehe uyo batanzunije? Nuulu badugije kunzunya ginehe uyo bataali kwigwa nghulu jakwe? Na hangi badugije kwigwa ginehe ulu batalomeelilwe? 15 Na bakulomeela ginehe ulu batatumilwe? H'umo gwandikililwe; giki, "Gali masoga shido a magulu ga balomeeji ba Nghulu Jawiza!" 16 Aliyo h'iti giki a bose bajizunije i Nghulu Jawiza; nguno u Isaya alihaya giki, "Seeba, nani uyo ayizunije iyo tukwilomeelaga?" 17 H'umo ili, u kuzunya gukafumaga mu kwigwa, u kwigwa nako gukafumaga mu mhayo go ng'wa Kilisto. 18 Aliyo leki nabuje: Angu, bataali u kwigwa? Bigwa no niyo, "I lilaka lyabo lisambaalile hose pyi u mu si; ni mihayo yabo ishikile ku bugelelo bo si." 19 Nuulu hamo shi nahaye giki, a Baisilaeli batamanile? Aliyo i soolo ya mhayo u Musa alihaya giki, "Nakumudimya wilu kulw'ihanga ilo liti ihanga; na nakumupelanya kulw'ihanga ilo liti na witegeleja." 20 Nu Isaya nanghwe alihaya mu bugimu; giki, "Baanipandikile abo baali batunikoobaga, naabonekanile u ku banhu abo baali batunikoobaga." 21 Lelo u ku Baisilaeli, alihaya giki, "Nakudilaga liimi ji nambile makono gane kubitana banhu bashitiigwa na bahalali!" 1 Kolaga hamo nahaye giki u Mulungu wabaponya gete a banhu bakwe? Guti giko na hado yaya! Manilagi duhu i giki, u nene uyu nali Ng'wisilaeli, wa bubyile bo ng'wa Abulahamu, mu luganda lo ng'wa Benjamini. 2 U Mulungu atabaponije na hado yaya a banhu bakwe abo abamanile kufuma kale. Nuulu hamo mutamanile umo shandikwa shilinghayila Eliya, aho wanombaga Mulungu alibahaya Baisilaeli; giki, 3 "Seeba, baabamalile kubabulaga a bahangi bako, ni myalilo yako bikambagula, nene duhu iyene naasaagile; niyo nu nene balibukooba u bupanga bone!" 4 I lishosho lya kufuma ng'wigulu likang'wiziila lilihaya ginehe? "Nali na banhu bane shihumbi mpungati nisaagija, abo bataali kuntugija mazwi Baali!" 5 H'umo ili nu ng'wikanza ili, buliho bushiigo ubo busolilwe kulwa shigongo. 6 Nose ulu ili kulwa shigongo, hu kuhaya shitiho shitwa ho a henaho, nguno numho i shigongo shitubiza shigongo hangi. 7 Numho luulu hu kuhaya ginehe ho? Guli giki, isho bakakoya-koyaga kushikooba na bukalalwa a Baisilaeli, bataali u kushipandika. Aliyo a basolwa bashipandika, lelo a bangi buguna. 8 Git'umo gwandikilwe giki, "U Mulungu wabinha moyo gwa buhuulu-huulu, na miso gatadugije kubona, na matu gatadugije kwigwa nuulu hado, kushisha lelo iyi!" 9 Nu Daudi alihaya giki, "Leka i shiliwa shabo shibize lutu, shibagwashe; shibize mheela yabo na shibipamye! 10 Na a miso gabo gabbokule batizubona, ni migongo yabo bagunghumiwe ilali!" 11 Nuulu hamo nahaye giki bagwa ilali, batubuuka hangi? Guti giko na hado yaya! Aliyo u buhubi wabo bukenheleja u bupiji bushike ku banhu ba mahanga, huna u mu mhayo gwenuyu a boi babize na wilu. 12 I gisi u bukenaaguji wabo ulu wabiza busabi ku ba mu si, nu bulemehazu wabo wabiza busabi ku mahanga, al'u wiza wa kushikanyiwa kwabo luulu ahene bukushika ginehe! 13 A bing'we ning'we banhu ba mahanga leki namuwile, u nene iki nali ntung'wa kulwa nguno ya banhu ba mahanga, naguyegelile u nimo gwane. 14 Natogilwe babize na wilu a banhu b'ihanga lyane u mu mili, ulu yudulika bamo babo bapile mu giko. 15 Nguno u kuponyiwa kwabo ulu kulenheleja kwegelejiwa kwa banhu ba mu si; al'u kwanukulwa kwabo luulu u kwene kukubiza ki, ulu iti bupanga kufuma mu bafu? 16 Iki a matwajo ga wandijo ulu gali meela, numho gali meela pye na a gangi, nu nji ulu guli ng'wela, na a matambi gakubiza meela. 17 Aliyo ulu matambi gangi gakabbutwa ginjiwa ho, huna u bebe uyo wali nzeituni gwa mu mapoolu wiza udimanijiwa hoi, nangho wandya kongheela bunooli hamo nago a matambi a gangi kufuma u mu nji gwa nzeituni, 18 hu kuhaya utikumilijage kunu ukugadalahaga a matambi genayo. Nguno u mu kwikumilija kwako shiigelile wizukwe giki uti bebe uyo ugubukije u nji; u nji hu gukubukije u bebe. 19 U bebe ushikile nuulu kuhaya giki, "A bana matambi benabo bakinjiwa nutuulwa ho nene!" 20 Na nghana ulitungilija, aliyo gakinjiwa ho kulwa butuzunya; u bebe nangho wimiilile ho kulwa kuzunya, huna luulu ogohaga; utizigimba-gimba. 21 Nguno u Mulungu ulu atagalekile a matambi a gaho na kale, nu bebe atukuleka ho! 22 U mu mhayo gwenuyo shibonage i shigongo sha ng'wa Mulungu, nu bukali bokwe; u ku bagwile nkali no. Aliyo u kuli bebe, u Mulungu ali na shigongo, ulu ulembeela mo u mu shigongo shenisho. Nguno ulu iti chene nu bebe ukubbutwa uponyiwe! 23 Na a babo ulu binga u mu butuzunya wabo bakushoshiwa, bize badimanijiwe hangi; nguno u Mulungu adugije u kubashosha ho hangi. 24 Manilaga duhu giki, u bebe ukabbutwa kufuma ha nzeituni gwa ku mapoolu, udimanijiwa ha nzeituni gwa kuling'wa, gubiza gwitwa mhayo uyo guti gwaho na kale; hu kuhaya u ku boi guli nogu no u gwa kudimanijiwa hangi a ha nzeituni gwabo na kale! 25 Nguno badugu bane guliho mhayo gwa mbisila, uyo natatogilwe muleke u kugumana, nose ng'wikale mukwikumilijaga. Baliho Baisilaeli bamo bagunu, niyo bakwikala giko kushisha ling'we i lisaabu lya banhu ba mahanga a bingiji. 26 Huna na a Baisilaeli a bose bakupijiwa, git'umo gwandikilwe giki, "Nkomooji akufuma Sayuni, akung'wingija u Yakobo u bugomi bokwe. 27 U wenubu hu bulagane bone nabo, ulu nubingija i shibi shabo." 28 U mu kajile ka Nghulu Jawiza, bali banishi kulwa nguno ying'we, aliyo u ku mhayo gwa busolwa, bali baganja kulwa nguno ya bakulugenji. 29 Nguno u Mulungu ati na magalu-galu u mu kinhile nu mu nhumamile yakwe. 30 Ili git'umo ng'wali bashitiigwa u kuli Mulungu a bing'we i kale; aliyo i haha mukuchilagwa shigongo, kulwa bushitiigwa wabo. 31 H'umo guli nu ku bene i haha, nabo bali bashitiigwa kulwa nguno ying'we, giki nabo babize ba kuchilwa shigongo, git'umo bing'we mukuchilagwa shigongo. 32 Nguno u Mulungu abatuulile pye a banhu ha silili ya bushitiigwa, ooleche giki ali nchiiji wa shigongo ku banhu bose. 33 Ee, bushimu wa busabi bo masala ga ng'wa Mulungu na witegeleja bokwe; a kalamulile kakwe kati ka kubonwa, ni nzila jakwe jikilile kamanilwe! 34 "Nguno nani uyo wali alimanile i liganiko lya ng'wa Seeba? Nuulu nani uyo wali nganikiji wakwe? 35 Nani uyo wang'winha shikolo, giki igeleelilwe ashokejiwe nanghwe?" 36 Nguno pyi i shose shifumile kuli wei, shiliho kulwa nguno yakwe, niyo shili shakwe. Ikujo libize lyakwe welelo na welelo: Alichene! 1 Ali luulu badugu bane, naling'wikumbilija kulwa shigongo sha ng'wa Mulungu; giki, ifunyagi i mibili ying'we ibize shitambo shipanga na sheela sha kunyeja Mulungu, hu kene a kalamije king'we ako kigeleelilwe. 2 Yaya u kulondeela nhungwa ja mu si, aliyo galuchiagwi; a maganiko ging'we gitwe kubiza mapya. Mudule kwiyitegeleja iyo ayitogilwe u Mulungu; i yawiza na ya kuyeja, hangi iti na shisembo. 3 Nguno u nene ninhwa budula kulwa kuchilwa shigongo; na luulu nalinghugula buli umo wing'we giki, yaya u kubiza na maganiko ga kwigunguhya kutinda umo ing'wigeleelilwe kwiyiganikila, aliyo ng'wiganika mu widohya, git'umo Mulungu angelekelile kuzunya buli ng'wene. 4 Iki ili git'umo tuli na mabudika mingi mu mili gumo, hama pye a mabudika genayo gati na nimo gwa mbika imo duhu; 5 H'umo ili nu ku bise abo tuli bingi ; u muli Kilisto tuli mili gumo, buli ng'wene ali umo wa biye. 6 Nguno tuli na shakwinhwa sha wikila-kile, buli ng'wene na kwilukilwa kwakwe; u wa buhangi ni ahangage git'umo kuzunya kwakwe kuli. 7 Nuulu ni bugunaani abize mo u mu bugunaani, u nangi mu bulangi; 8 nu nganikiji abize mu buganikiji, u ng'winhi inhe mu kwifunya, u ntongeeji atongeele mu butungilija, nu nchiiji wa shigongo nanghwe iite mu buyegi. 9 U butogwa bubize buti na wibeeleja, bogohagi u busoso, mudimane na yawiza. 10 Itogagwi mu butogwa bo nyadugu, buli munhu ankuje ng'wiye tame. 11 Hama yaya u kwinogolelwa u mu kubiza bagoogo, ntumamilagi u Seeba na moyo gwa bukalalwa. 12 Yegelagi u mu kwisagilwa kwing'we, bizagi biyumilija nuulu muli mu kuluhiwa, lombagi gwa-gwa-gwa mu bukomeezu. 13 Ng'ubagunaana a beela, bizagi biza-ngholo. 14 Abo bakumuluhyaga ng'ubalombela mbango, lombelagi mbango yaya u kuzuma. 15 Yegagi nabo abo bakuyegaga, abo bakulilaga lilagi nabo. 16 Igwindanyagi u mu kikalile, yaya u kwikala ng'wiganika mihayo mitaale, aliyo ng'widilila ni mido-mido; nu kwikumilija yaya. 17 Na hangi yaya nuulu kushosha yabubi kulwa yabubi; ng'ubiitila yawiza pye a banhu. 18 Ulu yudulikana a bing'we koobagi kubiza mu mhola nabo pye a banhu. 19 Yaya u kwimalila shiili a bing'we batogwa, aliyo lekanagi nabo u bupelanu, nguno yandikilwe giki, "U kumala shiili guli nimo gwane, nene nakulipa," alihaya Seeba. 20 Aliyo ulu ng'wanishi wako atuubile ng'winhage shiliwa, nuulu akolilwe nota ng'winhage minzi ang'we; nguno u mu kwita giko ukubiza ulintuulila makala ga moto a ha ntwe gokwe. 21 Yaya u kuheewa na bubi, aliyo buheebagi u bubi mu yawiza. 1 Buli munhu shing'wigeleelilwe kwidohya u ku basugi ba si, nguno butiho busugi ulu iti mu kahelele ka ng'wa Mulungu, nu bubo buliho nabo butuulilwe na Mulungu. 2 Nose uyo akugomelaga busugi, u ng'wenuyo akugugomelaga mhayo go ng'wa Mulungu; hama abo bakagomaga bakiyenhelejaga boi benekili kugwa mu nsango. 3 Nguno a basugi bati na lyogohya ku shitwa shawiza, aliyo ku mihayo yabubi; utogilwe kuleka kung'ogoha nsugi? Beejaga yawiza akukukumilija. 4 Nguno u wei ali ntumami o ng'wa Mulungu kulwa nguno yako, u mu shitwa i shawiza. Aliyo ulu uli ng'witi wa mihayo yabubi, ogohaga; atadimile lushu dalali. U wei ntumami wa ng'wa Mulungu, maji wa shiili kulwa kung'winha nsango uyo ali na shitile shabubi. 5 Huna luulu, shiigelile kwidohya; iti kulwa nguno ya kogoha nsango duhu, aliyo nu mu moyo mubize na wiyanguji wela. 6 H'i nguno yene mukatobaga na goodi, nguno a boi bali batumami bakomeezu ba ng'wa Mulungu, pye a makanza bakagwitaga mu bukomeezu u nimo gwenuyo. 7 Ng'ubinha pye a banhu iyo yigelile kubinha; u wa goodi goodi, u wa mheela mheela, uyo igelile kogohwa ng'ogohagi, nu yuyo igeleelilwe ikujo nkujagi. 8 Yaya u kubiza na bugasa na munhu ose-ose, ulu iti kwitogwa duhu; nguno uyo antogilwe ng'wiye, u ng'wenuyo nshikilija wa shilagilo. 9 Iki umo guhayililwe giki, "Yaya u kushihya, Yaya u kubulaga, Yaya u kwiba, Yaya u kwikumva;" nuulu shubiza shiliho na shilagilo shingi, pyi i shose shikubanijiwe mu mhayo uyo guhayile giki, "Ntogagwe nzenganwa ng'wiyo git'umo witogelilwe bebe ng'wenekili." 10 U butogwa butiko kung'witila yabubi u nzenganwa; hu kuhaya u butogwa buli bushikanu wa shilagilo. 11 Hama ulu muliita i giko managi giki i haha tuli ng'wikanza lya kumisha kwinga mu tulo, na kubuuka; nguno i haha u bupiji wise buli hihi kutinda aho tukandija kuzunya. 12 Bojaga u bujiku, buli hihi kwangaluka, na luulu tushiponyagi i shitile sha mu giiti twitunge shilanga sha liimi. 13 Tushimizagi git'umo shiigeleelilwe mu kashimizile k'ikanza lya liimi, iti mu bulaku nuulu bung'wi, iti mu bujingi nuulu kwikumva kwabubi, iti mu wilemeelwa nuulu wilu. 14 Aliyo nzwalagi Seeba Yesu Kilisto; yaya u kwikala ng'wiganika kwita iyo ifumile mu kwikumva kwa mili. 1 U ngokolo mu kuzunya ng'wanukulagi, kwike iti mu kunamula a maganiko gakwe. 2 Nguno hamo ungi adugije kubiza akalyaga buli shikolo u mu kuzunya kwakwe, aliyo ungi akalyaga makubi duhu iki ngokolo. 3 Uyo akalyaga yaya u kundalaha uyo atalyaga, nu yuyo atalyaga yaya u kunamula uyo akalyaga, nguno u Mulungu ang'wanukulile. 4 U bebe uli nani nose ukunamulaga ntumami o ng'wa munhu ungi? U wei akwimiila, nuulu akugwa ku butongi bo ng'wa ise-bugonzo; na nghana akwimiila duhu, nguno u Seeba adugije kung'wimilija. 5 Aliho munhu ungi akugije lushiku lulebe kutinda lungi, aliyo aliho ungi ajibalile pyi i shiku giki jilenganilile; nose ibeelelile buli munhu abize nshikanu u mu maganiko gakwe. 6 Uyo akalonjaga mihayo ya shiku akiitaga giko kulwa ng'wa Seeba, nu yuyo akalyaga nanghwe akalyaga kulwa ng'wa Seeba, iki akanumbaga Mulungu; pyi nu yuyo atalyaga, nanghwe atalyaga kulwa ng'wa Seeba iki akanumbaga Mulungu. 7 Nguno atiho nuulu umo wise uyo ali mpanga kulwakwe wei ng'wenekili, nuulu atiho wa kucha kulwakwe wei ng'wenekili. 8 Nose hu kuhaya ulu tuli bapanga, tuli bapanga kulwa ng'wa Seeba, nuulu tucha nahene numho tulicha kulwa ng'wa Seeba. Huna luulu, tuli ba ng'wa Seeba nuulu tukabiza tuli bapanga, nuulu tucha. 9 H'i nguno yene u Kilisto akacha hangi ujuuka, giki abize Seeba wabo a bafu na a bapanga. Ali luulu nibuli u bebe ukunamulaga u nduguyo? Nuulu nibuli ukundalahaga u nduguyo? Nguno pye a bose tukwimiila ku butongi w'isumbi lya ng'wa Mulungu lya kulamulila. 11 Gwandikilwe giki, " 'Git'umo nali mpanga;' alihaya Seeba, 'Buli izwi likunitugija nene, na buli lulimi lukwibuula hape kuli Mulungu.' " 12 Hu kuhaya buli umo wise akwibuula wei ng'wenekili, u kuli Mulungu.'' 13 Nose tutikalagi twilamula bise bike; aliyo ni yabeelela kubiza na bulamuji bo kuleka kuchaamika sha kung'wipamya nuulu kungwisha nduguyo. 14 Namanile gete, hama niyo nali na witegeleja giki u muli Seeba Yesu, shitiho shose-shose isho shili shabubi shoi shenekili duhu. Aliyo u kuli munhu uyo akushibalaga giki shili shabubi, numho nghana shili shabubi u kuli we. 15 Huna luulu ulu umpinihaja nduguyo kulwa nguno ya shiliwa, numho utushimizilaga u mu butongwa; utizunkenaagula kulwa shiliwa shako u munhu uyo akachililwa na Kilisto. 16 Yaya u kuwenheleja kusondagulwa u wiza wing'we. 17 Nguno u butemi bo ng'wa Mulungu buti mihayo ya shiliwa na bung'wi, aliyo butungilija na mhola na buyegi muli Moyo Ng'wela. 18 Uyo akantumamilaga Kilisto mu giko akanyejaga u Mulungu, na a banhu bakizunilijaga nanghwe. 19 Huna luulu, tulondeelagi mihayo ya mhola na kwizenga buli munhu na biye; 20 yaya u kugukenaagula u nimo go ng'wa Mulungu kulwa nguno ya shiliwa. Na nghana pyi isho shikalyiagwa shili shawiza, aliyo shili shabubi u kuli munhu uyo shikung'wipamya ulu ushilya. 21 Ili chiza u kuleka nuulu kulya nyama, nuulu kung'wa divai, nuulu ni shikolo shingi isho shishikile kung'wipamya nduguyo. 22 U kuzunya kwako uko uli nako, bizaga nako bebe ng'wenekili ku butongi bo ng'wa Mulungu. Ali na mbango uyo atibalila bubi u mu mihayo iyo ayanukulile giki ili yawiza. 23 Aliyo akubalilwa nsango u wa kulya mu kususanya, iki atulyaga mu kusanya; nguno buli mhayo uyo gutufuma mu kusanya shili shibi. 1 Ali luulu, a bise abo tuli na nguzu shitwigeleelilwe kububuucha u bugokolo wa bagokolo, iti kwiyeja bise benekili duhu. 2 Buli umo wise iite yawiza kuli nzenganwa ng'wiye, kulwa kunyeja na kunzenga. 3 Nguno nu Kilisto nanghwe atiitile mhayo gwa kwiyeja wei ng'wenekili, aliyo git'umo gwandikilwe giki, "I shiduki isho wadukagulagwa bebe, shanigwilaga nene." 4 Nguno buli yene iyo yandikilwe kufuma kale, yandikilwe kulwa kutulanga, giki tubize biyumilija, na banhu ba kwisagilwa kulwa kulungujiwa na shandikwa. 5 U Mulungu uyo ali ng'wiyumilija na nunguja, leki ang'winhe kwidilila buli ng'wene na biye git'umo shing'wigeleelilwe u muli Kilisto Yesu. 6 Mudule kubiza na widomanija, hama na long'we imo; munkuje Mulungu uyo ali Ise wa ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto. 7 Huna luulu ng'wiyanukula bing'we ku bing'we, git'umo nu Kilisto atwanukulile, kulwa ikujo lya ng'wa Mulungu. 8 Nguno nalimuwila giki, u Kilisto akabiza ntumami kulwa Bayudaya, ayooleche i nghana ya ng'wa Mulungu, na kwishikilija iyo wali wabisagija bakulugenji. 9 Na kulwa giki a banhu ba mahanga nabo bankumilije u Mulungu, kulwa nguno ya shigongo shakwe, git'umo gwandikilwe giki, "Huna luulu, nakukukumilija ku mahanga, na nakulikumilija i lina lyako." 10 Na hangi alihaya giki, "Bing'we banhu ba mahanga, yegagi hamo nabo a banhu bakwe." 11 Hama hangi giki, "Banhu ba mahanga gose, nkumilijagi u Seeba; leka bankumilije we pye a banhu." 12 Na hangi u Isaya alihaya giki, "Gukubiza ho Nji go ng'wa Yese, hu ng'wene akwimiila kulwa kusuga mahanga, a mahanga gakubiza na kwisagilwa muli we." 13 Ali luulu, u Mulungu wa kwisagilwa, leka ang'winhe buyegi bo mbika jose, hamo na mhola u mu kuzunya; u kwisagilwa kwing'we kongeje kukwila kulwa budula bo ng'wa Moyo Ng'wela. 14 Niyo hangi badugu bane, u nene ng'wenekili namanile hape giki, a bing'we muli nayo mingi i yawiza. Hama niyo iki muli bitegeleja mu mihayo ya mbika jose, mudugije nu kwihugula bing'we ku bing'we . 15 Kwike ahene i yingi nang'wandikilaga mu bugimu butaale, giti kung'wizukija kulwa shigongo sha ng'wa Mulungu isho ninhwa. 16 Nguno nakiitwa kubiza ntumami wa ng'wa Kilisto Yesu kulwa banhu ba mahanga; nimo gwa bugabiji bo kufunya shitambo sha Nghulu Jawiza ja ng'wa Mulungu, giki a banhu ba mahanga banukulwe, babize shitambo sheela kulwa kwejiwa na Moyo Ng'wela. 17 Na luulu, u muli Kilisto Yesu nali nayo i ya kwikumiligija u mu nimo go ng'wa Mulungu. 18 Kwike natugima kuhaya shose-shose, ulu iti isho akubeejaga duhu u Kilisto kubitila muli nene, u mu nimo gwa kubagunaana a banhu ba mahanga kubiza bigwi, ibize mu kasomboolele, nuulu mu katumamile; 19 nuulu mu budula bo koolecha shimanikijo na mihayo ya kukumya mu nguzu ja ng'wa Moyo. H'umo niitilile; naajisambaagije hose pyi i Nghulu Jawiza ja ng'wa Kilisto, kwandija Yelusalemu kujushika Iluliko. 20 Nakugemaga no-no-no kujilomeela i Nghulu Jawiza uko Kilisto ataali kuhayiwa, natizubiza wa kuja nakuzengaga higulya ya nsingi uyo gwamala kutuulwa na munhu ungi. 21 Aliyo git'umo gwandikilwe giki, "Abo bataali kuwilwa mhola jakwe bakubona, na a babo bataali kwigwa bakwitegeleja." 22 H'i nguno yene nakuchaamagwa buli makanza ulu nahaya kwiza u ku bing'we. 23 Kwike i haha nati na ng'wanya hangi u gwa kwikala i mhandi ja kuunu. Huna luulu iki yakwilaga i myaka nali na nghumbu ja kwiza uko muli, 24 ulu nalabuuke kuja Spania nakwiza koi; nguno nali na kwisagilwa kubita uko muli u mu lugendo lwane namubone. Nakulenda ning'we kakanza, u busabi wing'we bunilishe ho hado, hama mulanigunaane nu kushikiila ko. 25 Aliyo i haha nalija Yelusalemu tame, kubatwalila beela shiigunaanilo. 26 Bana Makedonia na bana Akaya bakabona ibeelelile kusooga shikolo kulwa nguno ya beela a bahabi, abo bali Yelusalemu. 27 Na nghana bakabeeja u kubona giko, nguno i chene bali na bugasa u kubo, iki a banhu ba mahanga ulu bakasangila u mu mihayo yabo i ya shiimoyo, hu kuhaya nabo bali na bugasa bo kusangila nabo i shiigunaanilo sha mu mili. 28 Na luulu, ulu nalagumale u nimo gwenuyo, nabize naamana hape giki bashanukula i shikolo shenisho, nakubuuka u lugendo lwa kuja i Spania, nabite koi u ku bing'we. 29 Hama namanile giki ulu nalize uko muli, nakubiza nali mu bushikanu bose wa mbango ja ng'wa Kilisto. 30 Nose i haha badugu bane, naling'wikumbilija muli Seeba wise Yesu Kilisto, na mu butogwa bo ng'wa Moyo, giki mukomeele kulomba hamo nane, ng'unilombela u kuli Mulungu. 31 Napijiwe u ku banhu ba Buyudaya abo bataali kuzunya, nu nimo gwane u ku bana Yelusalemu balagwanukule a beela. 32 Hama ulu nushika u ku bing'we, nalalende ning'we mu kwifuula na buyegi kulwa butogwa bo ng'wa Mulungu. 33 Huna luulu u Mulungu wa mhola abize hamo ning'we bose. Alichene! 1 Ali luulu, uuyo kuko ilumbu lise Foibe naamutumila, nanghwe ngunaani wa mu kanisa ya Kenkilia. 2 Ikubeelela mung'wanukule muli Seeba, git'umo ibigeleelilwe beela; imiilagi hamo nanghwe mungunaane mu buli mhayo uyo alamulombe, nguno u wei nanghani wa banhu bingi; nu nene nali umo wabo. 3 Bagishagi a ba Piliska nu Akula, a benabo batumami bichane muli Kilisto Yesu. 4 A banhu benabo bakeega bupanga wabo kulwa nguno ya bupanga bone. Nakubalumbaga no; niyo iti nene duhu, aliyo ni kanisa i jose i ja banhu ba mahanga. 5 Igishagi ni kanisa iyo ili mu kaya yabo. Ngishagi nu Epaineto u ntogwa wane; u ng'wenuyo al'itwajo lya kwandya kulwa ng'wa Kilisto u mu Asia. 6 Ngishagi nu Malia, uyo wali ngunaani wing'we ntaale; 7 Bagishagi na a badugu bane a ba Andiloniko nu Yunia, abo baali batungwa bichane. A benabo bamanikile u ku batung'wa, hama niyo batongi u kuli nene u kubiza mo u muli Kilisto. 8 Ngishagi nu ntogwa wane muli Seeba u Ampuliato; 9 nu ntumami ng'wichiswi muli Kilisto u Ubano ngishagi, pyi nu ntogwa wane u Staku. 10 Nu Apele u nkumuku kulwa wishigwa muli Kilisto, nanghwe ngishagi; bagishagi a ba mu kaya ya ng'wa Alistobulo. 11 Nu ndugu wane u Helodiona ngishagi; bagishagi na a ba mu kaya ya ng'wa Nakiso abo bali muli Seeba. 12 Bagishagi na a bashike a bagagaja mu nimo go ng'wa Seeba, a ba Tilufina nu Tilufosa; nu Pelesisi ngishagi, nanghwe nshike ntumami ntaale wa nimo go ng'wa Seeba. 13 Ngishagi u Lufo, u nsolwa muli Seeba, nu nina, uyo nu nene ali mayu. 14 Bagishagi a ba Asinkilito, Fulegoni, Helime, Patuloba, Helima, pye na a badugu abo bakikalaga hamo nabo. 15 Bagishagi na a ba Filologo nu Yulia, nu Nelea nu ilumbuye, nu Olimpa, pye na a beela abo bakikalaga hamo nabo. 16 Igishagi mu kwibbipa kwela. Pyi i kanisa ja ng'wa Kilisto jilimugisha. 17 Bing'we badugu bane, naling'wikumbilija mubakanguke a bandya ba mihayo ya wilemeelwa; abo bakutuulaga sha kwipamya mu malange ayo ng'wamala kwilanga; lekanagi nabo a bali giko. 18 Nguno a banhu giti benabo batantumamilaga Seeba wise Kilisto, bakatumamilaga nda jabo duhu. Balemba-lembi ba ngholo ja banhu bawiza, kulwa kalungalungile kabo kakondooku ka kulaalikija! 19 Aliyo a bing'we i haha u wigwi wing'we bukumukile ku banhu bose; nose nali na buyegi kulwa nguno ying'we, kwike natogilwe mubize bangu u ku yawiza, aliyo u ku yabubi mubonekane muli bachilu-chilu. 20 Nanghwe u Mulungu wa mhola akung'wanguhila, antobagulile ku silili ya mhambala jing'we u Shetani. Shigongo sha ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto shibize hamo ning'we. Alichene 21 U ntumami ng'wichane u Timoteo alimugisha, na a badugu bane a ba Luka nu Yasoni nu Sopatilo. 22 Nu nene Talitio uyo nali ng'wandiki wayo i nyaluba yeniyi nalimugisha muli Seeba. 23 Na Gayo, uyo nali ha ng'wakwe nanghwe alimugisha, niyo h'uyo anilanghanile; hama hu nanghani wayo ni kanisa i yose. Na Elasto, u nanghani wa hela ja mu nzengo, nanghwe alimugisha, hamo na ndugu Kwalito. 24 Shigongo sha ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto shibize hamo ning'we pye a bose: Alichene. 25 Ali luulu, kuli we uyo adugije kumuguzuhya mu nzila ya Nghulu Jawiza ijo ninhwa nene, na bulomeeji ubo Yesu Kilisto akulomeelagwa, umo iloolekeja mihayo ya mbisila iyo yali ibisilwe makanza malihu, 26 aliyo i haha yafumbulilwe; hama ikoolechiagwa mu nzila ya shandikwa sha bahangi git'umo alagilile Mulungu wa welelo na welelo, giki pye a mahanga galangwe, gazunye gabize miigwi. 27 Kuli Mulungu umo we wike wa masala, libize ikujo lya welelo na welelo muli Yesu Kilisto: Alichene. 1 Nene Paulo, uyo nakitanwa kubiza ntung'wa wa ng'wa Kilisto Yesu, kulwa butogwa bo ng'wa Mulungu; na ndugu wise Sostene. 2 Ku kanisa ya ng'wa Mulungu iyo ili Kolinto, banhu abo beejiwa muli Kilisto Yesu, bitanwa kubiza beela; na a bose abo bakulitanaga lina lya ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto, uyo ali Seeba wabo na wise. 3 Shigongo na mhola shibize hamo ning'we kufuma kuli Mulungu Siswe, na kuli Seeba wise Yesu Kilisto. 4 Nakunumbaga u Mulungu wane gwa-gwa-gwa kulwa nguno ying'we, kulwa shigongo isho wang'winha muli Kilisto Yesu. 5 Nguno u muli we muli na busabi butaale, u mu kalungalungile nu mu witegeleja bose, 6 git'umo bukaaniji bo ng'wa Kilisto bomalile koolechiwa mu bing'we. 7 Nguno muti na bugehelwa mu shakwinhwa shose-shose aho mutaali mulilindiilile i likanza lya koolechiwa kwa ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto. 8 Niyo h'uyo akumuhandatija kushisha ku bukalikijo, mubize muti na shilingo u mu lushiku lo ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto. 9 U Mulungu ng'wene nsanyiwa, uyo wang'witana a bing'we kwingila mu busangi wa Ng'wana wakwe Yesu Kilisto Seeba wise. 10 Bing'we badugu bane, naling'wikumbilija mu lina lya ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto, giki mubize na widomanija u mu kalungalungile. Yaya u kubiza na bugabaniki u mu bing'we! Ni ibizage ho gwinda u mu maganiko ging'we nu mu kalomanile king'we. 11 Nguno badugu bane, u nene naamanyiwe na banhu ba ha ng'wa Kiloe giki, buliho wilemeelwa u mu bing'we. 12 Uyo naliguhaya guli giki, buli ng'wene u mu bing'we akuhayaga: uyu giki, "U nene nali o ng'wa Paulo," na ungi, "U nene nali o ng'wa Apolo," na ungi hangi, "Nali o ng'wa Kefa," hama na ungi hangi giki, "U nene nali o ng'wa Kilisto!" 13 Bing'we, u Kilisto wagabanikile? U Paulo akakong'wa ha nsalaba kulwa nguno ying'we? Nuulu mukabatiijiwa mu lina lya ng'wa Paulo? 14 Nali na buyegi nguno natamatiigije nuulu umo wing'we, ulu ati Kilispo na Gayo duhu. 15 Huna luulu munhu ose-ose atiko kuhaya giki mukabatiijiwa mu lina lyane. 16 Na bangi abo nakababatiija baali ba mu kaya ya ng'wa Stefana; natamanile ulu baliho na bangi ba kukila a ha benabo abo nababatiija. 17 Nguno u Kilisto atanitumile u nene kuja nubatiija, aliyo kuja nulomeela Nghulu Jawiza; niyo hangi iti mu mihayo ya masala-sala, gutizusuukilijiwa u nsalaba go ng'wa Kilisto. 18 Iki u mhayo gwa nsalaba guli gwa buchilu-chilu u ku banhu abo bajile mu kuyagala, aliyo u ku bise abo tuli bapijiwa, buli budula bo ng'wa Mulungu. 19 Nguno yandikilwe giki, "Nakugakenaagula a masala ga ba masala, nu witegeleja wa bitegeleja." 20 Ali luulu, ali hali u wa masala? Ali hali u nangi? Ali hali u nghalali u mu shiku iji? Angu, u Mulungu atagagalukije a masala ga mu si kubiza buchilu-chilu? 21 Nguno a ba mu si balemeelilwe u kung'witegeleja na masala gabo u Mulungu u mu masala gakwe, iki u wei u Mulungu gukanyeja gwa kubutumamila u buchilu-chilu ubo bukulomeelagwa kubapija abo bakuzunyaga. 22 Aliyo a Bayudaya bagongile shimanikijo, a Bayunani bachooji ba masala. 23 Kwike a bise tukunomeelaga Kilisto uyo akakong'wa ha nsalaba, mhayo uyo gukubipamyaga a Bayudaya, hama u ku banhu ba mahanga guli gwa buchilu-chilu. 24 Aliyo u ku basolwa, ni babizage Bayudaya nuulu Bayunani, u Kilisto ali budula bo ng'wa Mulungu na masala ga ng'wa Mulungu. 25 Nguno u buchilu-chilu bo ng'wa Mulungu, buli na masala kutinda a masala ga banhu, nu bugokolo bo ng'wa Mulungu nabo buli na nguzu kutinda i nguzu ja banhu. 26 A bing'we badugu bane mumanile giki, aho mulitanwa baali bati bingi u mu bing'we a ba masala ga mu mili, na a ba budula baali bati bingi, pye na a babo bigelile kukujiwa nabo baali bati bingi. 27 Aliyo u Mulungu abasolile a bachilu-chilu ba mu si, giki abadimye minala a ba masala, ni shikolo i shigokolo u mu si nasho shili shisolwa shakwe, giki ashidimye minala i sha nguzu. 28 Na hangi u Mulungu ashisolile i shikolo sha mu si i shigokolo, ni shisho shidalahilwe, isho shitiho; giki ashidimye minala isho shiliho. 29 U mu giko atudula kwilonga ose-ose wa kwikumilija u kuli Mulungu. 30 Huna luulu a bing'we muli bakwe u muli Kilisto Yesu, uyo kulwa nguno yise witwa kubiza masala ga kufuma kuli Mulungu, hamo na butungilija na wela na bukomooji; 31 ibize git'umo gwandikilwe giki, "U ng'wikumilija, ni ikumilijage muli Seeba." 1 Huna luulu badugu bane, u nene aho nakiza u ku bing'we giki namulomeele i mbisila ya mhayo go ng'wa Mulungu, natizile kuyomba ning'we mu kalungalungile ka kugaliila-galiila, mu nyasala-sala. 2 Nguno naali namala kwizunilija nugusha, giki natizumana mhayo nuulu gumo u mu bing'we ulu ati Yesu Kilisto kwike, niyo mu kukong'wa kwakwe ha nsalaba. 3 Aho naali hamo ning'we, naali mu bugokolo na booba, na kudetema kutaale. 4 Hama pyi u busombooji nu bulomeeji wane, wali buti mu mihayo ya masala ga kuduta banhu; aliyo mu koolecha katumamile ka ng'wa Moyo, na mu budula. 5 Nguno naali natogilwe u kuzunya kwing'we kusendamile budula bo ng'wa Mulungu, iti masala ga banhu. 6 Na nghana i chene u ku banhu abo bakomeelile, tukulungalungaga ya masala; kwike gati masala ga ng'wikanza ili, nuulu gati ga basugi ba ng'wikanza ili, abo balijiliila mu kushila. 7 Aliyo tukulungalungaga mu masala ga ng'wa Mulungu mbisila iyo ibisilwe; iyo kufuma kale kuko ikanza litaali kushika, u Mulungu wali ayituulile ho kulwa nguno y'ikujo lise. 8 I mbisila yeniyo, atiho nuulu umo u mu basugi ba ng'wikanza ili uyo ayimanile, nguno ulu ni bimanile ni batankomile ha nsalaba u Seeba w'ikujo. 9 Aliyo ili git'umo gwandikilwe; giki, "Mihayo iyo liso litaali kwibona, nuulu gutu gutaali kwiyigwa; na itaali nuulu kwingila mu moyo go ng'wa munhu; mihayo iyo Mulungu abalonja-longegije abo bantogilwe we." 10 Kwike u Mulungu watukundulilile a bise mu nzila ya ng'wa Moyo wakwe; iki u Moyo akagisilijaga pyi i yose umo igelelile, pyi ni mihayo ya ng'wa Mulungu iyo yibisile. 11 Angu, aliho nani u mu banhu uyo ashikile kumana mihayo ya ng'wa munhu ulu iti moyo gokwe duhu u munhu ng'wenuyo? H'umo ili nu mu mihayo ya ng'wa Mulungu, atiho uyo ayimanile ulu ati Moyo wa ng'wa Mulungu gwike. 12 Aliyo a bise tutanukulile moyo gwa mu si, twang'wanukula Moyo wa kufuma kuli Mulungu; tubize na budula bo kushiitegeleja i shakwinha isho Mulungu akutwinhaga. 13 Iyo tukwisomboolaga iti mu mihayo ya kulangwa mu masala ga banhu, aliyo ya kulangwa na Moyo; i yoi ili ya shiimoyo, na tukuyideedenghanyaga mu shiimoyo. 14 Kwike u munhu wa nhungwa ja mu si, atiko u kwiyanukula i mihayo ya ng'wa Moyo wa ng'wa Mulungu. Nguno u kuli wei ili ya buchilu-chilu duhu, na hangi atiko u kwimana; nguno i yoi ikitegelejiagwa mu shiimoyo duhu. 15 Niyo u munhu uyo akatongeelagwa na Moyo, adugije kwiyitegeleja pyi i mihayo, aliyo u wei atiko kwitegelejiwa na ose-ose. 16 Nguno nani uyo alimanile i liganiko lya ng'wa Seeba, giki adule kunanga? Aliyo a bise tuli nalyo i liganiko lya ng'wa Kilisto. 1 Huna luulu badugu bane, u nene nakalemeelwa u kumusomboolela giti banhu ba nhungwa ja shiimoyo, nugelela kumusomboolela giti banhu ba nhungwa ja mili duhu; giti banigini u muli Kilisto. 2 Nakang'winha mabeele, iti shiliwa shitimbu yaya; nguno i shene ng'wali mutaali u kudula u kushilya, hama niyo ni haha mutaali u kushidula. 3 Nguno mutaali ba nhungwa ja mili; i gisi ulu buliho wilu na wilemeelwa u mu bing'we, numho muti ba nhungwa ja mili, git'umo bali banhu bangi duhu? 4 Nguno ulu buli ng'wene akuhayaga giki, "U nene nali wa ng'wa Paulo," na ungi, "U nene nali wa ng'wa Apolo;" angu, numho muti banhu ba nhungwa ja mili i giko? 5 I gisi u Apolo ni nani, nu Paulo nanghwe nani? Tuhaya a benabo batumami duhu abo mukazunya mu nzila yabo, niyo buli ng'wene ali na kinhilwe kakwe kufuma kuli Seeba? 6 U nene nakahamba, u Apolo wiza kwitiila minzi, aliyo u Mulungu hu ng'wene uyo akajikujaga i mbiyu. 7 Hu kuhaya u nghambi nu ng'witiiji wa minzi, bati na gwabo ulu ati Mulungu, uyo akakujaga. 8 Nguno u nghambi nu ng'witiiji batikilile; buli ng'wene akwanukula mheela yakwe git'umo gali a matwajo gakwe. 9 Huna luulu, a bise tuli batumami biye ba ng'wa Mulungu, a bing'we muli ngunda gokwe; muli nzenga ya ng'wa Mulungu. 10 U nene u mu budula bo kinhilwe ako Mulungu anigabilile giti ntaale wa bazengi, nakatuula nsingi; aliyo ungi akuzengaga a higulya yago; nose hu kuhaya buli ng'wene uyo akuzengaga a higulya yago ni ilanghanage. 11 Nguno atiho nuulu umo uyo adugije kutuula nsingi gungi, kuleka uyo gutuulilwe ho na kale; u nsingi gwenuyo ng'wene Yesu Kilisto. 12 Huna luulu, ulu ose-ose uzengela zahabu a ha nsingi gwenuyo, nuulu feza, nuulu mawe ga mpango, nuulu miti, nuulu mbelele, nuulu maswa; 13 buli ng'wene gukumanika u nimo gokwe. Nguno u lushiku lwenulo lukugoolecha hape, iki lukubiza lo moto. U moto hu gwene uyo gukoolecha umo guli gete buli nimo go ng'wa munhu. 14 Munhu ose-ose ulu gupuluguka u nimo uyo alasangwe waguzengela ho, akwanukula mheela. 15 Aliyo ose-ose uyo nimo gokwe gukunogotela akubiza wajimiija, ahene u wei akupila; kwike giti bo kupuluguka kufuma mu moto! 16 Bing'we, mutamanile giki muli hekalu ya ng'wa Mulungu, ni giki u Moyo wa ng'wa Mulungu akikalaga mu bing'we? 17 Ose-ose uyo wikenaagula i hekalu ya ng'wa Mulungu, nanghwe u Mulungu akunkenaagula u munhu ng'wenuyo, nguno i hekalu ya ng'wa Mulungu ili neela; h'a bing'we. 18 Atizigela munhu wa kwilemba ng'wenekili; ulu aliho ose-ose mu bing'we uyo akibonaga giki ali na masala u mu shiku iji, ni ibalage kubiza nchilu-chilu, h'abize na masala. 19 Nguno a masala ga mu si gali buchilu-chilu u kuli Mulungu; git'umo gwandikilwe giki, "U wei akabagwashaga a ba masala mu masala gabo;" 20 na hangi giki, "U Seeba agamanile a maganiko ga ba masala, giki gatikilile na guduhu." 21 Nose hu kuhaya giki, munhu ose-ose atizikumilija kulwa banhu, nguno pyi i shikolo shili shing'we; 22 abize Paulo, nuulu Apolo, nuulu Kefa, nuulu si, nuulu bupanga. Pyi ni licha, ni shisho shiliho i haha, ni shisho shikubiza ho u mu shiku ja ku butongi; shose pye shili shing'we. 23 Hama a bing'we muli ba ng'wa Kilisto, u Kilisto nanghwe wa ng'wa Mulungu. 1 Na luulu u mu yeniyi, buli munhu ni atubalage a bise giki tuli batumami ba ng'wa Kilisto, na babilisilwa ba mbisila ja mihayo ya ng'wa Mulungu. 2 Uyo gugongilwe ho a henaho guli giki, buli milisilwa abize nsanyiwa. 3 A bing'we nuulu mukanisola bubi u nene, nuulu banhu bangi bose-bose bunilamula, u gwenuyo guli mhayo ndo no; u nene ng'wenekili natiko kwisola bubi. 4 Nguno natabumanile u bubi ubo nali nabo; aliyo nahene h'iti giki nakubalilwa butungilija kulwa mhayo gwenuyo, nguno u namuji wane ng'wene Seeba. 5 Nose hu kuhaya mutalamulage mihayo yose-yose aho litaali u kung'wa i likanza, kushisha ize u Seeba uyo akwitendegesa ha ng'wape pyi iyo yibisile mu giiti, na a maganiko ga myoyo agooleche hape; huna u bukumilijiwa wa buli munhu bukufuma kuli Mulungu. 6 Ali luulu badugu bane, u mu mihayo yeniyo nituulaga ho nene na Apolo kubiza shigemelo kulwa kumulanga, giki u mu kiganikile king'we ng'ooye u kwikilanhya iyo yandikilwe, pyi nu kwikumilija kulwa munhu uyu, lelo u ungi ng'wene ng'wandalaha! 7 I gisi u bebe wikilile mu ginehe nabo a bangi? Nuulu ki isho utanukulile u bebe? Na luulu iki nangho uli ng'wanukuji duhu, nibuli ukudoosaga, giti giki u bebe uti ng'wanukuji! 8 I haha a bing'we ng'wapandikile i sha kung'wigela, ng'wasabile, ng'wabizile batemi nuulu aho tuti hamo ning'we; na nghana temagi na a bise tuteme hamo ning'we. 9 Nguno naliganika giki u Mulungu atutuulile ho a bise batung'wa, giki tubize ba kumalija u mu banhu abo basolilwe kulwa kubulagwa. Tulibiza giti shiiloleelo u mu si: u ku bamalaika nu ku banhu. 10 A bise tuli bachilu-chilu kulwa ng'wa Kilisto; lelo a bing'we muli na masala u muli Kilisto, a bise tuli bagokolo, a bing'we muli na nguzu; a bing'we mukukumilijiagwa, aliyo a bise tukudalahagwa. 11 Kushisha ikanza ili a bise tukukoyiagwa butuubu na nota na buzuuka; tukujaga tukundugwa buli kwene, tuti na nzengo gwa kwikala. 12 Tukuluha-luhaga kutumama na makono gise benekili; ulu twadukwa tukulombelaga mbango, nu mu kuluhiwa nu ng'wene tukwiyumilijaga. 13 Nuulu twasondagulwa tukushoshaga mu bulyehu; kushisha haha tukubonagwa giti tuli mapalala ga mu si; giti busoso wa busoso bose! 14 Natung'wandikilaga i yeniyi giki namudimye minala, aliyo nalimuganikila giti baana bane batogwa. 15 Iki nuulu ni ng'wabiza na balangi bingi na ginehe u muli Kilisto, aliyo nahene muti na basing'we bingi, nguno naamubyala nene u muli Kilisto Yesu, mu nzila ya Nghulu Jawiza. 16 Huna luulu naling'wikumbilija mubize balondeeji bane. 17 U Timoteo u ng'witunja wane ntogwa, na munhu nsanyiwa muli Seeba, nalintuma ize uko muli kulwa nguno ya kung'wizukija i nzila jane u muli Kilisto Yesu, nu mumo nakujaga nulangila u mu kanisa pyi i jose. 18 Kwike bamo bing'we bandije kwigimba-gimba giti giki natizaga ko u nene! 19 Aliyo u Seeba ulu utogwa nakwiza, nababone umo bakuhayilaga a bigimba-gimbi benabo; nu budula wabo nabubone. 20 Nguno u butemi bo ng'wa Mulungu buti mu mihayo duhu, aliyo buli mu budula. 21 I gisi ni guli ginehe uyo mugutogilwe? Namusange koi bo milangha, nuulu nize mu butogwa na moyo mpolo? 1 Hangi gwakumukile na gwa giki buliho bujingi u mu bing'we; niyo bujingi ubo butimo nuulu u mu banhu abo bataamanile Mulungu, giki munhu kunsola nina ng'winga! 2 Nibuli mukwikumilijaga, aho yali ing'wigeleelilwe kupinihala, na kunkindika u munhu uyo wagwitile u mhayo gwenuyo? 3 U nene nghana i chene u mu mili nati hamo ning'we u kwenuko, aliyo u mu moyo nali hamo ning'we; huna luulu u munhu uyo wagwitile u mhayo gwenuyo naamalile kunamula giti giki nali hamo ning'we. 4 U mhayo gwenuyo gwigasijagi hamo mu lina lya ng'wa Seeba Yesu, nu nene nakubiza ning'we u mu moyo, nu budula bo ng'wa Seeba wise u Yesu. 5 U munhu uyo ali giko ntuulagi kuli Shetani, gukenaagulwe u mili gwa shibi, u moyo gulapijiwe u mu lushiku lo ng'wa Seeba. 6 U wikumilija wing'we buti busoga; mutamanile giki i shibimbya nuulu shikabiza shigehu na ginehe shikadudumyaga busu h'umo bukwilile ulu shulubanijiwa mo? 7 Shinjagi i shibimbya sha kale, mubize busu bupya bulubilwe, ubo butaali kududuma. Nguno u Kilisto, uyo ali pasaka yise wamalile kufunyiwa kubiza shitambo. 8 Huna luulu tushiyegelagi i shigukulu; kwike iti mu shibimbya sha kale, nuulu sha bukenaaguji na bubi; aliyo mu butubiza na shibimbya, mu nghana na mu butungilija. 9 Naali nang'wandikilile nyaluba ya kumuwila giki, yaya u kubiza na busangi nabo a bajingi. 10 Natamuwilile mihayo ya bajingi ba mu si, nuulu bikumvi, nuulu banyeecha, nuulu balamya ba shiikolile; nguno ulu ng'wita giko, numho a bing'we ikung'wigeleelwa kusaama u mu si! 11 Aliyo i haha naling'wandikila giki, yaya u kubiza na busangi na munhu ose-ose uyo akwitanagwa ndugu, aliyo u kunu njingi U mu Bibilia u bujingi nu bushihani shili shibi sha mbika imo, nu nsango gwa bika imo (leng. luh 1; 6:9).', nuulu ng'wikumvi, nuulu namya wa shiikolile. Nuulu akabiza ndukani, nuulu nkolwa-walwa, pyi nuulu nyeecha: u munhu uyo ali giko, yaya nuulu kulya nanghwe! 12 I gisi u nene nali na nguno ki nago u mhayo gwa kubalamula abo bali hanze? Aliyo a bing'we, itang'wigeleelilwe u kubalamula abo bali mu kaya? 13 Nguno abo bali hanze akubalamula Mulungu, a bing'we nsungulagi u wabubi mung'winje u mu bing'we. 1 Bing'we, ni ginehe ulu umo wing'we ali na wilemeelwa na ng'wiye mukugimaga kujulamulwa ku mabanza ga banhu abo bati batungilija, mutujaga kulamulwa ku butongi wa beela? 2 Mutamanile giki a beela bakubalamula a banhu ba mu si? Huna luulu iki mukubiza balamuji babo a banhu ba mu si, angu, mutigeleelilwe u kwilola i mihayo i mido-mido? 3 Mutamanile giki na a bamalaika tukubalamula? Sumva na mihayo ya mu bupanga ubu duhu! 4 Hama nibuli mukubatuulaga banhu abo bati na gwabo u mu kanisa giki babize balamuji bayo i mihayo yeniyo? 5 Leki namuwile gwa kumudimya minala: hu kuhaya giki atiho nuulu umo u mu bing'we uyo ali na masala ga kudula kwiyitegeleja iyo ikunkoyaga munhu na nduguye; 6 nose munhu akwitwalaga na nduguye kujulamulwa, niyo hangi ku butongi bo banhu abo bati bazunya? 7 Hama niyo u mhayo gwa kwishisha ku mabanza gwenuyu, guloolecha giki buliho bugehelwa butaale u mu bing'we! Nibuli mutuzunyaga hambu-hambu nuulu kwitilwa i yabubi; nuulu ni kunyeekejiwa? 8 A ha ng'wanya gwaho a bing'we benekili hu mukubiitilaga yabubi a banhu, na kubanyeekeja: niyo abo mukubiitilaga i yeniyo bali badugu muli Seeba! 9 Mutamanile giki abo bati batungilija batingila u mu butemi bo ng'wa Mulungu? Yaya u kulemva-lemva; a bajingi na a balamya ba mashikolo, na a bashihani, na a bagosha abo bakiyitaga kubiza giti bakima, na a babo bakiitilaga bagosha bichabo mihayo ya minala; 10 na a biibi, na a bikumvi, na a bakolwa-walwa, na a badukani, na a banyeecha: batingila u mu butemi bo ng'wa Mulungu. 11 Nu mu bing'we bamo bing'we ng'wali giko, aliyo mukoojiwa, ng'wejiwa, ng'ubalilwa butungilija mu lina lya ng'wa Seeba Yesu Kilisto, na muli Moyo wa ng'wa Mulungu wise. 12 "U kuli nene pyi i shikolo shizuniligije," aliyo h'iti giki pyi shili na solobo. "Na nghana u kuli nene pyi i shose shizuniligije," aliyo shitiko kunisuga nuulu shimo shaho. 13 "I shiliwa shiliho kulwa kuja mu nda, ni nda iliho kulwa shiliwa," aliyo u Mulungu akushinja pyi bubili washo. U mili gutiho kulwa bujingi, guliho kulwa ng'wa Seeba; huna u wei ali Seeba wago u mili. 14 U Mulungu uyo akanjuucha Seeba, na a bise akutujuucha giko, kulwa budula bokwe. 15 Mutamanile giki i mibili ying'we ili mabudika ga mili go ng'wa Kilisto? Hama ni ginehe nose ninje mili go ng'wa Kilisto naje nakagudimanije ha gwa ng'wa malahya? Yaya gete i giko! 16 Nuulu hamo mutamanile giki uyo udimana na malahya babizaga mili gumo? Nguno guhayiwe giki, "A babili bakubiza mili gumo." 17 Aliyo uyo udimana na Seeba, u ng'wenuyo wabizaga umo nanghwe u mu moyo. 18 Bing'we, bupeelagi u bujingi; shibi shose-shose isho munhu wita shili hanze ya mili gokwe, aliyo ulu wita bujingi, aliyitila shibi mu mili gokwe wei ng'wenekili. 19 Mutamanile giki u mili gwing'we guli hekalu ya ng'wa Moyo Ng'wela, uyo mung'wanukulile kufuma kuli Mulungu giki ikale mu bing'we? A bing'we muti sabo ying'we ya benekili. 20 Nguno mugulilwe na mpango ntaale; na luulu nkujagi Mulungu u mu mibili ying'we. 1 Ali luulu u mu mihayo iyo ng'wanandikilile, ili hambu-hambu u munhu atizutoola nuulu kutoolwa. 2 Aliyo kulwa nguno ya kogoha bujingi, buli ngosha ni abizage na nke wakwe ng'wenekili, na a bakima giko; nabo buli ng'wene abize na ngoshi wakwe ng'wenekili. 3 U ngosha ang'witile u nke git'umo shiigelile; nu nkima ang'witile chene u ngoshi wakwe. 4 U nkima ati na busugi u ku mili gokwe, aliyo ngoshi; nu ngosha ati na busugi u ku mili gokwe, aliyo nke. 5 Yaya u kwilemeja, numho ulu mu kwizunilija makanza malebe duhu, giki mupandike ng'wanya gwa kulomba mu bulembeezu; aliyo ishokelagi hangi, u Shetani atizumugema kulwa kulemeelwa kwilanghana kwing'we. 6 U mhayo gwenuyu naliguhaya mu buganikiji, iti giti shilagilo. 7 Ahene ni nayega a banhu pye a bose ulu ni babiza git'umo nali u nene; kwike buli munhu ali na kinhilwe kakwe wei ng'wenekili kufuma kuli Mulungu; uyu kinhilwe aka, nu yuyo kinhilwe ako. 8 Aliyo u ku banhu abo bati batooleke na a bachilwa, a bene ikubeelela ulu bubiza git'umo nali u nene. 9 Kwike ulu bulemeelwa u kwilanghana, ni batoolage nuulu kutoolwa, nguno ili chiza u kutoola nuulu kutoolwa, kutinda kuminyiwa makoye ga kwikumva. 10 Hama a batooleke nalibahugula, niyo nati nene, aliyo Seeba; giki u nkima atizulekana nu ngoshi okwe. 11 Aliyo ulu ulekana nanghwe ikale atatoolilwe, nuulu bishokele nu ngoshi; nu ngosha atizuneka u nke okwe. 12 Kwike u ku bangi nalihaya nene, ati Seeba; ulu ndugu ali na nke ati nzunya, aliyo u nke ng'wenuyo atogilwe u kwikala nanghwe, atizuneka. 13 Nu nkima ulu ali na ngoshi ati nzunya, aliyo atogilwe u kwikala nanghwe, atizuneka u ngoshi ng'wenuyo. 14 Nguno u ngosha ulu ati nzunya akeejiagwa kulwa nke, nu nkima uyo ati nzunya akeejiagwa kulwa ngoshi uyo ali ndugu; ulu iti chene numho a baana bing'we ni bati beela, aliyo i haha bali beela. 15 Kwike uyo ati nzunya ulu winga ni ajage; u mu mihayo giti yeniyo u ndugu u ngosha nuulu u nkima atatungilwe, aliyo u Mulungu atwitanile kulwa kikalile ka mhola. 16 I gisi u bebe nkima umanile kinehe, hamo udugije kumpija u ngoshi wako; nu bebe ngosha umanile kinehe, hamo udugije kumpija u nke wako? 17 Huna luulu, buli ng'wene shiigelile ashimize git'umo agabililwe na Seeba, umo Mulungu ang'witanilile. H'umo nakulangilaga u mu kanisa pyi i jose. 18 Aliho ose-ose uyo wali asaalilwe aho alitanwa? Atizituula mu butusaalwa; aliho ose-ose uyo wali atasaalilwe aho alitanwa? Nanghwe atizusaalwa. 19 Nguno u busaalwa buti na solobo, nu butusaalwa buti na solobo; u mhayo ntaale guli kudima shilagilo sha ng'wa Mulungu. 20 Buli ng'wene ni ikalage umo wali aho alitanwa. 21 Hamo oli nsese aho ulitanwa? Gutizukukoya u gwenuyo; kwike ulu uli na budula bo kufuma u mu busese, ili yawiza winge mo. 22 Nguno uyo witanwa kubiza muli Seeba usangwa ali mu busese, u ng'wenuyo ntungulwa u muli Seeba; nu yuyo witanwa usangwa ali mu wiyabi nanghwe nsese wa ng'wa Kilisto. 23 A bing'we mugulilwe na mpango ntaale, huna luulu yaya u kubiza basese ba banhu. 24 Badugu bane, buli ng'wene ni ikalage hamo na Mulungu u mu kikalile ako witanilwa. 25 U ku banhya, nati na buhuguji kwingiila kuli Seeba, aliyo naling'winha buganikiji bone, nguno u Seeba akanichila shigongo unibona giki nashikile kusanyiwa. 26 Huna luulu kulwa nguno ya wilwisha ubo buliho i shiku jeniji, u nene nalibona ili yawiza u munhu ikale git'umo ali. 27 Hamo utoolile? Yaya u kukooba kubulaga kaya; hamo wamala kulekana na nkima? Yaya u kukooba ungi. 28 Kwike ahene nuulu utoola hangi, utubiza wita gwabubi. Pyi nu munhya ulu utoolwa atubiza wahuba; aliyo i chene u nene natogilwe kumupija mutizingila mu makoye ga mili, ayo gakabakoyaga batooleke. 29 U mhayo uyo naliguhaya badugu bane guli giki, i haha i likanza lyagubbinghaga; ilo lyasaagaga ho abo batoolile ni babizage giti batatoolile. 30 Abo bakulilaga babize giti batulilaga, na a babo bali mu buyegi babize giti bati mu buyegi, na a babo bakugulaga babize giti bati na shikolo. 31 Na a babo bakushitumamilaga i sha mu si, nabo baleke u kushitumamila buyaga-buyaga; nguno i mihayo ya mu si ilibita. 32 Huna luulu, a bing'we natatogilwe mubize ba kwikala ng'ukoya-koya, nguno uyo atatoolile akateeganaga na mihayo ya ng'wa Seeba, akakoobaga umo alanyegeje u Seeba. 33 Lelo uyo atoolile u ng'wene akateeganaga na ya mu si, akakoobaga umo alanyegeje u nke; 34 nose hu kuhaya u ng'wenuyo agabanikile. Nu nkima uyo atatoolilwe, pyi nu munhya; nanghwe akateeganilaga ya ng'wa Seeba, giki abize ng'wela u mu mili nu mu moyo. Aliyo u nkima uyo atoolilwe, u ng'wene akateeganaga kulwa mihayo ya mu si, umo alanyegeje u ngoshi. 35 U gwenuyu nalimuwila kulwa solobo ying'we, natumuwilaga giki namuchaamikile ishiki lya kumuhangija, muleke kusunanghila kuja ku butongi; aliyo natogilwe mubize na kashimizile kasoga, muntumamile u Seeba muti na sha kung'wipamya. 36 Kwike ulu munhu imanile na munhya nebe huna ubona giki aliheewa na kwikumva kulwa nguno yakwe, hama u munhya ng'wenuyo alijiliila mu nyakuliji, u munhu ng'wenuyo ni abitilage mu nzila iyo izuniligije, agwite uyo atogilwe kugwita; akubiza atuhubaga, ni bitoolage duhu. 37 Aliyo u wa kutimbya ngholo uhandatila mu butuhadikijiwa, usola wei ng'wenekili mu ngholo yakwe gwa kuleka kuntoola u munhya ng'wenuyo, hama ubiza na budula bo kugasuga a maganiko gakwe, akubiza aliita gwawiza. 38 Nose hu kuhaya giki uyo alantoole u munhya akutungilija, aliyo u wa kuleka, u ng'wene akubiza wita gwawiza kutinda. 39 U nkima atungilwe kuli ngoshi pyi i likanza aho ngoshi ataali mpanga, aliyo ulu ucha u ngoshi akubiza watungulilagwa, ni atoolagwe na munhu ose-ose uyo alantogwe; kwike muli Seeba duhu. 40 Aliyo u mu kubona kwane nalibona giki, ulu wikala giko akubiza na buyegi kutinda: u nene nalibona giki, nane nali nanghwe u Moyo wa ng'wa Mulungu. 1 I mihayo ya shitambo isho shikafunyiagwa mu myatila ya witongeleja, i yene pye a bose tumanile giki twideebile; kwike u bumani bukenhaga wikumilija, aliyo u butogwa bukazengaga. 2 Ulu munhu akwiganikaga giki amanile shose-shose, u ng'wenuyo ataali u kumana umo shing'wigeleelilwe kumana. 3 Aliyo u munhu ulu untogwa Mulungu, u ng'wenuyo hu wamanagwa nu Mulungu. 4 Huna luulu, i mihayo ya kulya shiliwa isho shikafunyiagwa kubiza shitambo mu myatila ya witongeleja; tumanile giki i shikolo isho shikalamiagwa shiti na gose-gose u mu si, na giki atiho Mulungu ulu ati umo wike. 5 Nguno nuulu ni babiza baliho abo bakitanagwa bamulungu, himba ng'wigulu nuulu mu si umu; git'umo nghana baliho "bamulungu" bingi, na "baseeba" bingi, 6 aliyo u ku bise u Mulungu ali umo wike; hu ng'wene u Siswe. Hangi pyi i shikolo shifumile kuli wei, na a bise tuli bakwe; hama aliho na Seeba umo Yesu Kilisto, uyo pyi i shikolo shiliho kulwakwe, na a bise tuliho kulwakwe. 7 Kwike u bumani wenubu butimo u mu banhu pye a bose, baliho bangi kulwa kumaniila myatila ya witongeleja, ni haha ulu balilya bakabonaga giti shafunyiagwa mu mbika ya witongeleja, na luulu u mu giko bakasosohalaga u mu myoyo yabo nguno migokolo! 8 Aliyo i shiliwa shitiko kutwenheleja kukumilijiwa na Mulungu, nguno nuulu tukaleka u kulya h'iti giki tukugehelwa shose-shose, hama nuulu tuulya nahene hu dutukula no! 9 Kwike ilanghanagi, u budula wing'we wenubu butizubiza ishiki u ku bagokolo. 10 Nguno u munhu ngokolo ulu ukubona u bebe uyo uli na bumani wigashaga ng'widuku lya kulamija masamva, angu, atiko kugima nanghwe kushisha nose alye shitambo isho shafunyiagwa mu myatila ya witongeleja? 11 Kulwa bumani wako u bebe, ukubiza wankenaagula u ngokolo ng'wenuyo; u ndugu uyo wachililwa na Kilisto ng'wenuyo! 12 Nose ulu ng'ubiitila yabubi giko a badugu, ulu ng'wilemehaja giko i myoyo i migokolo, mukubiza mulinghuba u Kilisto. 13 Hu kuhaya ulu shiliwa shiling'wenheleja ndugu wane kwipama, nuulu nyama nakuleka gete ilali u kulya, natizung'wipamya u ndugu wane. 1 I gisi u nene nati ntungulwa? Nuulu nati ntung'wa? U nene natamonile u Yesu Seeba wise? A bing'we muti nimo gwane u muli Seeba? 2 Nuulu nakabiza nati ntung'wa u ku bangi, aliyo u ku bing'we h'umo nali, nguno a bing'we muli lumengho lwa nimo gwa butung'wa bone u muli Seeba. 3 I lyenili h'i lishosho lyane u ku banhu abo bakunibugilijaga. 4 Angu, a bise tuti nabo u budula bo kulya na kung'wa? 5 Tutadugije kutoola nkima nzunya wa kuja nanghwe buli kwene, git'umo bakwitilaga a batung'wa a bangi, na a bazunaye ba ng'wa Seeba, pyi nu Kefa? 6 Nuulu hamo nali nene na Balinaba duhu abo tuti nabo u budula bo kuleka kutumama? 7 I gisi nshilikale ki uyo akilishaga wei ng'wenekili ikanza lyose-lyose? Nuulu munhu ki uyo akahambaga nzabibu aliyo uleka u kulya a matwajo gago? Na hangi nani uyo akadiimaga mitugo aliyo a mabeele yaya u kugang'wa? 8 Nuulu hamo i yeniyi nalihayila nene duhu kulwa bumunhu bone? Tuhaya ni shilagilo h'umo shihayilile? 9 Nguno u mu shilagilo sha ng'wa Musa handikilwe giki, "I ng'ombe ulu ilitumama nimo gwa kutula nuulu: kupandagila; (lol. Ksh 25:4; 1Tim 5:18).' busiga, yaya u kwitunga u ku nomo gwayo." Hu kuhaya u Mulungu akudililaga mihayo ya ng'ombe, 10 nuulu alihaya kulwa nguno yise? Ili kulwa nguno yise, iki u nimi shing'wigeleelilwe alime mu kwisagilwa kwa kupandika matwajo; pyi nu ntuji wa busiga nanghwe giko. 11 A bise ulu tukahamba shikolo sha shiimoyo u mu bing'we, gulikula no u gwa kupandika shikolo sha mili u kufuma u ku bing'we? 12 Ulu ilidulikana a bangi kupandika ngabo u kufuma u ku bing'we, nibuli a bise tutizupandika na kutinda ho? Kwike duhu u budula wenubo tutabutumamilile, tukwiyumilijaga mu mihayo yose, giki tutizuntuulila munhu ose-ose mhayo gwa kung'wipamya u ku Nghulu Jawiza ja ng'wa Kilisto. 13 Mutamanile giki abo bakatumamaga mu hekalu bakalyaga sha mu hekalu? Ni giki abo bakatumamaga ha ng'walilo nabo bakapandikilaga ha ng'walilo henaho? 14 H'umo ahelelile u Seeba nu ku balomeeji ba Nghulu Jawiza, giki nabo bayupandikila ng'wenumo i shiigunaanilo sha mu bupanga wabo. 15 Aliyo u nene nataali u kwitumamila nuulu kamo i mihayo yeniyo. Hama ni yeniyi natuyandikaga giki ng'wandye kuniitila i mihayo yeniyo, nguno ili hambu-hambu u nene nache kutinda munhu ose-ose kugukenaagula u mhayo uyo naguyegelile gwenuyu. 16 U nene nati na gwa kwikumiligija u mu nimo gwa kujilomeela i Nghulu Jawiza; nguno nahadikilwe. Ulu nuleka u kujilomeela i Nghulu Jawiza nakugwilwa makoye u nene ng'wenekili! 17 Nguno ulu nujilomeela kulwa kutogwa nene ng'wenekili numho nali na mheela, aliyo ulu iti kulwa butogwa bone, numho hu kuhaya nabilisililwe sabo ya bangi. 18 Ali luulu i mheela yane ili ki? Ili giki, u mu kujilomeela i Nghulu Jawiza najifunye dalali, natizutumama mu kwisagilwa kwanukula shikolo isho nigeleelilwe kushanukula kulwago u nimo gwa kujilomeela i Nghulu Jawiza. 19 U nene nghana i chene nali mu wiyabi ku banhu bose umo bagelelile, aliyo nituula ha silili ya busese wa banhu bose, giki nabapandike banhu bingi. 20 U ku Bayudaya nali giti Nyudaya, giki nabapandike a Bayudaya. U ku banhu abo bali ha silili ya shilagilo, nakubizaga giti nali ha silili ya shilagilo, giki nabapandike abo basugilwe na shilagilo; (nuulu iki u nene ng'wenekili natasugilwe na shilagilo). 21 Nu ku banhu abo bati na shilagilo, nakubizaga giti nati na shilagilo, giki nabapandike abo bati na shilagilo, (aliyo h'iti giki nati na shilagilo u kuli Mulungu, u nene ng'wenekili nali ha silili ya shilagilo sha ng'wa Kilisto). 22 U ku bagokolo nakubizaga ngokolo, giki nabapandike a bagokolo; nakubizaga mu mbika jose ku banhu bose, giki bamo na bamo nabapandike. 23 Pyi i yose yeniyi nakwiyitaga kulwa nguno ya Nghulu Jawiza, giki nane nabize na busangi u mu nimo gwenuyo. 24 I gisi mutamanile giki abo bakapeelaga mu wishiganhilwa bakapeelaga pye a bose, aliyo uyo akapandikaga mheela akabizaga umo duhu? Na a bing'we peelagi giko mupandike. 25 Hama hangi buli munhu uyo ali mu tagambi ya wishiganhiji akilanghanaga mu yose. A bene bakiitaga giko kulwa kwanukula ngikili iyo idugije kukenaaguka; aliyo a bise iti ya kukenaaguka. 26 Nu nene nakupeelaga giko, kwike h'iti giki natamanile isho nakwitaga; nakulwaga bo ngumi, aliyo h'iti giki nakutulaga luyaga. 27 Nakuguluhyaga u mili gwane, nakugutuulaga mu busese itizubiza giki, ulu namala u kubalomeela a bangi, u nene ng'wenekili nabize o kuleng'wa. 1 Bing'we bang'wise, natatogilwe ng'wikale mutamanile giki, a bakulugenji bise baali ha silili y'ilunde pye a bose, nu mu nyanza bakabita pye a bose; 2 pye bubatiijiwa muli Musa, ng'wilunde na mu nyanza. 3 Hama pye balyaga shiliwa sha mbika imo, sha kufuma u kuli Moyo. 4 Na hangi pye bang'waga shakung'wa sha shiimoyo, nguno bang'waga kufuma mu shiganga sha shiimoyo isho shali hamo nabo nuulu: shabalondeelaga'; i shiganga shene shali h'u Kilisto ng'wenekili. 5 Aliyo a bingi babo batanyegije u Mulungu, bushilila ku matogolo. 6 Huna luulu i yeniyi ikaja giko, bubize ho bulolelo kulwa nguno yise, tutizubiza ba kwikumva yabubi git'umo biitilaga a boi. 7 Na hangi yaya u kubiza balamya ba mashiikolile git'umo biitilaga bamo babo: umo gwandikilwe giki, "A banhu bakigasha kulya na kung'wa, huna bubuuka kubina!" 8 Hama dutiziita bujingi git'umo bamo babo bakiitila, kushisha lushiku lumo buhululuka banhu shihumbi makumi abili na shidatu! 9 Nuulu hangi tutizubiza ba kungema u Seeba git'umo bamo babo bakangema; buyubulagwa na mayoka! 10 Hama yaya nu kuduguma, git'umo bamo babo bakadugumila, buyagajiwa na nyagaja! 11 Ali luulu, i mihayo yeniyo ikabilongela a benabo, yubiza bulolelo; hama yandikwa kulwa kutuhugula a bise abo jatupandikile i shiku ja ku bukalikijo. 12 Nose uyo imiilile ni ilanghanage atizugwa. 13 Kutaali kung'wiziila kugeng'wa, ulu iti git'umo kukabiziilaga banhu na kale. Kwike u Mulungu ali ng'wishigwa no, atiko u kumulekanija mugeng'we kutinda umo buli u budula wing'we; aliyo u mu kugeng'wa kwenuko, akubeeja ni nzila ya kupilila, mudule u kwiyumilija. 14 Huna luulu badugu bane, lekanagi nayo i mihayo ya witongeleja. 15 Naliwila banhu bitegeleja, ilolagi chiza iyo naliyihaya yeniyi. 16 I shikombe sha sangila isho tukanumbaga Mulungu kulwasho, angu shiti sha busangi mu mininga ga ng'wa Kilisto? Nu ngati uyo tukagumegaga, nago guti gwa busangi mu mili go ng'wa Kilisto? 17 Nose luulu iki u ngati guli gumo, hu kuhaya na a bise abo tuli bingi tuli mili gumo, nguno pyi tukasangilaga ngati gumo. 18 Biganikilagi duhu nuulu a Baisilaeli ba mu mili, angu abo bakashilyaga i shitambo, bati basangiji ba ha ng'walilo? 19 I gisi u mhayo uyo naliguhaya ni guli ginehe? Hamo giki i shitambo sha ha witongeleja shikagunaanaga? Nuulu giki i shikolo isho shikalamiagwa shili na budula bo kwita mhayo gose-gose? 20 U mhayo uyo naliguhaya guli giki, i shitambo isho shikafunyiagwa gakafunijiagwa masamva, atafunijiagwa Mulungu; na luulu u nene natatogilwe a bing'we mubize na busangi na masamva. 21 Mutudula kung'wa shikombe sha ng'wa Seeba na shikombe sha masamva; mutudula kusangila ha meza ya ng'wa Seeba na ha meza ya masamva! 22 Nuulu hamo tutogilwe kunsaayicha u Seeba! A bise tuli na nguzu ja kuntinda u wei? 23 "Pyi i shikolo shizuniligije, aliyo h'iti giki i shose shili na solobo; na nghana pyi i shikolo shizuniligije, aliyo nahene i shose shitazengaga ." 24 Atizubiza ho munhu wa kwikala akukoobaga shakwe we ng'wenekili duhu; aliyo ng'ubakoobela na a biching'wi. 25 Lyagi buli nyama ijo jikajinjiagwa mu sokoni, yaya u kwikala ng'ubuja-buja nose kwingija makoye mu moyo. 26 Nguno i si ili ya ng'wa Seeba, ni shisho shokalile mo. 27 Huna luulu, a banhu abo bati bazunya ulu bung'wegeleja ha shiliwa, ning'we ng'ubiza mutogilwe u kuja, lyagi buli shikolo isho mulatengelwe; yaya u kubugilija-bugilija mutiziyenhela makoye mu moyo. 28 Kwike ulu wigela munhu ose-ose wa kumuwila giki, "I shenishi shali shafunyiagwa kubiza shitambo," lekagi u kulya kulwa nguno yakwe u nghayi ng'wenuyo, na kulwa nguno ya wiyanguji wa mu moyo. 29 Nalihaya wiyanguji wa mu moyo gwakwe uyo; buti wako u bebe. Nguno nibuli u wiyabi bone bulamulwe kulwa makoye ga mu moyo go ng'wa munhu ungi? 30 I gisi, u nene ulu nalisangila kulya shiliwa mu kulumba, nibuli niyenheleje kusondagulwa kulwa nguno ya shiliwa isho nalilumba kulwasho? 31 Huna luulu, ulu mulilya nuulu muling'wa, nuulu mulibeeja mhayo gose-gose; beejagi pyi i yose kulw'ikujo lya ng'wa Mulungu. 32 Yaya u kubipamya a banhu; ni babizage Bayudaya nuulu ba mahanga gangi, pyi nuulu i kanisa ya ng'wa Mulungu. 33 Itagi git'umo nakwitilaga nene mu mihayo yose. Nakwitaga pyi i yose iti kulwa kukooba solobo yane nene ng'wenekili, aliyo kulwa banhu bingi, giki bapijiwe. 1 Bizagi balondeeji bane git'umo nu nene nali nondeeji wa ng'wa Kilisto. 2 Nalimukumilija iki mukunizukagwa mu yose, niyo na a malange ayo nakang'winha mugadimile. 3 Kwike natogilwe mumane giki u Kilisto ali ntwe gwa buli ngosha, al'u ntwe gwa nkima ng'wene ngosha, hama u ntwe go ng'wa Kilisto ali Mulungu. 4 Buli ngosha ulu alilomba nuulu alihanga aliyo u ntwe gokwe gukundikigije, akubiza aligugoola u ntwe gokwe. 5 Aliyo buli nkima ulu alilomba, nuulu alihanga u ntwe gokwe gubiza gutakundikigije, u ng'wene akubiza aligugoola u ntwe gokwe, u mu giko akubiza atikilile nu yuyo amoogilwe. 6 Nguno u nkima ulu atagukundikigije u ntwe gokwe ni asunzuulagwe i nzwili jakwe, aliyo ulu alibona minala u kujisunzuula i nzwili jakwe nuulu kujimooga, ni agukundikijage u ntwe gokwe. 7 U ngosha u ng'wene atigeleelilwe u kugukundikija u ntwe gokwe, nguno ali bulolelo n'ikujo lya ng'wa Mulungu, aliyo u nkima u ng'wene ali ikujo lya ngosha. 8 Iki u ngosha atafumile muli nkima; u nkima h'uyo afumile muli ngosha. 9 Hama u ngosha ataseemilwe kulwa nkima; u nkima h'uyo akaseeng'wa kulwa ngosha. 10 Na luulu kulwa nguno yeniyi, na kulwa nguno ya bamalaika, shing'wigelile u nkima ooleche u ku ntwe bulolelo bo kubiza ha silili ya busugi. 11 Kwike nahene u muli Seeba atiho ngosha ulu atiho nkima, hama atiho nkima ulu atiho ngosha. 12 Nguno git'umo nkima afumile muli ngosha, h'umo ili nu kuli ngosha; nanghwe akabyalagwa na nkima, aliyo i shose shifumile kuli Mulungu. 13 Nuulu a bing'we benekili lamulagi, mulibona ibeelelile u nkima anombe u Mulungu aliyo atagukundikigije u ntwe gwakwe? 14 I gisi, a kabumbilwe nako katoolekejaga giki guli gwa soni u ngosha ulu ubiza na nzwili ndihu? 15 Lelo u nkima ulu ubiza na nzwili ndihu, lil'ikujo u kuli we. Nguno u nkima akinhwa nzwili ndihu ja kunkundikija. 16 Ulu aliho ose-ose uyo atogilwe halali, a bise tuti na shimile shili giko, nuulu ni kanisa ja ng'wa Mulungu. 17 Aliyo u mu mhayo uyu, u gwene natumukumilijaga. Nguno u kwibilinga kwing'we kuti na solobo yose-yose, ulu iti kwiyingija mu makoye duhu! 18 Iki i soolo ya mhayo naliigwa giki, ulu ng'wibilingaga u mu kanisa mukubizaga na wisolanhya; nu nene naliita naguzunya u mhayo gwenuyu. 19 Nguno shiigelile bubize ho duhu u wikila-kiji u mu mhayo gwenuyo, hu bakumanika hape abo banukulilwe u mu bing'we. 20 Hu kuhaya a bing'we ulu ng'wibilinga, mutibilingaga kulwa shiliwa sha ng'wa Seeba. 21 Nguno buli ng'wene akulyaga shakwe duhu, butiho u wilindiiji nuulu hado: nose ungi ashikile kubiza atuubile, aliyo ungi akubbizukaga ndoso duhu, okaleebagwa na kuleewa! 22 Muti najo i kaya ja kwigasha ng'walya na kung'wa kwenuko? Nuulu hamo mukwidalahaga i kanisa ya ng'wa Mulungu, nose mukubizaga na nghumbu ja kubadimya minala abo bati na shikolo? I gisi namukumilije, nuulu namuwile mhayo ki? U mu mhayo gwenuyu natudula u kumukumilija! 23 Nguno iyo nakanukula kufuma kuli Seeba h'iyo nane nakang'winha a bing'we; giki, u Seeba Yesu akasola ngati u mu bujiku ubo akalodeelwa. 24 Aho walumba ugumeganya; huna uhaya giki, "U gwenuyu guli mili gwane kulwa nguno ying'we, muliitage giko kulwa kunizukwa." 25 Bahayumala u kulya, wita giko ni shikombe; nasho ubinha kunu alihaya, "I shikombe ishi shili ilagane ipya mu mininga gane, muliitage giki gwa ulu muling'wa kulwa kunizukwa." 26 Nguno buli ikanza ulu muligulya u ngati gwenuyu, nuulu mulishing'wa i shikombe shenishi, mukukukumuchaga u kucha kwa ng'wa Seeba kushisha ize. 27 Nose hu kuhaya buli ng'wene uyo ugulya u ngati, nuulu ushing'wa i shikombe sha ng'wa Seeba mu mbika iyo itigeleelilwe, akubiza mu kwihiga kulwa nguno ya mili go ng'wa Seeba na mininga gakwe. 28 Aliyo buli munhu ni igisilijage wei ng'wenekili huna agulye u ngati, ni shikombe ashing'we. 29 Nguno uyo akulyaga na kung'wa mu butugudilila u mili gwa ng'wa Seeba, u ng'wenuyo akulyaga na kung'wa nsango gokwe wei ng'wenekili! 30 H'i nguno yene bingi u mu bing'we bali bagokolo na basedeeku, na bangi bakuchaaga! 31 Aliyo ulu ni twali twihugula bise benekili, ni twaleka u kulamulwa. 32 Kwike u Seeba ulu utulamula numho alituhugula giki tutizulamulwa hamo na banhu ba mu si. 33 Ali luulu badugu bane, ulu ng'wibilingaga kulya shiliwa ku butongi bo ng'wa Seeba, ng'wilindiila. 34 Hama ulu munhu atuubile ni aliilage ku kaya, yaya u kwibilinga kulwa kugwa mu nsango; i yingi nakwigolanya ulu nalize ko. 1 Bing'we bang'wise, u nene natatogilwe ng'wikale mutimanile i ya shakwinha sha ng'wa Moyo. 2 Mumanile giki aho ng'wali mutaali banhu ba mahanga ng'watwalanijiagwa hose-hose ku shikolo sha kulamiwa isho shitayombaga. 3 Huna luulu natogilwe kumulanja giki, atiho munhu wa kuhaya muli Moyo wa ng'wa Mulungu giki, "U Yesu azumilwe!" Na atudula munhu ose-ose kuhaya giki, "U Yesu ali Seeba;" ulu iti mu katongeelele ka ng'wa Moyo Ng'wela. 4 Huna luulu, i shakwinha sha ng'wa Moyo shiliho sha mbika ningi, aliyo u wei hu ng'wene duhu. 5 Hama ni mbika ja katumamile najo jili ningi, aliyo u Seeba hu ng'wene duhu. 6 Ni milimo iliho ya mbika ja shinabuyaga, aliyo u Mulungu uyo akibeejaga i yose mu bose, hu ng'wene duhu. 7 Kwike buli munhu akinhagwa git'umo kali katongeelele ka ng'wa Moyo, kulwa kugunaana. 8 Nguno u mu kinhile ka ng'wa Moyo, ungi akwinhwa masala, aliyo ungi winhwa budula bo kwitegeleja, git'umo alatogelwe u Moyo ng'wenuyo. 9 Hama ungi u mu kinhile ka ng'wa Moyo akwinhwa kuzunya, na ungi shakwinhwa sha kupija, u muli Moyo ng'wenuyo duhu. 10 Na ungi kwita milimo ya budula, ungi buhangi, ungi kwiyitegeleja myoyo, ungi mbika ja ndimi, ungi budula bo kushomeleja ndimi. 11 Aliyo pyi i yeniyi akibeejaga Moyo umo ng'wenuyo duhu; akangabilaga buli munhu heeke-heeke git'umo atogelilwe wei ng'wenekili. 12 U mhayo gwenuyu gubizile git'umo mili gumo guli na mabudika mingi, aliyo a mabudika a mingi genayo gali mili gumo; h'umo ali nu Kilisto. 13 Nguno pye a bose tubatiijiwe mu mili gumo muli Moyo umo, tubize tuli Bayudaya, nuulu tuli banhu ba mahanga; tubize tuli basese, nuulu tuli mu wiyabi: hama pye a bose tukang'wishiwa shakung'wa sha ng'wa Moyo umo ng'wenuyo. 14 U mili guti ibudika limo duhu, guli na mabudika mingi. 15 U lupambala nuulu lukahaya giki, "U nene nati wa mili iki nati nkono;" i yeniyo iti nguno ya kulwita looye u kubiza ibudika lya mili. 16 Nuulu u gutu ulu guhaya giki, "U nene nati wa mili iki nati liso," i yeniyo nayo iti nguno ya kugwita gooye u kubiza ibudika lya mili. 17 I gisi u mili u gose ulu ni guli liso duhu, u kwigwa ni kuli hali? Nuulu ni gwabiza gwa nimo gwa kwigwila duhu, u kununghilwa ni gukadulikanaga ginehe? 18 Aliyo u Mulungu agatuulile a mabudika u mu mili, buli lyene umo atogelilwe wei ng'wenekili. 19 Angu, u mili ulu ni guli ibudika limo duhu, u mili gwenekili ni guli ha ki? 20 Aliyo i haha a mabudika ga mili gali mingi, lelo u mili guli gumo duhu. 21 Nose i liso litudula u kuguwila u nkono giki, "Nati na nguno nangho;" nu ntwe gutudula u kujiwila i mhambala giki, "Nati na nguno ning'we." 22 Niyo a mabudika ga mili ayo gakabonekanaga giti gali malebu-lebu, h'ayo gigeleelilwe gabize ho! 23 Na a yayo tukagiganikilaga giki gati n'ikujo u mu mili, nago a genayo tugatuulilile ikujo itaale kutinda. Nuulu a mabudika gise ayo gati na wiza bose-bose, tugagaliilile no; 24 lelo ayo gali na wiza, a gene tuti na nguno ya kugakoya-koyela. Aliyo u Mulungu agadimanije pye a mabudika ga mili: ayo gali na bugehelwa uginha ikujo itaale kutinda. 25 Nguno ya giki butizubiza ho bugabaniki u mu mili, aliyo bubize ho widiliji; buli ibudika lidilile na lichalyo. 26 Ibize giki ulu ibudika limo lyusaata, pye na a gangi gasangile nalyo u mu kusaatwa; nuulu limo lyago linhwa ikujo, na a gangi gasangile u ng'wikujo lyenilo. 27 H'umo muli na a bing'we, muli mili go ng'wa Kilisto, na mabudika ga mili gokwe. 28 U Mulungu ahelile u mu kanisa; a ba kwandya batung'wa, ba kabili bahangi, ba kadatu balangi, huna babeeja ba milimo ya koolecha budula, na bangi bali na shakwinhwa sha kupija, bangi sha bugunaani, bangi sha busugi, na bangi mbika ja ndimi. 29 Angu, pye bali batung'wa? Pye bali bahangi? Pye bali balangi? Pye bakabeejaga milimo ya koolecha budula? 30 Pye bali na shakwinhwa sha kupija? Pye bakayombaga mu ndimi jingi? Pye badugije kushomeleja? 31 Na nghana shikoobagi i shakwinhwa; kwike u nene leki nang'oolekeje i nzila i yawiza kutinda. 1 Nuulu nakadula kulungalunga mu ndimi ja banhu na ja bamalaika, aliyo ulu nati na butogwa, nakubiza giti shisinza shikuyoganyaga, nuulu giti kazinzili ikutulagwa. 2 Nuulu nakabiza na budula bo kuhanga, nuulu kwitegeleja mbika jose ja mbisila, hama nubiza na bumani bose hamo na kuzunya uko kudugije kusaamya na ngulu; aliyo ulu nati na butogwa, u nene nati na fiilu! 3 Nuulu nakagabanhya bahabi pyi i shikolo shane isho nali nasho, nifunya na giki u mili gone gupemve mu moto; aliyo nahene ulu nati na butogwa natiko kupandika solobo yose-yose! 4 U butogwa bukiyumilijaga, buli na shigongo, buti na wilu, butikumilijaga, buti budooshi, 5 butabeejaga yabubi, butikoobelaga shikolo shabo duhu, butasaayaga, butadimiilaga yabubi, 6 butayegelaga mu bukenaaguji. Aliyo bukayegaga hamo na yabutungilija, 7 bukagunaanaga mu yose, bukasanyaga gwa-gwa-gwa, bukiyumilijaga mu yose. 8 U butogwa butalebaga na hado yaya; aliyo nuulu ni buhangi bukushila ho, nu bulungalungi mu ndimi jingi nabo bukushila, pyi nu bumani bukushila ho. 9 Nguno i haha u witegeleja wise buli bunagi, pyi nu buhangi tukafunyaga mu bunagi giko duhu. 10 Aliyo ulu yushika i mishikanu, ikushila ho i ya bunagi yeniyi. 11 Aho naali nataali nigini nayombaga nyanigini, niganikaga nyanigini, nitegelejaga nyanigini; aliyo aho nakula nulekana nayo i mihayo ya nyanigini. 12 Nguno i haha tukubonaga i chene, aliyo giti ng'wilole; buliho wiija, kwike i likanza lyenilo ikubiza bushu ku bushu. I haha u bumani bone buli bunagi, aliyo i likanza lyenilo nakumana git'umo namanililwe nu nene. 13 Huna luulu i haha i mihayo iyo isaagile ho ili kuzunya, kwisagilwa, na butogwa; idatu yeniyo, kwike u ntaale kutinda yose guli butogwa. 1 U butogwa u wene bukoobagi mu welwa-ngholo, kwike ni shakwinha sha ng'wa Moyo mubize na nghumbu nasho; i no-no-no u budula bo kuhanga. 2 Nguno uyo akayombaga mu ndimi jingi atayombaga na banhu, akayombaga na Mulungu. Atiho u wa kung'witegeleja, iki akayombaga mu moyo mihayo ya mbisila. 3 Aliyo uyo akahangaga u ng'wene akawilaga banhu, akabazengaga na kubagunaana na kubalunguja. 4 Uyo akayombaga mu ndimi jingi akizengaga wei ng'wenekili, lelo uyo akafunyaga buhangi, u ng'wene akabazengaga abo balimo u mu kanisa. 5 Natogilwe na a bing'we mudule u kulungalunga mu ndimi jingi, aliyo i no-no-no mudule kuyuhanga. Nguno u nghangi ali ntaale kunkila uyo akayombaga mu ndimi jingi, numho ulu ufunya na bushomeleja kulwa kwizenga i kanisa. 6 I gisi badugu bane, ulu niza u ku bing'we huna nandya kuyomba mu ndimi jingi, nakumugunaana ginehe ulu natayombile ning'we mu koolecha hape, nuulu nuleka kung'wenhela mhayo gwa witegeleja nuulu bulomeeji, nuulu bulangi? 7 Nuulu i shikolo isho shiti na bupanga isho shikalilaga giti nangale nuulu ndono, ulu shitikila-kilile a kalilile, shikumanika ginehe isho shilifuulwa nuulu kutulwa? 8 I gisi nuulu ndulilu ya kuja ku bulugu yulila buyaga-buyaga, nani uyo adugije kubuucha shilanga kuja ku bulugu? 9 H'umo guli nu ku bing'we, ulu utafunije mhayo gwa kumanika u mu lulimi lwako, gudugije kumanwa ginehe uyo uliguhaya? Angu ukubiza giti ukuyombaga mihayo ya kujimilila mu luyaga duhu! 10 U mu si galiho malaka ga mbika na mbika, aliyo litiho nuulu limo ilo liti na makulu galyo. 11 Huna luulu u nene ulu natugumanaga uyo gulifuma ng'wilaka ilebe, nakubiza nali ngeni u kuli nghayi, nu wei u nghayi akubiza ngeni u kuli nene. 12 Na a bing'we h'i giko; iki muhahaalilile shakwinha sha ng'wa Moyo, komeelagi u kukooba mushikwije no-no-no; mubize na budula bo kwizenga i kanisa. 13 Ali luulu uyo akuyombaga mu lulimi lungi, ni alombage adule nu kushomeleja. 14 Nguno ulu nalilomba mu lulimi lugeni, moyo gwane duhu gukubiza gulilomba, lelo a maganiko gane gakubiza gati na matwajo. 15 I gisi numho ginehe ho a henaho? Nakulomba u mu moyo, aliyo nu mu masala gane nakulomba; nakwimba u mu moyo, nu mu masala gane nakwimba. 16 Ulu iti chene numho gukuja ginehe ulu ulikumilija mu moyo? U munhu uyo atamanile adugije ginehe u kwizunilija nu bukumilija wako i giki, "Alichene," ulu atumanaga iyo ukwiyombaga? 17 Na nghana i chene u bebe ulikumilija, aliyo u ng'wiyo atuzengagwa! 18 U nene nalinumba u Mulungu, nguno nane nakayombaga u mu ndimi i jingi, niyo kumuheeba pye a bing'we. 19 Aliyo ulu nali mu kanisa ili hambu-hambu nuulu nagelele kuyomba mihayo itano u mu masala gane, kulwa kubazenga a bichane; kutinda kuyomba mihayo shihumbi ikumi mu lulimi Budula bo kulungalung mu ndimi ijo Seeba akabinhaga banhu bakwe, ubo banhu bangi bati nabo.'. 20 Badugu bane, yaya u kubiza baana u mu maganiko, aliyo u ku yabubi bizagi beleele; lelo u mu maganiko kulagi. 21 U mu shilagilo yandikilwe giki, "A banhu benaba nakuyomba nabo mu ndimi jingi, na mu milomo ya banhu bangi, aliyo nahene batuniigwa;" alihaya Seeba! 22 Nose hu kuhaya giki, i ndimi jili shimanikijo, iti ku bazunya, aliyo ku banhu abo bati bazunya; lelo u buhangi u wene butiho kulwa banhu abo bati bazunya, buliho kulwa bazunya. 23 I gisi i kanisa i yose ulu yibilingaga, huna pye a bose bandya kulungalunga mu ndimi jingi, hama bingila mo na banhu abo batitegelegije nuulu bati bazunya, batiganika giki ng'wasalaga? 24 Aliyo u munhu uyo ati nzunya, nuulu uyo atitegelegije, ulu wingila umusanga pyi mulifunya buhangi, a bose bakunkaanila; pye bakunamula. 25 I mihayo ya mbisila iyo ili mu ngholo yakwe ikufunijiwa ha ng'wape; u mu giko akwinama atuje mazwi anamye Mulungu, kunu alihaya giki, "Nghana u Mulungu ali hamo ning'we!" 26 Bing'we badugu bane, i gisi tuhaye ho kinehe? Ulu ng'wibilingaga buli ng'wene ali na mhayo; uyu ali na lyimbo, ungi bulangi, ungi akundulililwe mhayo nebe, ungi bulungalungi mu lulimi lungi, ungi bushomeleja! Yitagi pyi i yose yeniyi mu mbika ya kwizenga. 27 Ulu baliho balungalungi ba mu ndimi jingi, balungalunge babili nuulu badatu duhu, niyo mu kwibaliilwa, hama abize ho na nshomeleja. 28 Aliyo ulu atiho nshomeleja u mu kanisa, u nungalungi ahuumule, ayombe wei ng'wenekili duhu na Mulungu. 29 Banhu babili nuulu badatu bahange, lelo a bangi badegeleke mu kuwitegeleja u buhangi wabo. 30 Hama ulu ungi ukundulilwa mhayo, u wa kwandya igashe ahuumule. 31 Nguno mudugije kufunya u buhangi pye a bose, kwike ng'wilekela-lekela, pye a banhu balangwe na kulungujiwa. 32 I myoyo ya buhangi ikabigwaga a bahangi; 33 nguno u Mulungu ati wa nsambo, ali wa mhola. Umo bakwitilaga mu kanisa ja beela hose pye, 34 a bakima ni bahuumulage u mu kanisa; nguno batazunilijiwe u kuyomba, aliyo bidohye git'umo shihayilile i shilagilo. 35 Ulu batogilwe kwilanga mhayo gose-gose, ni bababujage bagoshi babo ku kaya, nguno guli mhayo gwa soni u nkima u kuyomba mu kanisa. 36 Kolaga hamo u mhayo go ng'wa Mulungu gufumile ku bing'we? Nuulu giki gwagelela ku bing'we duhu u kushika? 37 Ulu munhu alibona giki ali nghangi nuulu akatongeelagwa na Moyo, ni ayitegelejage iyo naling'wandikila giki ili shilagilo sha ng'wa Seeba. 38 Aliyo u munhu ulu atatogilwe kumana, ni ikalage giko mu butumana. 39 H'iyo luulu badugu bane, bizagi na nghumbu nago u mhayo gwa kuhanga, aliyo nu gwa kulungalunga mu ndimi jingi yaya u kuguhangija. 40 Kwike pyi i mihayo yitwe chiza na mu kwihela kwawiza. 1 Bing'we bang'wise, leki namulanje i mihayo ya Nghulu Jawiza ijo nakamulomeela ng'ujanukula, na ng'wimiilile mujo. 2 U mhayo uyo nakamulomeela gwenuyo, guli gwa kumupija ulu ng'ugudima mu welwa-ngholo, numho hamo mubize ng'wazunyaga higulya-gulya duhu! 3 Nguno u mu mihayo mitaale iyo nanukula u nene, h'iyo nakandya u kung'winha na a bing'we; giki u Kilisto akacha kulwa shibi shise git'umo shandikwa shihayilile. 4 Na giki akajikwa, na giki ha lushiku lo kadatu lwaho ujuuka git'umo shandikwa shihayilile. 5 Na giki akang'wilongela Kefa, huna na a babo ikumi na babili. 6 Ha numa ya henaho, ubilongela na badugu bakilile ha magana atano ng'wikanza limo. Bamo babo bataali baliho ni lelo iyi, aliyo a bangi bamala kulaala. 7 Hama ung'wilongela Yakobo, huna na a batung'wa a bose. 8 Nose nu nene unilongela, nubiza wa kumalija wabo, giti nali ndebile mu kubyalwa. 9 Nguno u nene nali ndo wa bado u mu batung'wa; niyo natigeleelilwe nuulu kwitanwa ntung'wa, nguno niluhyaga no i kanisa ya ng'wa Mulungu. 10 Aliyo kulwa shigongo sha ng'wa Mulungu nali git'umo nali, hama i shigongo shakwe u kuli nene shitagelelile kucha mpandagilo. Nakutumamaga kubatinda pye, kwike nahene nati nene; aliyo shigongo sha ng'wa Mulungu isho shili hamo na nene. 11 Huna luulu nuulu nabize nene nuulu boi, h'umo tukulomeelelaga; hama h'i nguno yene muli bazunya. 12 I gisi luulu, iki u Kilisto akulomeelagwa giki wajuuka kufuma mu bafu, nibuli baliho bamo bing'we bakuhayaga butiho u bujuuko wa bafu? 13 Ulu butiho u bujuuko wa bafu, numho nu Kilisto atajuukile! 14 Hama u Kilisto ulu atajuukile, numho nu bulomeeji wise buti na solobo, hu kuhaya muzunije dalali duhu. 15 Hama na a bise numho tukubonekana kubiza bakaaniji balomolomo ba ng'wa Mulungu; iki tukunkaanilaga giki akanjuucha u Kilisto, uyo gashi niyo atanjuukije, ulu babize batujuuchiagwa a bafu. 16 Nguno ulu batujuuchiagwa a bafu, numho nu Kilisto atajuuchiwe. 17 Hama u Kilisto ulu atajuuchiwe, buti na solobo u buzunya wing'we, hu kuhaya mutaali mo duhu u mu shibi shing'we! 18 Numho niyo na a babo bakuchilaga muli Kilisto bakujimiilaga duhu. 19 Ulu giki u kwisagilwa kwise u muli Kilisto kugelelile mu bupanga ubu duhu, numho a bise hu tuli ba kupinihalilwa kutinda pye a banhu! 20 Aliyo i haha, u gwa nghana guli giki, u Kilisto wamala kujuuka kufuma u mu bafu, ali Itwajo lya kwandya mu bose abo balaalile. 21 Nguno git'umo kucha kukilonga mu nzila ya ng'wa munhu umo, nu bujuuko wa bafu buliho kulwa nzila ya ng'wa Munhu umo. 22 Na hangi git'umo muli Adamu pye a banhu bakachaaga, h'umo ili nu muli Kilisto; pye bakwitwa kubiza bapanga. 23 Aliyo buli ng'wene mu kwihela kwakwe; wa kwandya Kilisto, hama a ba ng'wa Kilisto ulu washoka. 24 Huna ulu umala u kugakenaagula pye a mabusugi na a mabutaale, na a mabudula, u mhayo gwa kumalija gukubiza kubutuula u busugi kuli Mulungu Siswe. 25 Nguno shiigelile asuge kushisha pye a banishi bakwe abatuule ha silili ya mhambala jakwe. 26 U ng'wanishi wa kumalija kukenaagulwa ng'wene kucha. 27 Nguno u mhayo guhayile giki, "Pyi i shikolo ashituulile ha silili ya mhambala jakwe." Aliyo u mu kuhaya giki, "Pyi i shikolo shituulilwe ha silili yakwe," ili hape giki uyo antuulilile shikolo shose ha silili yakwe ati umo washo. 28 Huna luulu ulu shamala kutuulwa pyi i shose ha silili yakwe, u Ng'wana nanghwe akubiza ha silili yakwe uyo antuulilile shikolo shose ha silili yakwe, giki u Mulungu abize atang'anhilile mu shose. 29 Ulu iti chene numho ikuja ginehe i mihayo ya banhu abo bakabatiijiagwa kulwa nguno ya bafu? Ulu batujuuchiagwa a bafu, nibuli bubize ho bubatiijiwa kulwa nguno yabo? 30 Na a bise nibuli tuli mu nhabaala ya kucha buli ikanza? 31 Badugu bane, u nene nakuchaaga buli shiku nguno ya wikumilija, ubo nali nabo muli Kilisto Yesu Seeba wise kulwa nguno ying'we. 32 I gisi, ulu nakoiagwa bumunhu bone duhu aho nalwaga na shiinu ja mu Efeso, numho nali na solobo ki? A bafu ulu batujuuchiagwa, "Tulyagi na tung'wagi duhu luulu, nguno i ntondo tukucha!" 33 Bing'we, yaya u kulemva-lemva; a kashimizile kabubi kakakenaagulaga nhungwa. 34 Ilanghanagi mushimizile mu butungilija, hama yaya u kwita i shibi; nguno baliho bangi bataamanile u Mulungu. U gwenuyu nalimuwila namudimye minala. 35 Aliyo ungi ashikile kubuja giki, "A bafu bakujuuchiwa ginehe? Na hangi bakwiza mu mili ki?" 36 U wenubo bubbuuli! Nguno nuulu i mbiyu iyo ukihambaga itabizaga mhanga kushisha iche tame! 37 Hama niyo isho ukahambaga utahambaga mili uyo gulabize ho, ukahambaga mbeke duhu; hamo ya busiga, nuulu ya shikolo shingi nasho. 38 Aliyo u Mulungu akayinhaga mili git'umo atogelilwe wei ng'wenekili, niyo buli mbiyu na mili gwayo. 39 I mibili i yose iti ya mbika imo, iliho ya banhu, yingi ya ndimu, yingi ya noni, na yingi ya ndilo. 40 Iliho na mibili ya ng'wigulu, na mibili ya mu si. Aliyo i likujo lya mibili ya ng'wigulu lili kingi, ni likujo lya mibili ya mu si nalyo lili kingi. 41 I likujo lya liimi lili heeke, ni likujo lya ng'weji lili heeke, ni lya sonda nalyo lili heeke; nguno nuulu i sonda na sonda duhu jikila-kilile i likujo. 42 H'umo buli nu bujuuko wa bafu, u mili uyo gukahambagwa guli gwa kukenaaguka, uyo gukujuuchiwa guti gwa kukenaaguka. 43 Gukahambagwa mu budalahwa, gukujuuchiwa ng'wikujo; gukahambagwa mu bugokolo, gukujuuchiwa mu budula. 44 Uyo gukajikagwa guli mili duhu, aliyo gukujuuchiwa mili gwa shiimoyo; ulu guliho u mili gwa nyama, nu mili gwa shiimoyo guliho. 45 H'umo gwandikilwe niyo; giki, "U munhu wa kwandya u Adamu, akabiza mpanga." U Adamu wa kumalija ng'wene ali Moyo, ng'winhi wa bupanga. 46 Kwike u wa shiimoyo wali ati wa kwandya, aliyo u wa mili gwa nyama; huna wiza nu wa shiimoyo. 47 U munhu wa kwandya afumile mu si, wa malongo; u Munhu wa kabili ng'wene afumile ng'wigulu. 48 Umo ali u wa mu si, h'umo bali a ba mu si, nu mumo ali u wa ng'wigulu, h'umo bali a ba ng'wigulu. 49 Niyo umo twisolela i suso yakwe u munhu wa mu si, h'umo tukwisolela ni suso yakwe u wa ng'wigulu. 50 U mhayo uyo naliguhaya bang'wise guli giki, u mili na a mininga shitudula u kubiza na wingiji u mu butemi bo ng'wa Mulungu, nuulu u bukenaaguku butudula u kubiza na wingiji hamo na butukenaaguka. 51 Leki namugodele kaka kamhayo ka mbisila: giki, tutushila kucha pye a bose, aliyo pyi tukugaluchiwa. 52 Ikubiza ng'wikanza iguhi giti lya kugabbya ngohe, h'ikanza ly'ipembe lya kumalija. Nguno ipembe likulila, huna a bafu bakujuukila mu butukenaaguka, a bise nise tukugaluchiwa. 53 Nguno u mili gwa kukenaaguka gwenuyu shiigelile guzwale butukenaaguka, u gwa kucha gwenuyu guzwale butuucha. 54 Huna luulu u mili gwa kukenaaguka gwenuyu ulu guzwala butukenaaguka, u gwa kucha gwenuyu gubiza gwazwala butucha, a henaho gukubiza gwashikiila u mhayo uyo gwandikilwe giki, "U lufu lwamilagwa na bupyeni. 55 Bebe muna kucha buli hali u bupyeni wako? Bebe lufu luli hali u luboola lwako?" 56 U luboola lwa lufu luli shibi, hama u budula bo shibi buli mu shilagilo. 57 Aliyo akumilijiwe u Mulungu, uyo akatwinhaga butindi muli Seeba wise Yesu Kilisto. 58 Huna luulu bang'wise, batogwa bane; imiilagi muhandatile, yaya u kutinginyiwa. Gutumamagi gwa-gwa-gwa u nimo go ng'wa Seeba, niyo komeelagi no-no-no; managi giki u bunoge wing'we buti bo dalali u kuli Seeba. 1 Ali luulu, u mhayo gwa kusooga kulwa kubagunaana beela, na a bing'we itagi git'umo nakajiwilila kanisa ja Galatia. 2 Buli lushiku lo kwandya mu nyuma buli umo wing'we ayufunya shose-shose git'umo kwilukilwa kwakwe kuli, itizubiza giki ulu nalashike ko hu ng'wandye kusooga. 3 Ulu nalize ko mukusola abo mulababone bigeleelilwe nabatume i Yelusalemu, baje na nyaluba kushitwala i shakwinha shing'we. 4 Ulu yubeelela nu nene naje, nakuja hamo nabo. 5 Nalibitila Makedonia, huna ulu nalinge ko i Makedonia nakwiza uko muli. 6 Hamo niyo nakulenda hamo ning'we, nulimalila kwenuko i likanza lya mbeho ya mu shiyaga, mulanigunaane nu mu lugendo lwane hose-hose uko najile. 7 Kwike i haha natutogagwa u kumubona u kunu najile, nguno nalisagilwa kushinga ning'we ikanza ulu uzunya u Seeba. 8 Nakwikala Efeso kushisha ikanza lya Pentekosite; 9 nguno napandikile ng'wanya ntaale gwa kutumama, nuulu iki baliho bilwisha bingi. 10 U Timoteo ulu alize u ku bing'we nanghanagi, atizubiza wa kwikala wisusa-susaga kulwa booba; nguno nu ng'wene ntumami wa nimo go ng'wa Seeba, git'umo nakwitilaga duhu u nene. 11 Huna luulu atizigela nuulu umo wing'we wa kundalaha. Mulangunaane ashoke mhola u kuunu nali, nguno u nene pye na a badugu abo baliko u kuunu tunindiilile. 12 U ndugu wise u Apolo nakanomba no, giki ize ko hamo na a badugu; aliyo jali jiti nghumbu jakwe kwiza i haha, akwiza ulu alapandike ng'wanya. 13 Ilanghanagi ng'wimiile mu kuzunya, hama ipandagi chanda muhandatile; 14 pyi i mihayo ying'we ibize mu butogwa. 15 Hama hangi nalimulanja badugu mumane giki, i kaya ya ng'wa Stefana il'itwajo lya kwandya u mu Akaya; niyo bifunya benekili kulwa kubagunaana beela. 16 Na luulu bizagi na widohya u ku banhu ba mbika yeniyo, nuulu kuli ungi ose-ose uyo akusangilaga u mu nimo nu mu wilwisha. 17 Na hangi nali na buyegi kulwa kwiza kwakwe u Stefana, hamo nu Fotunato; pyi nu Kaiko, nguno banishikiligigije iyo mukaleba ho. 18 Baaguzalanije u moyo gwane, pyi ni ying'we. Huna luulu, a banhu giti benaba ing'wigeleelilwe mubitegeleje chiza. 19 Jilimugisha i kanisa ja Asia; u Akula nu Piliska, hamo ni kanisa iyo ili mu kaya yabo balimugisha no muli Seeba. 20 Pye a badugu balimugisha. Igishagi buli ng'wene na biye mu kwibbipa kwela. 21 Nene Paulo namugisha mu nkono gwane. 22 Ulu aliho munhu atantogilwe Seeba leka azung'we. Malanasa Nzugu Seeba.'! 23 Shigongo sha ng'wa Seeba Yesu shibize hamo ning'we. 24 U butogwa bone buli hamo ning'we pye a bose muli Kilisto Yesu: Alichene. 1 Nene Paulo ntung'wa wa ng'wa Kilisto Yesu kulwa butogwa bo ng'wa Mulungu, na ndugu wise Timoteo. Ku kanisa ya ng'wa Mulungu iyo ili mu Kolinto, na ku beela bose abo bali mu Akaya i yose. 2 Shigongo na mhola shibize hamo ning'we kufuma kuli Mulungu Siswe, na kuli Seeba wise Yesu Kilisto. 3 Akumilijiwe u Mulungu, Ise wa ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto, Siswe wa shigongo, na Mulungu nunguja mu yose. 4 Huna ng'wene akutulungujaga u mu makoye gise gose, ayo gakutugwilaga; nose u mu bulungujiwa ubo tukulungujiagwa na Mulungu a bise benekili, nise tubize na budula bo kubalunguja abo bali mu makoye ga buli mbika. 5 Nguno umo buluhiwa bukongejaga kutukwilila kulwa ng'wa Kilisto, h'umo nu bulungujiwa wise bukongejaga kukwila kulwa ng'wa Kilisto. 6 Huna luulu ulu tuliluhiwa, ili kulwa nguno ya bulungujiwa na bupiji wing'we; hama ulu tukulungujiagwa, ili kulwa nguno ya bulungujiwa wing'we ubo bukung'winhaga wiyumilija u mu buluhiwa git'ubo tukuluhiagwa na a bise. 7 Niyo tuli na kwisagilwa kutaale no kulwa nguno ying'we, nguno tumanile giki, iki mukusangilaga u mu buluhiwa, mukubiza basangiji nu mu bulungujiwa. 8 Nguno badugu bise tutatogilwe muleke u kumana giki, u buluhi ubo bukatugwila mu Asia boli budito no, bukatubuna tumala gete i nguzu; kushisha nose tugwa ngholo, tumana giki tutikala bapanga yaya! 9 Nguno nose tukibona giki tuli mu nsango gwa kucha; toya u kwisanya a bise benekili, tusaaja mhayo gwa kunsanya Mulungu uyo akajuuchaga bafu. 10 Huna ng'wene uyo akatupija kufuma mu nhabaala nhaale giko, na nghana akutupija. U wei h'uyo tunsanije giki akongeja kutupija; 11 nguno na a bing'we mulimo u mu busangi bo kutulombela. Nose tuli na shakwinhwa kulwa kulombelwa na banhu bingi, giki bufunyiwe bulumbi butaale kulwa nguno yise. 12 A bise u kwikumilija kwise kuli mu bukaaniji ubo tuli nabo mu myoyo yise, giki i nhungwa jise u mu si, i no-no-no u ku bing'we, jali mu widohya na mu butungilija bo ng'wa Mulungu, iti mu masala ga mili; aliyo mu shigongo sha ng'wa Mulungu. 13 Nguno tutung'wandikilaga mihayo yingi, ulu iti iyo mudugije kwisoma nuulu kwiyitegeleja; na nghana nalisagilwa giki mukwiyitegeleja mu bushikanu bose. 14 Nguno ahene mugemile u kutumana, kushisha nose mukwikumilijaga kulwa nguno yise. Na a bing'we mukubiza nguno ya kwikumilija kwise u mu lushiku lo ng'wa Seeba Yesu. 15 Huna luulu, iki nakasanya giki h'umo ili, nakabiza na nghumbu ja kwiza uko muli tame; giki ng'wilukilwe mbango nghangala ibili. 16 I likanza lya kuja Makedonia nabite ko, hama na a ha kufuma i Makedonia nalabite ko, munigunaane na mu lugendo lwa kuja Buyudaya. 17 Kolaga hamo shi nakabiza munhu wa magalu-galu aho naguhela gwa kwita giko? Nuulu hamo i mihayo iyo nayiganikaga yeniyo, nayiganikaga mu nhungwa ja mili nose nabize munhu wa kuyusangilija mu kahayile, Ehe na Yaya, ng'wikanza limo? 18 Aliyo git'umo Mulungu ali wa kusanyiwa, u mhayo gwise u ku bing'we guti na busangilija bo Ehe na Yaya! 19 Nguno u muli Ng'wana wa ng'wa Mulungu, u Yesu Kilisto, uyo nene na Silwano na Timoteo tukamulomeela, jitasangiligije Ehe na Yaya, u muli ng'wene ilimo Ehe duhu. 20 Nguno pyi u wisagija bo ng'wa Mulungu ubo abutuulile ho kubitila muli wei buli Ehe, h'i nguno yene u muli wei tukuhayaga Alichene; giki u Mulungu apandike ikujo kufuma ku bise. 21 Aliyo u Mulungu hu ng'wene uyo akutuguzuhyaga muli Kilisto a bise, pye na a bing'we. Na hangi niyo atubilile maguta, 22 huna utumengha; hanuma utwinha Moyo Ng'wela ikale u mu ngholo jise, koolecha giki tuli bakwe. 23 Ali luulu, nakaleka u kwiza i Kolinto kulwa kumukulilwa; u mu mhayo gwenuyu nalintuula Mulungu kubiza nkaaniji wa bupanga bone. 24 A bise tuti basugi ba kuzunya kwing'we, aliyo tuli batumami biching'wi duhu kulwa buyegi wing'we; nguno a bing'we ng'wimiilile kulwa kuzunya. 1 Huna luulu u nene nakabona iti yawiza nize u ku bing'we nali mu bupina. 2 I gisi ulu numupinihaja a bing'we, numho nani uyo alaniyeje, ulu it'uyo nalampinihaje duhu u nene? 3 H'i chene nakagwandika u mhayo gwenuyu, ibize giki ulu nushika ko, batizunipinihaja a banhu abo shiigelile baniyeje. Nguno naali nasanije giki, u buyegi bone buli wing'we na a bing'we. 4 Aho nang'wandikilaga naali mu shisoji shingi no, kulwa kuluha kutaale na kutawa-tawa mu ngholo; naali nati na nghumbu ja kumupinihaja, aliyo naali natogilwe mububone u butogwa ubo nali nabo kulwa nguno ying'we, nguno buli butaale no ! 5 Nose ulu munhu wenhelegije bupina, atanipinihagije nene, (natizumubuna no), aliyo i lipandi wamupinihagije na a bing'we pye a bose. 6 U munhu ng'wenuyo gwang'wigelile luulu u nsango uyo winhilwe na bingi. 7 Ili hambu-hambu mumonele shigongo na kununguja, atizuminyiwa budito wa bupina, nose agwe-ngholo. 8 Ali luulu, naling'wikumbilija mung'oolekeje u butogwa wing'we ubo muli nabo kulwakwe. 9 Nakang'wandikila nguno naali natogilwe kumumana ulu muli bigwi mu yose. 10 Aliyo i haha, buli ng'wene uyo ng'unekeja mhayo gose-gose, nu nene nanekejaga. Ulu ali na mhayo gose-gose, nanekejaga mu butongi bo ng'wa Kilisto kulwa nguno ying'we. 11 Tutatogilwe u Shetani atwibange nose atuheebe, nguno tutijimiililwe i nyasala-sala yakwe! 12 Aho nashika Tiloa kujilomeela i Nghulu Jawiza ja ng'wa Kilisto, u Seeba unilugulila nyango. 13 Aliyo nahene nakabiza nati na kwifuula u mu moyo gone, nguno natansangile koi u ndugu one u Tito; nukalila kubalaga duhu, nubuuka kuja Makedonia. 14 Kwike u Mulungu alumve, uyo akatwinhaga butindi gwa-gwa-gwa muli Kilisto, niyo hangi buli kwene uko tukubitaga akujaga utuula ng'waso gwa kumana wei. 15 U kuli Mulungu tuli ng'waso gwawiza kulwa nguno ya ng'wa Kilisto, ibize ku bapijiwa nuulu ku bajimiiji. 16 U ku bajimiiji tuli inyema lya lufu, lya kwenha icha! Lelo u ku bapijiwa tuli ng'waso gwa bupanga, gwa kwenha bupanga! Nani uyo igeleelilwe u kwiyita i yeniyo? 17 A bise tuti git'umo bingi bakwitilaga, abo bakugutumamilaga u mhayo go ng'wa Mulungu kwikoobela niilo; aliyo tukusomboolaga mu nghana ku butongi bo ng'wa Mulungu, git'umo shibigelile banhu ba ng'wa Mulungu muli Kilisto. 1 Kolaga hamo tulandya kwikumilija hangi shi? Nuulu tugonge nyaluba ja kukumilija jize u ku bing'we, nuulu jifume u ku bing'we, git'umo bakiitilaga bangi? 2 A bise i nyaluba yise ili bing'we benekili; yandikilwe mu myoyo ying'we, pye a banhu bimanile nguno bakwisomaga. 3 A bing'we ng'wigeleelilwe gete koolecha giki muli nimo gwise, muli nyaluba ya ng'wa Kilisto iyo itandikilwe na wino, yandikilwe na Moyo wa ng'wa Mulungu mpanga, hama iti ha mabalala ga mawe, aliyo mu ngholo ja banhu. 4 U gwenuyu hu kusanya kwise u kuli Mulungu, kulwa nguno ya ng'wa Kilisto. 5 Iti giki a bise twigeleelilwe kubalilwa mhayo gose-gose giki guli gwise gwa benekili; u budula wise bufumile kuli Mulungu. 6 Hu ng'wene uyo akatwita kubiza batumami b'ilagane ipya, ilo litandikilwe bo nuguta, aliyo lya ng'wa Moyo; nguno u wandike bukabulagaga, aliyo u Moyo akinhaga bupanga. 7 Huna luulu, u nimo uyo gwali gwandikilwe ha mawe na gwenhelejaga icha, ulu gwali n'ikujo itaale, kushisha nose a Baisilaeli buyulemeelwa u kubulola u bushu bo ng'wa Musa nguno y'ikujo ilo lyashilaga, 8 al'u nimo gwa kwitwa mu nguzu ja ng'wa Moyo gutubiza n'ikujo itaale kutinda? 9 Iki u nimo gwa kwenheleja nsango ulu gwali n'ikujo, hu kuhaya u gwa kwinha banhu kubalilwa butungilija guli n'ikujo itaale kutinda! 10 Nguno isho shali n'ikujo a makanza genayo, i haha shiti n'ikujo, u kulenganijiwa nu butaale w'ikujo ilo liliho! 11 Iki ulu shali n'ikujo i sha kushila, hu kuhaya i sha kushinga ho shili n'ikujo itaale kutinda! 12 Huna luulu, iki u kwenuku hu kwisagilwa kwise, tuli mu kwisandaala kutaale no. 13 A bise tuti na nguno ya kwita umo witilaga Musa, umo wabukundikijaga ling'wenda u bushu bokwe, giki a Baisilaeli batizuliiloleela i likujo ilo lyashilaga. 14 A maganiko gabo gakaganghanala, kushisha ni lelo yeniyi litaali ho i ling'wenda lyenilo, likashikijaga ulu lyasong'wa i Lilagano lya Kale. Bataali u kukundulilwa giki u muli Kilisto lyamala u nimo. 15 Ni lelo yene ulu wasong'wa u Musa i ling'wenda lyenilo likashikijaga a ha ngholo jabo. 16 Aliyo ose-ose uyo ungalukila Seeba, i ling'wenda lyenilo likinjiagwa 17 U Seeba ali Moyo, huna luulu aho ali u Moyo wa ng'wa Seeba, buliho wiyabi. 18 Pye a bise abo tukulilolaga i likujo lya ng'wa Seeba giti kulola ng'wilole na bushu butakundikigije, tukugaluchiagwa twabiza mu suso yakwe, twayung'weka-ng'weka kulw'ikujo ilo likongejaga kukwila, kufuma kuli Seeba uyo ali Moyo. 1 Nose iki u butumami wenubu tuli nabo kulwa kuchilwa shigongo, tutiko kugwa ngholo. 2 Aliyo tukwilemaga i mihayo ya minala, i ya nyaguukuubi; pye na a kashimizile ka nyasala-sala. Yaya nuulu ni kugutumamila u mhayo go ng'wa Mulungu kwipandikila niilo. I nghana tukwiyoolechaga ha ng'wape, na a bise benekili tukwiyoolechaga ha ng'wape, buli munhu atukaanile mu bugololoku bo moyo gokwe ku butongi bo ng'wa Mulungu. 3 Huna luulu, i Nghulu Jawiza jise ulu jibize jibisilwe, numho jibisilwe ku banhu abo bajile mu kuyagala duhu. 4 Nguno a bene u mulungu wa mu si wagabbokuja a maganiko gabo batizuzunya; i Nghulu Jawiza jitizubatiimila bakalibona i likujo lya ng'wa Kilisto, uyo ali suso ya ng'wa Mulungu. 5 A bise tuti balomeeji ba mihayo yise ya benekili, aliyo ya ng'wa Kilisto Yesu, giki ali Seeba; lelo a bise bene tuli batumami bing'we kulwa ng'wa Yesu. 6 Nguno u Mulungu uyo akahaya giki, "Isana lyake kufuma mu giiti," hu ng'wene uyo akaaka u mu ngholo jise, utwinha isana giki tudule kulimana i likujo lya ng'wa Mulungu mu nzila ya bushu bo ng'wa Kilisto. 7 Kwike i sabo yeniyi tuli nayo mu shiseme sha malongo, u budula u butaale bubize bo ng'wa Mulungu, butizufuma ku bise. 8 Tukushitelejiagwa kufuma mhandi jose, aliyo yaya u kukaba; tuli mu makoye, aliyo yaya u kugwa ngholo. 9 Tukuluhiagwa, aliyo yaya u kulekanijiwa; tukutaalikagwa ha si, aliyo yaya u kucha. 10 Buli gwa tukubuuchaga kucha kwa ng'wa Yesu u mu mili, u bupanga bo ng'wa Yesu nabo boolechiwe u mu mili gwise. 11 Nguno a bise nuulu iki tuli bapanga, aliyo tukufunyiagwa buli shiku jose na jose giki tubulagwe kulwa nguno ya ng'wa Yesu; u bupanga bo ng'wa Yesu nabo boolechiwe hape u mu mili gwise u gwa kucha. 12 Nose hu kuhaya giki, kucha kukutumamaga u mu bise, lelo u mu bing'we bupanga. 13 Huna luulu iki tuli na moyo gwa kuzunya git'umo gwandikilwe giki, "Nakazunya h'i nguno yene nakayomba;" na a bise tuzunije, h'i nguno yene tukuyombaga. 14 Tumanile giki uyo akanjuucha Seeba Yesu na a bise akutujuucha hamo nanhgwe u Yesu, atwimilije hamo ning'we ku butongi bokwe. 15 Pyi i shikolo shiliho kulwa nguno ying'we, ibize giki i shigongo shibapandike banhu bingi no-no-no, hama bongeje kukwila bulumbi kulwa nguno y'ikujo lya ng'wa Mulungu. 16 Na nghana i mibili yise ikujaga yongeja kugogoloha, aliyo tutiko u kugwa ngholo, iki u bumunhu wise u bo mu gati bukwitagwa kubiza bupya buli lushiku. 17 Nguno u buluhi bo haha buli bubbupu no, hama bukutubeegejaga ikujo lya buja na buja, ilo lili na mpango ntaale kutinda. 18 Nose tutushikalalilaga i shikolo i sha kubonwa, aliyo isho shiti sha kubonwa. Nguno i sha kubonwa shili sh'ikanza duhu, aliyo isho shiti sha kubonwa shili sha buja na buja. 1 Nguno tumanile giki, i numba yise i ya mu si ulu yusambagulwa, tuli na numba ya kufuma kuli Mulungu; numba ya ng'wigulu ya buja na buja, iyo iti ya kubeejiwa na makono. 2 Iki umo tuli i haha tukuganghilaga, tuli na nghumbu ningi no ja kuzwalichiwa nzengo gwise mpya, u gwa ng'wigulu. 3 Nguno ulu tuzwalichiwa, tutubonekana tuli duuhu. 4 Na nghana aho tuli u mu numba ya kwengemekeja iyi, tukulilaga kulwa nguno ya makoye; iti giki tutogilwe kuzuula, aliyo tutogilwe kuzwalila, u mili gwa kucha gumilwe na bupanga. 5 Mulungu ng'wenekili h'uyo atulonja-longegije u mhayo gwenuyu, utwinha na Moyo Ng'wela kulwa koolecha giki tuli bakwe. 6 Huna luulu tuli bashisha-ngholo, iki tumanile giki aho tutaali tuli mu mili tuti hamo nu Seeba. 7 Nguno u mu kashimizile kise tukatongeelagwa kuzunya, iti kubona. 8 Na nghana tuli bashisha-ngholo, kwike tukubonaga giki, ili hambu-hambu twinge u mu mili tuje kaya kuli Seeba. 9 Na luulu, nuulu tubize tuli kaya, nuulu tuti kaya, i nghumbu jise jili kunyeja we. 10 Nguno a bose pye shitwigeleelilwe kwimiila ku butongi w'isumbi lya kulamulila lya ng'wa Kilisto; buli ng'wene anukule mheela ya kulenganila ni yiyo akwitaga aho ataali mu mili, ibize yawiza, nuulu yabubi. 11 Nose iki tulumanile u logohano ulo lwigeleelilwe kuli Seeba, tukubahugulaga a banhu. A bise tumanikile hape u kuli Mulungu, hama nalisagilwa giki nu mu wiyanguji wa mu ngholo jing'we tumanikile hape. 12 Tutatogilwe kwandya kwihaya hangi u ku bing'we, aliyo tuling'winha nzila ya kwikumiligija ning'we kulwa nguno yise; mupandike ya kuyubashokeja abo basendamilile mihayo ya higulya-gulya: iti ya mu ngholo. 13 A bise nuulu tukabiza twahuganile, nahene ili kulwa nguno ya ng'wa Mulungu; hama ulu tubiza tuli batengeke, ili kulwa nguno ying'we. 14 Nguno u butogwa bo ng'wa Kilisto bukutukomelejaga tufunye bulamuji buli giki, umo akacha kulwa nguno ya bose, huna luulu pye a bose buucha! 15 Akacha kulwa nguno ya bose, giki a bapanga batizubiza bapanga hangi kulwa nguno yabo; aliyo kulwa nguno yakwe uyo akabachilila, hama ujuuka. 16 Ali luulu, kufuma haha a bise tutatogilwe kung'witegeleja munhu nuulu umo mu nhungwa ja mili; nuulu iki u Kilisto twali tumanile mu mbika ya mili i kwandya, aliyo i haha tutang'witegelegije mu giko hangi. 17 Huna luulu, munhu ose-ose ulu ali muli Kilisto, ali shiseeng'wa shipya; i ya kale yamalaga kubita, i haha iliho mipya. 18 I yose iyi ifumile kuli Mulungu, uyo wamala kutusangija hamo nanghwe wei ng'wenekili mu nzila ya ng'wa Kilisto; huna na a bise utwinha nimo gwa busangija. 19 Nguno git'umo u muli Kilisto u Mulungu wali na nimo gwa kubasangija a ba mu si hamo nanghwe, kulwa kuleka kubabalila u bukenaaguji wabo, na a bise watwinha mhayo gwa kutuula busangi. 20 Nose a bise tuli batumami ha ng'wanya go ng'wa Kilisto, hu kuhaya u Mulungu alibiza giti alikumbilija kubitila mu bise. Ali luulu, tuling'wikumbilija kulwa ng'wa Kilisto, bizagi na busangi nanghwe u Mulungu. 21 Nguno u wei akang'wita kubiza shibi uyo wali atamanile shibi, kulwa nguno yise; giki a bise tubize butungilija wa ng'wa Mulungu mu nzila yakwe. 1 Nose a bise iki tuli batumami biye ba ng'wa Mulungu, tuling'wikumbilija mutizushanukula mu butudilila i shigongo sha ng'wa Mulungu. 2 Nguno alihaya giki, "Naakwigwile ng'wikanza ilo lizunilijiwe, hama nukugunaana mu lushiku lo bupiji." Ali luulu managi giki, i lyenili h'i likanza ilo lizunilijiwe, mumane gete giki u lwenulu hu lushiku lwa bupiji. 3 A bise tutuchaamikaga ishiki lya mbika yose-yose lya kwipamya, nguno tutatogilwe gusondagulwe u nimo gwise. 4 Aliyo mu buli mhayo tukwiyoolechaga mu wiyumilija butaale giki tuli batumami ba ng'wa Mulungu; ibize mu buluhi, mu bugehelwa, nuulu mu bupina. 5 Ibize mu kutulwa, mu kutungwa, nuulu mu kwitilwa nsambo; ibize mu milimo midito, mu kukeyula bujiku pye na kulaala yaya, nuulu mu kudila nzala. 6 Mu wela, mu witegeleja, mu wigimilija, nuulu mu wiza-ngholo. Muli Moyo Ng'wela, mu butogwa bo nghana, 7 mu mhayo gwa nghana, nuulu mu budula bo ng'wa Mulungu. Pye nuulu mu kutumamila shilanga sha butungilija sha ku nkono gwa bulyo na gwa lumoso. 8 Ibize mu kukumilijiwa na mu kudalahijiwa, mu kusondagulwa na mu kuhayiwa chiza, nuulu mu kubalwa giki tuli balomolomo, aliyo tuli batungilija. 9 Mu kubiza giti tutamanikile aliyo tumanilwe chiza no, mu kubalwa giti tuchile aliyo mulibona tuli bapanga, giti tukutulagwa mu kuhugulwa aliyo yaya u kubulagwa. 10 Giti tuli bapina aliyo tuli na buyegi gwa-gwa-gwa, giti tuli bahabi aliyo tukusabyaga banhu, giti tuli bagayiwa aliyo pyi i shikolo shili shise. 11 Bing'we Bakolinto, twalungalungile ning'we bo hape-hape, ni ngholo jise jilugukile u ku bing'we. 12 U mu bise gutiho mhayo gose-gose gwa kung'wingija u wiyabi wing'we; a bing'we hu mubugugile u butogwa wing'we? 13 Leki namuwile giti munhu aliganila baana bakwe; galihagi ning'we u mu ngholo, mufunye git'umo mukwanukulilaga a bing'we! 14 Yaya u kutunganijiwa h'ijoki limo na banhu abo bati bazunya; nguno u butungilija buli na busangi ki nu bukenaaguji? Nuulu i lisana lili na busangi ki ni giiti? 15 Na hangi iliho long'we ki a ha gati ya ng'wa Kilisto na Belieli? Nuulu u munhu u nzunya ali na ngabo ki nu yuyo ati nzunya? 16 I hekalu ya ng'wa Mulungu nayo ili na widomanija ki na shiikolile sha kulamiwa? Nguno a bise tuli hekalu ya ng'wa Mulungu mpanga; git'umo ahayilile u Mulungu ng'wenekili; giki, "Nakwikala hamo nabo, na nakushimiza hamo nabo, niyo nakubiza Mulungu wabo, nabo bakubiza banhu bane. 17 Huna luulu ingagi mo, lekanagi nabo," alihaya Seeba; "hama yaya u kukuumya shikolo shisoso, huna nakung'wanukula. 18 Nakubiza Sing'we, na a bing'we mukubiza bitunja bane na bashike bane; alihaya Seeba wa budula bose." 1 Huna luulu batogwa, iki tuli na wisagijiwa wenubu, twiyeejagi twinge u mu busoso wa mili nu wa mu moyo; tubushikilije u wela mu logohano lwa ng'wa Mulungu. 2 Galihagi u mu ngholo jing'we mutwanukule, nguno tutaali kunghuba munhu nuulu umo, tutaali kunemba nuulu ni kung'wikolosha ose-ose! 3 U gwenuyu natuguhayaga kulwa koolecha giki muli babubi, nguno namalaga kuhaya giki mulimo u mu ngholo jise. Niyo a bise tumaliilile gete u kubiza hamo ning'we mu yose; ibize mu kucha nuulu mu bupanga. 4 Nali nayo mingi i ya kuninha kumusanya, na hangi nakwikumilijaga no kulwa nguno ying'we a bing'we. Nali na kulungujiwa kutaale no, u buyegi bone bukuseesekelaga nuulu aho tuli mu kuluhiwa. 5 Nguno nghana aho twashika Makedonia i mibili yise itifuulile nuulu hado, twaluhiagwa hose-hose; i hanze twali na wilwisha, nu mu gati twali na booba. 6 Kwike u Mulungu u Shiguna-baluhi, akatulunguja aho wiza u Tito. 7 Hama niyo iti kulwa nguno akiza duhu, aliyo ni nguno ya bulungujiwa ubo akanukula aho wali ku bing'we; nguno akatuwila git'umo buli u bukomeezu wing'we. Utusomboolela ni ya bupina wing'we, pyi ni ya bujangiizu wing'we ubo muli nabo kulwa nguno yane. Pyi i yose yeniyo ikaniyeja hataale no u nene. 8 Nguno nuulu iki nakamupinihaja u mu nyaluba yane, aliyo nahene i haha natusunduhalaga, (kwike i chene nakasunduhala a makanza gene) nguno nalibona i nyaluba yeniyo nghana ikamupinihaja, aliyo ng'wikanza iguhi duhu. 9 I haha nali na buyegi, iti kulwa nguno iki mukapinihala, aliyo kulwa nguno mukapinihala kushisha ng'ugalucha i nhungwa. Mutapandikile makoye gose-gose u kufuma u ku bise, nguno mukapinihala git'umo Mulungu atogelilwe. 10 U bupina ubo buhayiwe na Mulungu bukenhaga kugaluka na kwingila mu bupanga, butazoobaajaga; aliyo u bupina bo mu si, u wene bukenhaga icha. 11 I gisi i haha ambu mulibona iyo bong'witilile u bupina ubo Mulungu abuhayile? Mulibona giki ng'wideebile i nghana, nu wigunaani, nu buhubi ng'wabubonile, nu logohano ng'walupandikile, nu butogwa u bo nghana, nu bujangiizu mu kwita yawiza, nu gwa kubinha nsango a bahubi! U mu yose yeniyi ng'wiyoolekije kubiza beela mu buli mbika. 12 Huna luulu nuulu iki nakang'wandikila, yali iti kulwa nguno ya nghubi nuulu u nghuwa duhu. Aliyo twali tutogilwe bumanike u bukalalwa wing'we ubo muli nabo kulwa nguno yise; nguno h'umo tukang'wiganikilaga a bing'we u ku butongi bo ng'wa Mulungu. 13 Nose luulu twalungujiwe no. Hama hangi a higulya ya kulungujiwa kwise, tuli na buyegi butaale no, nguno u Tito ali na buyegi iki pye a bose mukagwifuuja u moyo gokwe. 14 Natagookile nuulu iki naali nang'wila i mihayo ying'we mu kwikumilija; nguno git'umo yali ya nghana pyi i mihayo iyo tukamuwila, nu kwikumilija kwise u kuli Tito kwabizile kwa nghana. 15 Ulu owizukwa u wigwi wing'we nu mumo mukang'wanukulila, ng'wikujo na logohano, u butogwa bokwe u ku bing'we bukubililaga hataale no. 16 Huna luulu nu nene nali na buyegi, nguno nadugije kumusanya mu yose. 1 Ali luulu bang'wise, leki tumuwile i ya shigongo sha ng'wa Mulungu, isho binhwa ba mu kanisa ja Makedonia. 2 Nuulu iki baali mu bugeng'wa wabubi, nguno ya buluhi kulwa buhabi butaale, aliyo nahene u buyegi wabo waseesekelaga kulwa wiza-ngholo wabo. 3 Nguno nalibakaanila giki bakiita kulwa butogwa wabo benekili; git'umo boli u budula wabo, na hangi niyo na kukila ho a ha budula wabo. 4 Butulomba mu kutwikumbilija no-no-no giki nabo basangile u mu bufunya, nu mu nimo gwa kubagunaana a beela. 5 Hama niyo u kwifunya kwabo kwali kuti git'umo twiganikilaga, aliyo baali bifunya kuli Seeba tame, huna nu ku bise bifunya kulwa nguno ya butogwa bo ng'wa Mulungu. 6 Ali luulu, iki u Tito wagwandya kale u nimo gwa shigongo shenishi u ku bing'we, tukang'wikumbilija agushikilije nu kugushikilija. 7 Nose iki muli basabi mu yose: giti mu kuzunya, mu kalungalungile, mu witegeleja, mu bukomeezu wa mbika jose, nu mu kututogwa; hadikijagi musabe nu mu nimo gwenuyu. 8 U mu kumuwila giko natung'winhaga shilagilo, aliyo natogilwe kwilenganija i nghana ya butogwa wing'we nu bukomeezu wa bangi. 9 Nguno mushimanile i shigongo sha ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto, i giki nuulu iki nsabi, aliyo akihabipya wei ng'wenekili kulwa nguno ying'we, giki u mu buhabi bokwe a bing'we mubize basabi. 10 Huna luulu leki nang'winhe liili iganiko; giki, u mhayo gwenuyu shiigelile mugushikilije iki ng'wagwandya kwingiila ng'wakizo; nguno i nghumbu jing'we jitagelelile ng'wiganiko duhu, aliyo nu butogwa wenekili muli nabo. 11 Hu kuhaya iki u butogwa muli nabo, i haha shikilijagi ni shitwa, itagi git'umo budula wing'we buli. 12 Nguno u bukalalwa ulu buliho, u munhu akanukulagwa mu shikolo isho ali nasho, iti kulwa shikolo isho ati nasho. 13 Yaya i giki mubabbupije nigo banhu bangi, lelo a bing'we ng'wituule mu makoye; i mihayo ije mu bulenganija duhu. 14 I likanza ili, u busabi wing'we bubize bo kubagunaana u mu buhabi wabo, hama a ha ntondo u busabi wabo bulamugunaane ning'we u mu bugayiwa wing'we; u bulenganija wigele mu giko. 15 Git'umo gwandikilwe giki, "Uyo akakuminga shingi atapandikile sha kukilanija, nu yuyo akakuminga shigehu nanghwe shitang'wilebile." 16 Huna luulu, u Mulungu alumve, uyo akang'winha u Tito moyo gwa kwifunya kulwa nguno ying'we. 17 Nguno i chene nghana tukanomba ize ko u ku bing'we, aliyo iki amuyegelile no, uuyo aliza ko mu butogwa bokwe wei ng'wenekili. 18 Uuyo na ndugu ungi twantumile hamo nanghwe, buli kwene u mu kanisa akukumilijiagwa no u mu nimo gwa Nghulu Jawiza. 19 Hama niyo iti giko duhu, aliyo pyi i kanisa jikansola giki ashimize hamo nise, abize ng'wichiswi u mu nimo gwa butumami wenubu, uyo tukujaga tugwita mu welwa-ngholo kulw'ikujo lya ng'wa Seeba. 20 Tutogilwe kubingija mahane-hane a banhu, atizigela nuulu umo wa kuguhaya kibi u nimo gwise uyo tukugwitaga u mu shakwinha shenishi. 21 Nguno tukugemaga no-no-no kubeeja yawiza, iti kuli Mulungu duhu, aliyo nu ku banhu. 22 Hama hangi na ndugu wise ungi uuyo aliza ko, nanghwe twantumile hamo nabo. Twanolile makanza malihu mu mihayo mingi, tumona giki ali na kwifunya; niyo i haha iki wamusanije, u kwifunya kwakwe kongegije no. 23 U Tito ntumami ng'wichane kulwa nguno ying'we, lelo a badugu a bangi, a bene batung'wa ba kanisa, aliyo i likujo lili lya ng'wa Kilisto! 24 Huna luulu a banhu benabo boolekejagi u butogwa wing'we, i nguno ya kwikumilija kwise ije ikubonagwa mu kanisa jose. 1 Kwike ahene nati na nguno ya kwikala nung'wandikila i mihayo ya kubagunaana beela yeniyi. 2 Nguno nabumanile u bugaagaanu wing'we, ubo nose bukunenhelejaga kwikumilija ku bana Makedonia kulwa nguno ying'we. Nakubawilaga giki, i Akaya i yene imaliilile kwingiila ng'wakizo; nose u bukalalwa wing'we wabamishije bingi. 3 Huna luulu nalibatuma a badugu benaba giki u wikumilija wise kulwa nguno ying'we butizubiza bo dalali u mu mhayo gwenuyu, musangwe muligolanya git'umo namalaga kuhaya giki, musangwe mumaliilile. 4 A bana Makedonia batiziza hamo nane bamusange mutaali u kumalija i milonjo tukagooka; natuhayaga mukugooka bing'we, nguno tumusanije no. 5 H'i nguno yene naabonile ili yawiza kubalomba a badugu batonge ko, bize balonje-lonje i mihayo ya winhi wenubu, ubo ng'wamala kwisagija kufuma kale; giki bubize winhi nghana, guti mhayo gwa kuhadikijiwa. 6 I yoi ijile giki, uyo ubiba mu nyagugiji akugesa sha nyagugiji, nu yuyo ubiba mu wiza-ngholo akugesa isho shiigeleelilwe wiza-ngholo. 7 Buli ng'wene ni afunyage git'umo alibonela mu ngholo yakwe; iti mu buzongu-zongu nuulu kwibona giti alihadikijiwa. Nguno u Mulungu akayejiagwa na buli ng'wene uyo akafunyaga mu buyegi. 8 U Mulungu adugije kujiita pyi i mbango jimukwilile, mubize na shikolo sha buli mbika sha kung'wigela mu yose buli lushiku, shimukwilile no-no-no kulwa buli nimo gwawiza. 9 Git'umo gwandikilwe giki, "Asambagije shakwinha hose pye; hu ng'wene akabanonghaga a bahabi, u butungilija bokwe buli wa buja na buja." 10 Huna luulu uyo akang'winhaga mibi mbiyu na shiliwa sha kulya, na a bing'we akung'winha i mbiyu. Hama a matwajo ging'we ga butungilija akugakwija gabize mingi; 11 mubize basabi mu yose, na biza-ngholo mu buli shikolo; mhayo uyo gukwenheleja alumve Mulungu kulwa nguno yise. 12 Iki u nimo uyo muligwita gwenuyu gutagelelile ha kugunaana beela duhu, aliyo gulongeja kubeela no kulwa bulumbi ubo akufunijiagwa Mulungu. 13 Banhu bakunkumilija Mulungu kulwa nguno ya kugubona u nimo gwenuyu, nu widohya wing'we u mu kujikaanila i Nghulu Jawiza ja ng'wa Kilisto, nu wiza-ngholo wing'we u mu kusangila nabo, hamo na a banhu a bangi. 14 Niyo bakubiza balombeji bing'we; hama bakubiza na nghumbu ja kumubona kulwa nguno ya wingi bo shigongo sha ng'wa Mulungu isho shili hamo ning'we. 15 Mulungu alumve kulw'inongho lyakwe ilo lili lyawiza kukila kasomboolele. 1 Huna luulu, u nene Paulo naling'wikumbilija kulwa bufula na wiyumilija bo ng'wa Kilisto; nene ng'wenekili uyo nakabonekanaga giki nali ng'ooba wa booba u ku bing'we ulu nali hamo ning'we, aliyo ulu natiho nali ngimu! 2 I haha aho nati hamo ning'we, naling'wikumbilija ulu nalize ko mutizunenheleja kugima, nakabutumamila u bugimu ubo namanile giki nali nabo ku bamo, abo bakutwiganikilaga giki tukushimizilaga mu nhungwa ja mu mili. 3 Na nghana ni tubizage tuli banhu ba mili, aliyo tutalwaga giti banhu ba nhungwa ja mu mili. 4 Nguno i shilanga shise shiti mu nguzu ja mili, aliyo shili mu nguzu ja ng'wa Mulungu. Shidugije kukambagula nghambi ja banishi, kugwisha maganiko ga bahalali; 5 na buli shose-shose isho shikigunguhyaga kulwa kubahangija banhu batizumana Mulungu. Na hangi shili na budula bo kudima buli iganiko, na kulituula ha silili ya ng'wa Kilisto. 6 Huna luulu, u wigwi wing'we ulu bulashikane, a bise tumaliilile kuwinha nsango pyi u bushitiigwa. 7 A bing'we mukwibabataga i mihayo higulya-gulya git'umo mukwibonelaga; ulu aliho munhu imanile giki ali wa ng'wa Kilisto, ni agumanage nu gwenuyu nago, giki na a bise tuli ba ng'wa Kilisto. 8 Nguno nuulu nakabiza giti naja no u mu wikumilija kulwa budula wise ubo watwinha Seeba, giki tumuzenge, tutizumusambagula, nahene natugooka. 9 U nene natatogilwe niganikilwe giki nakumukangaga u mu nyaluba jane. 10 Nguno bangi bakuhayaga giki, "Ahene u ng'wing'wana i nyaluba jakwe jili na ntili, niyo jili na nguzu; lelo ulu umona u wei ng'wenekili, nyangilizu o banyangilizu, hama ni mihayo yakwe migokolo ya nyaleele-leele!" 11 U munhu uyo akwiganikaga giko ni amanage giki, umo tuli u mu nyaluba ulu tuli nduhu, h'umo tuli nu mu katumamile, ulu tuliho. 12 A bise tutudula gete u kwituula ng'wigele limo na bamo babo, abo bakwikumilijaga boi benekili; nuulu ni kwilenganija nabo duhu yaya. Nguno a boi batamanile; bakugelelaga kwilenganija na kwilola boi benekili na benekili duhu. 13 Aliyo a bise tutiko kwikumilija tukilanije umo Mulungu atugelekelile, niyo na a bing'we mulimo u mu ngelekelo yeniyo. 14 Huna luulu aho tukashika ko kwiza kumulomeela Nghulu Jawiza ja ng'wa Kilisto, twali tutananamiilaga mu kwihadikija. 15 Tutiko nuulu kwikumilija kulwa milimo ya bangi, aliyo tuli na kwisagilwa giki u kuzunya kwing'we ulu kulashikane, u nimo gwise u ku bing'we gukubiza gwabeela. 16 Hu tukwandya kujilomeela i Nghulu Jawiza nu ku mapandi ayo gali kule na bing'we, kwike tutatogilwe kwikumilija kulwa nimo uyo gwabeejiwa na ungi. 17 Huna luulu ulu aliho ng'wikumilija, ni ikumilijage muli Seeba. 18 Nguno uyo akakumilijiagwa na Seeba hu ng'wene uyo asanyiwe na Seeba, ati uyo akikumilijaga wei ng'wenekili. 1 Nalimulomba mugeme ho hangi hado u kwiyumilija nabo u buchilu-chilu bone, git'umo mukiitilaga na kale! 2 U nene nali na wilu bo ng'wa Mulungu kulwa nguno ying'we, nguno nakamulunja kulwa ngosha umo, giki namufunye kuli Kilisto giti kung'winha munhya nsuhya, uyo ati na shilingo nuulu hado. 3 Aliyo nandije kogoha, mutizubiza ng'wahumbuulilwe a maganiko ging'we ng'winga u mu nghana, nu mu wela bo ng'wa Kilisto, git'umo nzoka ikanemba-lembela Eva mu nyasala-sala! 4 Namanile giki mushikile kwiyumilija nuulu munhu akiza alimulomeela ya ng'wa Yesu ungi, uyo tutamulomeelile bise, nuulu ya ng'wa moyo ungi uyo ng'wali mutang'wanukulile, nuulu mbika yingi ya nghulu jawiza ijo tutamulomeelile a bise. 5 Aliyo nalibona giki, a batung'wa a bataale batanilebije mhayo gose-gose nu nene. 6 Iki nuulu nakabiza nagehelilwe budula mu kalungalungile, aliyo iti giko u mu witegeleja; nguno h'umo twang'oolekegije mu yose. 7 Nuulu hamo nakahuba u kumulomeela dalali i Nghulu Jawiza ja ng'wa Mulungu? U nene nidohyaga giki mugunguhiwe a bing'we. 8 I mheela iyo nanukulaga kulwa kumutumamila bing'we, napandikaga kufuma ku banhu ba kanisa jingi! 9 Nuulu u mu kugehelwa aho naali hamo ning'we, nahene natabizile nigo kuli munhu ose-ose, nguno u bugehelwa bone bukamalwa na badugu abo bakiza kufuma Makedonia. Nilanghanaga natizubiza nigo u ku bing'we; niyo ni haha nataali nilanghanile. 10 Umo nghana ya ng'wa Kilisto ili muli nene, u wikumilija bone wenubu atiho wa kubuhuumuja nuulu hado u mu si ya Akaya. 11 I gisi nibuli? Kolaga hamo muliganika natamutogilwe a bing'we? U Mulungu amanile umo namutogelilwe. 12 Aliyo nakongeja kwita umo nakwitilaga na kale, nabahuumuje a bigimba-gimbi; bagayiwe i nzila ya koolecha giki iyo bakwitaga ilenganilile nu mumo tukwitilaga a bise. 13 Nguno a bene batung'wa ba kwigimbija, balomolomo ba balomolomo; bakwiyitaga kubiza batung'wa ba ng'wa Kilisto. 14 Kwike u mhayo gwenuyu guti gwa kukumya, nguno nu Shetani ng'wenekili akiyitaga kubiza malaika w'isana! 15 Hu kuhaya guti ntaale no u gwa batung'wa bakwe nabo u kwiyita kubiza giti batumami ba nghana; aliyo i nghalilo yabo ikubiza giti h'umo ili i nghalilo ya milimo yabo! 16 Leki nahaye hangi giki, atizigela munhu ose-ose wa kuniganikila u nene giki nali nchilu-chilu; kwike nahene nuulu mubize mukuniganikilaga giko, nanukulagi git'umo nali, nane nabonele ho mhayo gwa kwihaya, nuulu gwa malingiila! 17 Iyo naliyihaya yeniyi iti git'umo Seeba atogelilwe; nalihaya ya nyachilu-chilu mu wikumilija bo nyagimu. 18 Aliyo iki bingi bakwikumilijaga kulwa mihayo ya mu mili, nu nene leki nikumilije, 19 nguno muli biyumilija nu ku bachilu-chilu, iki muli na masala. 20 A bing'we mukiyumilijaga nuulu munhu umutuula mu busese, nuulu ulya sabo jing'we; nuulu ung'wiboneela, nuulu umudoosa, nuulu ayumupaala mapi! 21 Leki nahaye nuulu iki nalicha soni; gashi i gete a bise tukabiza babbomheezu no iki tukaleka u kwiyita i yeniyo! Kwike ulu munhu akwibonaga giki ali ngimu, leki nahaye giti nali nchilu-chilu; nu nene h'umo nali. 22 Angu, a boi Bahebulania? Nu nene h'umo nali. Hamo Baisilaeli? Nu nene chene. Bali ba luganda lo ng'wa Abulahamu? Nu nene nali chene. 23 Bali batumami ba ng'wa Kilisto? Nahaye giti natinikile ntwe: u nene na kukila ho a henaho! Nghangala ningi no nakubizaga mu milimo midito, nu kutungwa mu jeela naho hingi, nu kutulwa naho hingi duhu, pyi nu kubiza mu nhabaala ja kucha! 24 Nghangala itano nalitulwa mbooko makumi adatu na kenda kufuma ku Bayudaya. 25 U kutulwa i milangha nghangala idatu, hama nakapondwa mawe kamo, u kutubila mu nyanza nashisha kadatu. Lukangala lungi nakashinga mu bujiba bo nyanza bujiku pe na liimi tole! 26 Natamalaga i ng'endo, hama niyo nghangala ningi nakubizaga mu kwihiga: kwihiga kulwa myongo, kwihiga kulwa biibi, kwihiga kufuma ku banhu bane, kwihiga kufuma ku banhu ba mahanga. Pye a hose kwihiga duhu, ibize mu mizengo, nuulu ku matogolo, nuulu mu nyanza, nuulu kufuma ku badugu ba nyalomolomo! 27 Hama ni milimo iyo nakutumamaga nayo midito, niyo mu makoye mataale. Nghangala ningi bujiku pe, na mu kukoyiwa nota, hamo na butuubu kulwa kudila nzala. Nu gwa kuzuuka na kugayiwa myenda mu shiku ja mbeho nago guti ngeni! 28 Hama a higulya ya mihayo iyo idugije kubonwa yeniyo, nakusheedekejiagwa nigo gwa kujilanghana pyi i kanisa. 29 Nani uyo alakoyiwe bugokolo nane naleke kukoya? Nani uyo alipamiwe nane naleke kupinihala? 30 U nene ulu yunigeleelwa kwikumilija, nakwikumilija kulwa bugokolo bone. 31 U Mulungu u Nkumilijiwa wa welelo na welelo, u Ise wa ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto, amanile gete giki natulomalomaga. 32 U mu Damasko nu ng'wene u ntwale akalagijiwa na ntemi Aleta kugulanghana u nzengo giki anidime. 33 Aliyo nupila, nguno nakatuulwa mu shigabbu nubitijiwa ng'widilisha lya mu ndugu nichiwa, nubiza napuluguka u mu makono gakwe. 1 Shinigeleelilwe u kwikumilija nuulu iki itiho solobo; ali luulu, leki nagalukile mihayo iyo Seeba akiyoolechaga na kwikundula. 2 Naamanile munhu nebe muli Kilisto, uyo akahwehulwa utwalwa kushisha kwigulu lya kadatu. I haha yabitaga myaka ikumi n'ine, himba oli mu mili, nuulu himba oli hanze ya mili, natamanile; Mulungu agumanile u gwenuyo. 3 Na nghana naamanile u munhu ng'wenuyo, aliyo ulu oli mu mili nuulu hanze ya mili natamanile; u Mulungu amanile. 4 U munhu ng'wenuyo akahwehulwa utwalwa paladiso, uukigwa mihayo iyo munhu atazunilijiwe kwisomboola. 5 Ali luulu, nakwikumilija kulwa nguno yakwe u munhu ng'wenuyo, aliyo ulu kulwa nguno yane nene ng'wenekili, natudula u kwikumilija; ulu iti kulwa bugokolo bone duhu. 6 Kwike nahene nuulu nakikumilija natubiza nchilu-chilu, nguno nakubiza nalihaya ya nghana. Aliyo nakwilemejaga, nguno natatogilwe munhu ose-ose anibalile mitaale kutinda umo akunibonelaga, nu mumo akwiyigwilaga iyo nakwiyitaga. 7 Na luulu kulwa nguno ya kukundulilwa mihayo mitaale giko, nakatuulilwa linghwa mu mili, itung'wa lya ng'wa Shetani, giki lininwamye, natizikumilija. 8 Nakashisha nghangala idatu nakung'wikumbilijaga u Seeba, giki u mhayo gwenuyo guningile. 9 Aliyo uniwila giki, "I shigongo shane shikwigelile, nguno u budula bone bukashikanaga mu bugokolo!" Hu kuhaya u nene nakongeja kwikumilija kulwa kubuyegela u bugokolo bone, giki u budula bo ng'wa Kilisto bongeje kwikala u muli nene. 10 Huna luulu u nene nakuyejiagwa na bugokolo, busondagulwa, bugayiwa, buluhiwa, na makoye, kulwa nguno ya ng'wa Kilisto; nguno u nene ulu nali na bugokolo, hu nali na budula. 11 I gete angu mmho nose naachiluhala! Aliyo mulinenheleja bing'we, abo yali ing'wigeleelilwe munigaliile. Nguno shitiho gete isho banilebije a batung'wa a bataale, nuulu iki u nene nati shikolo. 12 Iki i mihayo ya koolecha umo bali a batung'wa ikabeejiwa u mu bing'we mu wiyumilija bose, mu nzila ya shimanikijo na milimo ya kukumya, na shitwa sha budula. 13 I gisi mukaleba mu mhayo ki u kulenganila ni kanisa i jingi, ulu iti giki duhu u nene natamusesegije nigo a bing'we? Nilekejagi u buhubi wenubo. 14 Managi giki namaliilile kwiza ko u ku bing'we. U lwenulu lukubiza lukangala lo kadatu, aliyo ni hangi natumubuna; u nene natizaga kulwa shikolo shing'we, naliza kulwa nguno ying'we. Nguno itabeelelile a baana bayusumbya sabo kulwa babyaji, aliyo a babyaji hu bene abo bakabikaga sabo kulwa baana. 15 U nene nali na buyegi no u kushitumamila isho nali nasho, nu kwifunya nene ng'wenekili kulwa nguno ya bupanga wing'we. Niyo namutogilwe hataale no, a bing'we hu mugelele kunitogwa hado duhu? 16 U gwene nahene guti na mhayo ni gujage giko. Kwike u nene natang'winhile nigo a bing'we. Kolaga hamo naali na masala no, nakamugwasha mu nyasala-sala! 17 Nuulu hamo nakang'wiboneela nusola shikolo shing'we mu nzila ya ng'wa ose-ose u mu banhu abo nakabatuma bize u ku bing'we? 18 Nakanomba Tito ize koi, nubatuma kwiza ko nu ndugu wise; kolaga hamo u Tito akang'wiboneela shi? Hamo i nhungwa ja kashimizile kise jali jitalenganilile, nose twali tutajilanijaga u mu moyo? 19 Nuulu hamo ng'wandije kwiganika giki i mihayo iyo tukumuwilaga ili ya kwigunija bise benekili? Managi giki iyo tukwisomboolaga yeniyo, tukwisomboolaga muli Kilisto, ku butongi bo ng'wa Mulungu; hama pyi iyo tukuyitaga ili ya kumuzenga bing'we batogwa bise! 20 Bing'we, nalogoha natizushika ko namusange muti git'umo natogelilwe, na a bing'we munibone u nene nati git'umo mutogelilwe. Hamo nakusanga mukukoyiagwa wilemeelwa, wilu, kwisaayila, wilwisha, bulwisanya, busigani, wikumilija na wiyugaguji. 21 Nalinomba u Mulungu one atizunidoheleja hangi u ku butongi wing'we, ulu nalize ko! Nguno bingi abo baali biita shibi bakunilija bupina, ulu nalabasange bataali kugaluka na kulekana nabo u busoso nu bujingi, nu bubi ubo baali bawita! 1 Ulu nalize koi, lukubiza lukangala lo kadatu u lwenulu; buli mhayo shiigelile goolechiwe na bakaaniji babili nuulu badatu, hu gumanike u bunghana wago. 2 Naamalile kumuwila, ni haha nuulu iki natiko koi, nalihaya git'umo naali naalekile numuwila aho naali nizile koi u lukangala lo kabili; nalibamanya nghana-nghana abo bakwitaga shibi, pye na a bangi, giki ulu nalize i hangi, natikumbilijaga. 3 Iki mukukoobaga shimanikijo sha giki u Kilisto akuyombaga kubitila muli nene, managi giki, ati ngokolo na hado yaya u ku bing'we, aliyo ali na budula u mu bing'we. 4 Na nghana akakong'wa ha nsalaba mu bugokolo, aliyo i haha ali mpanga kulwa budula bo ng'wa Mulungu; hama ili nghana giki u muli wei tuli bagokolo, aliyo u ku bing'we tukubiza bapanga hamo nanghwe kulwa budula bo ng'wa Mulungu. 5 Igisilijagi bing'we benekili mubone ulu mulimo u mu kuzunya; hamo mutamanile giki u Kilisto alimo u mu bing'we? Numho jibize jimulemeelile i nzila jakwe! 6 Aliyo nalisagilwa mukudeeba giki, a bise jitatulemeelile i nzila jakwe. 7 I haha tulinomba u Mulungu mutiziita mhayo gose-gose gwabubi; iti kulwa giki a bise tubonwe tudugije kushimizila u mu nzila jakwe, aliyo a bing'we itagi duhu i yawiza, nuulu tukabonekana a bise giki jitulemeelile i nzila jakwe! 8 Nguno a bise tutiko kwita mhayo gose-gose uyo gwipuganije nayo i nghana, tukiitaga iyo yimiilile ha nghana duhu. 9 A bise tukuyega nuulu tugogoloha, shitange a bing'we mubize na budula; niyo u bulombi wise buli giki mubize bashikanu. 10 H'i nguno yene i haha aho natiko koi naling'wandikila i mihayo yeniyi, giki ulu nalize natizubutumamila mu bukali u budula ubo Seeba waninha; nguno waninha kulwa kuzenga, iti kusambagula. 11 U gwa kumalija bang'wise ikalagi mhola, ikondelagi, niyo ng'wihugula; bizagi na busangi u mu maganiko, na mubize banhu ba mhola. U Mulungu wa butogwa na mhola akubiza hamo ning'we. 12 Igishagi bing'we ku bing'we mu kwibbipa kwela. 13 Pye a beela balimugisha. 14 Shigongo sha ng'wa Seeba Yesu Kilisto, nu butogwa bo ng'wa Mulungu, hamo nu busangi bo ng'wa Moyo Ng'wela, shibize hamo ning'we bose: Alichene. 1 Nene Paulo ntung'wa, uyo butung'wa bone butafumile ku banhu, nuulu natatumilwe na munhu. Aliyo natumilwe na Yesu Kilisto hamo na Mulungu Siswe, uyo akanjuucha u Yesu kufuma mu bafu; 2 na a badugu a bose abo bali hamo nane: Ku kanisa ja Galatia. 3 Shigongo na mhola shibize hamo ning'we kufuma kuli Mulungu Siswe, na kuli Seeba wise Yesu Kilisto; 4 uyo akifunya wei ng'wenekili kulwa nguno ya shibi shise, ushikilija iyo yali ihelilwe na Mulungu Siswe, kulwa kutukomoola twinge u ng'wikanza lya bubi i lya shiku iji. 5 Ikujo libize kuli Mulungu welelo na welelo: Alichene. 6 Nalikumya no u kubona giki ng'wanekile wangu giko uyo akang'witana kulwa shigongo sha ng'wa Kilisto, ng'ugalukila mbika yingi ya nghulu jawiza. 7 Kwike i jenijo jiti Nghulu Jawiza; aliyo baliho duhu banhu balebe bandije kumuyebenganya, nguno batogilwe kujihubya i Nghulu Jawiza ja ng'wa Kilisto! 8 Aliyo nuulu tukabiza bise, nuulu ubiza malaika wa kufuma ng'wigulu wiza kumulomeela mbika yingi ya nghulu jawiza ijo tutamulomeelile bise, u ng'wenuyo ni azumagwe! 9 Umo tuhayilile kufuma ha wandijo, ni haha h'umo nalihayila hangi; giki, ose-ose uyo umulomeela mbika yingi ya nghulu jawiza kuleka ijo ng'wajanukula, ni azumagwe! 10 I gisi u nene nalikooba ki, kukumilijiwa na banhu, nuulu na Mulungu? Nuulu hamo nalikooba kuyeja banhu? Ulu ni nataali nukooba kuyeja banhu ni nati nsese wa ng'wa Kilisto na hado yaya! 11 Leki namuwile badugu bane giki, i Nghulu Jawiza ijo nakamulomeela, jali jitafumile kuli munhu. 12 Natajanukulile kufuma kuli munhu, nuulu natajipandikile mu nzila ya kulangwa; aliyo mu nzila ya kukundulilwa na Yesu Kilisto. 13 Nguno a bing'we ng'wajiigwaga i nhungwa jane umo jali a makanza gene, giki aho naali nataali nadimile a kazunije ka Bayudaya, niluhyaga na kaluhije kangi nako i kanisa ya ng'wa Mulungu, hama niyo nikenaagulaga kibi no! 14 U mu kazunije ka Bayudaya naali ku butongi; u ng'wihanga lya ng'wise naali nabalebije bingi a b'ilika lyane, niyo naali njangiizu no u ku malange ga bakulugenji bane! 15 Aliyo uyo wali anisolile kwingiila kale, kufuma mu nda ya ng'wa mayu, aho gwanyeja gwa kunitana kulwa shigongo shakwe, 16 akanoolekeja u Ng'wana wakwe; numona. Huna uniita kubiza wa kuja nakunkumuchaga mu mahanga. I likanza lyenilo natandije kuja nakubugilija banhu. 17 Natajile nuulu Yelusalemu, u ku banhu abo baali binhwa kwandya u nimo gwa butung'wa aho nataali u nene, aliyo nakaja ku si ya Balabu, hanuma nushoka hangi Damasko. 18 Yahayubita myaka idatu hu nuja i Yelusalemu giki nakibone na Kefa; nikala nanghwe ikanza lya shiku ikumi n'itano. 19 Aliyo a batung'wa a bangi natibonile nabo, ulu ati Yakobo duhu, u nzunaye wa ng'wa Seeba. 20 Managi giki i yeniyi naling'wandikila ku butongi bo ng'wa Mulungu, natulomalomaga nuulu hado! 21 Nakiita nuja ku mapandi ga Sulia na Kilikia. 22 Niyo u bushu bone boli butaali nu kumanika u mu kanisa ja ng'wa Kilisto i ja mu si ya Buyudaya. 23 Bakandya kwigwa lukumo lone duhu giki, "Uyo walutuluhyaga i kwandya, i haha alikulomeela u kuzunya uko walukukenaagulaga". 24 Buyunkumilija Mulungu kulwa nguno yane. 1 Aho yabita myaka ikumi n'ine nuja ko hangi i Yelusalemu, nali na Balinaba hamo na Tito. 2 Nakaja ko kulwa nguno nakakundulilwa u mhayo gwenuyo, nukibona nabo a batongeeji abo baali bamanikile. Nuhoya nabo bali boi duhu. Nuboolekeja i Nghulu Jawiza ijo nakujilomeelaga ku banhu ba mahanga, nguno naali natatogilwe kubiza hamo naatagambaga, nuulu nakutagambaga dalali duhu. 3 Aliyo u Tito uyo naali nanghwe atahadikilwe u kusaalwa nuulu iki wali Nyunani. 4 Kwike bukabiza ho wihalalija, nguno gashinaga baali benhwa badugu ba nyalomolomo mu wiba-wiba, kwiza kubudata u wiyabi wise, ubo tuli nabo muli Kilisto Yesu, giki batwingije mu busese. 5 Aliyo tutabazuniligije nuulu hado u kutuyebenganya, iki twali tutogilwe i nghana ya Nghulu Jawiza yikale ho kulwa nguno ying'we. 6 Huna luulu abo bamanikile giki bataale (u nene natulonja umo babizile, nguno u Mulungu atasolanhyaga banhu), abo bamanikile giki bataale benabo, batanongelelegije mhayo gose-gose. 7 Bugelela kubona duhu giki u nene ninhwa Nghulu Jawiza ja kubatwalila banhu ba mahanga, git'umo Petelo winhilwa ja kubatwalila Bayudaya. 8 Nguno uyo wang'winha u Petelo nimo kulwa Bayudaya, hu ng'wene uyo akaninha nu nene kulwa banhu ba mahanga. 9 Huna luulu a ba Yakobo nu Kefa nu Yohana, abo bamanikile giki hu jene i nghingi, aho bawitegeleja u budula ubo ninhwa, butwinha u nene nu Balinaba nkono gwa bulyo kulwa busangi, giki a bise tuje u ku mahanga, lelo a bene baje u ku Bayudaya. 10 Kwike duhu butulomba tuyubizukwa a bahabi; na nghana u nimo gwenuyo tukabiza na bukalalwa butaale u kugwita. 11 Aliyo u Kefa akiza Antiokia, wahayushika wita mhayo uyo gwali gwigeleelilwe nsango; nunghugula hape-hape ku butongi bo banhu. 12 Nguno a h'ikanza lya shiliwa walyaga nabo a banhu ba mahanga, aliyo bahayiza banhu balebe ba kufuma kuli Yakobo, ubogoha a Bayudaya wikomanya, wisunda ha mhujo! 13 Na Bayudaya bangi butwalanijiwa nu wibeeleja bokwe; nose nu Balinaba ujananijiwa u mu wibeeleja wabo! 14 Aho nabona giki bafumila hanze ya butungilija bo Nghulu Jawiza, nung'wila u Kefa ku butongi wa bose; giki, "U bebe ulu uli Nyudaya, aliyo i nhungwa jako jili giti ja banhu ba mahanga, jiti giti ja Bayudaya, nibuli ulibahadikija a banhu ba mahanga kulondeela nhungwa ja Bayudaya?" 15 A bise abo tuli Bayudaya mu shibyalilwe, abo tuti banhu ba mahanga, a ba shibi, 16 tumanile giki u munhu atiko kubalilwa butungilija kulwa shitwa sha mu shilagilo, ulu iti kulwa kunzunya Yesu Kilisto duhu. H'i nguno yene na a bise tunzunije u Kilisto Yesu, giki tubalilwe butungilija kulwa kunzunya Kilisto, iti kulwa shitwa sha mu shilagilo. Nguno atiho nuulu umo uyo akubalilwa butungilija kulwa shitwa sha mu shilagilo. 17 Aliyo ulu tuli bakomeezu ba kukooba kubalilwa butungilija kulwa ng'wa Kilisto, huna tubonekana tuli ba shibi, angu, hu kuhaya giki u Kilisto ali ntumami wa kugaliila shibi? Iti chene na hado yaya! 18 Kwike ulu nandya kwizenga hangi iyo naamala kwisambagula, nakwiyoolecha giki nali nghubi u nene! 19 Aliyo u nene nachile u ku shilagilo; shanibulaga shoi, giki nabize mpanga kuli Mulungu. 20 Nakomilwe ha nsalaba hamo na Kilisto; huna luulu u nene ng'wenekili nati mpanga, aliyo Kilisto h'uyo ali mpanga u muli nene. Hama u bupanga ubo nali nabo i haha u mu mili gwane, nakubutumamilaga mu kunsanya Ng'wana wa ng'wa Mulungu, uyo akifunya wei ng'wenekili kulwa nguno yane. 21 U nene natiko kushisundila ha mhujo i shigongo sha ng'wa Mulungu, nguno u mhayo gwa kubalilwa butungilija ulu gubize guliho kulwa shilagilo, numho u Kilisto akacha dalali! 1 Bing'we Bagalatia bachilu-chilu, i gete nani uyo wamulogile shi? Tuhaya ahene u Yesu Kilisto akoolechiwa hape-hape u ku butongi wing'we, giki wamala kukong'wa ha nsalaba! 2 Natogilwe muniwile guyu mhayo gumo, u Moyo mukang'wanukula kulwa shitwa sha mu shilagilo, nuulu kulwa kujiigwa i Nghulu Jawiza na kujizunya? 3 Hama nibuli hangi ng'wachiluhalile giko? Mukandya chiza muli Moyo, i haha mutogilwe kumaligija mu nguzu ja mili? 4 Gashi u mu buluhi u bose ubo ng'waluhaga, ng'waluhilaga dalali duhu? Ulu nghana mubize ng'waluhilaga dalali ! 5 Angu, u Mulungu uyo akung'winhaga Moyo, na akubeejaga milimo ya budula butaale mu bing'we, akwitaga giko iki mudimile shilagilo, nuulu kulwa kugwigwa u mhayo go ng'wa Mulungu na kuguzunya? 6 I mihayo yeniyi ijile git'umo Abulahamu akabalilwa butungilija, kulwa kunsanya Mulungu. 7 Huna luulu, managi giki a banhu abo bali mu kuzunya, hu bene a baana ba ng'wa Abulahamu. 8 I shandikwa shali shimanile kwingiila kale na kale, giki u Mulungu akubabalila butungilija kulwa kuzunya a banhu ba mahanga, h'i chene shikanomeela Nghulu Jawiza u Abulahamu giki, "Pye a mahanga gakwilukilwa mbango kufuma muli bebe." 9 Hu kuhaya a banhu abo bali mu kuzunya, basangilile i mbango nanghwe u Abulahamu, uyo wali na kuzunya. 10 Lelo abo basendamilile shitwa sha mu shilagilo, a bene pye bali ng'wizumo; nguno gwandikilwe giki, "Azumilwe buli ng'wene uyo atudula kushikilija kwiyita pyi iyo yandikilwe mu shitabo sha shilagilo." 11 Ili hape giki atiho munhu uyo ashikile kubalilwa butungilija u kuli Mulungu kulwa shilagilo; nguno, "U ntungilija akubiza mpanga kulwa kuzunya." 12 Aliyo i shilagilo i shene shitafumile mu kuzunya, nguno guhayiwe giki, "U wa kwiyita i yeniyi akubiza mpanga muyo." 13 U Kilisto akabiza izumo kulwa nguno yise, huna luulu wamala kutukomoola a bise, utwinja u ng'wizumo lya shilagilo, nguno gwandikilwe giki, "Azumilwe buli ng'wene u wa kunungelejiwa ha linti." 14 Ijile giko kulwa giki, u muli Yesu Kilisto na a banhu ba mahanga bajanukule i mbango ja ng'wa Abulahamu, tukwanukule mu kuzunya u kwisagijiwa kwa ng'wa Moyo. 15 Badugu bane, leki namuwile shigemenghejo sha banhu; ulu munhu utuula ilagane atiho ungi wa kulikenaagula, nuulu kulyongeleleja mhayo gungi. 16 Huna luulu, u wisagijiwa ubo akinhwa u Abulahamu wali kulwa nguno yakwe na Myalwa wakwe. Atawililwe na "Babyalwa", giti bingi. Aliyo kulwa ng'wa umo duhu: "Na kuli Myalwa wako," hu Kilisto. 17 U mhayo uyo naliguhaya guli giki, i lilagane likatonga u kutuulwa nu Mulungu, huna luulu i shilagilo isho shikandya kutumama ha numa ya myaka magana ane na makumi adatu, shitiko kugukenaagula nuulu kugwinja ho u kwisagijiwa. 18 Nguno u wingiji ulu buliho kulwa shilagilo, butudula kubiza ho mu nzila ya kwisagijiwa; aliyo u Mulungu iki ali na shigongo, akang'winha wingiji u Abulahamu mu kung'wisagija. 19 I gisi luulu i shilagilo shili na nimo ki? I shoi shikatuulwa kulwa nguno ya buhubi, kushisha ize u Myalwa uyo wali wamala kwisagijiwa. Shikalagilwa mu nzila ya bamalaika, shushikilijiwa mu nkono gwa nsangija. 20 Ali luulu, atudula kubiza ho nsangija kulw'ipandi limo duhu, nguno u Mulungu ali umo. 21 I gisi numho luulu hu kuhaya i shilagilo shiipuganije nu kwisagija kwa ng'wa Mulungu? Itujaga giko na hado yaya! Nguno ulu ni shituulilwe ho shilagilo isho shidugije kutwinha bupanga, u mhayo gwa kubalilwa butungilija mu nzila ya shilagilo ni guliho. 22 Kwike i shandikwa shihayile giki, pye a banhu bali ha silili ya shibi. U mu giko u kwisagijiwa uko kuliho kulwa kunzunya Yesu Kilisto, bakwinhagwa bazunya. 23 Aliyo aho gutaali kwiza u mhayo gwa kuzunya, twali ha silili ya shilagilo, h'isho shatulelaga. Twali tulugalijiwe hanze yago u mhayo gwa kuzunya, uyo yali giki guloolechiwe. 24 Huna i shilagilo shali na nimo gwa kutulanga, kushisha lishike i likanza lya ng'wa Kilisto, i lya kubalilwa butungilija kulwa kuzunya. 25 Ali luulu, iki twashikile u ng'wikanza lya kuzunya, tutikala ha silili ya nangi hangi. 26 Nguno pye a bose muli baana ba ng'wa Mulungu kulwa kunzunya Kilisto Yesu. 27 Iki pye abo mubatiijiwe muli Kilisto, munzwalile u Kilisto. 28 Butiho busolanhyiwa a ha gati ya Nyudaya nu w'ihanga lingi, na a ha gati ya nsese nu yuyo ali mu wiyabi, nuulu a ha gati ya ngosha na nkima; nguno u muli Kilisto Yesu pye a bose muli bumo. 29 Hu kuhaya ulu muli ba ng'wa Kilisto, numho muli ba bubyile bo ng'wa Abulahamu, huna luulu muli bingiji git'umo kuli u kwisagijiwa. 1 Uyo naliguhaya guli giki, u ng'wingiji aho ataali nigini, atikilile na nsese nuulu iki pyi i shikolo shili shakwe. 2 Ali ha silili ya baleji na balanghani basho i shikolo, kushisha lishike i likanza ilo lituulilwe nu ise. 3 H'umo guli nu ku bise: aho twali tutaali banigini twali mu busese, ha silili ya busugi bo mu si. 4 Aliyo aho lyang'wa i likanza, u Mulungu akantuma u Ng'wana wakwe, ubyalwa na nkima: ubyalwa ha silili ya shilagilo, 5 abakomoole abo bali ha silili ya busugi bo shilagilo, twitwe kubiza baana. 6 Nose luulu iki muli baana, u Mulungu wantumile Moyo wa Ng'wana wakwe u mu ngholo jise; u Moyo ng'wenuyo akwitananaga "Aba," makulu gaho "Baba." 7 Ali luulu, u bebe uti nsese, uli ng'wana gete. Huna luulu iki uli ng'wana, uli na wingiji u kuli Mulungu. 8 Kwike i kale aho ng'wali mutaali kumana u Mulungu, ng'wali balamya ba mashiikolile ayo gati mamulungu! 9 Aliyo i haha iki muumanile u Mulungu; i gete tuhaye giki u Mulungu amumanile a bing'we, nibuli mulishoka ku numa hangi ku mihayo migokolo ya ku bunigini, iyo iti na gwa kupya gwa kudula kumuzenga? Mutogilwe kubiza basese bayo hangi? 10 Iki ng'wandije na kuyudilila mihayo ya kukuja shiku ndebe na myeji na myaka, na makanza gangi na gangi! 11 Ulu nang'wiganika nalogoha, natizubiza hamo nanogelaga dalali duhu, u mu butumami bone u ku bing'we! 12 Badugu bane, naling'wikumbilija mubize git'umo nali u nene, nguno u nene nali git'umo muli a bing'we, mutaali kunikenya mhayo gose-gose. 13 Mumanile giki i kwandya nakamulomeela i Nghulu Jawiza kulwa nguno naali na makoye u mu mili gone. 14 Aliyo nuulu iki ng'wali mu bugeng'wa butaale kulwa nguno ya makoye ga mili gone, nahene mutanidalahile, nuulu mutaniswile mate na kunilekanija! Mukananukula giti muling'wanukula malaika wa ng'wa Mulungu, nuulu giti nali Kilisto Yesu! 15 U bufula wing'we wenubo, bojile hali? Nguno nalimukaanila giki ulu ni yali idulikanile nuulu kukobola miso ging'we, ni ng'wagakobola ng'uninha nene! 16 Hamo nabizile ng'wanishi wing'we iki nakumuwilaga i ya nghana? 17 A benabo i chene bamukalalilwe nghana; aliyo iti mu butungilija, batogilwe kumulekanya na a bise. 18 U mhayo gwa bunwani u gwene gwawiza ulu guli mu butungilija, niyo ili chiza u kwita giko gwa-gwa-gwa; iti kugonga ulu naliho hamo ning'we duhu. 19 Bing'we baana bane, mulinilumya busungu kushisha ilonge hangi u Kilisto u mu bing'we! 20 I haha nalikumva na kugalucha i lilaka ulu ni nali hamo ning'we; nguno nalilemeelwa umo nang'witile! 21 Aliniwilagi a bing'we abo mutogilwe kubiza ha silili ya shilagilo; angu, mutashiigwaga umo shihayilile i shilagilo? 22 Nguno gwandikilwe giki u Abulahamu wali na bitunja babili, umo wali wa nkima nsese, ungi wa ng'wanisaale. 23 U wa nkima u nsese akabyalwa git'umo kali kajile ka mili, aliyo u wa ng'wanisaale akabyalwa mu kwisagijiwa. 24 I mihayo yeniyi ili shigemenghejo sha kutoolekeja malagane abili, limo lya kufuma ku lugulu lo Sinai, ilo likabyalaga baana ba mu busese; hu nkima u Hagali. 25 Nguno u Hagali ali giti lugulu lo Sinai ulo luli mu si ya Balabu; akulenganijiwa na Yelusalemu ya haha, nguno ili mu busese hamo na a baana bayo. 26 Lelo i Yelusalemu ya kwigulya, i yene ili mu wiyabi; hu ng'wene u niniswe a bise. 27 Nguno gwandikilwe giki, "Yegaga u bebe uyo uli ngumba, uyo utabyalaga. Bebe uyo utaali kulung'wa busungu, hamukaga no-no-no, utule na lupundu. Nguno a baana bakwe uyo atatoolilwe bali bingi, kutinda a bakwe uyo atoolilwe." 28 Nose a bing'we badugu, muli baana ba kwisagijiwa git'umo wali Isaka. 29 Huna luulu, umo ng'wana wa kubyalwa mu nhungwa ja mili wanuhijaga u ng'wana wa kubyalwa mu nguzu ja ng'wa Moyo, h'umo ikujilaga ni haha. 30 Aliyo i shandikwa shihayile ginehe? "Mpeejage u nkima u nsese nu ng'witunja wakwe, nguno u ng'witunja wa nsese atiko kubiza na wingiji hamo nu ng'witunja wa ng'wanisaale!" 31 Huna luulu bang'wise, a bise tuti baana bakwe u nkima u nsese, tuli ba ng'wanisaale. 1 U Kilisto watutungula giki tubize mu wiyabi, hu kuhaya imiilagi muhandatile, yaya u kushoka kutungwa ijoki lya busese hangi! 2 Ali luulu itegelejagi, u nene Paulo nalimuwila giki, ulu mulayusaalwa, u Kilisto akubiza ati na solobo u ku bing'we. 3 Hama niyo hangi nalinkaanila buli munhu uyo alasaalwe; giki, akubiza ali na bugasa bo kushishikilija pyi i shilagilo. 4 Na hangi niyo abo mukukoobaga kubalilwa butungilija kulwa shilagilo, ng'wamalile kupamilwa hanze ya ng'wa Kilisto, mutimo u mu shigongo. 5 Aliyo a bise u muli Moyo, tukulindiilile mu kuzunya u kwisagilwa kwa kubalilwa butungilija. 6 Nguno u muli Kilisto Yesu u mhayo gwa kusaalwa nuulu kuleka kusaalwa guti na solobo yose-yose, u mhayo u ntaale guli giki; u buzunya wiyooleche mu shitwa sha butogwa. 7 Ahene ng'walujaga nago chiza u mhayo, aliyo himba nani hangi wamulyile matu nose ng'ooyile u kwidilila i nghana! 8 U bulemva-lemva wenubu butafumile kuli ng'witani wing'we. 9 Managi giki i shibimbya nuulu shikabiza shido na ginehe, shikabududumyaga pyi u busu ulu shulubanijiwa mo! 10 Kwike nalinsanya Mulungu giki mutiko kugalucha a maganiko ging'we, na giki uyo akumuyebenganyaga ng'wenuyo akugwakula nsango, h'umo abizile . 11 I gisi badugu, u nene ulu nataali nakulomeelaga mhayo gwa kusaalwa, nibuli nataali nuluhiwa? Nguno ulu guli chene, numho gutiho mhayo gwa kugwipamya u nsalaba! 12 U nene nalibona ni bichembage boi duhu abo balimuyebenganya benabo! 13 A bing'we badugu ng'wamala kwitanwa kwingila mu wiyabi, kwike yaya u kubutumamila u wiyabi wing'we mu kuyeja mili, aliyo ng'wigunaana mu butogwa. 14 Nguno pyi i shilagilo shikashikilijiagwa mu mhayo uyu giki, "Ntogagwe nzenganwa ng'wiyo git'umo witogelilwe bebe ng'wenekili." 15 Aliyo ulu ng'wikale mukwigombagulaga na kwilumagula bing'we bike, langhanagi mutizimala! 16 Na luulu nalimuwila giki, shimizilagi muli Moyo, hu mukoya u kwita ya kwikumva kwa mili. 17 Nguno u kwikumva kwa mili gwipuganije ni nhungwa ja ng'wa Moyo, i nhungwa ja ng'wa Moyo najo jipuganije nu kwikumva kwa mili. I mihayo bubili wayo yeniyi yipuganije no, nose mutudula u kwita git'umo mutogelilwe. 18 Aliyo ulu ng'utongeelwa na Moyo, shitumusuga i shilagilo. 19 Huna luulu, i shitile sha mili shimanikile; shili mu mihayo giti: bujingi, busoso, bumalahya, 20 witongeleja, bulogi, wanishi, buyombo, wilu, bupelanu, wikenya, halali, wisambaaja, 21 ibuba, bung'wi bo shikoji, bulaku; ni yingi iyo yikolile na yeniyo. I mihayo yeniyo nalimuwila nghana-nghana git'umo nakamuwilila ni kwandya, giki abo bakiitaga mihayo ili giko, batingila u mu butemi bo ng'wa Mulungu. 22 Aliyo i litwajo lya ng'wa Moyo lili: butogwa, buyegi, mhola, wiyumilija, wiza-ngholo, budiliji, kuzunya, 23 wilanghani, bulyehu; u ku mihayo giti yeniyi shitiho shilagilo. 24 A ba ng'wa Kilisto Yesu bamala kushikoma ha nsalaba i shimile sha mili, pyi nu buhahaalizu nu kwikumva kwago. 25 Huna luulu ulu tuli muli Moyo, nu kushimiza tushimizilagi muli Moyo. 26 Tutadooselagi miduhu, kunu twiyubukila na kwiyitila wilu bise benekili na benekili. 1 Badugu, ulu munhu ose-ose ugwa mu buhubi bulebe, a bing'we abo muli ba nhungwa ja kutongeelwa na Moyo, ngaluchagi mung'winje mo. Kwike ng'wite mu moyo gwa widohya, kunu na a bing'we mulilanghana mutizingila mu kugeng'wa. 2 Ng'wibuukija miligo bing'we benekili na benekili, mushishikilije i shilagilo sha ng'wa Kilisto. 3 Nguno ulu munhu akwiyiganikilaga wei ng'wenekili giki ali shikolo sha solobo aliyo gashi ati chene, u ng'wenuyo akwilembaga wei ng'wenekili. 4 Buli munhu ni ilolage kufuma mu milimo yakwe wei ng'wenekili, huna ikumilije mu nzila ya milimo yakwe wei duhu; yaya u kwikumilija kulwa milimo ya bangi. 5 Nguno buli ng'wene akwibuukija ifulushi lyakwe wei ng'wenekili! 6 U nangwa uyo akulangagwa mhayo, ni asangilage nu nangi wakwe pyi i shikolo i shawiza. 7 Bing'we, mutilembage; u Mulungu ati wa kugimva nyachilu, nguno buli munhu akugesa git'umo akubibilaga. 8 Uyo akubibaga sha kuyeja mili gokwe, akugesa bukenaaguku u mu mili gokwe gwenuyo. Uyo akubibaga mu kutongeelwa na Moyo, akugesa bupanga bo welelo na welelo kufuma kuli Moyo. 9 Yaya u kwinogolelwa u kwita i yawiza, nguno ulu tutagwile ngholo, tukugesa ng'wikanza lyayo. 10 Huna luulu tubiitila yawiza pye a banhu ulu tuli nago u ng'wanya, i no-no-no a bazunya bichiswi. 11 Natogilwe mubone umo nang'wandikila nene ng'wenekili na nuguta nhaale-nhaale. 12 Pye abo batogilwe kubonekana mu mihayo ya mili h'abo bakumuhadikijaga kusaalwa, nguno batatogilwe u kuluhiwa kulwa nsalaba go ng'wa Kilisto. 13 Aliyo nahene, nuulu abo basaalilwe batashidimile i shilagilo; kwike batogilwe musaalwe a bing'we, giki babonele ho mhayo gwa kwikumiligija u mu mili gwing'we. 14 Aliyo u nene nati na sha kwikumiligija, ulu iti nsalaba go ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto; nguno u kuli nene i mihayo ya mu si ichile kulwa nsalaba. Nu nene u ku ya mu si nachile kulwa nsalaba gwenuyo. 15 Nguno u mhayo gwa kusaalwa nuulu kuleka kusaalwa guti na solobo yose-yose, u mhayo u ntaale guli kubiza shiseeng'wa shipya. 16 Mhola na shigongo shibize hamo nabo a Baisilaeli ba ng'wa Mulungu, abo bakutongeelagwa na mhayo gwenuyu u mu kashimizile kabo. 17 Nalimalija mu kuhaya giki, atizilonga munhu ungi wa kunikoya hangi, nguno u mu mili gone u nene, nali na malanda kulwa nguno ya ng'wa Yesu. 18 Shigongo sha ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto shibize hamo ning'we badugu: Alichene. 1 Nene Paulo ntung'wa wa ng'wa Kilisto Yesu, kulwa butogwa bo ng'wa Mulungu. Ku beela [ba Efeso], abo banzunije Kilisto Yesu. 2 Shigongo na mhola shibize hamo ning'we kufuma kuli Mulungu Siswe, na kuli Seeba wise Yesu Kilisto. 3 Akumilijiwe u Mulungu, u Ise wa ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto; uyo muli Kilisto atwilukilile mbango jose ja shiimoyo, kulwa kikalile ka ng'wigulu. 4 Nguno u muli ng'wenuyo, u Mulungu atusolile kufuma kale kulwa butogwa bokwe; kufuma aho si itaali kuseeng'wa: atusolile giki tubize banhu beela, na bati na shilingo ku butongi bokwe. 5 Kufuma kale u Mulungu ahelile giki, tubize baana bakwe mu nzila ya ng'wa Yesu Kilisto, kulenganila nu wiza bo kasolele kakwe. 6 U gwenuyo aguhelile kulwa kukumilijiwa kw'ikujo lya shigongo shakwe, isho shikang'winha kutugaliila no-no-no giko u muli we u Ntogwa. 7 U muli wei u ng'wenuyo, tuli na bukomoolwa kulwa mininga gakwe; hu bulekejiwa bo shibi shise, git'umo buli busabi bo shigongo shakwe, 8 isho akatwilukila: shigongo shitaale no, shikilile witegeleja na kiganikile kose! 9 Ni mbisila ya kahelele kakwe utumanikija, kulenganila nu mumo buli u wiza bokwe, ubo awiganikile u muli Ng'wenuyo. 10 U kulenganila na a kalongeje kakwe ahelile giki, ulu lyushikana i likanza, pyi i shikolo akushituula ha silili ya ng'wa Kilisto; pye shibize muli we: isho shili ng'wigulu ni shisho shili mu si. 11 Hama niyo u muli wei tusolilwe kufuma kale, kulenganila na kahelele kakwe wei ng'wenekili, uyo akatongeelagwa na kalamulile ka maganiko gakwe. 12 A bise abo tuli batongi kung'wisagilwa u Kilisto, tusolilwe giki tubize ho kulw'ikujo na kukumilijiwa kwakwe. 13 Nu ku bing'we ili giko u muli we, aho ng'wagwigwa u mhayo gwa nghana, i Nghulu Jawiza ja bupiji wing'we ijo mukajanukula huna ng'unzunya, mukamenghwa na Moyo Ng'wela wa kwisagijiwa. 14 Hu ng'wene uyo ali lumengho lwa wingiji wise kushisha bushikiile u bukomoolwa wa banhu bakwe kulwa kukumilijiwa kw'ikujo lyakwe. 15 Huna luulu, iki nane naajiigwile i mhola jing'we umo munsanigije u Seeba Yesu, nu butogwa wing'we u ku banhu bose, 16 nakulumbaga gwa kulwa nguno ying'we. Niyo u mu kulomba kwane nataali gete u kung'wiba. 17 Nakunombaga u Seeba w'ikujo, u Mulungu wa ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto, ang'winhe moyo gwa witegeleja, na amukundulile, mundeebe gete umo ali. 18 Na a miso ga mu ngholo jing'we gatiimilwe, muwitegeleje umo buli u wisagija bo kitanile kakwe, nu mumo buli u busabi w'ikujo lya wingiji bokwe u ku beela. 19 Mubumane nu mumo buli u butaale wa budula bokwe u ku bise abo tuli bazunya, ubo bukutumamaga kulenganila na katumamile ka nguzu jakwe, 20 ijo akajitumamila ha kunjuucha Kilisto kufuma mu bafu, ung'wigasha ng'wigulu ku nkono gwakwe gwa bulyo, 21 kwigulya no-no-no kukila mabusugi gose, na mabutaale, na mabudula, na mabutongeeji; na buli lina lyose-lyose ilo likahayiagwa, iti ng'wikanza ili duhu, aliyo ni lilo liliza. 22 Huna u Mulungu ushituula pyi i shose ha silili ya mhambala jakwe, hanuma u ng'wene ung'wita kubiza Ntwe gwa shose kulwa kanisa, 23 iyo ili mili gokwe, hu bushikanu bokwe uyo ali nshikanya wa yose mu shose. 1 Kwike a bing'we ng'wali muchile i kwandya, kulwa bukenaaguji na shibi shing'we; 2 mihayo iyo ng'washimizaga muyo a makanza gene, aho ng'walondeelaga nhungwa ja mu si, na ng'watongeelagwa nu nsugi wa mabudula ga myoyo misoso, uyo ali Moyo nsoso ng'wenekili, na akutumamaga ni haha u mu baana ba bushitiigwa! 3 Pye na a bise i kwandya twali mu lukwa lumo nabo, twashimizilaga mu mihayo ya kwikumva kwa mili gwise, na hangi iyo twabeejaga yali ya kuyeja mili na maganiko gise duhu; u mu nhungwa jise twali baana b'ipelanya git'umo bali a bangi. 4 Aliyo u Mulungu iki nsabi wa shigongo, hangi atutogilwe na butogwa butaale, 5 nuulu aho twali tuchile kulwa bujimiiji wise, akatwita kubiza tuli bapanga hamo na Kilisto, (mupijiwe kulwa shigongo). 6 Utujuucha hamo nanghwe u Kilisto Yesu, huna utwigasha hamo nanghwe mu mapandi ga ng'wigulu, 7 giki u ng'wikanza ilo liliza atoolekeje umo buli u busabi bo shigongo shakwe ubo buti na sha kugelanijiwa, kulwa wiza ubo ali nabo ku bise u muli Kilisto Yesu. 8 Nguno mupijiwe kulwa shigongo, kulwa kuzunya; u mhayo gwenuyu gutafumile mu bing'we benekili, lil'inongho lya ng'wa Mulungu. 9 Hama niyo gutafunyiwe kulwa nguno ya shitwa, nose atizilonga nuulu umo wa kwikumilija. 10 Nguno tuli shiseeng'wa sha ng'wa Mulungu, tubeejiwe muli Kilisto Yesu kulwa shitwa shawiza, isho ashilonja-longije kufuma kale giki tushimizile musho. 11 Huna luulu, a bing'we banhu ba mahanga u mu shibyalilwe, abo mukahayiagwa giki mutasaalilwe, na a babo basaalilwe busaalwa bo mu mili, bo kwitwa na makono; 12 izukagwi giki i kwandya ng'wali muti na Kilisto, ng'wali babisa u kwihanga lya Baisilaeli, hangi ng'wali mutamanikile u mu malagane ga wisagijiwa, ng'wali muti na sha kwisagilwa, hama ng'wali muti na Mulungu u mu si! 13 Aliyo i haha u muli Kilisto Yesu, a bing'we abo ng'wali kule i kwandya, ng'wegelejiwe kulwa mininga ga ng'wa Kilisto. 14 Nguno u wei h'uyo ali mhola yise, hu ng'wene uyo wabiita a babili kubiza umo Makulu gaho: Ihanga lya Bayudaya na a banhu ba mahanga a gangi kusangijiwa mu kuzunya kumo.'. I lisenge lya wanishi ilo lyali litulekanije ulikambagula mu mili gwakwe. 15 A malange ga mu shilagilo uginja, pyi ni mbika ja kahelele ijo jali jituulilwe ho; ubeeja munhu umo mpya muli we ng'wenekili, a ha ng'wanya gwabo abo baali bati na busangi; ubiza watuula mhola. 16 Ububulaga u wanishi kulwa kutusangija kuli Mulungu pye a bose mu mili gumo, mu nzila ya nsalaba! 17 Wiza akulomeelaga mhola u ku bing'we abo ng'wali kule, nu kubo abo baali hihi nu kwene mhola. 18 Nguno u muli we, pye a bose tudugije kushika u kuli Siswe mu nzila ya ng'wa Moyo umo. 19 Ali luulu, muti babisa na bashimizi, aliyo muli bazengi hamo nabo a beela. Muli banhu ba mu kaya ya ng'wa Mulungu gete. 20 Muzengilwe ha nsingi gwa batung'wa na bahangi, u Kilisto Yesu ng'wenekili ali Iwe lya kwigoloolela i numba. 21 I numba i yose ikubanijiwe chiza muli wei; niyo u muli wei ikongejaga kukula na kubiza hekalu neela muli Seeba. 22 Na a bing'we muzengilwe hamo u muli wei, mubize wikalo bo ng'wa Mulungu mu nzila ya ng'wa Moyo wakwe. 1 Kulwa nguno yeniyi, u nene Paulo nali ntungwa wa ng'wa Kilisto Yesu kulwa nguno ying'we a bing'we banhu ba mahanga. 2 Nalisagilwa ng'wagwigwa u nimo uyo ninhwa kulwa nguno ying'we; u gwa kushoolecha i shigongo sha ng'wa Mulungu. 3 Nguno u nene nakakundulilwa, noolekejiwa mihayo ya mbisila, git'umo nang'wandikilile mu shiguhi. 4 U mu kwisoma i yeniyi, mukububona u witegeleja bone umo nimanilile i mbisila ya ng'wa Kilisto. 5 I yoi yali itamanikile u ku banhu u mu shibyalilwe i sha kale, aliyo i haha yafumbulilwe u ku batung'wa na a bahangi bakwe beela, mu nzila ya ng'wa Moyo. 6 I mbisila yene ili giki, a banhu ba mahanga nabo bali na busangi u mu wingiji, nu mu mili; hama u muli Kilisto Yesu nabo banukuji ba wisagijiwa mu nzila ya Nghulu Jawiza. 7 U nene hu nakiitwa kubiza ntumami wago u nimo gwenuyu, git'umo kali kanonghele ka shigongo sha ng'wa Mulungu, isho nakilukilwa kulenganila na katumamile ka budula bokwe. 8 Na nghana i chene u nene nali ndo wa bado u mu beela pye a bose, aliyo nakinhwa u nimo gwenuyu kulwa shigongo, giki nabalomeele a banhu ba mahanga i mhola ja busabi bo ng'wa Kilisto, ubo bukilile kamanilwe. 9 Na hangi nooleche umo ikutumamilaga i mbisila yeniyo, iyo yali ibisilwe kufuma kale na kale muli Mulungu, uyo ali nseemi wa shose. 10 Guhelilwe giko kulwa giki, u ng'wikanza lya haha, u wingi bo masala ga ng'wa Mulungu bumanike mu nzila ya kanisa, u ku basugi na a batongeeji ba mu mapandi ga ng'wigulu. 11 H'umo kali a kalongeje kakwe ka welelo na welelo, mhayo uyo wagushikiligije muli Kilisto Yesu Seeba wise. 12 U muli we u ng'wenuyo, tuli na kwisandaala kutaale, na tudugije kushika u kuli Mulungu mu bushisha-ngholo kulwa kunzunya. 13 Ali luulu, nalimulomba mutizugwa ngholo iki nakuluhiagwa kulwa nguno ying'we. I yose yeniyo ili kulw'ikujo ling'we. 14 Nose luulu kulwa nguno ya mhayo gwenuyu, nakuntugijaga mazwi u Siswe, 15 uyo shibyalilwe shose shifumile kuli we; i shose isho shili ng'wigulu nu mu si. 16 Nakunombaga giki umo busabi w'ikujo lyakwe buli, amuguzuhye na nguzu ja ng'wa Moyo wakwe u mu bumunhu wing'we u bo mu gati. 17 U Kilisto ikale u mu ngholo jing'we kulwa kuzunya; niyo nakumulombelaga giki mukome miji, ng'wimiile muhandatile mu butogwa. 18 Musangile nabo pye a beela u kuwitegeleja u butogwa bo ng'wa Kilisto; umo buli u bugali-gali wabo, nu bulihu, nu bugunguhu, nu bushimu wabo. 19 Muwitegeleje u butogwa bo ng'wa Kilisto ubo buliganije masala ga banhu; hama mushikanyiwe mu bushikanu bose bo ng'wa Mulungu. 20 Ali luulu, u kuli we uyo adugije kwita buli mhayo mu nzila ya budula bo katumamile kakwe, kukila umo kalombele kise kali, nuulu umo tukiganikilaga; 21 u kuli we u ng'wenuyo libize ho ikujo u mu kanisa nu muli Kilisto Yesu, kushisha shibyalilwe shose sha welelo na welelo: Alichene. 1 Nose luulu naling'wikumbilija u nene uyo nali ntungwa kulwa ng'wa Seeba, mushimize git'umo kali kitanilwe king'we ako ng'witanwa mubize mo. 2 Bizagi bidohya no-no-no na balyehu, na mubize biyumilija; ng'wikondele bing'we ku bing'we mu butogwa. 3 Mukalalwe u kubulanghana u bumo ubo muli nabo kufuma kuli Moyo, budaamiwe mu nguzu ja mhola. 4 Guliho mili gumo, na aliho Moyo umo git'umo nu kwisagijiwa kwa kitanilwe king'we kuli kumo. 5 Aliho Seeba umo, kuzunya kwa mbika imo, bubatiijiwa bumo; 6 na Mulungu umo, uyo ali Siswe pye a bose, hangi ali higulya ya yose, na akatumamaga mu bose, nuwe ali mu bose. 7 Aliyo buli umo wise winhwa shakwinhwa kulenganila na kanonghele ka ng'wa Kilisto. 8 H'i nguno yene u mhayo guhayile giki, "Aho walinha kwigulya udima nding'wa, ugabanhya banhu shakwinha." 9 (I gisi uyo akalinha, nani ulu ati ng'wene uyo akika ku mhandi ja ku silili ya si? 10 Uyo akika ng'wenuyo hu ng'wene uyo akalinha kwigulya kukila pye a mapandi ga ng'wigulu, giki okale mu shose pye hose-hose). 11 Hu ng'wene uyo bangi akabinha kubiza batung'wa, bangi bahangi, bangi balomeeji ba Nghulu Jawiza, bangi badiimi na balangi, 12 kulwa nguno ya kubashikanya a beela, bubize ho budula bo kugwita u nimo, u mili go ng'wa Kilisto guzengwe. 13 Kushisha pye a bose tubize na bumo u mu kuzunya, nu mu kumana u Ng'wana wa ng'wa Mulungu; kushisha tukule tushike mo u ng'wilika lya bushikanu bo ng'wa Kilisto. 14 Twinge u mu bunigini, tooye u kwikala tupelengetiwa na kutwalanijiwa na miyaga ya malange ga buli mbika, nuulu kujananijiwa na banhu mu nyasala-sala na bulemba-lembi wabo. 15 Aliyo tubize ba kwihaya i nghana mu butogwa, hama tukule mu yose u muli Kilisto uyo ali Ntwe. 16 U muli we u ng'wenuyo pyi u mili gudimanyiwe hamo, gukubanijiwa mu nzila ya nge ja buli mbika ijo jiliho. Huna luulu gukukulaga na kwizenga mu butogwa kulwa bugunaani wa buli ibudika, kulenganila na budula bo katumamile kalyo. 17 Huna luulu nalimuhugula mu lina lya ng'wa Seeba giki, yaya a bing'we u kushimiza git'umo banhu ba mahanga bakashimizilaga; mu bubi bo maganiko gabo. 18 A bene a masala gabo gali mu giiti, niyo bakomanyiwe, batimo u mu bupanga bo ng'wa Mulungu kulwa nguno ya butumana wabo na buganghanazu wa ngholo jabo! 19 Bazunije mili ngima kushimizila mu nzila ja minala, na kubeeja milimo misoso ya kwikumva kwa malofu kwa buli mbika; nguno bagunu, i ngholo jabo jitiyigwaga! 20 Aliyo a bing'we mutilangile giko u kufuma u kuli Kilisto, 21 ulu mubize nghana ng'wigwa, nu kwilanga ng'wilanga kufuma kuli wei, git'umo ili i nghana ya ng'wa Yesu. 22 Lekanagi najo i nhungwa jing'we i ja kale, i ja mu bumunhu bo kale, ijo jikongejaga kukenaaguka kulwa nguno ya bulemba-lembi wa kwikumva; 23 Mugaluke mubize bapya u mu nhungwa ja maganiko ging'we, 24 muzwale bumunhu bupya, ubo bubeejiwe git'umo Mulungu atogelilwe; ubo bukabonekanaga mu shitwa sha butungilija na wela bo nghana. 25 Nose luulu lekanagi nabo u bulomolomo, ng'wiwila ya nghana buli munhu na nzenganwa ng'wiye, nguno tuli mili gumo go ng'wa Kilisto. 26 Nuulu mukapelana, ilanghanagi mutiziita shibi; i liimi litizugwa mutaali mupelanile. 27 Yaya u kung'winha ng'wanya u Ng'wanishi. 28 U ng'wibi ni oyage u kwiba, hambu-hambu atumame na makono gakwe milimo misoga, apandike sha kubagunaana abo bali na makoye. 29 Mhayo nsoso gose-gose gooye kufuma u mu milomo ying'we, aliyo u gwawiza guhayagi kulwa kuzenga aho buliho bugehelwa, gubazenge a badegeleki. 30 Yaya u kumpinihaja u Moyo Ng'wela o ng'wa Mulungu, nguno u muli we mumenghilwe kulwa lushiku lo kukomoolwa. 31 Pye u bukalahu nu bupelanu, nu buyombo nu budalahija, niyo pyi u bubi bose na bose buponyagi winge gete u mu bing'we. 32 Ilyehelagi, mubize biza-ngholo na banhu ba kwilekeja, git'umo Mulungu wamala kumulekeja a bing'we muli Kilisto. 1 Kulwa yose yeniyo, bizagi balondeeji ba ng'wa Mulungu, nguno amutogilwe iki muli baana bakwe. 2 Mushimizile mu butogwa git'umo Kilisto atutogelilwe a bise, kushisha wifunya kulwa nguno yise kubiza shakwinha, na shitambo sha ng'waso gwawiza kuli Mulungu. 3 Aliyo u bujingi na busoso bose-bose, nuulu kwikumva; shitizuhayiwa gete u mu bing'we. A bing'we shimizagi git'umo shibigelile beela. 4 Yaya u kugaya ikujo nuulu kwimanilija mihayo ya maneene ga nyachilu-chilu nuulu wimeji, nguno i mihayo yeniyi itagunaanaga; ili hambu-hambu bizagi banhu ba kulumba. 5 Managi giki buli njingi nuulu munhu nsoso mu nhungwa, nuulu ng'wikumvi, (uyo ali namya wa mashikolo), u munhu uyo ali giko ati na wingiji u mu butemi bo ng'wa Kilisto na Mulungu. 6 Yaya u kunzunilija munhu nuulu umo amulemba-lembe mu nzila ya mihayo miduhu, nguno u bupelanu bo ng'wa Mulungu bukabikiilaga a bashitiigwa kulwa mihayo giti yeniyi. 7 Huna luulu, yaya u kubiza na busangi nabo. 8 Nguno i kwandya ng'wali giiti, aliyo i haha muli isana u muli Seeba; hu kuhaya shimizagi giti baana ba ng'wisana. 9 (Iki i litwajo lya ng'wisana lili mu wiza bose na butungilija na nghana). 10 Ng'uyitegeleja iyo ayiyegelile u Seeba. 11 Yaya u kwisangija mu milimo ya mu giiti iyo iti na matwajo, ili hambu-hambu kwihama. 12 Nguno i mihayo iyo bakiitaga mu mbisila ili ya minala nuulu kwihaya. 13 Aliyo pye i mihayo iyo ikahugulagwa ng'wisana, ikafunijiagwa ha ng'wape. 14 Buli gwene uyo gukitendaga ha ng'wape gukabizaga isana, h'i chene u mhayo guhayile giki, "Mishaga bebe uyo uli mu tulo; buukaga winge u mu bafu, u Kilisto akukutiimila." 15 Huna luulu deebelagi chiza u mu shimizile ying'we, yaya u kubiza giti muti na masala, aliyo bizagi banhu ba masala. 16 Ng'ulitumamila chiza i likanza, nguno i shiku jeniji jabubi. 17 Nose kulwa nguno yeniyi yaya u kubiza bahunga-hunga, aliyo shiigelile ng'wimane i mihayo iyo ayitogilwe u Seeba. 18 Na hangi yaya u kwikala ng'ukolwa walwa, nguno u mu mhayo gwenuyo bulimo busoso; aliyo okajiagwi na Moyo. 19 Hama ng'wihoyisha mu nzila ya mimbo ga kugongoola, na kimbile ka kutongeelwa na Moyo. A kimbile king'we kabize ka kunkumilija Seeba u mu ngholo jing'we. 20 Ng'unumba gwa-gwa-gwa u Mulungu Siswe kulwa buli mhayo, mu lina lya ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto. 21 Ng'wilyehela bing'we na bing'we mu logohano lwa ng'wa Kilisto. 22 A bakima ng'widohya u ku bagoshi bing'we giti kuli Seeba. 23 Nguno u ngosha ali ntwe gwa nke wakwe, git'umo Kilisto ali Ntwe gwa kanisa, uyo guli mili gwakwe; hama hu ng'wene u Mpija wayo. 24 Huna luulu a bakima ni babalyehelage a bagoshi babo git'umo kanisa ikiitilaga kuli Kilisto. 25 A bing'we ning'we bagosha, batogagwi a bake bing'we, git'umo Kilisto ayitogelilwe i kanisa mu butogwa bo kwifunya wei ng'wenekili kulwa nguno yayo. 26 Akiita giko kulwa kwiyeeja, ibize neela yejiwe na minzi mu nzila ya mhayo, 27 ipandikile kanisa y'ikujo, iyo iti na kabbado nuulu buka, nuulu mhayo gungi gwa mbika yeniyo, aliyo ibize neela iti na shilingo. 28 H'umo shibigelile na a bagosha kubatogwa a bake babo, giti mibili yabo benekili. Uyo antogilwe nke wakwe, itogilwe wei ng'wenekili. 29 Atiho uyo agukolilwe mili gokwe we ng'wenekili, aliyo buli ng'wene akagulishaga na kugugaliila chiza, git'umo nu Kilisto akayitilaga i kanisa, 30 nguno tuli mabudika ga mili gokwe. 31 Kulwa nguno yeniyi u ngosha akuneka ise na nina, adimane na nke wakwe, u mu bubili wabo bakubiza mili gumo. 32 U gwenuyu guli mhayo gwa mbisila nhaale, aliyo u nene nalihaya mihayo ya ng'wa Kilisto na kanisa. 33 Kwike h'umo ili nu ku bing'we, buli ng'wene antogwe u nke wakwe, nu nkima abize na logohano u kuli ngoshi wakwe. 1 A bing'we baana ng'widohya kulwa ng'wa Seeba u ku babyaji bing'we, nguno u mhayo gwenuyu gutungiligije. 2 I shilagilo sha kwandya isho shili na wisagijiwa shihayile giki, "Nkujage so na noko, 3 h'ikukubeelela i mihayo; hama ukubiza na bulamu bulihu u mu si." 4 Na a bing'we basaabo yaya u kubasaayicha a baana bing'we, aliyo ng'ubatongeela mu kalangile na kahugulile ka ng'wa Seeba. 5 Ning'we basese ng'widohya u ku basing'we-bugonzo mu mili; bizagi n'ikujo na logohano, nu mu ngholo jing'we mubize na kwifunya giti kuli Kilisto. 6 Yaya u kutumama chiza ulu balimubona duhu, giti muli na nghumbu ja kuyeja banhu. Aliyo itagi i milimo giti muli basese ba ng'wa Kilisto, ng'wiyita na ngholo imo iyo yinyegije Mulungu. 7 Tumamagi na moyo gwape giti mulintumamila Seeba, iti giti mukubatumamilaga banhu. 8 Nguno mumanile giki buli ng'wene akwanukula mheela kufuma kuli Seeba, kulwa milimo yawiza iyo akwitaga; abize nsese nuulu ali mu wiyabi. 9 Na a bing'we basaabo-bugonzo biitilagi giko a basese bing'we, yaya u kubadukagula. Managi giki u Seeba wabo uyo ali ng'wigulu, uyo na a bing'we ali wing'we, atiitilaga banhu mhayo mu busolanhya. 10 Huna luulu, u gwa kumalija guli giki, handatilagi u muli Seeba nu mu nguzu ja budula bokwe. 11 Zwalilagi pyi i shilanga sha ng'wa Mulungu, hu mukudula kwilwisha nayo i nyasala-sala ya Ng'wanishi. 12 Nguno u wilwisha wise buti bo kwilwisha na banhu ba mili, nuulu shikolo sha kubonekana. Tuli na wilwisha na mabusugi, hamo na mabudula mataale. Tukulwaga na basugi ba mu si i ya giiti iyi, mabita ga myoyo misoso ya mu mapandi ga ng'wigulu! 13 Huna luulu, shizwalilagi pyi i shilanga sha ng'wa Mulungu, mubize na budula bo kwimiila higiyi u mu lushiku lwabubi; hama ulu ng'wamalamaja u kwiyita pyi i yose, handatilagi. 14 Na nghana imiilagi higiyi, i nghana ng'wiyitunge giti nshipi mu mikimbili ying'we. Nu butungilija mubuzwalile; u wene hu bukumulanghana giti shizwalo sha chuma ku shikuba. 15 Niyo mubize mumaliilile, i mhola ya Nghulu Jawiza ng'wizwale giti shilatu ku mhambala jing'we. 16 Mu buli mhayo gose na gose bizagi na kuzunya, mukudime giti lumuda, hu mukudula u kugajimya pye a masonga ga moto a ga Ng'wanishi! 17 Hama budimagi u bupiji, nguno i lyenilo lil'ihima ling'we; nu mhayo go ng'wa Mulungu, uyo guli lushu lo ng'wa Moyo Ng'wela. 18 Lombagi bul'ikanza mu nguzu ja ng'wa Moyo, mu kalombele kose na kwikumbilija kwa buli mbika. Niyo bizagi miso u ku mhayo gwenuyo, mukomeele u kubalombela pye a beela. 19 Nu nene ng'unilombela ninhwe mhayo, nongeje kugutumamila u nomo gwane mu bugimu, nikumuche i mbisila ya Nghulu Jawiza. 20 Nguno u nene i haha nali ntumami ntungwa kulwa nimo gwenuyo. Nilombelagi nabize na budula bo kulomeela mu bugimu git'umo shinigeleelilwe kwita. 21 U ndugu Tikiko ng'wene ntumami ng'wishigwa wa ng'wa Seeba, h'uyo akumumanikija pyi i mihayo yane, ning'we mumane umo nakujilaga. 22 Nalintuma kulwa nguno ya mhayo gwenuyo, giki amumanikije i mihayo yise; ning'we mulungujiwe u mu ngholo jing'we. 23 Mhola na butogwa na kusanya shibize hamo ning'we badugu, kufuma kuli Mulungu Siswe na Seeba Yesu Kilisto. 24 Shigongo shibize hamo na bose abo bantogilwe Seeba wise Yesu Kilisto, mu butogwa buti bo kukenaaguka. 1 Nene Paulo na Timoteo, basese ba ng'wa Kilisto Yesu: Ku beela bose abo bali muli Kilisto Yesu, abo bazengile Filipi; hamo na a baasikofu 2 Shigongo na mhola shibize hamo ning'we kufuma kuli Mulungu Siswe, na kuli Seeba wise Yesu Kilisto. 3 Nakunumbaga u Mulungu wane bul'ikanza ulu nang'wizukwa a bing'we; 4 niyo buli gwa ulu nalilomba nakumulombelaga na buyegi, 5 nguno ya busangi wing'we, u mu nimo gwa kujilomeela i Nghulu Jawiza, kufuma ha wandijo kushisha ni haha. 6 Namanile hape giki uyo wandya nimo gwawiza u mu bing'we akongeja kugwita kushisha ku bukalikijo, u mu lushiku lo ng'wa Kilisto Yesu. 7 U nene inigeleelilwe kung'wiganikila giko pye a bing'we u mu mhayo gwenuyu, nguno muli ha moyo gwane gete; iki pye a bose mukusangilaga hamo nane u mu butungwa bone nu mu kujilwilila i Nghulu Jawiza, pyi nu mu kwiyoolecha i nghana yajo. 8 Niyo i haha naamukumbulile no kulwa butogwa bo ng'wa Kilisto Yesu; u Mulungu nkaaniji wane u mu mhayo gwenuyu. 9 Hama nakulombaga giki u butogwa wing'we bongeje no-no-no u kukwila, mushike mu bushikanu wa bumani na witegeleja bose. 10 Mubize na budula bo kwikomanya i mihayo, banhu batungilija abo batiko kudalahwa u mu lushiku lwa ng'wa Kilisto. 11 Niyo u muli Kilisto mubize na matwajo mingi ga butungilija kulw'ikujo lya ng'wa Mulungu, na kulwa kukumilijiwa kwakwe. 12 Badugu bane, natogilwe mumane giki i mihayo iyo yanilongelile yeniyi, yabizile ya kujitwala ku butongi i Nghulu Jawiza. 13 Nose u butungwa bone bomanikile u ng'wikulu, pyi nu ku bangi, giki natungilwe kulwa nguno ya ng'wa Kilisto. 14 Niyo u butungwa bone wenubu boguzuhije banhu bingi u muli Seeba, na luulu bandije kugulomeela na bugimu u mhayo. 15 Ahene baliho bangi bakunkumuchaga u Kilisto kulwa nguno ya wilu na wilwisha, aliyo bangi mu moyo gwape. 16 A benaba bakulomeelaga mu butogwa, iki bamanile giki natuulilwe ho kulwa nguno ya kujilwilila i Nghulu Jawiza. 17 Aliyo a bangi abo, a bene bakunkumuchaga u Kilisto kulwa nguno ya wilwisha, iti mu butungilija, bali na maganiko ga kunongegeja makoye u mu butungwa bone. 18 Kwike nahene guliho mhayo ki ho? Ulu alikumuchiwa Kilisto u nene natulonja, ni ibizage mu wibeeleja nuulu mu nghana. U Kilisto ng'wene ni alomeelagwe duhu; u mu mhayo gwenuyu nali na buyegi u mu moyo gwane, hangi nakongeja no u kuyega. 19 Namanile hape giki u mhayo gwenuyu gukugaluka gubize gwa kunipija; u Moyo wa ng'wa Yesu Kilisto akunigunaana, nguno na a bing'we mukunilombelaga. 20 U nene i nghumbu jane i nhaale, nu kwisagilwa kwane kuli giki, shitizilonga shose-shose sha kunenheleja kugwa mu magooke. Aliyo u Kilisto akumilijiwe u mu mili gwane mu bushisha-ngholo bose: ibize mu bupanga, nuulu mu kucha. 21 Nguno u kuli nene u kubiza mpanga ng'wene Kilisto, hama u kucha ili solobo. 22 Huna luulu ulu giki u kwikala mu mili gakwigela matwajo, numho natugumanaga u gwa kusola. 23 Ilinishiteleja bubili wayo, nguno nali na nghumbu ja kwinga naje nakikale na Seeba, u gwene guli gwawiza no kutinda. 24 Aliyo hangi u gwa kwikala u mu mili, guli ntaale no kulwa nguno ying'we. 25 Nose iki nazunije giki h'umo ili, nalimana nakubiza mpanga, nikale hamo ning'we pye a bose, giki ng'ongeje kusunanghila kuja ku butongi, mubize na buyegi u mu kuzunya kwing'we. 26 U mu kubiza hamo ning'we u nene, mukupandika nguno ya kongeja kwikumilija u muli Kilisto Yesu. 27 Kwike duhu shimizagi git'umo jilangilile Nghulu Jawiza ja ng'wa Kilisto. Ibize giki ulu nushika ko, namusange mukwitaga giko. Nuulu nulemeelwa u kushika ko, nahene najiigwe i mhola jing'we, giki ng'wimiilile na moyo gumo; mukwigunaanaga na ngholo imo u mu wilwisha ubo muli nabo kulwa kujizunya i Nghulu Jawiza. 28 Niyo muti na shose-shose sha kogoha kufuma ku bilwisha bing'we. U gwenuyu guliboolekeja hape a bene giki bali mu kuyagala, aliyo a bing'we muli mu bupiji, niyo wa kufuma kuli Mulungu. 29 Nguno u mhayo gwenuyu mutinhilwe giki mugelele kunsanya duhu u Kilisto, aliyo nu kuluhiwa kulwa nguno yakwe. 30 H'umo ng'wanibonelaga u nene u mu wilwisha ubo naali nabo, ubo ni haha mukwigwaga giki nataali nabo. 1 Huna luulu ulu buliho buganikiji bose-bose muli Kilisto, nuulu butogwa bose-bose ubo bushikile kulunguja, nuulu busangi bose-bose muli Moyo, nuulu kwisaatwa na kwikulilwa; 2 bushikilijagi u buyegi bone. Bizagi na widomanija u mu maganiko, hama mubize na butogwa bo mbika imo; niyo hangi mubize na ngholo imo na long'we imo. 3 Yaya u kwita mhayo mu kukooba ikujo nuulu mu wikumilija, aliyo mubize bidohya, buli ng'wene ibone giki ali ha silili ya biye. 4 Hama yaya kuyudilila buli munhu yakwe duhu, ng'udilila ni ya bangi. 5 Ning'we bizagi nalyo i liganiko ilo wali nalyo u Kilisto Yesu; 6 uyo nuulu iki ali Mulungu waho na kale, aliyo u mhayo gwa kulenganila na Mulungu atagubonile giki guli gwa kumiilwa. 7 Akizuula wei ng'wenekili i likujo lyenilo, usola kubiza nsese, ubiza mu suso ya banhu. Ubonekana ali munhu. 8 Ubiza ng'widohya no, hangi ng'wigwi; kushisha uzunya kucha lufu lo ha nsalaba. 9 H'i nguno yene u Mulungu akangunguhya higulya no-no-no, ung'winha lina ilo likilile mina gose; 10 giki i shiseeng'wa shose na shose, isho shili ng'wigulu ni sha ha si, ni sha mu gati ya si, shilitugije mazwi i lina lya ng'wa Yesu. 11 Na buli lulimi luhabule hape giki u Yesu Kilisto ali Seeba, kulw'ikujo lya ng'wa Mulungu Siswe. 12 Nose hu kuhaya giki badugu bane batogwa, ongejagi u kubiza bigwi, git'umo mukwitilaga na kale, iti kugonga nabize naliho duhu u nene, aliyo i no-no-no i haha aho natiho; bulwililagi bing'we benekili u bupiji wing'we, mu logohano na kudetema. 13 Nguno u Mulungu akutumamaga u mu bing'we, hu ng'wene uyo akung'winhaga bukalalwa, hamo na budula bo kwita iyo yinyegije. 14 Huna luulu ng'ubeeja pyi i yose mu butuduguma nuulu halali. 15 Mubize muti na shilingo nuulu bubi, baana ba ng'wa Mulungu abo bati na shisembo, nuulu u ng'wikanza ilo mukwikalaga hamo na shibyalilwe shikenaagukile na shilyungumile; isho mukung'weka-ng'wekaga musho giti kung'weka kwa sonda mu si. 16 Hangi niyo guhandatilagi u mhayo gwa bupanga, nalapandike sha kuyegela a ha lushiku lo ng'wa Kilisto, giki gashinaga natanogile kutagamba dalali. 17 Aliyo i haha nuulu bukitwa u bupanga bone giti shitambo na shitumamilo kulwa nguno ya kuzunya kwing'we, nali na buyegi; hangi naliyega hamo ning'we pye a bose. 18 Na a bing'we shing'wigeleelilwe kuyega, na nghana yegagi hamo nane. 19 Ali luulu, nali na kwisagilwa muli Seeba Yesu giki, nakuntuma Timoteo ize wangu u ku bing'we, nane nimane i mihayo ying'we, nayege. 20 Nguno nati na munhu ungi wa kulenganila nanghwe, uyo adugije kwidilila mu welwa-ngholo i mihayo ying'we. 21 Pye a bangi bakwikoobelaga yabo duhu, iti ya ng'wa Kilisto Yesu. 22 Aliyo u wei muumanile i nhungwa jakwe, ni giki u nene nu wei twali hamo u mu kugutumama u nimo gwa Nghulu Jawiza, giti munhu na ng'witunja wakwe. 23 Huna luulu, nali na nghumbu ja kuntuma wangu ulu nalamane umo ilijila i mihayo yane. 24 Aliyo nali na kusanya muli Seeba giki, nu nene natudila u kwiza ko. 25 Kwike i haha ilinigeleelwa nantume atonge u kwiza koi u ndugu wane u Epafuladito, u ntumami na nshilikale ng'wichane; uyo ali ntung'wa wing'we kulwa kunigunaana. 26 Niyo wamukumbulile no pye a bose, hama akukoyaga u mu maganiko iki ng'wali ng'wigwile giki wali wasaatile. 27 Na nghana wali wasaatile no, niyo lya mandetendete hihi na kucha, kwike u Mulungu akankulilwa, hangi niyo iti wei duhu, aliyo nu nene ng'wenekili, giki natizupinihala nakakilanija. 28 Huna luulu, i haha nalintuma hangi u ku bing'we, mu kwisagilwa kutaale giki mukuyega ulu mulamone, nane bunigehele u bupina. 29 Hu kuhaya ng'wanukulagi muli Seeba na buyegi bose; niyo a banhu ba mbika ili giko ng'ubakuja. 30 Nguno wali wendil'ucha kulwa nimo go ng'wa Kilisto, akaweega u bupanga bokwe giki ayishikilije iyo mukalebya ho a bing'we u mu kunigunaana. 1 U gwa kumalija badugu bane guli giki, yegelagi muli Seeba; u nene natiko u kunoga u kwikala nishokeela kung'wandikila mihayo h'i yeniyo duhu, nguno ikumulanghana. 2 Bakangukagi a banhu a bahunga, a ba nhungwa giti ja mva, abo basendamilile mhayo gwa kusaalwa. 3 Nguno a bise h'abo tusaalilwe, a bise abo tukalamyaga mu kutongeelwa na Moyo wa ng'wa Mulungu, na tukayegelaga muli Kilisto Yesu; abo tutasendamilile mili. 4 Iki ulu mhayo gwa kusendamila mili duhu, nuulu u nene nagudugije; ulu aliho munhu asendamilile mihayo ya mili, u nene nali ku butongi u mu yeniyo. 5 Nakasaalwa nataali ng'weleele wa shiku inaane, nali w'ihanga lya Bayudaya gete, wa luganda lo ng'wa Benjamini. Nghebulania wa Bahebulania, u mu kashimizile ka mu shilagilo naali Nfalisayo. 6 U mu bujangiizu naali nuhya wa kanisa, hama u mu butungilija ubo bufumile mu shilagilo, naali nati na shilingo! 7 Aliyo i mihayo iyo yaninhaga solobo, i haha nakwibalaga kubiza ya bujimiija kulwa ng'wa Kilisto. 8 Hangi niyo na kutinda ho a henaho, nguno pyi i mihayo nakwibalaga kubiza ya dalali kulwa wiza butaale wa kumana Kilisto Yesu Seeba wane, uyo kulwa nguno yakwe naajimiija pyi i shikolo. Niyo nakushibalaga kubiza giti maashi, giki nampandike u Kilisto, 9 na nabonekane nali muli we, iti kulwa butungilija bone bo mu shilagilo; aliyo kulwa kunzunya Kilisto, kulwa butungilija bo ng'wa Mulungu ubo bufumile mu kuzunya. 10 Natogilwe naamane wei ng'wenekili, pyi nu budula bo kujuuka kwakwe, nu busangi wa kuluhiwa hamo nanghwe. Nu nene nabize git'umo ali u wei u mu kucha kwakwe; 11 giki ulu yudulikana, nane nalawanukule u bujuuko bo bafu. 12 H'iti kuhaya giki u nene naamalile kuheeba, nuulu giki naashikile a ha ngelelo ya bushikanu, aliyo nataali nakuzegejaga, nane nagudime uyo Kilisto Yesu anidimile kulwa nguno yago. 13 Badugu bane, u nene ng'wenekili natibalaga giki namala kudima, aliyo guliho gumo duhu uyo nakugwitaga, kwiba i ya ku numa, na kunanamiila ya ku butongi. 14 U bulingisiji bone buli giki nashipandike i shakwinhwa sha kwigulya, git'umo kali kitanile ka ng'wa Mulungu muli Kilisto Yesu. 15 Huna luulu pye abo tuli bashikanu tubizagi nago u mhayo gwenuyu; hama nuulu mukabiza muli n'iganiko lingi, u Mulungu akumukundulila ni lyenilo nalyo. 16 Kwike i haha tushimizilagi u mu mhayo uyo twamalile kugupandika. 17 Bing'we badugu, bizagi balondeeji bane; ng'ubitegeleja abo bakushimizaga git'umo buli bulolelo ubo tukamulekela. 18 Nguno nakumuwilaga gwa-gwa-gwa; hangi ni haha nalimuwila, niyo mu kulila, giki baliho bangi u mu shimizile yabo bali banishi ba nsalaba go ng'wa Kilisto. 19 A banhu benabo i nghalilo yabo ili kuyagala, i nda jabo hu mulungu wabo, i mihayo iyo yigelile kubadimya minala h'iyo bakikumilijaga, a maganiko gabo galolile ku shikolo sha mu si. 20 Aliyo a bise u bujigajiga wise buli ng'wigulu, hama niyo u kufuma ko u kwenuko, tunindiilile mpija Seeba Yesu Kilisto; 21 uyo akugugalucha u mili gwise uyo guti n'ikujo gubize git'umo guli gwakwe u gw'ikujo, kulenganila na budula bokwe ubo akatumamilaga kushituula ha silili yakwe pyi i shikolo. 1 Huna luulu badugu bane abo namusaatilwe, abo muli buyegi bone na ngikili yane, handatilagi batogwa u muli Seeba. 2 Naling'wikumbilija u Eudia nu Sintike babize na busangi u muli Seeba. 3 Alichene, nu bebe ntumami ng'wichane ntungilija nalikwikumbilija ubagunaane a bashike benabo, nguno nabo bali hamo nane u mu nimo gwa kujilwilila i Nghulu Jawiza; pyi nu Kelementi, na a batumami bichane a bangi, abo mina gabo gali mu shitabo sha bupanga. 4 Yegelagi muli Seeba gwa-gwa-gwa; nalihaya hangi giki yegagi. 5 U wiyumilija wing'we bumanike ku banhu bose, u Seeba ali hihi. 6 Yaya u kwikala mukwiganilijaga mu mhayo gose-gose, aliyo iyo mukwikoobaga manyagi u Mulungu mu kulomba kose na kwikumbilija, hamo na kulumba. 7 Huna i mhola ya ng'wa Mulungu iyo ikilile witegeleja bose ikujilanghana i ngholo jing'we na a maganiko ging'we muli Kilisto Yesu. 8 Badugu, u gwa kumalija guli giki, yose-yose iyo ili ya nghana, yose-yose iyo yigeleelilwe logohano, yose-yose iyo itungiligije, yose-yose iyo yigeleelilwe kulwa wela, yose-yose iyo idugije kukumilijiwa, yose-yose iyo idugije kwanukulwa; ulu buliho wiza bose-bose, ulu liliho ikujo lyose-lyose, yideedenghanyagi i mihayo yeniyo. 9 Ng'wita iyo mukilanga na kwiyanukula, iyo mukayigwa na kwibona kufuma kuli nene; nanghwe u Mulungu wa mhola akubiza hamo ning'we. 10 I haha nali na buyegi no u muli Seeba, nguno ng'wagubuukiligije hangi u mhayo gwing'we u gwa kuniganika, mhayo uyo muli nago kwingiila kale; kwike duhu ng'wali mutaali u kupandika u ng'wanya. 11 Natuhayaga giko iki nali mu makoye; nguno u nene naagubitila u gwa kubiza mu mbika jose na jose ja kikalile. 12 Nabumanile u bubi wa bugayiwa nu wiza wa busabi, buli mhayo naagubitila, pyi i yose nimanile; nalumanile u lwiguto, nu lutuubo nalwitegelegije. Nagumanile u gwa kukwililwa, nu gwa kugehelwa nagumanile. 13 Nadugije kwiyita pyi i yose muli we uyo akaniguzuhyaga. 14 Kwike ahene ng'wabeegije no u kusangila hamo nane u mu buluhi bone. 15 A bing'we Bafilipi mumanile giki kufuma a ha wandijo wa nimo gwa Nghulu Jawiza, aho ninga Makedonia yali itiho kanisa yingi iyo yasangilaga hamo nane u mu mhayo gwa kufunya na kwanukula, ulu iti bing'we bike. 16 Nguno na a haho naali Tesalonike mukanitumila kamo nuulu kabili giko, kulwa kunigunaana. 17 Iti giki nali nchooji wa shakwinhwa, aliyo naligayegela a matwajo ayo galongeja kukwila kulwa kung'wenhela mbango a bing'we. 18 I shose isho nali nasho shinigelile na kutinda ho. Aho nanukula ni shisho akenha Epafuladito kufuma ku bing'we nongeja u kukwija; i shoi shili ng'waso gwa kunungha chiza, shitambo shizunilijiwe sha kunyeja Mulungu. 19 U Mulungu wane akung'winha pyi iyo ing'wigeleelilwe kubiza nayo git'umo buli busabi w'ikujo lyakwe muli Kilisto Yesu. 20 Ikujo libize kuli Mulungu Siswe kushisha welelo na welelo: Alichene! 21 Buli ng'wela ngishagi muli Kilisto Yesu. Balimugisha a badugu abo bali hamo nane. 22 Niyo pye a beela balimugisha, i no-no-no a ba mu kaya ya ng'wa Kaisali. 23 Shigongo sha ng'wa Seeba Yesu Kilisto shibize hamo na myoyo ying'we: Alichene. 1 Nene Paulo ntung'wa wa ng'wa Kilisto Yesu kulwa butogwa bo ng'wa Mulungu, hamo na ndugu Timoteo. 2 Ku badugu beela na batogwa muli Kilisto, abo bali Kolose. Shigongo na mhola shibize hamo ning'we kufuma kuli Mulungu Siswe. 3 Tukunumbaga u Mulungu, u Ise wa ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto, buli gwa ulu tukumulombelaga. 4 Nguno twajiigwile i mhola ja kuzunya kwing'we u muli Kilisto Yesu, nu butogwa ubo muli nabo u ku beela pye a bose. 5 I yose yeniyo muli nayo kulwa wisagijiwa ubo mubikililwe ng'wigulu, na ng'wamalile kuwigwa mu mhayo gwa nghana; i Nghulu Jawiza, 6 ijo jamupandikile, na jikujaga jutwaja matwajo na kongeja kwigalihija hose pyi u mu si, git'umo jikwitilaga nu mu bing'we, kwandija lushiku ulo mukajiigwila, ni shigongo sha ng'wa Mulungu ng'ushimana mu nghana. 7 H'umo akamulangila nu ntogwa Epafula, u ntumami ng'wichiswi muli Kilisto kulwa nguno ying'we. 8 U ng'wenuyo hu ng'wene watoolekegije u butogwa wing'we ubo muli nabo u muli Moyo. 9 H'i nguno yene na a bise tutaali u koya u kumulombela kufuma lushiku ulo tukandija kujiigwa i mhola jing'we. Tukunombaga u Mulungu ang'okaje bumani bushikanu u mu yose iyo ayitogilwe, ng'wimane mu masala gose na witegeleja wa mu moyo. 10 Mudule kushimiza git'umo ing'wigeleelilwe ku butongi bo ng'wa Seeba, munyeje mu yose, mubize na matwajo mu buli nimo gwawiza; hangi mukule u mu kumana u Mulungu. 11 Niyo u Mulungu amuguzuhye mu budula bose, git'umo jili i nguzu j'ikujo lyakwe, mu bushisha-ngholo bose, na wiyumilija, hamo na buyegi. 12 Mubize banhu ba kunumba u Siswe, uyo wang'winhile kwigeleelwa kubiza na ngabo u mu wingiji wa beela abo bali ng'wisana. 13 Nguno hu ng'wene uyo wamala kutukomoola kufuma mu nguzu ja giiti, ututuula mu busugi wa Ng'wana wakwe Ntogwa, 14 uyo muli we tuli na bukomoolwa; hu bulekejiwa wa shibi shise. 15 U ng'wenuyo hu ng'wene uyo ali suso ya ng'wa Mulungu uyo atabonekanaga, Myalwa wa kwandya, uyo ali higulya ya shiseeng'wa shose. 16 Pye i shose shiseemilwe muli we u ng'wenuyo, isho shili ng'wigulu ni shisho shili mu si, isho shikabonagwa ni shisho shitudula kubonwa, gabize masumbi g'ikujo, nuulu mabutaale, nuulu mabusugi, nuulu mabudula; pyi i shose shiseemilwe mu nzila yakwe na kulwa nguno yakwe. 17 Waliho kufuma na a haho i shose shitaali kubiza ho; hangi niyo pyi i shikolo shisangijiwe muli we. 18 U wei ali Ntwe gwa mili, h'i kanisa. Ali wandijo, Myalwa wa kwandya, uyo akajuuka kufuma mu bafu, giki abize ntaale mu shose. 19 Nguno gukanyeja u Mulungu gwa giki, u bushikanu bokwe u bose wikale muli we u Ng'wana. 20 Na giki u muli we, u Mulungu ashisangije kuli wei ng'wenekili pyi i shose: isho shili ng'wigulu, ni shisho shili mu si. Ubeeja mhola mu nzila ya mininga gakwe ayo gakidika ha nsalaba gokwe. 21 A bing'we i kale ng'wali babisa, ng'wali banishi u mu maganiko ging'we kulwa nguno ya shitwa shing'we shabubi! 22 Aliyo i haha ng'wamalile kusangijiwa mu mili gwakwe kulwa kucha kwakwe, hama ng'wejiwe giki mubize muti na shilingo, banhu abo batiko kusolwa bubi ku butongi bokwe. 23 Kwike ikalagi mo u mu kuzunya muhandatile na bukomeezu, yaya u kwinjiwa a ha wisagijiwa ubo ng'wawigwile mu Nghulu Jawiza, ijo jikulomeelagwa hose pye u ku shiseeng'wa isho shili ha silili y'igulu; mhayo uyo nene Paulo nali ntumami kulwa nguno yago. 24 I haha nali na buyegi u mu buluhiwa ubo bukunigwilaga kulwa nguno ying'we; iki u mu mili gwane nakwishikilijaga iyo isaagiilile u mu buluhiwa bo ng'wa Kilisto kulwa nguno ya mili gokwe, h'i kanisa. 25 U nene nakatuulwa ha nimo gwa butumami kulwa nguno ya kanisa, hu gwene u nimo uyo waninha u Mulungu kulwa nguno ying'we; giki namushikiligije u mhayo gokwe. 26 U mhayo gwenuyu ili mbisila iyo yali ibisilwe u ku shiseeng'wa a makanza a ga kale. Aliyo i haha waboolekegije a beela bakwe. 27 A benabo u Mulungu atogilwe booleche u ku mahanga umo buli u busabi w'ikujo lya mbisila yeniyi, hu Kilisto uyo ali mu bing'we, uyo ali kwisagilwa kw'ikujo. 28 A bise hu tukumulomeelaga nghulu jakwe u ng'wenuyo; niyo tukunghugulaga buli munhu na kunanga mu witegeleja bose, giki buli ng'wene ajaame u muli Kilisto, tudule kunshisha ku butongi bo ng'wa Mulungu. 29 H'i nguno yene nakutumamaga milimo midito git'umo buli u budula bokwe ubo bukutumamaga muli nene. 1 Huna luulu, natogilwe mubumane umo buli u budito bo nimo gwane uyo nali nago kulwa nguno ying'we a bing'we, na a bana Lodikea, pye na a bangi abo bataali kunibona bushu bone. 2 Nali na nghumbu balungujiwe u mu ngholo jabo, hangi babize na busangi u mu butogwa, nu mu busabi u bose ubo bali nabo kulwa kubumana mu nghana u witegeleja, nu mu kumana mu bushikanu bose u Kilisto, uyo ali mbisila ya ng'wa Mulungu. 3 U muli ng'wenuyo h'umo bubisilwe pyi u wibikija bo masala nu witegeleja. 4 Nalimuwila u mhayo gwenuyu nguno natatogilwe ilonge munhu wa kumulemba-lemba mu kalungalungile ka kumuduta. 5 Nguno nuulu iki nati hamo ning'we u mu mili, aliyo u mu moyo nali hamo ning'we; niyo nali na buyegi u kububona u bugaliili bo kalongeje king'we, nu kuhandatila kwing'we u mu kunzunya u Kilisto. 6 Huna luulu umo mukang'wanukulila u Kilisto Yesu Seeba, shimizagi muli we giko. 7 Komagi miji u muli we, ng'wizenge na mujaame u mu kuzunya git'umo mulangililwe; ng'ongeje kukula u mu mhayo gwa kulumba. 8 Ilanghanagi atizilonga wa kumujananija kulwa malange ga nyasala-sala, na mihayo miduhu ya nyalomolomo, ya kulondeela nhungwa ja mu si na mihayo ya kulekwa bakulugenji, iyo iti mu kahelele ka ng'wa Kilisto. 9 Nguno pyi u bushikanu bo ng'wa Mulungu buli muli we mu suso ya mili. 10 Na a bing'we mushikanyiwe u muli we u ng'wenuyo, uyo ali Ntwe gwa busugi na budula bose. 11 Na hangi u muli we musaalilwe mu busaalwa ubo buti bo kubeejiwa na makono mu nzila ya kwinja ikoba lya mili ; aliyo musaalilwe busaalwa bo ng'wa Kilisto. 12 U mu kubatiijiwa mukajikwa hamo nanghwe, na hangi kulwa kubiza u muli we, mujuuchiwe hamo nanghwe kulwa nguno ya kubuzunya u budula bo ng'wa Mulungu uyo akanjuucha kufuma mu bafu. 13 Na nghana ng'wali bafu kulwa bukenaaguji, na butusaalwa u mu nhungwa jing'we i ja mili; aliyo akang'wita kubiza bapanga hamo nanghwe, umulekeja pyi u bukenaaguji wing'we. 14 Wabujimangucha u bubuulwa wise ubo wali wandikilwe mu shilagilo isho shali shituchaamile; ububuucha uwinja uukabukomeela ha nsalaba. 15 Mabusugi na mabutaale ugazuuja magaka, ugagwesa kuja ha nsalaba, akuboolechaga u butindi bokwe ku bose, ugapyenela henaho, ugaleka gali buyiki gitendegesaga! 16 Huna luulu mutizunzunilija ose-ose uyo akumulamulaga kulwa nguno ya shiliwa nuulu shakung'wa, nuulu mihayo ya kukuja shiku ndebe, nuulu makanza ga ng'weji mpya, nuulu sabato. 17 I mihayo yeniyo ili nengeeji duhu gwa mihayo iyo iliza; aliyo u gwa nghana ng'wene Kilisto. 18 Mutizunzunilija ose-ose uyo akumudalahaga, kunu ung'wenhela mihayo ya wibembu bo higulya-gulya, na ya kubalamya bamalaika umo abonelile wei ng'wenekili. U ng'wenuyo adooshiwe maganiko ga mili gokwe duhu, lekanagi nanghwe nguno ali dalali; atizung'wenheleja kujimiija mheela ying'we. 19 Atadimanile nago u Ntwe, uyo pyi u mili gudimanyiwe hamo kulwa nguno yago, mu nzila ya nge na matimba; nose gukulishiagwa giki gukule mu kakulile ka kufuma kuli Mulungu. 20 I gisi ulu muchile hamo na Kilisto u ku mihayo ya mu si, numho muli na nguno ki hangi u kubiza giti muli banhu ba mu si, nose mukwikalaga musugilwe na shilagilo sha mu si; giki, 21 "Utizukuumya, utizuloja, utizudima?" 22 I yeniyo ulu yulinda yutumama ikamalaga u nimo, nguno u ng'wihando gwayo guli ha malange ga banhu. 23 Na nghana i chene i yoi ikabonekanaga giti mitengeke, ulu munhu atogilwe kwihedeka wei ng'wenekili mu mbika ndebe ya kalamije, nuulu mu wibembu bo higulya-gulya, nuulu mu mhayo gwa kwiluhya mili; kwike i yoi iti na budula bose-bose bo kuhangija kwikumva kwa mili. 1 Huna luulu ulu ng'wamala kujuuchiwa hamo na Kilisto, ikoobagi iyo ili kwigulya, uko ali u Kilisto, igashije ku nkono gwa bulyo go ng'wa Mulungu. 2 A maganiko ging'we galogejagi ku mihayo ya kwigulya, yaya u ku ya mu si. 3 Nguno a bing'we muchile, niyo u bupanga wing'we bubisilwe muli Mulungu hamo na Kilisto. 4 Ulu lyushika i likanza lya koolechiwa u Kilisto uyo ali bupanga wise, na a bing'we hu mukwilonga u ng'wikujo hamo nanghwe. 5 Ali luulu, jibulagagi i nhungwa jing'we i ja kashimizile ka mu si, giti: bujingi, busoso, buhahaalizu, kwikumva kwabubi, kwikumva sabo, (uyo guli mhayo gwa kulamya shikolo). 6 Nguno u bupelanu bo ng'wa Mulungu bukabiziilaga a bashitiigwa kulwa mihayo yeniyo. 7 Na a bing'we h'umo ng'washimizilaga aho ng'wali mutaali u mu mihayo yeniyo. 8 Aliyo i haha iponyagi gete i mihayo giti: bupelanu, bukali, bubi; nu mu milomo ying'we winge u busondaguji nu budukani. 9 Yaya u kwilemba, nguno ng'wanzuulile u munhu wa kale hamo ni shitile shakwe, 10 ng'unzwala munhu mpya, uyo akongejaga kubeejiwa bupya u mu witegeleja, ongeje kubiza mu suso ya Mumbi wakwe. 11 U mu mhayo gwenuyu atiho wa kubalwa giki uyu Nyunani nuulu Nyudaya; uyu asaalilwe nuulu atasaalilwe, nuulu giki uyu misa, uyu muna mahanga, uyu nsese, uyu ntungulwa, aliyo u Kilisto ali shose mu bose. 12 Huna luulu a bing'we basolwa, abo muli beela na batogwa ba ng'wa Mulungu, zwalagi nhungwa ja kwisaatwa, kwichila shigongo, widohya, bulyehu na wiyumilija. 13 Ng'wiyumilija buli ng'wene u ku biye, niyo ng'wilekeja ulu aliho munhu ali na mhayo gwa kunsaayila ng'wiye, na a bing'we ng'wiyitila git'umo wang'witila a bing'we u Seeba. 14 A higulya ya yose yeniyo tuulagi ho butogwa, nguno u wene bukubanigije pyi i yose mu bushikanu bose. 15 Huna i mhola ya ng'wa Kilisto izunilijagi isuge u mu ngholo jing'we, git'umo kitanilwe king'we kali mu mili gumo; na bizagi banhu ba kulumba. 16 Nu mhayo go ng'wa Kilisto gubize mo u mu bing'we, niyo gumukwilile. Mudule kuyilanga na kwihugula bing'we benekili na benekili mu witegeleja bose: mu Zabuli na mimbo, na mimbo ga mu moyo; hamo na kung'wimbila Mulungu na buyegi u mu ngholo jing'we. 17 Niyo buli gwene uyo mukugwitaga, ibize mu kayombele nuulu mu shitwa; pye yitagi mu lina lya ng'wa Seeba Yesu, kunu mukunkumilijaga Mulungu Siswe muli we. 18 A bing'we bakima ng'widohya u ku bagoshi bing'we git'umo shiigelile kuli Seeba. 19 Na a bing'we bagosha batogagwi a bake bing'we, niyo yaya u kubakalihila. 20 A bing'we baana ng'ubigwa mu yose a babyaji bing'we, nguno u mhayo gwenuyu guli gwawiza u kuli Seeba. 21 Na a bing'we bababa yaya u kubasaayicha a baana bing'we batizugwa ngholo. 22 A bing'we basese ng'ubigwa mu yose a basing'we-bugonzo mu mili, iti ng'wikanza ilo balimubona duhu, giti bachooji ba kuyeja banhu, aliyo ng'ogohagi Seeba na ngholo imo. 23 Buli gwene uyo muligwita gwitagi kufuma mu gati ya ngholo, giti mulintumamila Seeba, yaya u kubiza giti mukubatumamilaga banhu. 24 Managi giki mukwanukula mheela ya wingiji kufuma kuli Seeba, nguno mukuntumamilaga Seeba Kilisto. 25 Aliyo uyo akwitaga yabubi, akwanukula iyo yigeleelilwe bubi wa nhumamile yakwe, butiho busolanhyiwa a ha gati ya banhu. 1 Na a bing'we basaabo-bugonzo, ng'ubiitila a basese bing'we mihayo ya butungilija na ya longe. Managi giki ning'we muli na Seeba u ng'wigulu. 2 Bizagi bakomeezu u mu kulomba, niyo ilanghanagi gete u mu mhayo gwenuyo, na mubize banhu ba kulumba. 3 Na a bise ng'utulombela, u Mulungu atulugulile nyango tugulomeele u mhayo gwa mbisila ya ng'wa Kilisto, uyo nali ntungwa i haha kulwa nguno yago. 4 Nabize na budula bo kugoolecha git'umo inigeleelilwe kuguhaya. 5 Bizagi bitegeleja u mu kashimizile king'we u ku banhu abo bali hanze ya kuzunya; ni likanza ng'ulitumamila chiza. 6 Bul'ikanza bizagi na shigongo u mu kalungalungile king'we, kabize kasanduku giti kasanjiwe munhu, mumane umo ing'wigeleelilwe kunshokeja buli munhu. 7 I mihayo yane pyi i yose akumumanikija ndugu ntogwa Tikiko, u ng'wenuyo nanghwe ntumami ng'wishigwa; niyo hangi nsese ng'wichane u muli Seeba. 8 Nalintuma u ku bing'we kulwa nguno ya mhayo gwenuyu, giki mumane umo tukujilaga, mulungujiwe u mu ngholo jing'we. 9 Bali na ndugu Onesimo, munhu ng'wishigwa. U ng'wene ali umo wing'we; huna luulu a benabo bakumumanikija pyi i ya kuunu. 10 U ntungwa ng'wichane u Alistako alimugisha, nu Maliko u ng'wipfwa wa ng'wa Balinaba (u ng'wene ng'walanjiwe i ya kung'witila; ng'wanukulagi ulu alize ko). 11 Nu Yesu, uyo akitanagwa Yusto, alimugisha. A batumami bichane u mu nimo gwa butemi wa ng'wa Mulungu bali benaba duhu a Bayudaya; niyo h'abo baabizile balunguja bane bataale. 12 Alimugisha nu Epafula u nsese o ng'wa Kilisto Yesu, nanghwe u ng'wenuyo ali umo wing'we. Akumulombelaga gwa na bukomeezu no-no-no, giki ng'wimiile mu bushikanu, hangi muyitegelegije iyo Mulungu ayitogilwe. 13 Nguno nalinkaanila giki akutumamaga na bukalalwa butaale no kulwa nguno ying'we, hamo na a bana Lodikea, na a bana Helapoli. 14 Nu ntogwa Luka, u nfumu, hamo na Dema; nabo balimugisha. 15 Bagishagi a badugu ba Lodikea; nu Nimfa, hamo ni kanisa iyo ili mu kaya yakwe u nshike ng'wenuyo. 16 Ulu mulamale u kusomelwa i nyaluba yeniyi, itwalagi Lodikea ikasong'we nu ku kanisa ya kwene; na a bing'we musomelwe i ya Lodikea. 17 U Alikipo ng'wilagi akalagane u kugushikilija u nimo uyo wagwanukula kufuma kuli Seeba. 18 U bugisha ubu nawandika nene Paulo na nkono gwane; ng'unizukwa u mu butungwa bone. Shigongo shibize hamo ning'we: Alichene. 1 Nene Paulo, hamo na Silwano na Timoteo; ku kanisa ya Batesalonike iyo ili muli Mulungu Siswe na Seeba Yesu Kilisto. Shigongo na mhola shibize hamo ning'we. 2 Tukunumbaga Mulungu gwa kulwa nguno ying'we, niyo tukumuhayaga buli lushiku ulu tulilomba. 3 Ni shitwa shing'we i sha mu kuzunya, gwa tukushizukagwa u ku butongi bo ng'wa Mulungu Siswe; pyi ni milimo i midito iyo mukulwaga nayo kulwa butogwa, nu wiyumilija ubo muli nabo kulwa kung'wisagilwa Seeba wise Yesu Kilisto. 4 Badugu, tumanile giki u kuli Mulungu muli baganja na basolwa bakwe. 5 Nguno i Nghulu Jawiza jise u ku bing'we yali iti mihayo duhu, aliyo jikamupandika mu budula na muli Moyo Ng'wela, hamo na shimanikijo shingi; git'umo mukatumanila aho twikalaga hamo ning'we kulwa nguno ying'we. 6 Ning'we mukabiza balondeeji bise na ba ng'wa Seeba, nguno mukagwanukula u mhayo mu makoye mingi; aliyo hangi na buyegi muli Moyo Ng'wela. 7 Kushisha nose ng'ubiza bulolelo u ku bazunya ba Makedonia, na a ba Akaya. 8 Nguno u kufuma u ku bing'we, u mhayo go ng'wa Seeba gutakumukile mu Makedonia na Akaya duhu, aliyo u kuzunya kwing'we umo munzunigije u Mulungu kwasambaalile hose-hose; nose a bise tuti na nguno ya kuhaya nuulu mhayo. 9 Nguno boi benekili bakujaga bulomeela umo mukatwanukulila aho twashika u ku bing'we. Bakukumuchaga umo mukangalukila u Mulungu, ng'ulekana nayo i mihayo ya kwitongeleja ku mashiikolile, ng'ubiza batumami ba ng'wa Mulungu mpanga na wa nghana. 10 I haha mukunindiilaga Ng'wana wakwe uyo akwiza kufuma ng'wigulu, uyo akanjuucha kufuma mu bafu, u Yesu, uyo ali mpija wise kufuma mu bupelanu ubo buliza. 1 Nguno a bing'we badugu mumanile giki u kwiza kwise u ku bing'we kutagelelile kubiza kwa dalali. 2 Mumanile giki aho twali mu Filipi twali na makoye no, na giki twasondagulagwa kibi no. Aliyo nahene nuulu iki twali mu makoye mingi, twali na bushisha-ngholo kufuma kuli Mulungu wise; h'i nguno yene tukamulomeela u mhayo gokwe. 3 Nguno u buganikiji wise buti mu nyalemba-lembi nuulu mu busoso, nuulu mu nyasala-sala. 4 Aliyo iki u Mulungu akatubona giki twigeleelilwe kwinhwa nimo gwa kulomeela Nghulu Jawiza, h'umo tukuhayilaga. Iti giti bayeja ba banhu, aliyo ba kunyeja Mulungu, uyo akabonaga mu ngholo jise. 5 Nguno a bing'we mumanile gete, niyo nu Mulungu nkaaniji wise, giki aho twali ku bing'we tutatumamilile mihayo ya kulaalikija banhu, nuulu tutikumbilwe shikolo shose-shose mu mbisila. 6 Twali tutakoobaga ikujo kufuma ku banhu, ibize kufuma ku bing'we nuulu ku bangi. 7 Na nghana twali tudugije kumubuna, nguno tuli batung'wa ba ng'wa Kilisto. Aliyo twali bidohya u ku bing'we git'umo neji akadililaga baana bakwe. 8 Huna luulu iki twali tumusaatilwe no-no-no giko, tukayega u kung'winha, iti Nghulu Jawiza ja ng'wa Mulungu duhu, aliyo nu bupanga wise gete, iki mukabiza batogwa bise. 9 Nguno badugu izukagwi umo twatumamilaga, nu mumo twanogelaga; twatumamaga liimi na bujiku, giki tutizumuna nuulu umo wing'we, u ng'wikanza lya kumulomeela i Nghulu Jawiza ja ng'wa Mulungu. 10 A bing'we benekili muli bakaaniji, nu Mulungu nkaaniji, giki i shimizile yise u ku bing'we a bazunya yali ya banhu beela na batungilija, abo bati na shilingo. 11 Mumanile giki ku buli ng'wene u mu bing'we twali giti munhu na baana bakwe. 12 Twamuganikilaga na kumutimbya ngholo na kumuhugula, giki mushimize giti banhu abo bigeleelilwe koolecha ikujo lya ng'wa Mulungu, uyo wang'witana kwingila ng'wikujo na mu butemi bokwe. 13 Huna luulu a bise nise tutaali u koya u kunkumilija u Mulungu. Nguno aho mukagwanukula u mhayo go ng'wa Mulungu uyo mukagwigwa kufuma ku bise, mutagwanukulile giti mhayo gwa banhu, aliyo mukagwanukula git'umo guli nghana, mhayo go ng'wa Mulungu. U mhayo gwenuyo h'uyo gukutumamaga u mu bing'we abo muli bazunya. 14 Nguno a bing'we badugu yang'wilongelile iyo ikubilongelaga ba mu kanisa ja ng'wa Mulungu, ijo jili muli Kilisto Yesu, i ja mu si ya Buyudaya. Nguno na a bing'we mukaluhiwa na banhu b'ihanga ling'we, mu mihayo giti iyo bakuluhiagwa nabo u ng'wihanga lya Bayudaya; 15 abo bakamulaga Seeba Yesu na bahangi, niyo na a bise bakujaga butwayiga buli kwene. Bati na gwa kunyeja Mulungu, na hangi bati na busangi na banhu bose. 16 Batatogilwe tuje tukubalomeelaga a banhu ba mahanga, nguno batatogilwe bapijiwe. Bakushishikilijaga gwa i shibi shabo; kwike nose u bupelanu bo ng'wa Mulungu wabidikilile. 17 Aliyo badugu, a bise aho twalekanyiwa ning'we ikanza ido u mu mili, iti mu ngholo, tukabiza na nghumbu ningi no ja kumubona u bushu wing'we. 18 H'i nguno yene tukakooba no-no-no kwiza uko muli; niyo u nene Paulo ng'wenekili nakashisha nghangala ja kushika ibili giko naligema, aliyo u Shetani akatuhangija. 19 I gisi ulu iti bing'we, numho u kwisagilwa kwise kukufuma he hangi, nu buyegi wise ni ngikili ya kuyegela u ku butongi bo ng'wa Seeba wise Yesu ulu ushoka? 20 Nguno a bing'we hu mul'ikujo lise, na buyegi wise. 1 Nose iki tukalemeelwa u kwiyumilija, tukabona ili hambu-hambu nuulu kulekwa iyene i Atene. 2 H'i nguno yene tukantuma u ndugu wise u Timoteo, uyo ali ntumami wa ng'wa Mulungu kulwa Nghulu Jawiza ja ng'wa Kilisto, ize ko amujaamye na kumulunguja u mu kuzunya kwing'we; 3 atizigela nuulu umo wing'we wa kutala kulwa buluhiwa wenubu. Nguno a bing'we benekili mumanile hape giki shitwigeleelilwe kuluhiwa. 4 H'umo tukamuwila kufuma haho wandijo aho twali ning'we, giki tuli hihi kwingila mu buluhiwa; na nghana ikaja chene git'umo mumanilile. 5 Huna luulu u nene iki nakaduuma u kwiyumilija, nakabona natume munhu, namane umo mulijila u mu kuzunya kwing'we; atizubiza wamugemile u ngemi, gubize gwachile mpandagilo u nimo gwise. 6 Aliyo i haha u Timoteo wamalile kushoka kufuma u ku bing'we, i nghulu ja buzunya nu butogwa wing'we ijo watwenhelile jili jawiza no, niyo utuwila nu gwa giki buli gwa mukutwizukagwa; na hangi muli na nghumbu ja kutubona git'umo na a bise tuli na nghumbu ja kumubona a bing'we. 7 Nose badugu, aho twajiigwa i mhola ja kuzunya kwing'we twalungujiwe no u mu bupina wise, na a makoye ayo gakatugwila kulwa nguno ying'we. 8 Iki i haha hu tuli bapanga, ulu ng'uhandatila kwimiila u muli Seeba. 9 Nguno himba tukunumba na kalumbile ki u Mulungu wise, u mu buyegi ubo tuli nabo ku butongi bokwe kulwa nguno ying'we! 10 Liimi na bujiku tukulombaga na bujangiizu butaale giki tumubone u bushu wing'we, tumugoloolele iyo iligoma-goma u mu kuzunya kwing'we. 11 Ali luulu i haha u Mulungu Siswe ng'wenekili, nu Yesu Seeba wise, leka atutonge i nzila ya kwiza uko muli. 12 Na a bing'we, u Seeba ang'winhe kubiza na butogwa wingi bo kuseesekela na kuseesekela, ng'witogwe a bing'we benekili, pye na a banhu a bangi, git'umo tukwitilaga a bise u ku bing'we. 13 Amushikanye u mu ngholo jing'we, u ng'wikanza lya kwiza kwa ng'wa Seeba wise Yesu hamo na beela bakwe bose, musangwe muli beela muti na shilingo u ku butongi bo ng'wa Mulungu Siswe. 1 Huna luulu badugu, u gwa kumalija guli giki, tulimulomba na kung'wikumbilija muli Seeba Yesu, mushimizile mu nhungwa ja kunyeja Mulungu, git'umo mukanukulila kufuma ku bise. Shimizagi giko, niyo jangiilagi no-no-no. 2 Mukamanile a kahugulile ako tukang'winha muli Seeba Yesu. 3 Nguno u butogwa bo ng'wa Mulungu buli giki ng'wejiwe, ng'winge u mu bujingi. 4 Buli umo wing'we amane u kugulanghana u mili gokwe mu wela n'ikujo. 5 Iti mu kwikumva kwa nyahahaalizu git'umo bali banhu ba mahanga, abo bataamanile Mulungu. 6 Atizigela munhu wa kunghunga ng'wiye u mu mhayo gwenuyo, nguno u maji wa shiili u mu yose yeniyi ali Seeba, git'umo tukamuwilila hape kufuma haho wandijo. 7 Iki u Mulungu atatwitanile a bise giki twingile mu busoso, aliyo kwingila mu wela. 8 Huna luulu uyo alayileme i yeniyi atulemaga ya ng'wa munhu, alilema ya ng'wa Mulungu uyo wang'winha a bing'we Moyo Ng'wela wakwe. 9 Kwike i mihayo ya kitogelwe ka nyadugu, nati na nguno ya kung'wandikila i yene, nguno a bing'we benekili ng'wamala kulangwa na Mulungu u kwitogwa. 10 Iki i mihayo yeniyo mukubiitilaga na kale pye a badugu ba mu Makedonia i yose; kwike badugu tuling'wikumbilija ng'ongeje na kutinda ho. 11 Hangi gemagi no-no-no u kwilanghana, buli munhu ayubeeja milimo yakwe, ng'utumama na makono ging'we git'umo tukamuwilila. 12 U mu giko hu mukudula kugoloola a kashimizile u ku banhu abo bali hanze ya kuzunya; niyo mutugwa nu mu makoye ga bugayiwa. 13 Ali luulu badugu, tutatogilwe ng'wikale mutimanile i mihayo ya banhu abo balaalile, nguno tutatogilwe mupinihale git'umo bali a bangi, abo bati na kwisagilwa. 14 Iki tuzunije giki u Yesu akacha na kujuuka, h'umo akubiitila u Mulungu na a babo balaalile muli Yesu, akubenha hamo nanghwe. 15 Leki tumuwile umo guli gete u mhayo go ng'wa Seeba ng'wenekili; giki, a bise abo tukusangwa tuliho a h'ikanza lya kwiza kwa ng'wa Seeba, tutubatanga abo balaalile. 16 Nguno u Seeba ng'wenekili akwiza kufuma ng'wigulu n'ilaka itaale lya kulagila, ilaka lya ng'wa malaika ntaale, n'ipembe lya ng'wa Mulungu; huna abo baachila muli Kilisto bakutonga u kujuuka. 17 Ha numa nise abo tukusangwa tutaali tuli bapanga, tukuhwehulwa hamo nabo tuje mu malunde kujumanhija kwigulya nu Seeba. Huna tukwikala nanghwe u Seeba welelo bose. 18 Na luulu ng'wilunguja mu mihayo yeniyi. 1 Aliyo i mihayo ya shiku na makanza, i yene badugu nati na nguno ya kung'wandikila. 2 Nguno a bing'we benekili mumanile, giki u lushiku lo ng'wa Seeba lukushika git'umo ng'wibi akizaga bujiku. 3 U ng'wikanza ilo bakusangwa bakuhayaga giki mhola na kaholele, bakuhayimanila bisanganijiwa na bukenaaguji, git'umo busungu bo kubyala bukansangaga nkima uyo ali nda; batupuluguka na hado yaya! 4 Kwike a bing'we badugu, muti banhu ba mu giiti, nose u lushiku lwenulo lung'wisanganije. 5 Nguno pye abo muli baana ba ng'wisana muli ba ng'wikanza lya liimi. A bise tuti ba ng'wikanza lya bujiku nuulu tuti ba mu giiti. 6 Huna luulu, tulekagi u kulaala git'umo bali a bangi, aliyo twilanghanagi tubize na masala madeekanu. 7 Nguno a balaaji bakalaalaga bujiku, pye na a baleevi nabo bakaleebagwa bujiku. 8 Aliyo a bise tuli ba ng'wikanza lya liimi, hu kuhaya tubizagi na masala madeekanu, tuzwale kuzunya na butogwa, shibize shizwalo shise sha chuma sha kulanghana shikuba; hama n'ihima lya kwisagilwa kwa bupiji. 9 Nguno u Mulungu atatusolile kulwa kugwa mu bupelanu bokwe, aliyo kulwa kwanukula bupiji muli Seeba wise Yesu Kilisto, 10 uyo akacha kulwa nguno yise; giki tubize bapanga hamo nanghwe, u ng'wikanza ilo tuli bapanga nuulu tulaalile. 11 Huna luulu ng'wilunguja na kwizenga, buli ng'wene na a biye git'umo mukwitilaga na kale. 12 Ali luulu badugu, tutogilwe mubitegeleje a batongeeji abo bakwitaga milimo mitaale kulwa nguno ying'we, na kumuhugula muli Seeba. 13 Ng'ubinha ikujo itaale mu butogwa kulwa nguno ya nimo uyo bakugwitaga, hama na a bing'we ng'wikale mu mhola buli ng'wene u ku biye. 14 Na hangi badugu tulimukomeleja muyubahugula abo batadililaga; na a babo bakugwaga ngholo ng'ubagunaana, na a bagokolo ng'ubaguzuhya. Hangi bizagi biyumilija ku banhu bose. 15 Langhanagi atizilonga wa kuyushosha yabubi kulwa kwitilwa yabubi, mubize na nhungwa ja kwiyitila yawiza gwa a bing'we benekili na benekili; pye na a bangi. 16 Yegagi gwa-gwa-gwa. 17 Lombagi buli lushiku, yaya u koya. 18 Lumbagi mu buli mhayo, nguno h'umo buli u butogwa bo ng'wa Mulungu u ku bing'we, u muli Kilisto Yesu. 19 Yaya u kunjimya u Moyo; 20 hama yaya nu kubudalahija u buhangi. 21 Ng'wilola chiza pyi i mihayo mu budeeba, i yawiza ng'widima; 22 aliyo lekanagi nayo gete pyi i yabubi. 23 Huna luulu leki u Mulungu wa mhola ang'weje wei ng'wenekili, na amulanghane u mu myoyo nu mu ngholo, pyi ni mibili ying'we. Mubize banhu bashikanu, bati na shilingo u mu lushiku lwa kushoka kwa ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto. 24 Uyo wang'witana ng'wene nsanyiwa, akushikilija duhu. 25 Badugu, ng'utulombela na a bise. 26 Bagishagi mu kwibbipa kwela pye a badugu. 27 Nalimukomeleja muli Seeba giki, i nyaluba yeniyi basomelwe pye a badugu. 28 Shigongo sha ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto shibize hamo ning'we: Alichene. 1 Nene Paulo, hamo na Silwano na Timoteo; ku kanisa ya Batesalonike, iyo ili muli Mulungu Siswe na Seeba Yesu Kilisto. 2 Shigongo na mhola shibize hamo ning'we kufuma kuli Mulungu Siswe, na kuli Seeba wise Yesu Kilisto. 3 Badugu, shitwigeleelilwe kunumba Mulungu buli gwa kulwa nguno ying'we. Ili yawiza twite giko nguno u kuzunya kwing'we kukujaga kongeja kukula na kubiza na nguzu; nu butogwa wing'we umo ng'witogelilwe buli munhu na ng'wiye bukujaga bongeja kukwila. 4 Nose twabizilikumilija u ku kanisa ja ng'wa Mulungu kulwa nguno ying'we. U gwenuyo tuligwita kulwa nguno ya wiyumilija na kuzunya kwing'we nuulu aho mukuluhiagwa na kukoyiwa. 5 I yeniyi iloolecha hape giki u bulamuji bo ng'wa Mulungu butungiligije. Huna luulu a bing'we mukubalwa giki ng'wigeleelilwe kubiza mo u mu butemi bo ng'wa Mulungu ubo bukung'wenhelejaga kuluha. 6 Aliyo iki u Mulungu ali ntungilija, akubamalila shiili abo bakumuluhyaga. 7 Lelo a bing'we abo mukuluhiagwa, akung'wifuuja hamo nise u ng'wikanza lya kwiza kwa ng'wa Seeba Yesu, kufuma ng'wigulu hamo na bamalaika bakwe ba budula. 8 Akwiza mu ndali ja moto abinhe nsango abo bataamanile Mulungu, na a babo batatogilwe kujanukula i Nghulu Jawiza ja ng'wa Seeba wise Yesu. 9 Bakwinhwa nsango gwa kuyagala welelo bose, binjiwe gete u ku butongi bo ng'wa Seeba, nu ng'wikujo lya budula bokwe. 10 U ng'wikanza lya kwiza kwakwe lyenilo, a beela bakwe bakunkumilija, niyo pye a bazunya bakunyegela; na a bing'we mukubiza mo, nguno mubuzunije u bukaaniji wise ubo tukang'winha. 11 U mu mhayo gwenuyu tukumulombelaga gwa, giki u Mulungu wise amubale kubiza ng'wigeleelilwe u kubiza mo u mu witanwa, na giki u mu budula bokwe amushikiligije buli mhayo gose, uyo guli gwawiza mu katumamile ka kuzunya kwing'we. 12 U mu giko i lina lya ng'wa Seeba wise Yesu likukumilijiwa u mu bing'we, na a bing'we u muli wei, git'umo shili shigongo sha ng'wa Mulungu wise na Seeba Yesu Kilisto. 1 Huna luulu badugu, u mhayo gwa kushoka kwa ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto, na a bise u kwibilinga kuli wei, tulimulomba 2 mutizulelengetiwa wangu-wangu u mu maganiko ging'we. Na hangi yaya u kuzwanjiwa nuulu na moyo nebe. Nuulu ikabiza mihayo ya mbika ki, nuulu yubiza nyaluba ilihayiwa angu yafumile ku bise, iliyomba giki u lushiku lo ng'wa Seeba lwamalile kushika! 3 Munhu ose-ose atizumulemba nuulu hado; nguno shiigelile tame wilonge bukenaaguji butaale, na ngomi ntaale iyooleche ha ng'wape. U wei ali ng'wana wa kuyagala, 4 uyo ashilemile buli shikolo isho shikitanagwa mulungu, nuulu isho shikalamiagwa. Niyo akwigunguhya higulya ya shose shenisho. Nu mu hekalu ya ng'wa Mulungu akuja akigashe, kunu akwigimbaga giki u wei hu Mulungu! 5 I gisi mutizukilaga giki aho naali hamo ning'we nakamuwila i mihayo yeniyo? 6 Ni haha mushimanile isho shihangigije, kushisha lishike i likanza lya kwiyoolecha kwakwe ha ng'wape. 7 Kwike ahene nuulu i haha u bugomi buliho bukutumamaga; aliyo mu mbika ya mbisila, nguno shitaali shiliho isho shihangigije. Ulu shilinjiwe, 8 akwiyoolecha ha ng'wape u ngomi ng'wenuyo. Aliyo u Seeba Yesu akunkenaagula bo myuyi ya mu nomo gokwe, anyagaje n'ikujo lya kushoka gokwe. 9 U kwiza kwa ngomi ng'wenuyo kukwiyoolecha mu budula bose bo katumamile ka ng'wa Shetani, na mihayo mitaale ya kukamaaja kulwa kulemba-lemba; 10 na mu mbika jose ja mihayo yabubi, ya kongeja kubajimiija a bajimiiji, nguno batatogilwe u kwiyanukula i nghana giki bapijiwe. 11 Kulwa nguno yeniyo u Mulungu akubatumilaga nguzu jabubi, bayuzunya ya bulomolomo. 12 U mu giko abo batizunije i nghana, abo bakayejiagwa na mihayo yabubi, bakugwilwa nsango. 13 Aliyo badugu batogwa ba ng'wa Seeba, a bise shitwigeleelilwe kunumba Mulungu gwa-gwa-gwa kulwa nguno ying'we, iki u Mulungu wamusola kufuma ha wandijo giki mupijiwe mu nzila ya kwejiwa na Moyo, na kulwa kwizunya i nghana. 14 Akang'witana mu nzila ya Nghulu Jawiza ijo tukujilomeelaga, giki ng'wanukule ikujo lya ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto. 15 Huna luulu i haha badugu, handatilagi, ng'widime i mihayo iyo ng'wamala kulangwa mu nzila ya bulomeeji wise, nuulu mu nyaluba jise. 16 Nanghwe u Yesu Kilisto, u Seeba wise ng'wenekili nu Mulungu Siswe uyo atutogilwe, uyo hangi wamala kutwinha bulungujiwa bo welelo na welelo, hamo na kwisagilwa kwawiza kulwa shigongo, 17 leki ayilunguje i myoyo ying'we, hangi amuguzuhye mu kalungalungile na mu katumamile kose, ako kali kawiza. 1 U gwa kumalija badugu, tulombelagi, u mhayo go ng'wa Seeba gusambaale wangu, hangi gwinhwe ikujo git'umo ikujilaga ku bing'we. 2 Na giki tupijiwe u ku banhu a bibonya na a bahunga; nguno a banhu bati bazunya pye a bose. 3 Aliyo u Seeba iki nsanyiwa, akumuguzuhya na kumulanghana a bing'we u kuli ng'wanishi. 4 Tulinsanya Seeba giki iyo tulimukomeleja yeniyi mukwiyita, na hangi mukwita na kutinda ho. 5 Nanghwe u Seeba leki ajitongeele i ngholo jing'we mu butogwa bo ng'wa Mulungu na mu wiyumilija bo ng'wa Kilisto. 6 Hama tulimukomeleja badugu mu lina lya ng'wa Seeba Yesu Kilisto giki, lekanagi nanghwe buli ndugu uyo ali na nhungwa ja boolo, uyo atushimizilaga mu malange ayo ng'waganukula kufuma ku bise. 7 Nguno a bing'we benekili mumanile giki shing'wigelile kutulondeela, iki twali tuti boolo aho twali hamo ning'we. 8 Tutanukulile shiliwa sha dalali kufuma kuli munhu ose-ose, aliyo liimi na bujiku twalwishaga milimo midito, nguno twali tutatogilwe kumuna nuulu umo wing'we. 9 Twitaga giko iti kulwa kubiza tuti na budula bo kulagija, aliyo kulwa nguno ya kwituula a bise kubiza bulolelo wing'we, giki ning'we muyita git'umo tukwitilaga a bise. 10 Nguno na a haho twali hamo ning'we tukamuwila giki, ulu munhu atatogilwe kutumama milimo, nu kulya atizagulya! 11 Twandije kwigwa giki bamo na bamo u mu bing'we bakujaga busingija mu kaya ja banhu, nduhu nuulu kutumama nimo; bati na gwabo gete ulu iti kuja bakwishatya-shatyaga duhu! 12 Na luulu a banhu ba mbika yeniyo tulibakomeleja na kubahugula muli Seeba Yesu Kilisto balembeele, batumame milimo yabo; nabo bayipandikila shiliwa shabo benekili. 13 Aliyo a bing'we badugu, yaya u kugwa ngholo u kwita i yawiza. 14 Ulu aligele wa kulema kugwigwa u mhayo gwise uyo tuling'wandikila, mpambukagi u munhu ng'wenuyo, yaya nu kwisangija nanghwe, ading'we minala. 15 Kwike yaya u kunola giti ng'wanishi, ng'unghugula giti ndugu. 16 Huna luulu u Seeba wa mhola ang'winhe mhola mu yose gwa-gwa-gwa. Seeba abize hamo ning'we bose. 17 Ubu wene bugisha mu nkono gwane nene Paulo ng'wenekili, hu lumengho ulo nakutuulaga mu nyaluba jose; h'umo nakwandikilaga. 18 Shigongo sha ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto shibize hamo ning'we bose pye: Alichene. 1 Nene Paulo ntung'wa wa ng'wa Kilisto Yesu, kulwa shilagilo sha ng'wa Mulungu mpija wise, na Kilisto Yesu uyo ali kwisagilwa kwise. 2 Kuli Timoteo ng'wana wane gete u mu kuzunya; shigongo na wiza na mhola shibize hamo nangho, kufuma kuli Mulungu Siswe na Kilisto Yesu Seeba wise. 3 Ikalaga mo u mu Efeso git'umo nakakukomelegeja aho najaga Makedonia, nguno balimo bangi baliyulanga malange gatatungiligije; ubahugula booye. 4 Na hangi batizimanilija kwikala buponya makanza gabo bakudegelekaga ngano, nuulu mahoya ga mihayo iti na bukalikile ya makwihela ga shibyalilwe. I mihayo yeniyo itagunaanaga nuulu hado u mu kuntumamila Mulungu mu kuzunya, ulu iti kwenheleja halali duhu. 5 I nguno ya kukwinha u buganikiji wenubu ili giki, bubize ho butogwa ubo bufumile mu ngholo neela na wiyanguji wawiza, na kuzunya kwa nghana. 6 Bamo na bamo bakwijimiijaga pyi i yose iyi bayugalukila mahoya ayo gati na solobo! 7 Batogilwe kubiza balangi ba shilagilo, aliyo batimanile nuulu hado iyo bakihayaga, nuulu iki bakigambilaga kulomeela na bugimu butaale. 8 Tumanile giki i shilagilo shili shawiza kuli munhu ose-ose uyo wizunilija nasho umo shihayilile. 9 Kwike ili yawiza kwitegeleja giki, i shilagilo shitatuulilwe kulwa nguno ya ntungilija, shiliho kulwa nguno ya bashitiigwa na a babo balemile kuhang'wa; kulwa basoso, bakenaaguji, banhu ba malofu na badalahi; na kulwa babulagi ba basaabo na baninaabo, hamo na babulagi ba banhu bose-bose! 10 Shiliho kulwa nguno ya bajingi, na bagosha abo bakiyitilaga ya minala na bagosha bichabo; na kulwa babisi ba banhu na balomolomo, pye na a babo batashikilijaga bulagane wabo. Shituulilwe kulwa mihayo yose iyo ikachaamaga malange masoga, 11 ayo gizuniligije ni Nghulu Jawiza ja ng'wa Mulungu nkumilijiwa; ijo waninha nene. 12 Nakunumbaga no u nguzuhya wane u Seeba wise Yesu Kilisto; nguno akanibona nigeleelilwe, unituula u mu nimo gokwe. 13 U nene i kwandya naali nsosohaja wa lina lya ng'wa Mulungu, hangi naali nuhya wa banhu, na ng'wibonya! Aliyo nakachilwa shigongo nguno pyi i yeniyo nayitaga mu buchilu-chilu, kulwa butuzunya. 14 Huna u muli Kilisto Yesu nitiilwa shigongo shingi, na kuzunya, hamo na butogwa kufuma kuli Seeba wise. 15 U mhayo uyu gutungiligije gete, hangi gwigeleelilwe kuzunyiwa na banhu bose; giki: U Kilisto Yesu akiza u mu si kupija ba shibi. U mu benabo, u nene nali wa kwandya! 16 Aliyo i nguno iyo ikenheleja nachilwe shigongo yali giki, u muli nene uyo naali nkenaaguji ntaale, u Yesu Kilisto abooleche pyi u wiyumilija bokwe. Bubize ho bulolelo ku bose abo batogilwe kunzunya we, na kwingila mu bupanga bo welelo bose. 17 Huna luulu, i haha akumilijiwe na kugongoolwa u Ntemi wa welelo bose, uyo ati wa kuyagala, nuulu kubonwa, u ng'wene h'uyo ali Mulungu umo wike. 18 Bebe Timoteo ng'wana wane, i mihayo yeniyi nalikulagila git'umo buhangi bukafunyiwa kulwa nguno yako, giki udule kwilwisha mu kalwile kawiza. 19 Ubize na kuzunya, na wiyanguji wawiza u mu moyo; nguno i haha baliho bangi bali mu nhabaala ya kutubila, kulwa kuleka kukudilila u kuzunya. 20 Niyo bamo, giti ba Humaneyo na Isikanda, naanekelile Shetani balangwe, booye u kwikala busosohaja lina lya ng'wa Mulungu. 1 Ali luulu, u mhayo gwa kwandya nalikomeleja giki kubize ho kwikumbilija na kulomba na kulombela, hamo na kulumba kulwa banhu bose. 2 Kulwa basugi na batongeeji bose, giki twikale mu mhola na bulembeezu, n'ikujo mu wela bose. 3 U mhayo gwenuyu guli gwawiza, na guzunilijiwe nu Mulungu u mpija wise, 4 uyo atogilwe pye a banhu bapile, na bashike mu kwiyitegeleja i nghana. 5 Nguno aliho Mulungu umo, na Munhu umo, uyo ali ntuuji wa busangija ha gati ya banhu na Mulungu, ng'wene Kilisto Yesu; 6 uyo akifunya wei ng'wenekili kubiza shikomoolelo kulwa nguno ya bose, mhayo uyo gukaanililwe ng'wikanza lyago. 7 U nene nakasolwa nutuulwa kubiza nkumucha wa mhayo gwenuyo, na ntung'wa wa kulanga banhu ba mahanga; giki bingile mu kuzunya, na babize batungilija; nalihaya ya nghana natulomalomaga. 8 Ali luulu natogilwe giki, buli kwene a bagosha bayulomba babuukije ng'wigulya makono meela, yaya u kusugwa na bupelanu nuulu halali. 9 A bakima nabo u kwigaliila kwabo kubize mu kazwalile kalongile; niyo mu bukoonu na budeekanu bo masala, iti mu kushiba nzwili na kuzwalila zahabu na luulu, nuulu myenda ya mpango ntaale. 10 Aliyo babize mu shimile isho shibigelile bakima ba nhungwa jawiza, mu kashimizile ka logohano kuli Mulungu. 11 U nkima ni ilangage mu bulembeezu na widohya bose. 12 Natunzunilijaga u nkima kunanga nuulu kunsuga ngosha, aliyo abize nembeezu. 13 Nguno u Adamu hu ng'wene uyo akabumva kwandya huna wiza nu Eva. 14 Hama u Adamu atalemba-lembilwe, aliyo u nkima h'uyo akalemva-lemva, ugwa mu bubi. 15 Kwike akupijiwa kulwa kubyala baana, ulu wikala mu kuzunya na butogwa na wela na kwilanghana. 1 Ulu munhu ukalalwa nimo gwa bulanghani bo kanisa nuulu: buasikofu.', akubiza wikumbagwa nimo gwawiza; u mhayo gwenuyu guli gwa kusanyiwa. 2 Huna luulu shing'wigelile u nanghani wa kanisa abize ati na shilingo, abize ngoshi wa nkima umo, ng'wilanghani, ng'witegeleja, ngaliili na ng'wiza-ngholo, hangi amanile kulanga. 3 Atizubiza nkolwa wa shikoji nuulu ntuji wa banhu, aliyo abize ng'wiyumilija, ati nyombo, ati ng'wikumvi wa sabo. 4 Abize amanile kusuga kaya yakwe, a baana bakwe babize bidohya, hangi banhu b'ikujo. 5 (Ulu munhu atamanile kusuga kaya yakwe wei ng'wenekili, akudula ginehe u kwisuga i kanisa ya ng'wa Mulungu?) 6 Atizubiza mpya u mu kuzunya, nguno adugije kudoosa agwe mu nsango go ng'wa Shetani. 7 Na hangi shing'wigeleelilwe abize akukaanilagwa chiza na a banhu abo bali hanze ya kuzunya, atizubiza wa kuyusaayilwa mihayo, nguno akwitulwa wagwashiwa na lutu lwa ng'wanishi. 8 Na a bagunaani nabo shibigelile babize banhu abo bigeleelilwe ikujo, bati na magalu-galu, batizubiza bakolwa-walwa, nuulu batizubiza bayegelile sabo ja bunyeecha. 9 Babize bagudimile u mhayo gwa mbisila ya kuzunya mu ngholo neela. 10 Nabo a benaba shibigelile bayugeng'wa tame; ulu bubonekana bati na shilingo, bagutumame u nimo gwa bugunaani. 11 Na a bake babo nuulu: a bagunaani a bakima.' giko; nabo babize bigeleelilwe ikujo, bati basonghanya, babize balembeezu na bishigwa mu yose. 12 Buli ngunaani ing'wigeleelilwe kubiza atoolile nkima umo, na buli ng'wene abize amanile kubalanghana chiza a baana bakwe, pyi ni kaya yakwe. 13 Nguno a bagunaani bawiza bakapandikaga isumbi lyawiza, hama bakigalihijaga u mu mhayo gwa kunzunya Kilisto Yesu. 14 I mihayo yeniyi nalikwandikila, nuulu iki nalisagilwa kwiza wangu u kuli bebe. 15 Natogilwe giki nuulu nudila u kwiza, wikale umanile umo shiigelile kushimizila u mu numba ya ng'wa Mulungu, i kanisa ya ng'wa Mulungu mpanga, iyo ili nghingi na shiganga sha butungilija. 16 I mbisila ya logohano kuli Mulungu ili nhaale no, a henaho itiho halali. Akabonekana mu mili, oolechiwa na Moyo giki ali ntungilija, wiloleelwa na bamalaika; ukumuchiwa ku mahanga, wanukulwa mu si, hama utwalwa kwigulya ng'wikujo. 1 Aliyo u Moyo akukaanilaga hape giki, u ku shiku ja ku bukalikijo bangi bakukuleka u kuzunya, bayushimizila mu malange ga masamva na myoyo ya kujimiija, 2 mu wibeeleja wa banhu balemba-lembi na bagunu, abo wiyanguji bo mu ngholo jabo botindihala, bobiza giti buchuumilijiwe chuma sha moto. 3 Bakuyulemeja na mihayo giti ya witooji, nuulu kulya shiliwa isho shibeejiwe na Mulungu, giki shanukulwe mu buyegi na a bazunya abo bayideebile i nghana. 4 Nguno buli shiseeng'wa sha ng'wa Mulungu shili shawiza; shitiho sha kuponyiwa u mu shose isho shikanukulagwa mu kulumba. 5 I shose shikeejiagwa na mhayo go ng'wa Mulungu na kulomba. 6 Ulu uboolekeja a badugu i mihayo yeniyi ukubiza ntumami wa ng'wa Kilisto Yesu, uyo akulile mu mihayo ya kuzunya na ya malange gawiza, ayo ukugalondeelaga. 7 Aliyo bulemage pyi u busoso, ni ngano ja nyagikulu; u bebe imanilijage mu mihayo ya wela duhu. 8 Nguno nghana i chene iliho solobo u kugumanilija u mili kutumama, kwike iti nhaale. Aliyo u wela buli na solobo mu buli mhayo, hangi buli na kwisagilwa u mu bupanga bo haha, nu ng'wikanza ilo liliza. 9 U mhayo gwenuyu guli gwa nghana, na gwigeleelilwe kuzunyiwa. 10 H'i nguno yene tukutumamaga mu wiyumilija butaale kugulwilila, iki u kwisagilwa kwise tuntuulilile Mulungu mpanga, uyo ali mpija wa banhu bose; i no-no-no a bazunya. 11 Balagilage na kubalanga i mihayo yeniyi; 12 atizigela nuulu umo wa kubudalaha u budinha wako. U bebe boolekejage bulolelo a bazunya, u mu kalungalungile nu mu kashimizile, nu mu butogwa; pye nu mu kuzunya, nu mu wela. 13 Gudililage u mhayo gwa kubasomela a banhu i shandikwa, ubakomeleja na kubalanga kushisha aho nalize ko. 14 Yaya u kushilekanija i shakwinhwa isho uli nasho, isho ukinhwa mu nzila ya buhangi na kutuulilwa makono ga banamhala. 15 I mihayo yeniyi igoyelage, hangi wifunye gete kulwa nguno yayo; uboolekeja hape pye a banhu i nhungwa ja kashimizile kako. 16 Hama u bebe ng'wenekili ilanghanage, pyi ni yiyo ukwilangaga. Handatilaga mo u mu mihayo yeniyo, nguno ulu wita giko hu ukwipija u bebe, pye na a badegeleki bako! 1 U munhu ulu namhala, ntongage mu kwidohya n'ikujo giti so. A basumba lungalungaga nabo giti baana bang'wing'we. 2 A bagikulu giti banoko, lelo a bashike giti balumbuyo mu wela bose. 3 A bachilwa abo bati na munhu wa kubagunaana, ubagunaana. 4 U nchilwa ulu ali na baana nuulu bizukulu, a benaba ni bilangage tame kujiitila yawiza i kaya jabo, bayubiitila yawiza a bataale babo, nguno u mhayo gwenuyu guzunilijiwe nu Mulungu. 5 Aliyo u nchilwa uyo ati na wa kungunaana gete, u ng'wenuyo antuulilile Mulungu pyi u kwisagilwa kwakwe makanza gose; liimi na bujiku akadilaga mu kulomba na kulombela. 6 Kwike u nchilwa ulu akikalaga mu mihayo ya kuyeja mili gokwe duhu, u ng'wenuyo achile nuulu iki akweshemaga! 7 Ni yeniyi balangage, batizugwa mu bubi. 8 Hama ulu aliho munhu atabalonjaga a banhu bakwe, i no-no-no a ba mu kaya yakwe, u munhu ng'wenuyo abudalahile u buzunya bokwe, niyo ali wabubi kutinda uyo ati nzunya. 9 U nchilwa atizutuulwa u mu shitabo sha bachilwa ulu ataali kushisha myaka makumi atandatu, niyo abize wali nke wa ngosha umo duhu. 10 Hangi niyo u nchilwa abize akukaanilagwa giki ali na shitwa shawiza mu mihayo giti ya kulela baana, kugunaana bageni, kooja mhambala ja beela, kugunaana baluhi; abize nondeeji wa buli mhayo gwawiza. 11 Aliyo a bachilwa abo bataali bashike, balemage a benabo; nguno u kwikumva kwabo ulu kubaheeba bashikile kwinga u mu kwifunya kwabo u kuli Kilisto, bikumva butoolwa. 12 U mu giko bakugwa mu nsango, kulwa nguno ya kulekana nu kuzunya kwabo u kwa kwandya. 13 Nguno niyo u mu giko bakwilanga boolo, buyikala bakusingijaga mu kaya ja banhu. Hama batugelela ha mhayo gwa boolo duhu, aliyo bakubiza basigani na bishatya-shatya, hangi bakalomo-njoocho. 14 Huna luulu natogilwe a bachilwa a bashike bayutoolwa, babize banisaale, babyale baana. Yaya u kung'winha ng'wanya gwa kutusondagula u ng'wanishi. 15 Nguno niyo ni haha baliho bamo bamala kugaluka bubiza balondeeji ba ng'wa Shetani. 16 Ulu aliho nshike ali na bachilwa ni abagunaanage, atiziseseja nigo i kanisa. I kanisa ibagunaane a bachilwa abo bati na wa kubagunaana. 17 A banamhala, abo bamanile kusuga, shiigelile binhwe ikujo idito ho, i no-no-no abo bakwitaga nimo gwa kulomeela na kulanga. 18 Nguno i shandikwa shihayile giki, "I ng'ombe ulu iliita nimo gwa kutula busiga, yaya u kwitunga u ku nomo gwayo." na giki, "U ntumami shing'wigelile kupandika mheela yakwe." 19 Yaya u kwanukula bubuulwa bo namhala, ulu batigelile bakaaniji babili nuulu badatu. 20 Ubahugula hape-hape abo bali mu nhungwa ja shibi, babize na logohano a bangi. 21 Nalikutonga mu welwa-ngholo ku butongi bo ng'wa Mulungu na bo ng'wa Kilisto Yesu, na ku butongi bo bamalaika basolwa; balangage chiza i mihayo yeniyi, hama yaya u kufumaasi wafunyaga bulamuji, na hangi yaya u kubiza na busolanhya. 22 Hama yaya u kutuulila makono munhu wangu-wangu, niyo yaya u bebe u kwisangija mu shibi sha banhu; aliyo ilanghanage wikale uli ng'wela. 23 Oyaga u kugelela kung'wa minzi duhu, bizagung'wa na divai ya malingiila, kulwa nguno ya makoye gako ga mu nda, pye na a gangi ayo gakikalaga gukushokela gwa-gwa-gwa buli makanza. 24 I shibi sha banhu bamo shili ha ng'wape, niyo shibatongeelile u kuja u mu nsango; aliyo i sha bangi shiliho a ha numa yabo shibalondeelile. 25 H'umo ili nu mu milimo i yawiza, nayo ili ha ng'wape, ni yiyo itaali u kumanika nayo itikala ibisilwe makanza gose. 1 A basese ni babisaabage a basaabo-bugonzo giki bigeleelilwe ikujo lyose, litizudalahwa i lina lya ng'wa Mulungu, nu bulangi wise. 2 Abo bali na basaabo-bugonzo bazunya, yaya u kubibengeleja iki bali badugu, aliyo ni babatumamilage chiza kutinda. Nguno a bazunya abo bakatumamaga chiza, bakabizaga na busangi u mu solobo iyo ikigelaga, iki bali baganja. Balangage i mihayo yeniyi, niyo ubakomeleja gete. 3 Ulu munhu ose-ose wandya kulanga mihayo yingi nayo, ulema kudimana nayo iyo yideebelile na ya ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto, akubiza wagalemaga a malange a meela. 4 U ng'wenuyo ndalahi, na atamanile mhayo gose-gose. Ali na makoye ga buhalali na buyombi bo mihayo iyo ikenhelejaga wilu, wilemeelwa, bugayilija, kwiting'wa kwabubi, 5 na wiyugaguji bo shiku jose u mu banhu abo bahuganile masala, abo baamala kwijimiija i nghana, nose bakiganikaga giki u wela ili nzila ya kupandikila solobo! 6 Na nghana i chene u mu wela ilimo solobo nhaale, ulu munhu uzunya kwigelwa ni shikolo isho ali nasho. 7 Nguno u mu si umu tutizile na shikolo, nose tutiko kwinga na shose-shose. 8 Aliyo ulu tupandika shiliwa na shizwalo, tukubiza twapandikaga isho shitwigelile. 9 Iki abo bakakoobaga busabi bakagwilaga mu bugeng'wa na mu mbeto, na mu kwikumva kwa nyachilu-chilu kwa buli mbika ja nyakenaaguji, mihayo iyo ikabenhelejaga banhu kujimilila mu kwihiga kutaale, nose kushika mu kuyagala! 10 Nguno u kutogwa sabo ili mbuuki ya mihayo ya bubi wa buli mbika, bangi baliho bakwingaga u mu kuzunya kulwa kuguhahaalila u mhayo gwenuyo, nose bakwiyenhelejaga kukenaaguka, kulwa kugwila mu makoye mingi ga kupinihaja! 11 Aliyo u bebe munhu o ng'wa Mulungu, ipeelage i yeniyo; londeelaga butungilija, wela, kuzunya, butogwa, wiyumilija na bufula. 12 Lwaga kalwiile kawiza ka mu kuzunya; bulanghanage u bupanga bo welelo na welelo ubo ukitanilwa aho ukafunya bukaaniji busoga ku butongi wa banhu bingi. 13 Nalikukomeleja ku butongi bo ng'wa Mulungu, uyo ali ng'winhi wa bupanga ku shose isho shili na bupanga; na ku butongi bo ng'wa Kilisto Yesu, uyo akafunya bukaaniji wawiza ku butongi bo ng'wa Pontio Pilato. 14 Shihandatilage i shilagilo shenishi, yaya gete u kushileka nuulu hado. Utizubiza na shilingo, kushisha lishike i likanza lya kwilonga kwa ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto. 15 U mhayo gwa kwilonga kwakwe akugushikilija ng'wikanza ilo lihelilwe na Mulungu, uyo we wike ali nkumilijiwa wa budula bose; Ntemi wa batemi na Seeba wa baseeba. 16 Hu ng'wene umo we wike, uyo ati wa kucha, na apindiwe bung'weku ubo buti bo kwegeelwa. Ataali kubonwa na munhu nuulu umo, na hangi atiho wa kumona na hado yaya. Ikujo na budula shibize kuli we welelo na welelo: Alichene. 17 A basabi ba ng'wikanza ili bahugulage batizudoosa, nuulu batizutuula kwisagilwa kwabo ha busabi ubo buti wa kushinga ho; aliyo bang'wisagilwe Mulungu, uyo akatwinhaga shikolo shose mu wila giki tushiyegele. 18 Baganikilage babize biiti ba mihayo yawiza, babize basabi mu shitwa shawiza, bazunye kuyugabila na bangi i shikolo; babize biza-ngholo. 19 U mu kwita giko bakubiza balibikila sabo boi benekili, bakubiza balituula nsingi gwawiza kulwa shiku ijo jiliza ku butongi, balanukule bupanga bo nghana. 20 Bebe Timoteo, shilanghanage gete isho ubikijiwe; lekanaga nayo i mihayo ya malofu, i miduhu na ya halali; iyo ikakumilijiagwa giki ya nyamani, aliyo gutimo nu gwa kusola. 21 Baliho bangi bakutalaga binga u mu kuzunya bayushimizila muyo. Shigongo shibize hamo nangho: Alichene. 1 Nene Paulo ntung'wa wa ng'wa Kilisto Yesu, kulwa butogwa bo ng'wa Mulungu, git'umo kuli kwisagilwa kwa bupanga ubo buli muli Kilisto Yesu. 2 Kuli Timoteo ng'wana wane ntogwa. Shigongo na wiza na mhola shibize hamo nangho kufuma kuli Mulungu Siswe, na kuli Kilisto Yesu Seeba wise. 3 Nakunumbaga Mulungu uyo nakanamyaga na ngholo neela, git'umo bakulugenji bane biitilaga. Nataali u koya u kukwizukwa ulu nalilomba liimi na bujiku. 4 Na hangi nataali nushizukwa i shisoji shako, huna luulu nali na nghumbu no ja kukubona nayege. 5 Nu kuzunya kwako u kwa nghana nakukwizukagwa, uko kwali muli mamayo Loisi i kwandya, na muli noko Eunike; uko namanile hape giki nu muli bebe kulimo. 6 Huna luulu kulwa mhayo gwenuyu, nalikwizukija giki, i shakwinha sha ng'wa Mulungu isho ukanukula kufuma aho nakakutuulila makono, shizalabanyage shandye kutumama. 7 Nguno u Mulungu atatwinhile moyo gwa booba, aliyo gwa budula na butogwa na masala madeekanu. 8 Hu kuhaya yaya u kuding'wa minala u kunkaanila u Seeba wise, nu nene uyo nali ntungwa kulwa nguno yakwe; aliyo zunyaga u kubiza mo u mu busangi bo kuluha kulwa nguno yajo i Nghulu Jawiza, mu budula bo ng'wa Mulungu, 9 uyo watupija. Hangi watwitana mu kwitana kwela, iti kulwa wiza bo shitile shise; aliyo kulwa kasolele kakwe na shigongo shakwe, git'umo atwinhilile muli Kilisto Yesu kufuma kale, kuko ikanza litaali kwandya kubiza ho. 10 Isho i haha shamalile koolechiwa kulwa nguno ya kwilonga kwakwe u Kilisto Yesu mpija wise, uyo wakwingije u kucha, wenha bupanga na butuucha mu nzila ya Nghulu Jawiza. 11 U nene nakatuulwa kubiza nkumucha wajo i Nghulu Jawiza jenijo, na ntung'wa na nangi wa kujilanga ku banhu. 12 H'i nguno yene nakuluhaga giki; aliyo natuding'wa minala iki nandeebile uyo nansanije, hama namanile hape giki adugije kushilanghana isho nashibika kuli we, kushisha lushiku lwenulo. 13 Iyumiilage i mihayo iyo wa kufuma kuli nene, nguno ili mu kwihela kwa kugunaana, ilanghanage mu kuzunya na butogwa muli Kilisto Yesu. 14 I shawiza isho ubikijiwe, shilanghanage mu nguzu ja ngwiyigwa Moyo Ng'wela uyo akwikalaga mu bise. 15 Umanile giki pye a bana Asia banipeelile, a ba Figelo na Helimogene bali bamo babo! 16 U Seeba ni ichilage shigongo i kaya ya ng'wa Onesifolo, nguno nghangala ningi waluniifuujaga, hama nu butungwa bone atabubonelile minala. 17 Nguno na a haho wiza Lumi akashikila kunikooba mu bukomeezu, kushisha unipandika. 18 U Seeba ni ang'winhage kuchilwa shigongo u ku butongi bo ng'wa Seeba u mu lushiku lwenulo. Niyo nu bebe wimanile i mihayo iyo wanibeegejaga i Efeso. 1 Huna luulu, u bebe ng'wana wane handatilaga kulwa shigongo isho shili muli Kilisto Yesu. 2 I mihayo iyo waniigwaga nakwihayaga ku butongi bo banhu bingi, binhage banhu basanyiwa, abo nabo badugije kubalanga bangi. 3 Iyumilijage ubize mo nangho u mu buluhi, git'umo ing'wigeleelilwe nshilikale wawiza wa ng'wa Kilisto Yesu. 4 Atiho nshilikale uyo atogilwe kunyeja uyo wantuula mu nimo, aliyo u kunu wisangilija na mu milimo yingi hangi. 5 Nuulu u munhu ulu wingila mu wigusha kulwa kwitinda na biye, atupandika i mheela ulu atigushije kulondeela umo shili i shilagilo sha wigusha wenubo. 6 U nimi uyo akukoya-koyaga na nimo, shiigelile apandike matwajo ga kwandya u mu nimo gwenuyo. 7 Gwiganikage chiza uyo naliguhaya, nguno u Seeba akukwinha witegeleja mu yose. 8 Ng'wizukagwe u Yesu Kilisto, u wa luganda lo ng'wa Daudi, uyo akajuuka kufuma mu bafu; git'umo jihayilile i Nghulu Jawiza jane, 9 ijo jikunenhelejaga kuluha mu butungwa giti nali nkenaaguji. Aliyo nahene u mhayo go ng'wa Mulungu gutiko u kutungwa. 10 H'i nguno yene nakwiyumilijaga mu mihayo yose kulwa basolwa, giki nabo u muli Kilisto Yesu banukule ikujo lya welelo na welelo. 11 U mhayo gutungiligije, "Nguno ulu tucha hamo nanghwe tukubiza bapanga hamo nanghwe. 12 Ulu twiyumilija tukusuga hamo nanghwe; ulu tunema nanghwe akutulema. 13 Nuulu twinga u mu kuzunya a bise, u wei akongeja kubiza ng'wishigwa, nguno atudula u kwilema wei ng'wenekili." 14 Ubizukija gwa i mihayo yeniyi, hama ubahugula mu welwa-ngholo ku butongi bo ng'wa Mulungu, giki yaya u kwihalalija kulwa nguno ya mihayo iyo iti na fiilu. U gwenuyu guti na solobo u ku badegeleki, ulu iti kubasambagula duhu. 15 U bebe ng'wene komeelaga, wiyooleche giki uli ntumami azunyiwe na Mulungu, uyo ati na nguno ya kuding'wa minala; ugugoloola chiza u mhayo gwa nghana. 16 Aliyo i mihayo i miduhu na ya nyachilu-chilu, yihungage; nguno ikongejaga kubingija mu bubi abo bakikuubilijaga. 17 Niyo u mhayo gwabo gukongeja kulandaala, gubize giti ilonda limholela-kulimu; u mu banhu ba mbika yeniyo balimo na a ba Humaneyo nu Fileto! 18 A banhu benabo bijimiigije i nghana, bandije kuja bakukenaagulaga kuzunya kwa banhu bamo; bakuhayaga giki u bujuuko bomala kushika! 19 Aliyo nahene u nsingi go ng'wa Mulungu gutaali u kugaluka umo gwimiililile: u lumengho lwago luhayile giki, "U Seeba abamanile a bakwe," na giki, "Buli ng'wene uyo akulihayaga lina lya ng'wa Seeba ni alekanage nu bubi." 20 Kwike u mu kaya ja banhu shitabizaga mo shiseme shiteemagizu duhu, giti sha zahabu na sha feza, ni sha manti shikabizaga mo, pyi ni sha malongo; shingi shikabizaga sha milimo y'ikujo, shingi sha milimo ya giko-giko duhu. 21 Huna luulu ulu munhu wiyeeja, winga u mu mihayo iyo iti y'ikujo, akubiza shiseme sh'ikujo, isho shibeejiwe na kwejiwa kulwa nguno ya ng'wa Seeba, giki shiigeleelwe kutumama buli nimo gwawiza, uyo shibeejiwe kulwago. 22 Aliyo u bebe gupeelage u kwikumva kwa shaaluki, udimane na butungilija, kuzunya, butogwa na mhola; ubize na busangi na banhu abo bakulihayaga lina lya ng'wa Seeba mu ngholo neela. 23 Ilemage i mihayo ya nyachilu-chilu iyo ifumile mu butumana, nguno managa giki i mihayo yeniyo ikabyalaga wilemeelwa. 24 U ntumami wa ng'wa Seeba atigeleelilwe kubiza nyombo, aliyo shiigelile abize nembeezu ku banhu bose, abize adugije kulanga na ng'wiyumilija. 25 Abize amanile kubatonga mu widohya abo batogilwe halali, nguno hamo u Mulungu adugije kubinha moyo gwa kugaluka na koya u bubi, bayitegeleje i nghana yose, 26 bingile mu masala madeekanu. Binge u mu ntego go ng'wanishi umo wali wabagwasha ubataliginja na kubatuula mu busese bo kwita iyo atogilwe wei ng'wenekili! 1 Na mhayo gungi guyu gumanage, u mu shiku ja ku bukalikijo gakubiza ho makanza ga kwihiga. 2 Nguno a banhu bakwitogwa boi benekili duhu, hama bakutogwa sabo; niyo bakubiza bikumilija, badooshi, badalahi, bashitiigwa ku babyaji babo, batamanile kulumba, na bati beela. 3 Bakubiza batamanile kusaatwa bichabo, batalekejaga, balembekeja, bati bilanghani, bakalahu mu lulimi, batatogilwe mihayo mitengeke. 4 Bakubiza bijomboki, bibonya, bikumilija, batogilwe mihayo ya kwiyeja boi benekili kutinda kuntogwa Mulungu. 5 U mu kubalola ba kubiza giti bali beela, aliyo i nguzu ja wela bajilemile. A benaba lekanaga nabo gete! 6 Nguno bamo babo h'abo batogilwe kuguukuuba kuja mu kaya ja bakima bachilu-chilu; bali banhu abo bakatongeelagwa na kwikumva kwa buli mbika, nguno babunilwe shibi! 7 Ahene u kwilanga bakomeezu, aliyo balemeelilwe u kushikiila a ha nghana yenekili. 8 Git'umo Yaane na Yambule bakalema butongeeji bo ng'wa Musa; na a benaba nabo bilemile i nghana, nguno a masala gabo gamala kubipa, batimo u mu kuzunya. 9 Aliyo nahene batusegenela, nguno u bubi wabo bukumanika ku banhu bose, git'umo ikajila nu ku bangi abo. 10 Aliyo u bebe wimanile iyo nakwilangaga u nene, pyi ni nhungwa jane ujimanile; ni yiyo nakwikoobaga, nu kuzunya kwane, nu bushisha-ngholo bone, nu butogwa bone, nu wiyumilija bone; 11 pyi ni ya buluhiwa ubo bukanigwila nali Antiokia na Ikonio na Lustila. Ubumanile pyi u buluhi ubo nabubitila kulwa kwiyumilija, nu mumo wanipigija u Seeba u mu yose yeniyo! 12 Na nghana pye abo batogilwe shimizile ya wela muli Kilisto Yesu bakuluhiwa. 13 Lelo a banhu babubi na a bibeeleja, a bene bakongeja kukula u mu bubi, bakongeja kulemva, na a boi kulemba banhu! 14 Aliyo u bebe shimizilaga mo duhu u mu mihayo iyo wamala kwilanga na kwiyanukula; nguno umanile ukilanga kufuma kuli nani. 15 Na hangi ushimanile kufuma ha budo wako i shandikwa sheela, isho shidugije kukwita kubiza ng'witegeleja kushisha kwingila mu bupiji, kulwa kunzunya Kilisto Yesu. 16 Pye i shandikwa shihaahililwe myuyi ya ng'wa Mulungu, hangi shibeelelile u mu nimo gwa kulanga, kuhama, kuhugula, na kutongeela mu butungilija; 17 giki u munhu wa ng'wa Mulungu ashikanyiwe, abize amaliilile ku buli nimo gwawiza. 1 Nalikukomeleja ku butongi bo ng'wa Mulungu na bo ng'wa Kilisto Yesu, uyo akubalamula pye a banhu, a bapanga na a bafu, u ng'wikanza lya kwilonga kwakwe mu butemi bokwe. 2 Gulomeelage u mhayo, bizaga umaliilile buli ikanza: libize ulihelile nuulu ilo utalihelile; hamaga, hugulaga, ganikilaga mu wiyumilija na kalangile kose. 3 Nguno likushika ikanza bakoya u kudegeleka a malange a masoga, bakuyikala bakwalilijaga balangi ba buli mbika, ba kuyubabaabaata u ku matu na mihayo ya kulenganila na kwikumva kwabo! 4 Niyo bakugasaamya a matu gabo u ku ya nghana, bagagaluche gabize ga kudegelekela suusu duhu! 5 Aliyo u bebe bizaga na masala madeekanu mu buli mhayo; ubize ng'wiyumilija nuulu mu makoye; gutumamage u nimo gwa kujilomeela i Nghulu Jawiza, ugushikilije u nimo gwako. 6 Nguno u nene naamalile kufunyiwa giti shitambo, i likanza lya kwinga kwane lyashikaga. 7 Naabulwishije chiza u bulugu mu kugulanghana u kuzunya, naalukalichaga u ludiima lwane. 8 U ku nghalilo ya yose u mu lushiku lwenulo, iliho mheela ya butungilija, iyo natuulililwe; ngikili ya nyatemi, iyo akuninha u Seeba, u Namuji ntungilija. Hangi niyo iti nene duhu, aliyo pye na a bangi abo bakuyegelile u kwilonga kwakwe. 9 Itaga wize u kuunu wangu, 10 nguno u Dema wanilekile, watogilwe ya mu si, wajile Tesalonike. U Kulesite wajile Galatia, u Tito nanghwe Dalimatia. 11 Luka duhu h'uyo ali hamo nane. Ulu ulabuuke kwiza ng'wizanage nu Maliko, nguno akunigunaana hataale u mu nimo. 12 U Tikiko nantumile Efeso. 13 I kabbuudi ya mbeho iyo nakileka Tiloa ha ng'wa Kalipo yenhanijage ulu uliza, pyi ni shitabo, i no-no-no i sha ndili. 14 U Isikanda u nsuji wa chuma waniitila mihayo mingi i yabubi, u Seeba akung'winha mheela ya kwigeleelwa shitwa shakwe. 15 Nu bebe nkangukage, nguno a bise watwihalalijaga kibi no iyo twihayaga! 16 A ha busombooji wa kwandya u ng'wikanza lya bubuulwa bone, atigelile nuulu umo wa kwimiila hamo nane, pye bakanileka; u Seeba ni atizagubabalila bubi u mu mhayo gwenuyo. 17 Kwike u Seeba akimiila hamo nane uniguzuhya, kulwa giki u bulomeeji wa Nghulu Jawiza bushikilijiwe kubitila muli nene, pye a banhu ba mahanga bigwe, h'i chene nakapijiwa kufuma u mu nomo gwa shimba. 18 Niyo u Seeba akongeja u kunipija kufuma mu buli nimo gwabubi, na akunishisha mhola u mu butemi bokwe u bo ng'wigulu. Ikujo libize kuli we welelo na welelo: Alichene. 19 Ngishage u Piliska nu Akula, hamo ni kaya ya ng'wa Onesifolo. 20 U Elasto akasaaga Kolinto, aliyo u Tulofimo u ng'wene akasaata nuneka Mileto. 21 Anguhaga u kwiza kuko i mbeho ya mu shiyaga itaali kwandya. Alikugisha u Ebulo nu Pude, nu Lino, nu Kilaudio, pye na a badugu a bangi. 22 Seeba abize hamo na moyo gwako. Shigongo shibize hamo nangho: Alichene. 1 Nene Paulo nsese o ng'wa Mulungu, na ntung'wa o ng'wa Yesu Kilisto, kulwa kubagunaana basolwa ba ng'wa Mulungu mu kuzunya kwabo; bayitegeleje i nghana iyo yigwindanije na wela, 2 kulwa nguno ya kwisagilwa kwa bupanga wa welelo na welelo, ubo Mulungu, uyo atiko kulomaloma, watwisagija kufuma kale, kuko ikanza litaali kwandya kubiza ho. 3 Huna aho lyang'wa i likanza, ugoolecha u mhayo gokwe mu nzila ya bulomeeji ubo nakinhwa nene git'umo shili shilagilo sha ng'wa Mulungu mpija wise. 4 Kuli Tito, ng'wana wane gete mu busangi wa kuzunya; shigongo na mhola shibize hamo nangho kufuma kuli Mulungu Siswe, na kuli Seeba Yesu Kilisto Mpija wise. 5 Nakakuleka ko i Kuleti giki wigolanye i milimo iyo yigelile kwitwa, na giki uyutuula banamhala mu buli nzengo git'umo nakakutongeelela. 6 Uyo igeleelilwe kutuulwa ha bunamhala abize ati na shilingo, atoolile nkima umo. A baana bakwe babize bazunya, na bati na lukumo lwa buluulu, nuulu bulambu. 7 Nguno u nanghani wa kanisa ng'wene mikijiwa o ng'wa Mulungu, huna luulu shing'wigelile abize ati na shilingo, ati wa kwiyeja wei ng'wenekili duhu. Ati ng'wangu kupelana, ati nkolwa-walwa, ati ntuji banhu, nuulu ati nchooji wa shikolo mu nzila ja minala. 8 Aliyo abize ng'wiza-ngholo, munhu uyo atogilwe mihayo yawiza, ng'witegeleja, ntungilija, ng'wela, ng'wilanghani. 9 Abize agudimile mu wishigwa u mhayo umo guhayilile; u mu giko h'akudula kuganikila mu kalangile kawiza, na kubahuumuja a bahalali. 10 Nguno baliho bingi a bashitiigwa, bayombi ba mihayo iti mu nzila, na balomolomo ba balomolomo; i no-no-no a ba ng'wigele lya basaalwa. 11 Shiigelile bayuhuumujiwa a benabo, nguno bakuhumbuulaga kaya ngima ja banhu, kulwa kulanga mihayo ya kwipandikila solobo mu nzila ja minala, mhayo uyo gutigelile bagwite. 12 Umo wa bahangi babo ahayile giki, "A bana Kuleti bene balomolomo pyi i shiku, shiinu ja malofu, balaku ba balaku, niyo hangi boolo!" 13 U bukaaniji wenubu butungiligije. Huna luulu bahamage na bukali bagoloole u kuzunya kwabo. 14 Booye u kwikala budegeleka ngano ja Bayudaya, na shilagilo sha banhu abo bakwihubyaga i nghana. 15 Pye i shikolo shili sheela u ku beela, aliyo u ku basoso na bashitiigwa shitiho i sheela, nguno a maganiko gabo masoso, pyi nu wiyanguji wa mu ngholo jabo. 16 A banhu giti benaba batogilwe u kwihaya giki bandeebile u Mulungu, aliyo u mu shitile shabo banemile. Banhu ba malofu na bashitiigwa, niyo batigeleelilwe mu nimo gose-gose u gwawiza! 1 Aliyo u bebe hoyaga nabo mihayo mitengeke, ya malange magumunguku. 2 A banamhala babize na masala madeekanu, banhu abo bigeleelilwe kwinhwa ikujo. Babize bitegeleja na bapanga u mu kuzunya nu mu butogwa, pyi nu mu wiyumilija. 3 Giko na a bagikulu, nabo babize na nhungwa j'ikujo, bati balembekeja, batizusugwa mhayo go bung'wi, babize balangi ba mihayo ya longe. 4 Bayubalanga a bashike kubatogwa a bagoshi babo na a baana babo; 5 na kubiza bitegeleja, beela, bakomeezu u mu milimo ya mu kaya. Babize bawiza na bidohya u ku bagoshi babo, gutizudalahwa u nimo go ng'wa Mulungu. 6 A basumba nabo ubahugula babize balembeezu. 7 U bebe ng'wenekili u mu katumamile kako ka milimo yose boolekejage bulolelo busoga, ubize uti na shilingo, nu mu kalangile kako ubize n'ikujo. 8 Hangi ubize na mihayo ilongile, iyo itudula kudalahijiwa; u munhu uyo atogilwe kutuhaya kibi agayiwe u gwabubi, agooke. 9 A basese ni babizage bidohya mu yose u ku basaabo-bugonzo, babayeje, babize bati ba kwikala bishokeja nabo mihayo. 10 Hangi batizubiza banyeecha ba shikolo, aliyo booleche mu yose giki bali basanyiwa na bawiza, a kalangile ka ng'wa Mulungu mpija wise kakujiwe mu yose. 11 Nguno i shigongo sha ng'wa Mulungu shiliho kulwa kubapija pye a banhu . 12 Shikutulangaga kubulema u busoso nu kwikumva kwa mu si, u ng'wikanza lya haha ; na tubize bitegeleja na beela, 13 aho tutaali tukulindiilaga kwisagilwa kwa kuyeja na kwilonga kw'ikujo lya ng'wa Yesu Kilisto, uyo ali Mulungu na mpija wise ntaale. 14 U wei akifunya ng'wenekili kulwa nguno yise, giki atukomoole kwinga mu bubi bose, ibeegeje banhu bakwe ba wikomangile, beela, na bakalalilwe kwita yawiza. 15 Bawilage i mihayo yeniyi, ubakomeleje na kubahugula mu budula bose. Niyo utizung'winha munhu nuulu umo ng'wanya gwa kukudalaha. 1 Ubizukija babize bidohya u ku batongeeji, na bigwi u ku basugi; babize bachaguku ku buli nimo gwawiza. 2 Yaya u kubiza badukani nuulu bayombo; babize biyumilija, hangi booleche widohya butaale ku banhu bose. 3 Nguno na a bise i kale twali bachilu-chilu, na bashitiigwa. Twali mu bulemva-lemva wa kutumamila buli mbika ja kwikumva, na kwiyeja mu mihayo ya malofu. Na twali banhu ba wilu na ba kwikala twikolagwa bise benekili na benekili. 4 Aliyo u wiza nu butogwa bo ng'wa Mulungu Mpija wise aho wilonga, 5 utupija. Kwike iti kulwa nguno twali twabeeja shitile sha butungilija, aliyo kulwa shigongo shakwe. Utupija mu nzila ya kutooja kulwa kubyalwa bupya, na kwitwa kubiza bapya mu nzila ya ng'wa Moyo Ng'wela, 6 uyo akatwitiila muli Yesu Kilisto Mpija wise. 7 Nose yubiza giki, u mu kubalilwa butungilija kulwa shigongo shakwe, tubize bingiji git'umo kuli u kwisagilwa kwa bupanga bo welelo na welelo. 8 U gwenuyu guli mhayo gwa kusanyiwa. Huna luulu natogilwe wisomboole mu bugaliili pyi i yose yeniyi, abo banzunije Mulungu bakalalwe kugatumamila a makanza gabo mu shitwa shawiza. I mihayo yeniyi pyi i yose ili yawiza, hangi ili na solobo u ku banhu. 9 Aliyo i ya buhalali wa nyachilu-chilu na ya kwihela kwa mashibyalilwe, nuulu ya wilemeelwa na kwikenya kulwa nguno ya shilagilo, lekanaga nayo i yeniyo, nguno iti na solobo na hangi miduhu. 10 U munhu uyo atogilwe mihayo ya wilemeelwa nghugulage kamo nuulu kabili, hama lekanaga nanghwe! 11 Managa giki u munhu giti ng'wenuyo akwitaga yabubi nguno ahuganile, niyo akwilamulaga wei ng'wenekili. 12 Ulu nalantume Alitema nuulu Tikiko kwiza uko uli, u bebe nzugu wangu Nikopoli; nakubiza kwenuko nguno naabonile nakulimalila kwene i likanza lya mbeho ya mu shiyaga. 13 U Zena u mani wa shilagilo nu Apolo, batumage bize wangu, na hangi balola-lolelage sha kwigunaanila mu nzila, batizukoya. 14 Niyo a banhu bise ni bilangage kwita yawiza, bayugunaana aho buliho bugehelwa, batizubiza bati na matwajo. 15 Pye abo bali hamo nane balikugisha. Bagishage abo batutogilwe mu kuzunya. Shigongo shibize hamo ning'we bose: Alichene. 1 Nene Paulo ntungwa kulwa ng'wa Kilisto Yesu, na ndugu Timoteo. Kuli ntumami ng'wichiswi ntogwa Filimoni, 2 n'ilumbu lise Afia, hamo na nshilikale ng'wichiswi Alikipo; ni kanisa iyo ikibilingaga mu kaya yako. 3 Shigongo na mhola shibize hamo ning'we kufuma kuli Mulungu Siswe, na kuli Seeba wise Yesu Kilisto. 4 Nakunumbaga u Mulungu wane, bul'ikanza ulu nalikuhaya u mu kulomba kwane. 5 Nguno nakujiigwaga i nghulu ja kuzunya kwako, nu butogwa wako umo untogelilwe u Seeba Yesu, na a beela pye a bose. 6 Na luulu nalikulomba u buzunya wako ubutumamile mu busangi, huna ukwideeba mu nghana pyi i yawiza iyo ili yise muli Kilisto. 7 Naayegile no, hangi naalungujiwe no ndugu wane, kulwa butogwa wako; nguno ojizalabanije i ngholo ja beela. 8 Huna luulu, nuulu iki u muli Kilisto nali nabo u bugimu bo kukulagila iyo yigelile wiyite, 9 aliyo ili yawiza nakulombe, kulwa nguno ya butogwa. U nene Paulo na bunamhala bone giki, uyo i haha nali ntungwa kulwa ng'wa Kilisto Yesu. 10 Nalikulomba kulwa nguno ya ng'wa Onesimo, u ng'wana wane muli Kilisto; uyo naamyalile mu butungwa bone. 11 Na nghana wali ati na solobo u kuli bebe i kwandya; aliyo i haha ali na solobo u kuli bebe nu kuli nene. 12 U munhu ng'wenuyo nuulu iki nalikushokeja; aliyo i chene u wei ali bupanga bone gete. 13 Niyo naali natogilwe kwikala nanghwe nene, ayunigunaana ha ng'wanya gwako u mu nimo gwa Nghulu Jawiza, aho nataali natungilwe. 14 Kwike naabonile iti chiza niite mhayo gose-gose aho nataali kugamana a maganiko gako; utiziita mhayo gwawiza mu buhadikijiwa, aliyo wite mu kwifunya. 15 Nguno hamo h'i chene akakwingila ng'wikanza iguhi, giki abize wako shiku jose ja welelo na welelo; 16 aliyo iti mu busese. I haha akilile a ha busese; u kuli nene ali ndugu ntogwa, lelo u kuli bebe na kutinda ho: u mu mili nu muli Seeba! 17 Huna luulu, ulu ulinisanya giki nali ntumami ng'wiyo, ng'wanukulage giti ulinanukula nene. 18 Hama nuulu wakuhuba mhayo gose-gose, nuulu hamo ali na bugasa kuli bebe, bubalilage kuli nene. 19 Nene Paulo nandika na nkono gwane ng'wenekili giki nakulipa, nati na nguno ya kuhaya giki u bebe hu uli na bugasa u kuli nene. 20 Alichene ndugu wane, nigunaanage mu giko u muli Seeba, ubuyeje muli Kilisto u bupanga bone. 21 Nalikwandikila mu kusanya giki ukwita na kutinda umo nalikuwilila, nguno nabumanile u wigwi boko. 22 Hama niyo nalisagilwa nakushoshiwa ku bing'we kulwa kulomba kwing'we; ali luulu, nilonja-longejage na ha kushikila. 23 U Epafula u ntungwa ng'wichane muli Kilisto Yesu alikugisha, 24 na a batumami bichane a ba Maliko nu Alistako nu Dema, hamo nu Luka, nabo balikugisha. 25 Shigongo sha ng'wa Seeba Yesu Kilisto shibize hamo na moyo gwako: Alichene 1 I kale u Mulungu walungalungaga nabo a bakulugenji bise nghangala ningi mu nzila ja mbika na mbika, kubitila mu bahangi. 2 Aliyo u mu shiku ja ku bukalikijo iji, walungalungile nise mu nzila ya Ng'wana, uyo antuulile kubiza ng'wingiji wa shikolo shose; niyo i shiseeng'wa shose pye akashibeeja mu nzila yakwe u ng'wenuyo. 3 U wei ali kwaaka kw'ikujo lya ng'wa Mulungu, na suso yakwe umo ali gete; hama pyi i shikolo ashidimile na mhayo gwa budula bokwe. Aho wamala kutuula nzila ya kweja shibi, wigasha ku nkono gwa bulyo ; kwikujo lya busugi bo ng'wigulu. 4 Hu ng'wene u ntaale kukila pye a bamalaika, nguno u wei ali ng'wingiji wa lina itaale kutinda lyabo. 5 I gisi u Mulungu wabita kung'wila malaika ki giki, "U bebe uli Ng'wana wane, i lelo iyi naakubyalaga?" Nuulu hangi giki, "U nene nakubiza Ise; u wei akubiza Ng'wana wane?" 6 Na a haho wang'wenha mu si u Myalwa wa kwandya uhaya giki, "Pye a bamalaika ba ng'wa Mulungu banamye wei." 7 Lelo u ku bamalaika alihaya, "Hu ng'wene akiitaga bamalaika bakwe kubiza myoyo, a batumami bakwe kubiza ndali ja moto." 8 Aliyo u kuli Ng'wana alihaya giki, "I lisumbi lyako lya butemi Mulungu, lil'isumbi lya welelo bose; nu nangha gwako gwa butemi guli nangha gwa butungilija. 9 Ee Mulungu, u butungilija ubutogilwe, aliyo u bushitiigwa ubukolilwe; h'i nguno yene u Mulungu wako wakubilile maguta ga buyegi kutinda a biyo." 10 Alihaya na giki, "Seeba, a ha wandijo wa yose ukagutuula bebe u nsingi gwa si, ni ligulu lili nimo gwa makono gako. 11 I shenishi shikubita, aliyo u bebe uli wa kushinga ho; i shingi pyi shikukuluhala giti shizwalo. 12 Niyo ukushilingalinga giti myenda, na shikugaluchiwa giti shizwalo. Aliyo u bebe uli git'umo uli duhu, ni myaka yako iti ya kushila." 13 Na hangi ong'wila malaika ki ikanza lyose-lyose giki, "Igashaga ku nkono gwane gwa bulyo, kushisha nabatuule a banishi bako ha silili ya mhambala jako?" 14 Angu, a bamalaika a bose bati myoyo mitumami, iyo ikatumagwa kulwa nguno ya babo bakubiza bingiji u mu bupiji? 1 Huna luulu, a bise shitwigelile kwidilila na bukalalwa butaale i mihayo iyo twayigwile, tutizuselemiwa tukileka. 2 Nguno ulu gwali na nguzu u mhayo uyo gukahayiwa mu nzila ya bamalaika, na buli bubi nuulu bushitiigwa wanukulaga mheela mu butungilija; 3 hu kuhaya a bise tukupila ginehe, ulu tuleka kubudilila bupiji butaale giti wenubu? U boi bukandya busomboolwa na Seeba ng'wenekili, hama u ku bise bukaanilwa na a babo bakang'wigwa. 4 U kunu u Mulungu nanghwe akujaga oolecha bukaaniji bokwe mu kwita shimanikijo na mihayo mingi ya kukumya na ya budula, na kuntuma Moyo Ng'wela mu kagabanhije ka mbika ningi, git'umo atogelilwe we ng'wenekili. 5 Nguno i si iyo tukwihayaga giki ikubiza ho, atituulile ha silili ya busugi bo bamalaika. 6 Aliyo aliho umo akaanilile ng'wipandi ilebe alihaya giki, "U munhu nanghwe ali shikolo ki, nose ung'wizukwe? U ng'wana wa munhu ali ki, nose unole? 7 Ukang'wita kubiza ha silili ya bamalaika ng'wikanza ido, unzwalika ngikili y'ikujo na bukumilijiwa. 8 Pye i shikolo ushituula ha silili ya mhambala jakwe!" Nguno u Mulungu aho washituula pyi i shikolo ha silili ya busugi bokwe, atalekeelile nuulu shimo giki shibize shiti ha silili yakwe. Kwike i haha tutaali u kushibona pyi i shikolo kubiza ha silili yakwe. 9 Aliyo tulibona giki, ng'wikanza ido u Yesu akiitwa kubiza ha silili ya bamalaika, huna uzwalikwa ngikili y'ikujo na bukumilijiwa; nguno akaluhiwa mu kucha, ibize giki u mu shigongo sha ng'wa Mulungu, aliloje i licha kulwa banhu bose. 10 U wei uyo shose na shose shiliho kulwa nguno yakwe na mu nzila yakwe, gukanyeja u gwa kunshikanya mu nzila ya kuluhiwa u Ng'winhi wa bupiji, na Ntongeeji o baana bingi kwingila ng'wikujo. 11 Nguno u wei na a babo bakwejiagwa bali na fumo imo, h'i nguno yene atiko kuding'wa minala u kubahaya giki bali baana ba ng'wawe. 12 Git'umo alihayila giki, "Nakulikumucha i lina lyako u ku baana ba ng'wise, nakukwimbila ha gati y'ibita kulwa kukugongoola." 13 Hama hangi, "Nakuntuulila we u kusanya kwane;" na hangi giki, "Nene naliho aha hamo na a baana abo Mulungu waninhile." 14 Huna luulu iki a baana bali banhu ba mininga na mili, nu ng'wene akabiza na busangi u mu yeniyo, giki u mu kucha kwakwe adule kunyagaja u Shetani, uyo ali na budula bo lufu. 15 Abatungule pye abo mu bulamu wabo bose bali mu busese kulwa kogoha icha! 16 Nguno atasolile nimo gwa kugunaana bamalaika, aliyo gwa kugunaana bubyile bo ng'wa Abulahamu. 17 H'i nguno yene akabiza git'umo bali a baana ba ng'wawe mu mbika jose, giki abize Ngabiji Ntaale wa shigongo, uyo ali nsanyiwa u mu mihayo ya ng'wa Mulungu; abize shitambo kulwa shibi sha banhu. 18 U wei iki akaluha aho akageng'wa, hu kuhaya adugije kubagunaana abo bakugemagwa. 1 Huna luulu badugu beela, abo muli na busangi u mu kwitanwa kwa ng'wigulu, ng'wideedenghanyagi u Ntung'wa na Ngabiji Ntaale ng'wenuyo; u Yesu uyo tukunkaanilaga. 2 U wei wali ng'wishigwa u kuli Mulungu uyo ansolile, git'umo wali nu Musa u mu kaya ya ng'wa Mulungu. 3 Kwike u Yesu abalilwe kubiza n'ikujo kutinda Musa; git'umo meeja wa kaya shiigelile akujiwe kutinda i kaya yenekili. 4 Nguno buli kaya ikabeejiagwa na munhu nebe, aliyo u meeja wa shose ng'wene Mulungu. 5 Huna luulu u Musa wali nsanyiwa mu mihayo yose u mu kaya ya ng'wa Mulungu, giti ntumami kulwa bukaaniji bo mihayo iyo yali yigelile kuhayiwa ku shiku ja ku butongi. 6 Aliyo u Kilisto u ng'wene Ng'wana, nsugi wayo gete i kaya ya ng'wa Mulungu; a bise hu tuli ba mu kaya yeniyo, ulu tubuhandatila kushisha ku ngelelo u bushisha-ngholo, nu wisagijiwa ubo tukubuyegelaga. 7 Nose h'i nguno yene u Moyo Ng'wela alihaya giki, "I lelo ulu muliigwe ilaka lyakwe, 8 yaya u kuganghanaja i ngholo jing'we; git'umo ng'witilaga mu bushitiigwa wing'we, aho ng'wali ku matogolo ng'wikanza lya kunigema. 9 Aho banigemaga a bakulugenji bing'we giki banibone; nghana bakashibona i shitwa shane, kushisha ikanza lya myaka makumi ane. 10 H'i nguno yene nakashipelanila i shibyalilwe shenisho; nuhaya giki, 'A benaba bali babubi gwa u mu ngholo jabo, ni nzila jane batajimanile!' 11 Nose nakilahila kulwa bupelanu bone giki, 'Batiko kwingila u mu kwifuula kwane!' " 12 Ali luulu badugu, ilanghanagi atizilonga nuulu umo wing'we uyo ali na ngholo yabubi, ya butuzunya, nose inge u kuli Mulungu mpanga. 13 Ng'wihugula buli lushiku ulo lukuhayiagwa giki lelo; atizilonga nuulu umo wing'we wa kuguna kulwa shibi. 14 Nguno tukubiza tuli na busangi u muli Kilisto ulu tudimana nako u kuzunya kwise u kwa ha wandijo kushisha ku ngelelo. 15 H'umo guhayilile u mhayo giki, "I lelo ulu muliigwe ilaka lyakwe, yaya u kuganghanaja i ngholo jing'we, git'umo ng'witilaga mu bushitiigwa wing'we." 16 I gisi abo bakigwa aliyo hu bubiza bashitiigwa baali banani, ulu bati pye abo bakafuma Misili ha silili ya butongeeji bo ng'wa Musa? 17 Al'abo bakampelanya ikanza lya myaka makumi ane baali banani, ulu bat'abo bakabiza bakenaaguji, abo mibimba yabo ikagwila ku matogolo? 18 Al'abo akabilahilila giki batiko kwingila mu kwifuula kwakwe baali banani, ulu bati abo baali bashitiigwa? 19 Huna luulu, tulibona giki a benabo bakalemeelwa u kwingila kulwa nguno ya butuzunya! 1 Nose iki u wisagijiwa bo kwifuula butaali buliho, togohagi atizilonga nuulu umo wing'we wa kuleba u kwingila mo. 2 Nguno na a bise tukulomeelagwa i Nghulu Jawiza git'umo yajilaga nu kubo; kwike u mhayo uyo bakagwigwa gutabagunaanile, nguno gutamanhije na kuzunya u mubo a badegeleki. 3 Aliyo a bise abo tuzunije tulimo u mu kwifuula, git'umo ahayilile; giki, "Kushisha nakilahila kulwa bupelanu bone nuhaya, 'Batiko kwingila u mu kwifuula kwane.' " I milimo i yene yamala-majiwa kufuma kale ha kuseeng'wa kwa si. 4 Nguno liliho ipandi ilebe aliluhaya lushiku lwa mpungati giki, "Huna u mu lushiku lwa mpungati u Mulungu akifuula pyi i milimo yakwe." 5 Aliyo hangi na a henaha alihaya giki, "Batiko kwingila u mu kwifuula kwane!" 6 Hu kuhaya itaali idulikanile bamo na bamo kwingila moi, nuulu iki abo bakalomeelwa i kale bakaduuma u kwingila kulwa bushitiigwa wabo. 7 H'i chene atuulile lushiku lungi hangi ulo aliluhaya giki, "Lelo," git'umo akahayila muli Daudi ha numa ya kubita ikanza ilihu. Umo ahayilile kufuma kale giki, "I lelo ulu muliigwe ilaka lyakwe, yaya u kuganghanaja i ngholo jing'we." 8 Nguno u Yoshwa ulu ni wabifuuja, u Mulungu ni atahayile mihayo ya lushiku lungi hangi a ha numa ya henaho. 9 Hu kuhaya itaali ho sabato ya kwifuula kulwa banhu ba ng'wa Mulungu. 10 Nguno uyo alingile mu kwifuula kwa ng'wa Mulungu nanghwe akwifuula u mu milimo yakwe. 11 Huna luulu tudililagi, nise twingile u mu kwifuula kwenuko; atizilonga wa kugwa git'umo bakiitila kulwa nguno ya bushitiigwa. 12 U mhayo go ng'wa Mulungu guli mpanga, na guli na budula; hangi ng'ugi kutinda lilushu lyose-lyose, nuulu likabiza lya buugi bubili. Gukachimaga gwingila mu gati kushisha kulekanya ngholo na moyo, nuulu bulungilo na mhongo; hama gudugije kugamana a maganiko nu kwikumva kwa mu ngholo. 13 Niyo shitiho shiseeng'wa nuulu shimo isho shiibisile u ku butongi bokwe, i shose shili ng'waje; shiitendile ha ng'wape u kuli we, uyo shiigelile twibuule ku butongi bokwe mu yose i ya kikalile kise! 14 Huna luulu iki tuli na Ngabiji Ntaale, u Yesu Ng'wana wa ng'wa Mulungu, uyo wamala kwingila ng'wigulu, tubuhandatilagi u bukaaniji wise. 15 Nguno tuti na Ngabiji Ntaale uyo atabumanile u bugokolo wise, iki nanghwe akageng'wa mu buli mhayo git'umo tukagemelagwa a bise, kwike u wei atiitile shibi. 16 Nose hu kuhaya tubizagi bashisha-ngholo, twegeele u kwisumbi lya butemi i lya shigongo, tukachilwe shigongo; na kwanukula nguzu ja kutugunaana ng'wikanza lya makoye. 1 Nguno buli ngabiji ntaale akasolagwa kufuma mu banhu kulwa nimo go ng'wa Mulungu, giki ime ha ng'wanya gwabo, abize nfunya wa shakwinha na shitambo kulwa nguno ya shibi. 2 U wei adugije kwiyumilija nabo abo batamanile, na a babo bajimiilile, nguno nu wei ali na bugokolo. 3 H'i nguno yene shing'wigelile nanghwe kufunya shitambo kulwa shibi shakwe, git'umo akafunijaga kulwa nguno ya banhu bangi. 4 Na atiho uyo akisolelaga ikujo lyakwe wei ng'wenekili ulu atitanilwe na Mulungu, umo akitanilwa u Alooni. 5 H'i nguno yene nu Kilisto atigunguhije wei ng'wenekili, kwituula kubiza Ngabiji Ntaale; aliyo akatuulwa nu yuyo akang'wila giki, "U bebe uli Ng'wana wane, i lelo naakubyalaga." 6 Na ng'wipandi lingi aling'wila giki, "U bebe uli Ngabiji wa welelo bose mu mbika ya bugabiji bo ng'wa Melikizedeki." 7 U mu shiku ja kikalile kakwe mu mili, u Kilisto walombaga mu kwifunya kutaale na kulila shisoji, akung'wikumbilijaga uyo adugije kumpija kufuma mu kucha; na nghana akigwiwa kulwa logohano lokwe. 8 Niyo nuulu iki ali Ng'wana, nahene akilanga wigwi kwingiila mu mihayo iyo akaluhiwa. 9 Huna luulu aho washikanyiwa, ubiza ng'winhi wa bupiji bo welelo na welelo u ku bigwi. 10 Nguno asolilwe na Mulungu kubiza Ngabiji Ntaale mu mbika ya bugabiji bo ng'wa Melikizedeki. 11 Tuli nayo mingi i ya kumuwila kulwa nguno yakwe u ng'wenuyo, kwike iki muli badizu u kwitegeleja, ili shilambu u kwisomboola. 12 Nguno u kulenganila ni likanza ilo lyabitile, a bing'we ni muli balangi i haha. Aliyo mutaali duhu mugongile munhu wa kumulanga hangi i mihayo ya kwandya, u mu malange ga kwandya a ga mhayo gwa ng'wa Mulungu! Hu kuhaya mutaali ng'wigeleelilwe mabeele, iti shiliwa shitimbu yaya. 13 Nguno buli ng'wene uyo akang'waga mabeele ataali ng'weleele, ataali u kugumaniila u mhayo gwa butungilija. 14 Aliyo i shiliwa i shitimbu, i shene shili sha banhu bataale, abo bilanga kufuma mu nzila ya kubona mingi; a masala gabo gumana u kwikomanya i yabubi ni yawiza. 1 Nose hu kuhaya twingagi u mu malange a ga kwandija u mu mhayo go ng'wa Kilisto, tusegejagi twingile mu mihayo ya nyataale; yaya u kwikala twishokeela kwilanga mihayo h'iyene duhu, giti ya kugaluka kwinga mu nhungwa jichile, na ya kunsanya Mulungu; 2 nuulu malange ga mihayo ya bubatiijiwa na ya butuulilwa bo makono, nuulu ya kujuuka kwa bafu na nsango gwa welelo na welelo. 3 Na nghana i yeniyo nayo tukwiyita u Mulungu ulu utuzunilija. 4 Kwike abo bamala kutiimilwa, bushiloja ni shakwinhwa sha kufuma ng'wigulu, bubiza na busangi nanghwe nu Moyo Ng'wela; 5 bubuloja nu wiza bo mhayo go ng'wa Mulungu, pyi ni nguzu ja ng'wikanza ilo liliza; 6 a benabo ulu bulinda butala, itadulikanile u kubashosha bupya hangi giki bagaluke, nguno bakongejaga kunkoma hangi boi benekili u Ng'wana wa ng'wa Mulungu, na kundimya minala bo hape-hape! 7 H'umo ili nuulu i si, nayo ulu ikutulagwa mbula gwa-gwa-gwa yang'wa minzi, ikubagunaana a balimi bayo ulu yuzwisha isho shikalimagwa; u mu giko ikwanukula mbango kufuma kuli Mulungu. 8 Aliyo ulu yubiza ya kuyuzwisha minghwa na kuponeka mo shokolo duhu, ikudalahwa; niyo ikubiza ili hihi na kugwa ng'wizumo; i nghalilo yaho ikupemva nose! 9 Kwike nahene badugu nuulu iki tulihaya giko, tuli na kusanya giki a bing'we i mihayo ying'we ili yawiza, ilimo u mu bupiji. 10 Huna luulu iki u Mulungu ntungilija, atudula u kwiba umo shili i shitwa shing'we nu butogwa wing'we ubo mukoolechaga kulwa lina lyakwe u mu kubagunaana a beela. 11 Aliyo i nghumbu jise jili giki, buli ng'wene u mu bing'we ooleche bukomeezu wa mbika yeniyo mu kwisagilwa kushikanile, kushisha ku nghalikijo. 12 Yaya u kwinogolelwa, aliyo bizagi balondeeji babo abo bakwingilaga u mu wisagijiwa mu nzila ya kuzunya na kwiyumilija. 13 U Mulungu aho wang'wisagijaga u Abulahamu wali atiho ntaale ungi kutinda we, wa kwitonga mu lina lyakwe; na luulu akitonga mu lina lyakwe wei ng'wenekili. 14 Akahaya giki, "Nakukufuuha nghana, nu bubyile wako nakubu kwija." 15 Ali luulu u Abulahamu iki wali ng'wiyumilija, akapandika isho wali wisagijiwa. 16 A banhu bakitongaga mu lina lya ntaale kutinda boi; huna nuulu buliho wihalalija bukushila, ulu shulinda shutuulwa ho shilahilo. 17 Na luulu u Mulungu akatuula ho shilahilo, nguno wali atogilwe no-no-no kubamanikija a bingiji ba mu wisagijiwa, giki u mhayo gwakwe uyo wamala kuguhela guti gwa magalu-galu. 18 Huna u mu mihayo iy'ibili yeniyo iyo iti ya kugaluka, iyo Mulungu atudula kwihaya mu bulomolomo, a bise tukulungujiagwa no-no-no; a bise abo tukupeelaga kuja ku butongi kujuwanukula u wisagijiwa ubo butuulilwe ko. 19 U wisagijiwa wenubo hu yene i nghingi ya kuzunya kwise, mhayo uyo gukutwinhaga mhola na nguzu ja kwingila mo u mu gati, u ku mpindo y'isenge. 20 H'uko watonga kwingila u ntongeeji wise u Yesu; ali kwenuko kulwa nguno yise giki abize Ngabiji Ntaale wa shiku jose ja welelo na welelo, mu mbika ya bugabiji bo ng'wa Melikizedeki. 1 U Melikizedeki ng'wenuyu wali Ntemi wa Salemu, na Ngabiji wa ng'wa Mulungu uyo ali higulya no. U munhu ng'wenuyo, akamanhya nu Abulahamu unfuuha mbango. I likanza lyenilo, u Abulahamu wafumaga kwilwisha bulugu na batemi balebe, abo akabapyena ubabulaga. 2 A henaho u Abulahamu nanghwe ung'winha imo ya ng'wikumi ya shikolo shose; u kushomelejiwa kwa lina lyenilo i 'Melikizedeki', i soolo ya mhayo, Ntemi wa butungilija, hama hangi Ntemi wa Salemu, makulu gaho Ntemi wa Mhola. 3 Ati na ise nuulu nina, na atafumile mu luganda lulebe, hama i shiku jakwe jiti na wandijo, nu bupanga bokwe buti na bukalikijo. Atuulilwe kubiza Ngabiji wa welelo bose, git'umo ali Ng'wana wa ng'wa Mulungu. 4 Huna luulu nolagi umo ali u butaale u munhu ng'wenuyo, uyo siswe Abulahamu akang'winha imo ya ng'wikumi ya shisonzwa. 5 Aliyo umo gahayilile a malange, a ba luganda lwa ng'wa Lawi abo bakanukulaga nimo gwa bugabiji, h'abo batuulililwe shilagilo sha kusola imo ya ng'wikumi kufuma u ku banhu. Hu kuhaya kufuma ku badugu babo, nguno pye bafumile mu bubyile bo ng'wa Abulahamu. 6 Kwike u Melikizedeki wali ati wa kufuma mu luganda lwabo, uyo akanukula imo ya ng'wikumi kufuma u kuli Abulahamu; nanghwe unfuuha mbango u Abulahamu, munhu uyo wali wamala kwinhwa mhayo gwa kwisagijiwa. 7 Ali luulu, uyo gumanikile guli giki, u ndo h'uyo akafuuhagwa mbango na ntaale; nduhu i halali u mu mhayo gwenuyo. 8 Kwike a henaha galiho mapandi abili, u kwipandi i limo tulibona giki iy'imo ya ng'wikumi ikanukulagwa na banhu abo bakachaaga. Aliyo i lipandi i lingi, u ng'wanukuji alikaanilwa giki ati wa kucha. 9 Nose hu kuhaya giki, nu Lawi uyo akasolaga imo ya ng'wikumi, nanghwe wamala kwifunya kubitila muli Abulahamu. 10 Nguno wali ataali u mu mili gwa nkulugenji wakwe, aho akamanhya nu Melikizedeki. 11 U mu shiku ja bugabiji bo luganda lwa ng'wa Lawi, a banhu baali binhwa shilagilo sha kubasuga. Huna luulu u bushikanu ulu ni boli budugije kwigela mu nzila ya bugabiji wenubo, nibuli hangi butuulwe ho bugabiji bungi bo mbika ya ng'wa Melikizedeki, buleke kuhayiwa giki bo ng'wa Alooni? 12 Hu kuhaya u bugabiji ulu bugaluchiwa, ni shilagilo shiigelile kugaluchiwa. 13 Nguno uyo alihayiwa u mu mihayo yeniyi afumile mu luganda lungi gete, umo atimo nuulu umo uyo wali wabita kwifunya kubiza ntumami wa ha ng'walilo. 14 Ili hape giki u Seeba wise afumile mu luganda lwa ng'wa Yuda; aliyo hangi u Musa h'atahayile mhayo gose-gose gwa bagabiji ba mu luganda lwenulo. 15 Nose u mhayo gwa kubiza ho ngabiji ungi wa mbika ya ng'wa Melikizedeki, gulongeja kuyoolecha hape iyo tuliyihaya. 16 Iki u ng'wene atiho kulwa kushikilija malange ga shilagilo sha mu mili, aliyo mu budula bo bupanga ubo buti bo kukenaaguka. 17 Nguno guhayiwe hape giki, "U bebe uli Ngabiji wa welelo bose, mu mbika ya bugabiji bo ng'wa Melikizedeki." 18 Huna luulu i shilagilo isho shali shatonga u kubiza ho, shikinjiwa kulwa nguno ya bugokolo na bugaya solobo washo. 19 Nguno shitenhile bushikanu bose-bose. Aliyo i haha tudugije kung'wegeela u Mulungu kulwa kwisagijiwa kwawiza uko kwenhilwe. 20 Hama hangi niyo shitalekile kubiza ho shilahilo, aliyo a bangi abo, a bene binhagwa duhu u bugabiji; baali batalahililagwa. 21 Lelo u ng'wene mu kufunyiwa shilahilo, kwingiila kuli we uyo akang'wila giki, "U Seeba wamala kulahila, atiko kugalucha maganiko hangi, 'U bebe uli Ngabiji wa welelo bose.' " 22 U mhayo gwenuyu guling'wita u Yesu kubiza nghingi y'ilagane lyawiza kutinda. 23 A bagabiji a bangi abo baali bingi, nguno i licha lyabahangijaga u kushinga ho a ha nimo. 24 Aliyo u ng'wene, u bugabiji bokwe buti bo kwilekela-lekela, nguno u wei ali wa kushinga ho welelo bose. 25 H'i nguno yene adugije kubapija gete abo bakwizaga kuli Mulungu mu nzila yakwe, nguno ali mpanga welelo bose, giki abize Nombeji wabo. 26 Na nghana ibeelelile tubize na Ngabiji Ntaale wa mbika yeniyo, Ng'wela na Ntungilija; uyo ati na shilingo nuulu shibi git'umo bali banhu bangi, niyo ali higulya kutinda pye a mapandi g'igulu. 27 U wei ati git'umo bali a bagabiji bataale a bangi abo; atagongile kufunya shitambo buli lushiku kulwa nguno ya shibi shakwe ng'wenekili tame, huna ni sha banhu; u wei wamala kwifunya ng'wenekili kamo duhu. 28 Nguno i shilagilo shikatuulaga ha nimo gwa bugabiji butaale banhu abo bali na bugehelwa, aliyo u mhayo gwa shilahilo, uyo gukiza ha numa ya shilagilo, u gwene gukantuula Ng'wana a ha nimo, uyo ali nshikanu pyi i shiku welelo na welelo. 1 Ali luulu, u bugima bo mihayo iyo tuliyihaya buli giki, tuli na Ngabiji Ntaale wa mbika yeniyo, igashije ku nkono gwa bulyo gw'isumbi lya butemi; kwikujo lya busugi bo ng'wigulu. 2 U wei ali ntumami wa ng'wipandi lyeela no-no-no, na wa ng'wiheema ilo lili lya nghana, na lya kubeejiwa na Seeba ng'wenekili: liti lya kubeejiwa na munhu. 3 Nose iki buli ngabiji ntaale akatuulagwa kulwa kufunya shakwinha na shitambo, h'i chene nu ng'wenuyu yali ing'wigeleelilwe abize na shikolo sha kufunya. 4 Aliyo ulu ni ali mu si, ni ati ngabiji yaya, nguno baliho abo bakafunyaga shakwinha umo shihayilile shilagilo; 5 abo bakatumamaga ng'wipandi ilo lili shigemenghejo na shiikolanijo sha mihayo iyo ili ng'wigulu. Nguno u Musa aho wahaya kwandya kulibeeja i liheema akahugulwa; uwilwa giki, "Ilanghanage gete, buli shikolo ushibeeje git'umo ukoolekejiwa aho uli mu lugulu." 6 U Kilisto i haha ali mu butumami busoga no, nguno ali Nsangija wa ng'wilagane lyawiza kutinda, ilo lyimiilile ha wisagijiwa busoga kutinda. 7 Nguno i lilagane i lya kwandya ulu ni lyali liti na shilingo, ni yali itiho nguno ya kukoowa ilagane lya kabili hangi. 8 Aliyo iki akabona bali na shisembo akahaya, "Managi giki jiliza shiku, alihaya Seeba; nakubeeja ilagane ipya nayo i numba ya Isilaeli, hamo ni numba ya Yuda. 9 Litubiza giti i lilagane ilo nakabeeja na bakulugenji babo aho nakabadima nkono nubatongeela kwinga mu si ya Misili; nguno batikalile mo u Ng'wilagane lyenilo, nane nubaleka; alihaya Seeba. 10 Ili hu lyene i lilagane ilo nakulagana nayo i numba ya Isilaeli ulu jubita i shiku jenijo, alihaya Seeba, kubatuulila shilagilo shane u mu maganiko gabo; na kushandika u mu ngholo jabo, na nakubiza Mulungu wabo, nabo bakubiza banhu bane. 11 Huna batubiza na nguno ya buli munhu kukooba kunanga nzenganwa ng'wiye; nuulu buli ng'wene kung'wila nduguye giki, 'Manage Seeba;' nguno pye a bose kwandija bado kushisha bataale, bakunimana. 12 Iki nakubalekeja u busobya wabo, ni shibi shabo natushizukwa hangi na hado yaya." 13 U mu kulihaya i lyenili giki lili ilagane ipya, hu kuhaya i lya kwandya alibonile giki lyakuluhalile. Ali luulu, i shikolo ulu shukuluhala numho shakwigije i shiku, shilijiliila kushila. 1 Ali luulu, ni lilagane i lya kwandya lyali nayo i milonjo ya kalamije u mu si; lyali nalyo ni lipandi i lyeela. 2 Nguno i liheema ilo likabeejiwa lyali na mapandi abili, i lipandi i lya kwandya litanagwa lyeela. U ng'wenumo yikalaga mo tala na meza, na migati ya kutuulwa ku butongi bo ng'wa Mulungu. 3 Aliyo i lipandi i lya kabili, u ku mpindo y'isenge, i lyene litanagwa lyeela no-no-no. 4 U ng'wipandi lyenilo gwalimo ng'walilo gwa zahabu, lyalimo n'isandiko ly'ilagane linaagililwe zahabu kose-kose. U ng'wisandiko lyenilo yalimo shinje ya zahabu yokalile eemanu, gwalimo na nangha gufulumile, gwa ng'wa Alooni, gaalimo na mabalala ga mawe ayo gaali gandikilwe i lilagane. 5 A higulya y'isandiko gaaliho makelubi g'ikujo, galifikigije i Lisumbi lya shigongo. Kwike i haha tutudula u kumuwila pyi i mihayo yeniyo gumo-gumo. 6 Aho shamaliila u kubeejiwa i shikolo i shose ishi, a bagabiji bakayingila gwa-gwa-gwa u ng'wiheema kuja kushikilija milonjo ya butumami wabo, u ng'wipandi i lya kwandya. 7 Aliyo u ng'wipandi i lya kabili, u ng'wene wingilaga Ngabiji Ntaale iyene, niyo kamo duhu u mu ng'waka; hama wali atingilaga ulu ati na mininga ga kufunya kulwa nguno ya buhubi bokwe nu wa banhu, u bo kwitwa mu butumana. 8 U mu giko u Moyo Ng'wela oolechaga giki, i nzila ya kwingila ng'wipandi lyeela no-no-no yali itaali u kwigela; aho lyali litaali lyimiilile i liheema lya kwandya, 9 ilo lili shigemelo sh'ikanza lya haha. U ng'wenumo shafunyiagwa shakwinha na shitambo isho shitadugije kushikanya wiyanguji bo namya. 10 Nguno i yeniyo ili mihayo ya malange ga mu mili duhu; ili mihayo ya shiliwa na shakung'wa, na mbika jingi na jingi ja kukooba wela. I mihayo yeniyo yali yigelile ibize giko, kushisha lishike i likanza lya mihayo kwitwa kubiza mipya. 11 Aliyo u Kilisto akiza kubiza Ngabiji Ntaale wa mihayo yawiza iyo iliho, wingila ng'wiheema itaale na lyawiza kutinda, ilo liti lya kubeejiwa na makono; niyo litabeejiwe kwingiila mu shiseeng'wa sha mu si. 12 Niyo hangi u wei atingilile na mininga ga mbuli nuulu ga ndama, aliyo na mininga gakwe we ng'wenekili. Aho wamala kupandika bukomooji bo welelo na welelo, wingila lukangala lumo lwenulo duhu u ng'wipandi i lyeela no-no-no. 13 Nguno abo bati beela ulu baseeseebelwa mininga ga mbuli na ga nzagamba, na mabu ga ndogoosa, bakeelaga babiza bati na shilingo u mu mili. 14 Hu kuhaya a mininga ga ng'wa Kilisto uyo ati na shilingo, uyo akifunya wei ng'wenekili kuli Mulungu muli Moyo wa welelo bose, a gene gadugije kuweja na kutinda ho u wiyanguji bo mu ngholo jise twinge u mu milimo iyo ichile, tubize batumami ba ng'wa Mulungu mpanga! 15 Huna luulu, u ng'wene ali Ntuuji w'ilagane ipya, giki a bitanwa banukule u wisagijiwa kulwa wingiji bo welelo na welelo; nguno akacha kulwa kubakomoola kufuma u mu buhubi ubo wali witwa ng'wikanza ly'ilagane lya kwandya. 16 Imanikile giki, aho liliho ilagane kulwa nguno ya wingiji, nu kucha kwa ntuuji walyo shiigelile koolechiwe. 17 Nguno i lilagane lya wingiji likabizaga na nguzu ulu lufu lwigela; aliyo ulu ataali mpanga u ntuuji walyo litabizaga na nguzu. 18 H'i nguno yene ni lilagane lya kwandya litatuulilwe duhu mu butidika mininga. 19 Nguno u Musa aho wamala kubawila a banhu pyi i shilagilo umo gahayilile a malange, akasola mininga ga ndama na ga mbuli, hamo na minzi; usola na booya wa ngholo yaza, n'itambi lya nti gwa husopo, ushiseeseebela i shitabo, na a banhu. 20 Uhaya giki, "A genaya gali mininga g'ilagane lya ng'wa Mulungu ilo wang'winhaga." 21 Ni liheema akaliseeseebela, pyi ni shiseme i sha kutumamila mu myatila ya bulamya. 22 Na hangi u mu shilagilo hihi buli shikolo shikeejiagwa na mininga, niyo ulu mininga gatidikile butiho bulekejiwa! 23 Huna luulu, i shiikolanijo sha shikolo sha ng'wigulu shali shiigeleelilwe kwejiwa na shitambo shenisho, aliyo i shikolo sha ng'wigulu shenekili, shili sha kwejiwa na shitambo shawiza kutinda shenisho. 24 Nguno u Kilisto atingilile ng'wiheema lyeela lya kubeejiwa na makono, ipandi ilo lili shiikolanijo duhu u ku shikolo i sha nghana. Ali ng'wigulu henekili, i haha ali ku butongi bo ng'wa Mulungu kulwa nguno yise. 25 Na hangi iti giki ikale akwifunyaga nghangala na nghangala git'umo Ngabiji Ntaale akingilaga ng'wipandi lyeela no-no-no buli ng'waka, niyo na mininga ayo gati gakwe. 26 Nguno ulu ni chene, numho u Kilisto ni yang'wigeleela kuluhiwa nghangala ningi u kufuma a ha kuseeng'wa kwa si; aliyo u wei akilonga aho lyang'wa i likanza. I haha wamalile kwingila lukangala lumo lwenulo duhu, kulwa kwinja shibi mu nzila ya kwifunya wei ng'wenekili kubiza shitambo. 27 Huna luulu, umo banhu bahelelilwe icha kamo duhu, huna a ha numa ya henaho bulamulwa, 28 h'umo nu Kilisto wamala kufunyiwa kamo duhu giko, kulwa kwinja shibi sha bingi. U lukangala lwa kabili akwilonga, iti kulwa nguno ya shibi; aliyo kulwa kubenhela bupiji abo banindiilile we. 1 Nguno i shilagilo shili nengeeji gwayo duhu i mihayo yawiza iyo ikwiza; i shoi shiti suso yenekili ya mihayo yeniyo. Shitudula kubashikanya abo bakegeelaga kwiza kufunya shitambo sha mbika h'i yene duhu gwa-gwa-gwa buli ng'waka! 2 I gisi ulu ni chene, i shitambo shenisho ni shitooyile kale u kufunyiwa? Nguno ulu ni bakeejiagwa mu giko a balamya, ni batikalaga bushokeja hangi na hangi kukoyiwa na shibi u mu ngholo jabo. 3 Aliyo i shitambo isho shikafunyiagwa buli ng'waka shenisho, shili na nimo gwa kubizukija shibi a banhu. 4 Nguno a mininga ga nzagamba na a ga mbuli, gatudula u kwinja i shibi. 5 H'i chene akiza u mu si alihaya giki, "Shitambo na shakwinha, wali uti na nghumbu nasho, aliyo ukanilonja-longeja mili nene. 6 I shitambo sha kupemva shitakuyegije, ni shakwinha isho shikafunyiagwa kulwa shibi! 7 H'i nguno yene nakahaya giki, 'Lolaga, u nene naliho, u mu shandikwa handikilwe kulwa nguno yane; nizile kwita iyo utogilwe bebe Mulungu.' " 8 Akandya uhaya giki, "I shitambo ni shose isho shikafunyiagwa wali uti na nghumbu nasho; ni shitambo sha kupemva, ni shisho shikafunyiagwa kulwa shibi shitakuyegije;" nuulu iki shikafunyiagwa umo shihayilile shilagilo. 9 Hama hangi uhaya giki, "Lolaga, u nene nizile kwita iyo witogilwe". Hu kuhaya alilyinja i lya kwandya, aliguzuhye i lya kabili. 10 Huna luulu, tukwejiagwa kulwa kahelele kenaka; mu nzila ya mili go ng'wa Yesu Kilisto, uyo gukafunyiwa lukangala lumo duhu. 11 Aliyo a bagabiji, buli ng'wene akimiilaga ntondo na ntondo kulwa kutumama na kufunya shakwinha na shitambo sha mbika h'i yeniyo duhu; isho shitiko kwinja shibi! 12 Lelo u ng'wene aho wamala kufunya shitambo shimo sha buja na buja kulwa shibi, akigasha ku nkono gwa bulyo go ng'wa Mulungu. 13 Kufuma ikanza lyenilo alindiilile, kushisha a banishi bakwe biitwe kubiza ha kutuula mhambala jakwe. 14 Nguno u mu kwifunya kamo giko, akabinha bushikanu wa buja na buja abo bakwejiagwa. 15 Nu Moyo Ng'wela akutukaanilaga, nguno alandya uhaya giki, 16 "Ili hu lyene i lilagane ilo nakulagana nabo ulu jubita i shiku jenijo; alihaya Seeba. Nakubatuulila shilagilo shane u mu ngholo jabo, nu mu maganiko gabo nakushandika." 17 Na giki, "I shibi shabo natushizukila hangi na hado yaya, pyi nu buhubi wabo." 18 Nose aho buliho bulekejiwa u mu yose iyi, itiho hangi nguno ya kufunya shitambo kulwa shibi. 19 Huna luulu badugu, iki tuli na wiyabi kwingila u ng'wipandi lyeela no-no-no kulwa mininga ga ng'wa Yesu, 20 kubitila mu nzila mhya na mhanga, iyo watubeegegije ya kubita ng'wisenge, uyo guli mili gwakwe wei ng'wenekili, 21 niyo hangi iki u mu kaya ya ng'wa Mulungu tuli na Ngabiji Ntaale giko, 22 huna luulu, twegeelagi na ngholo ngololoku, hamo na kuzunya kushikanile. I ngholo jise jibize jaseeseebelilwe na kwejiwa, jinge u mu maganiko a mabi; ni mibili yise ibize yoojiagwa mu minzi meela. 23 Tubudimagi mu bukalalwa u bukaaniji bo kwisagilwa kwise, nguno uyo atwisagigije ng'wene nsanyiwa. 24 Tubizagi banhu ba kwiganika mihayo iyo idugije kutugunaana kubeeja milimo yawiza, ya koolecha butogwa buli ng'wene ku biye. 25 Yaya u kuguleka u mhayo gwa kwibilinga hamo, umo shili shimile sha banhu bamo buhuguji kulwa shimile sha koya kwibilinga hamo kulwa kunamya Mulungu; bazunya bamo bakingila u mu shimile shenisho.', aliyo twikomeleja; niyo i no-no-no iki mulibona giki lwegeelaga kushika u lushiku lwenulo! 26 Nguno ulu tulinda twideeba i nghana huna tushoka hangi kwita shibi bo makaala, shitiho shitambo shingi isho shisaagile ho kulwa nguno ya shibi; 27 ulu iti kulindiila duhu nsango gwa kogohya, na moto uyo gukubakenaagula a banishi. 28 Ose-ose uyo udalaha shilagilo sha ng'wa Musa atachilagwa shigongo; ulu ukaanilwa na banhu babili nuulu badatu akabulagagwa. 29 Al'u wa kumpandagila Ng'wana wa ng'wa Mulungu na kugadalaha a mininga ayo gakung'wejaga, na kunsondagula u Moyo wa shigongo, angu, u ng'wenuyo atigeleelilwe nsango ntaale kutinda? 30 Nguno tundeebile uyo ahayile giki, "I shiili yene ili yane, nakulipa nene." Na giki, "U Seeba akubalamula a banhu bakwe." 31 Guli mhayo gwa kogohya no u kugwa mu makono ga ng'wa Mulungu mpanga! 32 Jizukagwi i shiku ja wandijo umo ng'waluhilaga, a makanza gene ng'wandyaga u kulyanukula i lisana. 33 Nguno makanza gamo a bing'we benekili ng'wasondagulagwa na kuluhiwa bo hape-hape; makanza gangi ng'wasangilaga nabo abo biitilagwa i mihayo yeniyo. 34 Nu mu butungwa ng'wabizaga hamo nabo, ng'wali muzunije nuulu kutaajiwa sabo jing'we bo kwiboneelwa. Niyo u mhayo gwenuyo ng'wali muguyegelile, nguno ng'wali mumanile giki a bing'we muli na sabo ya nghana, na ya kushinga ho. 35 Huna luulu, yaya u kubuponya u bushisha-ngholo wing'we wenubo, nguno buli na mheela nhaale no. 36 Shiigelile mubize biyumilija, ng'wishikilije iyo ayitogilwe u Mulungu, hu mukupandika mheela. 37 Nguno lyasaagaga ikanza ido no, huna uyo aliza, akwiza; niyo atudilaga. 38 Kwike u ntungilija wane akubiza mpanga kulwa kuzunya; lelo ulu utawa-tawa, u moyo gwane gutunyegela! 39 Aliyo a bise tutimo u ng'wigele lya banhu ba kutawa-tawa, abo bakujimiilaga; tuli bamo ba babo bakuzunyaga banukula bupanga. 1 Ali luulu, u kuzunya kuli kubusanya u bunghana bo mihayo iyo tukwiyisagilagwa, kumana gete giki iliho, nuulu aho tutaali u kwibona. 2 Nguno a bataale hu bakaanililwe mu mhayo gwenuyo. 3 Kulwa kuzunya tumanile giki pyi i shiseeng'wa shikabeejiwa mu nzila ya mhayo go ng'wa Mulungu, hu kuhaya i shikolo isho shikubonagwa shitafumile mu shikolo sha kubonwa. 4 Kulwa kuzunya u Abeli akanfunija shitambo shawiza u Mulungu, kutinda isho akafunya Kaini, u mu mhayo gwenuyo ukaanilwa kubiza ntungilija, nguno u Mulungu ng'wenekili akashikaanila i shakwinha shakwe. Huna luulu, u mu mhayo gwenuyo u Abeli ataali akulungalungaga, nuulu iki wamala kucha. 5 Kulwa kuzunya u Enoka akinjiwa atabitile mu kucha. Atilongile nguno u Mulungu akang'winja, iki aho ataali kwinjiwa wakaanilagwa giki wali anyegije u Mulungu. 6 Aliyo ulu iti mu kuzunya, itudulikana u kunyeja u Mulungu. Na luulu abo batogilwe kwiza kuli we, shibigelile kuzunya giki aliho, na giki akabinhaga mheela abo bakankoobaga. 7 Kulwa kuzunya u Noa akabeeja ngalaba nguno akahugulwa na Mulungu, nuulu iki i mihayo iyo akawilwa yali itabonekanaga; wipija i kaya yakwe nguno wali na logohano. Ubiza wingila mu butungilija kulwa kuzunya, aliyo i si uyenheleja kugwisijiwa nsango. 8 Kulwa kuzunya u Abulahamu aho wawilwa kuja kwipandi ilo alanukule kubiza wingiji bokwe, akazunya uja nuulu iki wali atamanile uko wajaga. 9 Kulwa kuzunya aho ali u mu si ya kwisagijiwa yeniyo wali giti nshimizi; wikalaga mu maheema, pye nu Isaka nu Yakobo, abo nabo baali bingiji u mu wisagijiwa wenubo. 10 Nguno wali agwisagililwe u nzengo uyo guli na misingi; uyo meeja na nzengi wago ali Mulungu ng'wenekili. 11 Kulwa kuzunya nu Saala nanghwe iki akansanya uyo akabisagijaga, akapandika budula bo kubuucha nda, nuulu iki a makanza gakwe gaali gamala kubita. 12 Huna luulu u kufuma u muli munhu umo ng'wenuyo, uyo niyo wali sumva na nfu, wilonga buhi na buhi bo banhu, u wingi wabo giti sonda ja ng'wigulu, nuulu giti maseni ga ha nyanza. 13 Pye a bose benaba bakachila mu kuzunya, i shikolo isho baali bisagijiwa bashiloleelaga bu kule buyushiyegela. Aliyo buucha bataali u kushanukula, bubiza bakaaniji giki baali bageni na bashimizi u mu si. 14 Abo bakahayaga mihayo ili giko, bakoolechaga hape giki bali bachooji ba si yabo ya wikomangile. 15 Nguno ulu ni bikale bakugwiganikaga u nzengo uyo baali bafuma, nose ni bapandike ng'wanya gwa kushoka ko. 16 Aliyo bakasangwa bali na nghumbu ja kubiza mu nzengo gwawiza kutinda, h'u ng'wigulu; h'i nguno yene u Mulungu ati na minala u kwitanwa giki ali Mulungu wabo, nguno wamala kubalonja-longeja nzengo. 17 Kulwa kuzunya, u Abulahamu akanfunya u Isaka aho wageng'wa; u wei uyo wali winhwa wisagijiwa, uzunya kunfunya u ng'wana wakwe uyo wali umo duhu ng'wenuyo, giki abize shitambo; 18 nuulu iki wali wawilwa giki, "U bubyile wako bukwitanilwa muli Isaka." 19 Akabala giki u Mulungu adugije kunjuucha kufuma mu bafu; na nghana ubiza giti wang'wanukula kufuma mu bafu. 20 Kulwa kuzunya, u Isaka nanghwe ubafuuha a ba Yakobo nu Esau, akubalombelaga mbango kulwa mihayo ya shiku ja ku butongi. 21 Kulwa kuzunya, u Yakobo aho wegeela kucha akanfuuha buli ng'witunja o ng'wa Yosefu, kunu alilamya widimilijaga ha nangha gwakwe. 22 Kulwa kuzunya, u Yosefu aho wegeela kucha akabizukija a Baisilaeli i mihayo ya kwinga mu Misili, ubalagila ni mihayo ya maguha gakwe. 23 Kulwa kuzunya, a babyaji ba ng'wa Musa aho wabyalwa, bakamisa ikanza lya myeji idatu, nguno bakamona giki wali ng'wana wawiza; buleka u kushogoha i shilagilo sha ntemi. 24 Kulwa kuzunya, u Musa aho wakula ulema u kwitanwa giki ng'witunja wa nshike wa ng'wa Falao. 25 Ubona ili hambu-hambu kuluhiwa hamo na banhu ba ng'wa Mulungu, kutinda kuyegela mu shibi ng'wikanza iguhi. 26 Nguno akabona giki, u busondagulwa bo ng'wa Kilisto buli sabo nhaale kutinda busabi wa mu Misili, iki wali waloleela mheela u ku butongi. 27 Akinga i Misili kulwa kuzunya, uleka u kubogoha u bupelanu wa ntemi; wiyumilija nguno wali wamona uyo atabonagwa. 28 Kulwa kuzunya, akabeeja pasaka useeseebela na mininga, giki u nyagaja wa babyalwa ba kwandya atizubakuumya a babo. 29 Kulwa kuzunya bakabita u mu Nyanza i Yaza balishimiza, giti bali ha si nyumu; aho bihamba a Bamisili yubamila. 30 Kulwa kuzunya, i ndugu ja Yeliko bakajipindiila ikanza lya shiku mpungati, jugwa. 31 Kulwa kuzunya, u malahya u Lahabu atayagalile hamo nabo a bashitiigwa, nguno akabanukula mu mhola a badati. 32 I gisi nahaye mhayo ki hangi? Nguno lituniigelaga i likanza lya kubahaya banhu giti: Gidioni, Balaka, Samusoni, Yefuta, Daudi, Sang'weli; pye na a bahangi, 33 abo kulwa kuzunya baali bapyeni, buyupyena mabutemi na kubeeja ya butungilija, banukula iyo baali bisagijiwa. Hangi bubiza na budula bo kuyukundikija na milomo ya shimba, 34 na kujimya busebu wa moto; buyupuluguka na kubulagwa bo malushu. Bangi buyuguzuhiwa kufuma mu bugokolo, bapandika budula bo kuheeba mabita ga banishi mu bulugu. 35 Na bakima babita kwanukula bafu babo, abo bakayujuuchiwa. Bangi batulagwa kushisha kubulagwa, aliyo u gwa kulekejiwa baali bagulemile, nguno baali bamanile giki bakwanukula bujuuko busoga kutinda. 36 Bangi bagwaga mu bugeng'wa butaale no bo kwineenelegejiwa na kutulwa, hamo na kuyutungwa baponyiwa mu jeela. 37 Bangi bapondagwa mawe, na bangi bakeleshiagwa na misumeno; bingi baacha bo lilushu. Bangi u mu kupeela kwabo bajaga bakuyungaga hose-hose, bazwalile ndili ja ngholo na ja mbuli. Baali mu bugayiwa na buluhiwa butaale no; iyo biitilagwa yali yabubi no! 38 I si yababonaga giki bati na ngofyoolo nuulu hado; bajaga bakuyungaga mu matogolo, na kwiswengha mu mahalo ga mu ngulu na mu myobo ya ha si! 39 Pye a benaba bakaanililwe chiza u mu kuzunya kwabo, aliyo batawanukulile u wisagijiwa. 40 Nguno u Mulungu wali atubikilile a bise mhayo gwawiza no; ibize giki u bushikanyiwa wabo bujilanije nu wise. 1 Huna luulu iki tupindiwe n'ilunde itaale giko lya bakaaniji, hu kuhaya tulekanagi na buli mhayo gose uyo gukutudidohyaga, ni shibi isho shitwitaligingije. Twiyumilije u kupeela u mu wishiganhilwa ubo tutuulililwe; 2 u kunu tunkalalilile Yesu, u ng'winhi na nshikanya wa kuzunya kwise, uyo akiyumilija kuluha ha nsalaba, widalaha i minala kulwa buyegi ubo wali atuulililwe; i haha igashije ku nkono gwa bulyo gw'Isumbi lya butemi lya ng'wa Mulungu. 3 Ng'wideedenghanyagi u ng'wenuyo, uyo akiyumilija mihayo ya budalahwa butaale giko kufuma ku banhu ba shibi, yaya u kwinogolelwa nuulu kugwa-ngholo. 4 A bing'we a mininga ging'we gataali kwidika kulwa nguno ya kwilwisha na shibi. 5 Hamo mukugwibaga u mhayo gwa buganikiji ubo bukumuwilaga giti muli baana; giki, "Ng'wana wane, utizubudalaha u buhuguji bo ng'wa Seeba, na hangi utizugwa ngholo ulu ukuhama. 6 Nguno u Seeba akanghugulaga buli ng'wene uyo antogilwe; na akantaalaga manasu buli ng'wene uyo akang'wisaabaga kubiza ng'wana wakwe." 7 Huna luulu bizagi biyumilija u mu buhugulwa, nguno iyo akung'witilaga u Mulungu akung'witilaga iki muli baana; angu, aliho ng'wana ki uyo atahugulagwa na ise? 8 Aliyo ulu ng'ubiza mutimo u mu buhugulwa ubo pye a baana basangilile, numho muti baana ba mu kaya, muli baana ba ku mabbaala! 9 Hama hangi a higulya ya yeniyo, aho tutaali nabo a basiswe ba mu mili tukabigwaga ulu balituhugula; angu, u kwidohya u kuli we uyo ali Siswe mu myoyo yise giki tupile, guti gwawiza kutinda? 10 Na nghana a bene bakatuhugulaga ng'wikanza lya shiku ngehu git'umo babonelile giki ili yawiza, aliyo u ng'wene akiitaga kulwa solobo yise, giki tubize na busangi u mu wela bokwe. 11 Pye a banhu gutabayejaga u mhayo gwa kuhugulwa u ng'wikanza ilo gulitumama, nguno gukaminyaga; aliyo u ku shiku ja ku butongi gukatwajaga matwajo ga mhola na butungilija, u mu banhu abo bakilangaga kufuma mugo. 12 Huna luulu, gaguzuhyagi a makono a manogoleku, na a mazwi ayo gayogomile. 13 Ni nzila umo mhambala jing'we jikubitaga mujigoloole, u nemehazu atizutunga kungi, aliyo agunaanwe apile. 14 Bizagi na nghumbu ja kwikala mu mhola nabo pye a banhu; na mushimizile mu wela, ubo munhu atiko kumona u Mulungu ulu ati nabo. 15 Ilanghanagi gete, atizilonga wa kuleba u kushika u mu shigongo sha ng'wa Mulungu, na litizilonga ijinji lya busungu muli ose-ose, likandya kufuluma; nose lisosohaje banhu bingi. 16 Atizilonga njingi ose-ose nuulu nghunga, giti Esau, uyo akaponya butaale bokwe bo kubyalwa kwandya, kulwa nguno ya shiliwa sh'ikanza limo duhu. 17 Nguno mumanile giki, u ku shiku ja ku butongi akagema u kubiza na wingiji u mu mbango, aliyo uleng'wa nuulu iki akagukooba na shisoji u mhayo gwenuyo; atapandikile gete u ng'wanya gwa kugaluka! 18 Nguno a bing'we mutizile ku lugulu ulo ludugije kukuumiwa, giti ulo lwabakaga moto, mutizile ku giiti na bupi, nuulu ku nyaga ntaale. 19 Mutizile kwilaka ly'ipembe lya kudetemya, na mihayo ya magaka git'umo bakigwila a bene, bandya kwikumbilija giki batizongeja kuwilwa mhayo gungi! 20 Nguno bakalemeelwa u kwiyumilija u kugudegeleka uyo gwahayiagwa; i giki, "Nuulu shiinu duhu ulu yulukuumya u lugulu ikupondwa mawe!" 21 Uyo gukabonekana gwenuyo gukabiza gwa magaka no, kushisha nose nu Musa uhaya, "Nogoha, nayudetema!" 22 A bing'we ng'wizile ku lugulu lo Sayuni, ku nzengo go ng'wa Mulungu mpanga, Yelusalemu ya ng'wigulu; ku buhi na buhi bo bamalaika. 23 Ng'wizile kwibita, na kanisa ya babyalwa ba kwandya, abo bandikilwe ng'wigulu; ng'wizile kuli Mulungu Namuji wa bose, ku myoyo ya batungilija abo bashikanyiwe. 24 Ng'wizile kuli Yesu Nsangija wa Ng'wilagane ipya; ku mininga ayo gakidika, ayo gali na busombooji bowiza kutinda ga ng'wa Abeli. 25 Huna luulu ilanghanagi mutizunemeela uyo akulungalungaga; nguno ulu bakaduuma kupuluguka abo bakaanemeela uyo wabahugulaga mu si, guli mhayo gwa kogohya no u ku bise ulu tundalaha uyo akulungalungaga nise kufuma ng'wigulu; 26 uyo akitinginya i si a makanza gene. Kwike i haha alihaya mu kwisagija giki, "U lukangala u lungi natutinginya si duhu, aliyo nakulitinginya ni ligulu!" 27 Huna luulu u mhayo uyu giki, "U lukangala u lungi," guli na makulu ga kwinjiwa i shikolo isho shiseemilwe, isho shidugije kutinginyiwa; shisaage duhu isho shitudula kutinginyiwa. 28 Ali luulu iki tuli banukuji ba butemi buti bo kutinginyiwa, tubizagi na kulumba; mhayo uyo gukutugunaana kuntumamila u Mulungu chiza, mu kwifunya na logohano. 29 Nguno u Mulungu wise ali moto uyo gudugije kukenaagula! 1 U witogwi bo nyadugu ni bulamage. 2 Yaya u kugwiba u mhayo go wiza-ngholo u ku bageni, nguno bangi babita na kuchumbeela bamalaika mu butumana. 3 Ng'ubizukwa a batungwa, ning'we mubize giti muli batungwa bichabo, na a babo bakuluhiagwa; mubize giti muli hamo nabo u mu buluhi bo mu mili. 4 U mhayo gwa nhoola shiigelile gukujiwe na banhu bose, nu buliili bo batooleke yaya u kusosohajiwa, nguno u Mulungu akubinha nsango pye a bajingi na a bashihani. 5 Na hangi yaya u kwikala mukuhahaalilaga sabo u mu bupanga wing'we, ni shing'wigelagwe isho muli nasho. Nguno alihaya giki, "Natiko kukuleka nuulu kukwiba na hado yaya." 6 Nose tukuhayaga na bugimu giki, "U Seeba ali ngunaani wane, huna luulu nati na sha kogoha, u munhu akuniitila mhayo ki?" 7 Ng'ubizukwa a batongeeji bing'we abo bakumulangaga mhayo go ng'wa Mulungu, hama ng'ugalola a matwajo ga nhungwa jabo, nu kuzunya kwabo ng'ukulondeela . 8 U Yesu Kilisto ataali kugaluka; umo wali igolo h'umo ali ni lelo, kushisha welelo na welelo. 9 Yaya u kujananijiwa na malange mageni ga buli mbika, nguno ili yawiza i ngholo jiyuguzuhiwa mu nzila ya shigongo, iti mu nzila ya shiliwa; i shoi shitiko kubagunaana mhayo gose-gose abo bakashikoya-koyelaga. 10 Tuli na ng'walilo uyo batazunilijiwe kuliila ho abo bakatumamaga ng'wiheema. 11 A mininga ga mitugo ijo jikasinzagwa, Ngabiji Ntaale akagatwalaga ng'wipandi lyeela no-no-no, kulwa nguno ya shibi. Aliyo i mibimba i yene ikatwalagwa hanze ya nghambi yakapemva. 12 H'i nguno yene nu Yesu akajuluhijiwa hanze ya mita gwa nzengo, kulwa nguno ya kubinha wela a banhu bakwe mu nzila ya mininga gakwe. 13 Huna luulu, tububuuchagi u busondagulwa bokwe tuje i hanze ya nghambi uko ali. 14 Nguno u ng'wenumu tuti na nzengo gwa kulama; uyo guliza hu gwene uyo tukugukoobaga. 15 U muli Yesu tunfunijagi gwa u Mulungu shitambo sha kukumilija; h'a matwajo ga milomo iyo ikulikaanilaga lina lyakwe. 16 Aliyo mutiziba u kwita i yawiza, nu kutumamila mu busangi i shikolo. Nguno i shitambo sha mbika yeniyo shinyegije u Mulungu. 17 Ng'ubigwa a batongeeji bing'we, hangi ng'widohya u kubo, nguno bakikalaga nzugulu-matu, iki shibigelile kufunya busombooji kulwa bupanga wing'we. Ili yawiza bagwite u nimo gwenuyo mu buyegi, iti mu kuzwangana; nguno numho mutupandika solobo. 18 Na a bise ng'utulombela, tumanile hape giki tuli na wiyanguji wawiza u mu myoyo yise, niyo i nghumbu jise jili giki tushimize kashimizile kawiza mu yose. 19 Nalimulomba no-no-no mugwite u mhayo gwenuyu, nanguhe kwenhwa uko muli. 20 Huna luulu, u Mulungu wa mhola uyo kulwa mininga g'ilagane lya welelo na welelo akang'wenha kufuma mu bafu u Seeba wise Yesu, u Ndiimi Ntaale wa ngholo, 21 leki amushikanye mu buli mhayo gwawiza, mudule kubeeja iyo yinyegije; nu mu bise agwite uyo gulinyeja muli Kilisto Yesu; uyo ikujo lili lyakwe we, shiku jose ja welelo na welelo: Alichene. 22 Badugu naling'wikumbilija ng'wiyumilije nago u mhayo gwa bukomeleja wenubu, u mu mihayo migehu iyo nang'wandikila yeniyi. 23 Managi giki u ndugu wise u Timoteo walekelilwe, ulu alanguhe u kwiza, nakwiza nanghwe ko, twize tumubone. 24 Bagishagi pye a batongeeji bing'we, na a beela pye a bose; a bana Italia balimugisha. 25 Shigongo shibize hamo ning'we bose: Alichene. 1 Nene Yakobo, nsese wa ng'wa Mulungu na wa ng'wa Seeba Yesu Kilisto, ku ng'anda ikumi n'ibili ijo jisambaalile hose-hose: Nalimugisha. 2 Badugu bane, ulu ng'ugwa mu bugeng'wa bo mbika yose-yose, balagi giki buyegi u wenubo. 3 Nguno mumanile giki, u bugeng'wa bo kuzunya kwing'we bukenhaga wiyumilija. 4 U wiyumilija shiigelile bubize na nimo gwa kumushikanya, mubize bashikanu na banhu bajaamu, abo bati na bugehelwa mu mhayo gose-gose. 5 Aliyo ulu umo wing'we ugehelwa masala, ni anombage Mulungu akwinhwa, nguno u ng'wene akabinhaga pye a bose mu butugugila, hangi ataayihilaga. 6 Kwike alombe mu kuzunya, yaya u kususanya; nguno u nsusanya abizile giti ihuuli lya mu nyanza, ilo likalibangulagwa na kuselengetiwa nyaga. 7 U munhu uyo ali giko atiziganika giki akwanukula shose-shose kufuma u kuli Seeba. 8 Nguno u wa magalu-galu atalembeelaga u mu nzila jakwe pyi i jose. 9 U ndugu uyo adalahilwe ni ayegage, nguno u kuli Mulungu ngunguhiwa u ng'wenuyo. 10 Aliyo u nsabi ni ayegelage mu budohelejiwa, iki akubita giti bonji bo maswa. 11 Nguno i liimi ulu lyufuma likapembekaga lyagoocha a maswa, bolagala u bonji wago, gaamala u wiza wago ubo bukabonagwa; h'umo ali nu nsabi, nanghwe akuumila mo u mu myatila yakwe! 12 Ulu munhu wiyumilija mu bugeng'wa, akubiza na mbango, nguno ulu upyena, akwanukula ngikili ya bupanga, iyo Mulungu abisagigije abo bantogilwe. 13 Kwike munhu ose-ose ulu ugeng'wa atizuhaya giki, "Naligeng'wa na Mulungu," nguno u Mulungu atiko kugeng'wa na bubi, nu wei atagemaga munhu ose-ose. 14 Aliyo buli munhu akagemagwa na kwikumva kwakwe, kunu akudutagwa na bulemva-lemva. 15 Huna u kwikumva ulu kubiza nda kukabyalaga shibi, i shibi nasho ulu shukomeela shikenhaga icha. 16 Yaya u kulemva-lemva badugu bane batogwa; 17 buli kanonghelwe kawiza, na buli inongho ishikanu likafumaga kwigulya, kuli Siswe w'isana, uyo ati na magalu-galu nuulu hado; nduhu nuulu nengeeji gwago u mhayo gwenuyo. 18 Akatubyala mu mhayo gwa nghana kulwa kasolele kakwe wei ng'wenekili, giki u mu shiseeng'wa shakwe tubize mbika ya matwajo ga wandijo. 19 Bing'we badugu bane batogwa, natogilwe ng'witegeleje giki, ili yawiza buli munhu abize ng'wangu u kwigwa, aliyo atizubiza ng'wangu u kuyomba, nuulu ng'wangu kupelana. 20 Nguno u bupelanu bo ng'wa munhu butiko kubeeja mhayo mu butungilija bo ng'wa Mulungu. 21 Nose hu kuhaya lekanagi nabo pyi u busoso bo kashimizile, ni mihayo ya malofu iyo ikasosohajaga. U mhayo uyo gwahambilwe mu bing'we gwanukulagi mu widohya, nguno gudugije kubupija u bupanga wing'we. 22 Bizagi bashikilija bago u mhayo, iti badegeleki duhu; kunu mukwilembaga bing'we benekili. 23 Nguno u munhu ulu ubiza ng'wigwi wa mhayo duhu, aliyo ati ng'witi wago, u ng'wenuyo atikilile na munhu uyo akilolaga ihanga lya bushu bokwe ng'wilole. 24 Wa kuhayumala u kwilola, ulu winga ho wiba na kwiba umo ali! 25 Aliyo u wa kushilola chiza i shilagilo sha wiyabi i shishikanu, huna ushimizila musho akushishikilijaga, ubiza ati wa kugelela kwigwa duhu na kwiba, u munhu ng'wenuyo akubiza na mbango u mu iyo akwiyitaga. 26 Ulu munhu akwiganikaga giki ali na dini, aliyo ubiza atadugije u kululanghana u lulimi lokwe, u munhu ng'wenuyo akwilembaga u mu ngholo; i dini yakwe iti na solobo. 27 I dini neela, iyo iti na shilingo ku butongi bo ng'wa Mulungu uyo ali Siswe, yene ili giki: kuja kubalola bapina na bachilwa, na kubagunaana mu makoye gabo. Na kwilanghana ng'wenekili utizusosohajiwa na bubi bo mu si. 1 Badugu bane, u mhayo gwa kunzunya Seeba wise Yesu Kilisto, u Seeba w'ikujo, mutabizage nago mu kubasolanhya a banhu. 2 Nguno banhu babili bashikile kwingila ng'wisinagogi ling'we; umo azwalile pete ya zahabu ku lwala, na shizwalo sha nyasabi; ungi kunese, azwalile ng'wenda gushila-shilile. 3 Uyo azwalile shizwalo sha nyasabi ulu ng'ung'wila giki, "Igashaga a ha soga aha u bebe." Lelo u kunese ng'wene ng'ung'wila, "U bebe jaga ukimiile wishishinike aho." Nuulu giki, "Nzugu wigashe ha si, hihi na mhambala jane aha!" 4 Angu, u mu giko numho mutisolanhyaga bing'we bike, na kubiza balamuji ba maganiko mabi? 5 Alidegelekagi badugu batogwa, u Mulungu atabasolile a bahabi ba mu si giki babize basabi u mu kuzunya, na babize bingiji ba mu butemi ubo abisagigije abo abatogilwe! 6 Aliyo a bing'we mundalahile u nghabi! Tuhaya a basabi hu bene abo bakamuluhyaga, na kumudutanja kumutwala ku mabanza? 7 Bati bene abo bakalisondagulaga ni lina ling'we i lyawiza ilo mukitanilagwa? 8 Huna luulu ulu ng'ushishikilija i shilagilo sha nyatemi umo shandikwa shihayilile giki, "Ntogagwe nzenganwa ng'wiyo git'umo witogelilwe bebe," mukubiza mulitungilija. 9 Aliyo ulu muyubasolanhya a banhu, mukubiza mulihuba; u mu giko shikumukaanila i shilagilo giki muli bakenaaguji. 10 Nguno u wa kushidima i shilagilo i shose aliyo wipama mu mhayo gumo, wabizaga nkenaaguji wa yose. 11 Iki uyo ahayile giki, "Yaya u kushihya," hu ng'wene uyo ahayile ni giki, "Yaya u kubulaga." Nose hu kuhaya ulu uti nshihani aliyo uli mulagi, u bebe uli nkenaaguji wa shilagilo shose. 12 Huna luulu, ulu muliyomba nuulu muliita mhayo, bizagi giti banhu abo bakulamulwa mu nzila ya shilagilo sha wiyabi. 13 Nguno shitiho shigongo u mu bulamulwa bokwe uyo atachilaga shigongo; aliyo i shigongo shili na nguzu kutinda bulamulwa. 14 I gisi luulu badugu bane, ikubiza ho solobo ki ulu munhu akwihayaga giki u wei ali na kuzunya, aliyo ati na shitwa. U kuzunya kwakwe kwenuko kudugije kumpija? 15 Ulu ng'wanong'wing'we ngosha nuulu nkima ali na makoye ga buzuuka hama ali nzala; 16 huna umo wing'we ung'wila giki, "Jaga mhola ong'wise, ukulunguja duhu, niyo ukwiguta!" Ulu mutang'winhile i sha kwigunaanila u mu mili, iliho solobo ki u mu mihayo yeniyo? 17 H'umo ili nu kuzunya, ulu kuli iyene giko duhu na shitwa yaya, kukubiza kuchile! 18 Huna luulu munhu ungi ashikile kukuwila giki, "U bebe i chene uli na kuzunya, u nene nali na shitwa;" alinoolekejage u kuzunya kwako uko kuti na shitwa, nane nakoolekeje u kuzunya kwane mu nzila ya shitwa! 19 Na nghana uzunije giki u Mulungu ali umo wike, utungiligije gete; aliyo na a masamva gaguzunije u mhayo gwenuyo, niyo gakadetemaga na kudetema! 20 Bebe mbuuli, hamo utogilwe kumana giki u kuzunya uko kuti na shitwa kuti na ngofyoolo? 21 I gisi u siswe u Abulahamu atabalililwe butungilija kulwa nguno ya kuntuula ha ng'walilo u ng'witunja wakwe u Isaka, giki anfunye kubiza shitambo? 22 Ulibona giki u kuzunya kwakwe kukatumama hamo nasho i shitwa shakwe, ni giki u kuzunya kwakwe kukashikanyiwa mu shitwa? 23 U mu mhayo gwenuyu shilishikiila i shandikwa isho shihayile giki, "U Abulahamu akansanya Mulungu ubalilwa butungilija." H'umo ikajila nose witanwa giki nwani ng'wiye o ng'wa Mulungu. 24 Na luulu managi giki, u munhu akabalilagwa butungilija kulwa shitwa, iti mu kuzunya duhu. 25 H'umo ikajila ni mihayo ya ng'wa Lahabu, u nkima uyo wali malahya. I gisi nanghwe atabalililwe butungilija kulwa shitwa, iki akabagunaana abo baali batung'wa, ubafunya buja, bubitila nzila yingi? 26 Git'umo mili guli, ulu guti na moyo gukabizaga guchile; nu kuzunya h'umo kuli, nako ulu kuti na shitwa numho kuchile! 1 Bing'we badugu bane, lekagi u kukwila u mu nimo gwa bulangi, managi giki u nsango gwise a balangi gukubiza ntaale kutinda. 2 Nguno pye a bose tukipamaga mu mihayo ya mbika na mbika; ulu aliho munhu atipamaga mu kayombele, u ng'wenuyo nshikanu; hangi ashikile kugulanghana pyi u mili gokwe. 3 Manilagi duhu a ha giki tukatungaga mu nomo gwa falasa tulijamu tudoololo twa kujilyehya giki jitulyehele; na nghana i falasa na butaale wajo tukajitongeelaga mu giko. 4 Nuulu hangi jiganikilagi na meli, najo nhaale no; niyo jikaselengetiagwa na miyaga mitaale. Aliyo jikagobagwa na kagobelo kadoololo, jatwaliilwa uko atogelilwe u ngobi. 5 H'umo luli nu lulimi; u loi luli kabudika kado no, aliyo lukihahambulaga mihayo ya magaka mataale! Gwiganikilagi hangi na moto, nago nuulu gukabiza ndo na ginehe, aliyo gukabachaga mapoolu na mapoolu! 6 H'umo luli nu lulimi, nalo luli moto. U lulimi lwenulo, ulo tutuulililwe mu mili gwise, lokalile bukenaaguji. Lukagusosohajaga pyi u mili, lwajikenaagula i nhungwa pyi i jose. Nose u mili gwigeleelwa kupemva mu moto u gose, nu loi u lulimi kuponyiwa mu nsango gwa moto! 7 Nguno shiinu na shiinu u mu si jikasugagwa na banhu, hangi jamala kusugwa: jibize noni, nuulu ja kwigwesa ha si, nuulu ja mu nyanza. 8 Aliyo u lulimi lo banhu atiho uyo adugije kulusuga, luli shikolo shabubi isho shitalembeelaga, hangi lokalile busungu wa kwenheleja icha! 9 Tukalutumamilaga kunkumilija Mulungu Siswe, aliyo hangi hu loi lwike tukalutumamilaga na kuzuma banhu, abo babeejiwe mu suso ya ng'wa Mulungu! 10 Mu nomo gumo gwenuyo duhu ikafumaga mo mihayo ya kukumilija na ya kuzuma! Badugu bane, i mihayo yeniyo itigelile ije giko! 11 Angu, u mu lwinzi u lumo gadugije kufuma mo minzi mapolo na malulu? 12 Badugu bane, u ntini gudugije kutwaja mizeituni, nuulu u nzabibu kutwaja matwajo ga ntini? H'umo ili nu lwinzi, u lo minzi masalazu lutudula kufunya minzi mapolo! 13 I gisi u mu bing'we nani uyo ali na masala na witegeleja? U munhu ng'wenuyo ni oolechage a masala gakwe mu shitwa sha widohya u mu kashimizile kakwe. 14 Aliyo ulu muli na wilu na wikolwa na wilwisha u mu myoyo ying'we, yaya u kwikumilija nuulu kwibisa-bisa i nghana! 15 A masala ayo gali giko gatizile u mu si kufuma kwigulya, a genayo gali ga mu si na kale; gafumile kuli Shetani. 16 Nguno aho buliho wilu na wilwisha, a henaho nu wiyugaguji buliho, pyi ni yingi i ya sagala-sagala. 17 Aliyo a masala ayo gafumile kwigulya, i soolo ya mhayo gali meela na hangi ga mhola. Gali na wiyumilija, gali na wigwi, gokalile shigongo na matwajo masoga; a goi gati na busolanhya, gali ga nghana. 18 I litwajo lya butungilija, ilo likahambagwa na babeeja ba mhola, lyene mhola. 1 A mabulugu na a mawilwisha ayo gakumukoyaga, ni gakufumaga hali? Gatenhelejiagwa na malusu ga mbika na mbika ayo gakalwaga u mu bing'we? 2 Mukikumbagwa, aliyo mutapandikaga; nuulu ng'wabona wilu na kubulaga, nahene u kupandika i shikolo yaya! Ng'wakwita ng'wikenya na kwilwisha bulugu, aliyo nahene nduhu duhu u kupandika, nguno mutalombaga! 3 Mukiitaga ng'walomba aliyo mutanukulaga shose-shose, nguno mukalombaga kibi, giki mupandike sha kwiyeja bing'we benekili duhu! 4 Bing'we bashihani, mutamanile giki u kubiza na bunwani na si buli wanishi u kuli Mulungu? Ali luulu managi giki, buli ng'wene uyo unwana na si, u ng'wenuyo wiyitaga kubiza ng'wanishi wa ng'wa Mulungu! 5 Nuulu hamo mukwiganikaga i shandikwa shikwihayilaga duhu i giki, "U Mulungu ankumbulile mu wilu butaale no u Moyo uyo ali mu bise?" 6 Aliyo akutwinhaga budula butaale no kulwa shigongo shakwe, h'i nguno yene i shandikwa shihayile giki, "U Mulungu akabahangijaga a bikumilija, aliyo a bidohya akabiilukilaga mbango." 7 Huna luulu idohyagi u kuli Mulungu, aliyo u Shetani nghangijagi, akumupeela. 8 Ng'wegeelagi u Mulungu, nanghwe akung'wegeela. Bing'we banhu ba shibi, kalabagi a makono ging'we; bing'we banhu ba magalu-galu, jeejagi i ngholo jing'we. 9 Pinihalagi mulile na kutula nghungu, i seko jing'we jigaluke kubiza nghungu, nu buyegi wing'we bugaluke kubiza bupina. 10 Idohyagi u kuli Seeba, huna nanghwe akumugunguhya. 11 Badugu bane, yaya u kwisondagula bing'we bike. Ulu munhu wandya kunsondagula nduguye nuulu kunamula, numho alishisondagula na kushilamula shilagilo. Huna luulu, u bebe ulu wandya kushilamula shilagilo, numho wabizaga uti nshikilija washo, uli namuji washo. 12 U ng'winhi wa shilagilo ali umo, niyo hu ng'wene u Namuji, uyo adugije kupija na kuyagaja. Al'u bebe nangho uli nani nose unamule nzenganwa ng'wiyo? 13 Ali luulu degelekagi a bing'we abo mukwikalaga ng'uhaya giki, "I lelo nuulu ntondo tukuja mu nzengo nebe tukamale mo ng'waka tukusulujaga, tukugwasha duhu i solobo!" 14 I yeniyo mukwihayilaga duhu, aliyo mutimanile iyo ilang'wilongele u mu bupanga wing'we a ha ntondo. Nguno mubizile giti gabugabu, iyo ikilongaga ng'wikanza ido duhu, hama yasambaala haho na haho! 15 Ili hambu-hambu muyuhaya giki, "Ulu Seeba utogwa tubiza ho, tukugwita u mhayo gwenuyu, nuulu uyo." 16 Aliyo i haha mukudooshiagwa wikumilija wing'we duhu; kwike pyi u wikumilija ubo buli giko buli shibi. 17 Huna luulu uyo amanile mhayo gwawiza uyo shiigelile agwite aliyo uleka u kugwita, i shenisho shili shibi u kuli we! 1 Degelekagi ning'we a basabi, lilagi na mutule nghungu, kulwa makoye ayo galamugwile. 2 Nguno u busabi wing'we bulibola, ni shizwalo shing'we shilimalwa fufuuji! 3 Mukwibikijaga sabo kulwa shiku ja ku butongi, aliyo pyi i zahabu jing'we ni feza jing'we jilikenaagulwa bukelebu. U bubi ubo bulifuma musho bukumukaanila; niyo bukumukenaaguja i mibili ying'we, ibize giti ibabulilwe mu moto. 4 Nguno managi giki i mheela ja batumami jililila, i ja bagesi ba mu migunda ying'we abo mukulemaga kubalipa; i nghungu ya batumami benabo yashikile mu matu ga ng'wa Seeba wa mabita. 5 U mu bupanga wing'we bo mu si mukwiyejaga na kwita git'umo mutogelilwe; kwike managi giki mukwilishaga mugine kulwa lushiku lo kusinzwa! 6 A bing'we u ntungilija mukunamulaga ng'wamulaga; aliyo u wei ati na budula bo kumulemeja i ying'we! 7 Huna luulu badugu, bizagi biyumilija kushisha ize u Seeba; ilangilagi hali nimi, u ng'wene akalindiilaga mu wiyumilija giki a matwajo ayo agasanije gatulwe mbula kwandija ya kwandya kushisha ya kumalija. 8 Na a bing'we bizagi biyumilija muhandatile u mu ngholo jing'we, nguno u kwiza kwa ng'wa Seeba kwegeelaga. 9 Badugu, yaya u kwikala ng'widugumila, mutizugwa mu nsango; nguno u namuji wegeelaga, ali ha nyango wimiilga. 10 Iganikagi umo baluhilaga a bahangi abo bahayaga mu lina lya ng'wa Seeba, ilangagi kufuma mu wiyumilija wabo. 11 Managi giki a biyumilija tukababalaga kubiza bali na mbango. I gisi angu mubumanile u wiyumilija bo ng'wa Ayobu? U ku nghalilo yaho angu mulibona u Seeba umo ali, giki nchiiji wa shigongo, na nsaatwa ntaale wa banhu! 12 Niyo hangi a higulya ya yose yeniyo badugu bane, yaya u kwilahila, ibize bo kulihaya igulu, nuulu si; yaya nuulu kutumamila shilahilo shingi na shingi, mutizugwa mu nsango, aliyo i Ehe ying'we ibize Ehe, ni Yaya nayo ibize Yaya. 13 Aliho ose-ose ali na makoye u mu bing'we? Ni alombage. Nuulu aliho ose-ose uyo ali na buyegi? Ni imbage lyimbo lya kukumilija. 14 Hamo nuulu aliho umo wing'we akusaataga? Ni itanage banamhala ba kanisa bize banombele na kumila maguta mu lina lya ng'wa Seeba. 15 U bulombi bo mu kuzunya bukumpija u nsaatu, u Seeba akungungumula; nuulu akabiza wita shibi akulekejiwa. 16 Huna luulu ng'witambulila i shibi shing'we buli ng'wene ku biye, na ng'wilombela bing'we ku bing'we giki mupijiwe. U bulombi bo ng'wa munhu ntungilija buli na nguzu na bukagunaanaga. 17 U Eliya wali munhu git'umo tuli bise, u mu kulomba kwakwe akalomba itizutula mbula; na nghana itatulile i mbula u mu si, kushisha yubita myaka idatu na myeji itandatu. 18 Aho walomba hangi, i ligulu lyenha mbula, nayo i si yutwaja matwajo gayo. 19 Badugu bane, ulu umo wing'we utala winga u mu nghana, huna wigela umo wa kunshosha, 20 managi giki u wa kungalucha munhu wa shibi inge mu bubi bokwe, akubiza wabupija u bupanga bokwe; niyo akukundikija bubi wa mbika ningi. 1 Nene Petelo ntung'wa wa ng'wa Yesu Kilisto: ku basolwa abo bakwikalaga mu si giti bageni, basambaalile hose-hose mu Ponto, Galatia, Kapadokia, Asia, na Bitunia; 2 abo basolilwe kufuma kale kulenganila na bumani bo ng'wa Mulungu Siswe, giki beejiwe na Moyo; na babize bigwi kulwa kuseeseebelwa mininga ga ng'wa Yesu Kilisto. Shigongo na mhola shibize hamo ning'we na shimukwilile. 3 Akumilijiwe u Mulungu, Ise wa ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto; uyo kulwa shigongo shakwe shitaale watwingigije mu kwisagilwa kupanga, utwita kubyalwa bupya mu nzila ya bujuuko bo ng'wa Yesu Kilisto kufuma mu bafu. 4 U mu giko watutuulile mu wingiji ubo buti bo kukenaaguka, buti bo kusosohala nuulu kukuluhala. Ubo bubikilwe ng'wigulu kulwa nguno ying'we; 5 a bing'we abo mulanghanilwe na nguzu ja ng'wa Mulungu mu nzila ya kuzunya; giki mubize mo u mu bupiji ubo bulindiilile koolechiwa, ulu lyushika ha bukalikijo i likanza. 6 U mu mhayo gwenuyo mukuyegelaga mo, nuulu iki u ng'wikanza i liguhi ili mukwitaga ng'waluha ulu yaja chene, kulwa nguno ya bugeng'wa bo mbika na mbika, 7 ubo bukung'wiziilaga kulwa kukugema u kuzunya kwing'we, uko kuli kwa mpango ntaale, kutinda zahabu, ijo jikagemagwa bo kubitiwa mu moto, jimanike u mpango gwajo, nuulu iki jili ja kukenaaguka. Na a bing'we mukugemagwa i haha, giki ulu lyushika i likanza lya koolechiwa kwa ng'wa Yesu Kilisto, u kuzunya kwing'we kubonekane kwigeleelilwe mu mhayo gw'ikujo na kukumilija na kugongoola. 8 Nguno muntogilwe nuulu iki mutaali u kumona, na munsanije nuulu iki mutumonaga i haha. Niyo mukuyegaga na buyegi butaale w'ikujo ilo liti na kasomboolele. 9 Nguno i nghalilo ya kuzunya kwing'we ili kupijiwa kwa bupanga wing'we. 10 A bahangi bikoobaga na kwigisilija i mihayo ya bupiji wenubu; bushihanga i shigongo isho shilabize ho kulwa nguno ying'we. 11 Baali batogilwe kulitegeleja ni likanza, balimane likubiza nanali na lya mbika ki, ilo waboolekejaga u Moyo wa ng'wa Kilisto uyo wali mubo, aho akubamanikijaga i mihayo ya buluhiwa bo ng'wa Kilisto, kuko itaali kushika, ni ya makujo ayo galabize ho a ha numa yaho. 12 Bakoolekejiwa giki baali batitumamilaga boi benekili, aliyo batumamaga kulwa nguno ying'we. Basomboolaga mihayo iyo mukuwilagwa i haha na a babo bakumulomeelaga Nghulu Jawiza, mu nguzu ja ng'wa Moyo Ng'wela, uyo wenhilwe kufuma ng'wigulu. I mihayo yeniyo na a bamalaika bali na nghumbu ja kwibona. 13 Huna luulu, ikalagi mumaliilile u mu maganiko ging'we, niyo mubize balembeezu; mushiisagilwe mu bushikanu i shigongo isho shikwenhwa kulwa nguno ying'we ng'wikanza lya koolechiwa kwa ng'wa Yesu Kilisto. 14 Bizagi baana bigwi, yaya u kulondeela nhungwa jing'we ja kale, ja kwikumva; umo ng'washimizilaga aho ng'wali mutaali kumana mhayo gose-gose. 15 Aliyo iki ali ng'wela uyo wang'witana, ning'we bizagi beela u mu nhungwa jing'we jose. 16 Nguno gwandikilwe giki, "Bizagi beela iki u nene nali ng'wela." 17 Nose ulu mukung'witanaga Baba, uyo akalamulaga buli munhu git'umo shili shitile shakwe mu butusolanhya, shimizagi na logohano u ng'wikanza lya bugeni wing'we aho mutaali mu si. 18 Nguno mumanile giki mutakomoolilwe mu nzila ya shikolo sha kukenaaguka, giti: feza nuulu zahabu, u kwinga u mu nhungwa jing'we ijo jiti na matwajo, ijo ng'wali ng'wanukula kufuma ku bakulugenji bing'we. 19 Aliyo mukomoolilwe mu nzila ya mininga ga mpango ntaale, ga ng'wa Kilisto, u Ng'wana wa Ngholo uyo ati na kabi nuulu shilingo, 20 uyo atuulilwe ho kufuma kale kuko si itaali kuseeng'wa; niyo i haha u mu shiku iji oolechiwe kulwa nguno ying'we. 21 A bing'we u muli we munsanije Mulungu uyo akanjuucha kufuma mu bafu; ung'winha ikujo, giki u kwisagilwa kwing'we kubize kunsendamilile Mulungu. 22 Nose iki u bupanga wing'we wamalile kwela kulwa kwizunya i nghana, itogagwi mu butogwa bo nyadugu ubo buti na wibeeleja: itogagwi mu nghana kufuma mu gati ya ngholo. 23 Nguno ng'wamalile kubyalwa bupya, iti kufuma mu mbiyu nghenaguku, aliyo iyo iti na kukenaaguka: mu nzila ya mhayo mpaga go ng'wa Mulungu, uyo guli gwa kushinga ho. 24 Nguno, "Pyi i mibili ili giti maswa, ni likujo lyayo i lyose lili giti lya bonji bo maswa; a maswa ulu gunyaala bukalagalaga u bonji." 25 Aliyo u mhayo go ng'wa Seeba guli gwa kushinga ho. U mhayo gwenuyo h'i Nghulu Jawiza ijo ng'walomeelilwe. 1 Huna luulu lekanagi nayo i yabubi ni ya bukung'unhi, nu wibeeleja, nu wilu, nu busigani bo mbika jose, u bo kwisondagula mu mbisila. 2 Bizagi giti baana beleele, mukumbule no-no-no kupandika mabeele masoga, ayo gadugije kumugunaana kukula u mu bupiji. 3 Nguno ng'wamalile kubuloja u wiza bo ng'wa Seeba; 4 ng'washikile u kuli we, uyo ali Iwe ipanga, ilo banhu balidalahile, aliyo u kuli Mulungu isolwa, hangi lya mpango ntaale. 5 Na a bing'we i haha muli giti mawe mapanga, ayo gakuzengagwa kubiza numba ibeejiwe mu kazengele ka ng'wa Moyo, ng'wingile mu bugabiji wela kulwa kuntumamila Mulungu mu katongeelelwe ka ng'wa Moyo, ako kazunilijiwe muli Yesu Kilisto. 6 H'i nguno yene nu mu shandikwa gulihaya giki, "Lolagi nalintuula u mu Sayuni, uyo ali Iwe isolwa na lya mpango ntaale, lya kwigoloolela i numba; uyo unsanya atuding'wa minala na hado yaya." 7 Huna luulu, u ku bing'we a bazunya ali wa mpango ntaale, aliyo u ku banhu abo bati bazunya, "I Liwe ilo lidalahilwe na bazengi, lyabizile lya kwigoloolela i numba. 8 Hangi niyo u wei ali Iwe lya kwipamya, na shiganga sha kugwisha." Bakwipamaga nguno batatogilwe u kugulondeela u mhayo, iki batuulilwe ho kulwa mhayo gwenuyo! 9 Aliyo a bing'we muli bubyile busolwa, bugabiji bo nyatemi, ihanga lyeela, banhu bakwe ba wikomangile, kulwa kukumucha wiza bokwe uyo wang'witana kufuma mu giiti kwingila ng'wisana lyakwe ilo lili na wiza bukilanigije. 10 A bing'we i kale ng'wali muti banhu, aliyo i haha muli banhu ba ng'wa Mulungu; ng'wali mutachililwe shigongo, aliyo i haha muchililwe shigongo. 11 Batogwa naling'wikumbilija giti bashimizi na bageni, ipeelagi pyi i mihayo ya kwikumva kwa mili, iyo ikwilwishaga na ngholo jing'we. 12 Bizagi na kashimizile kawiza u ku butongi bo banhu abo batamanile Mulungu, ibize nuulu balimuhaya kibi giki muli biiti ba mihayo yabubi, aliyo u mu kushibona i shitwa shing'we i shawiza balankumilije Mulungu, u mu lushiku lo kusangwa. 13 Huna luulu, bizagi bidohya u ku butongeeji bo mbika jose ubo butuulilwe na banhu, kulwa nguno ya ng'wa Seeba; u ntemi nkujagi iki munhu ntaale. 14 Na a basugi a bangi bakujagi, iki balagililwe kumala shiili kulwa bakenaaguji, na kubakumilija a batungilija. 15 Nguno u butogwa bo ng'wa Mulungu buli kwita yawiza; u mu giko bukuhuumujiwa u buchilu-chilu bo banhu abo bati na bumani. 16 Shimizagi giti banhu abo bali mu wiyabi, aliyo u wiyabi wing'we yaya u kubutumamila kubisa yabubi; u mu shimile shing'we iyoolechagi giki muli batumami ba ng'wa Mulungu. 17 Bakujagi pye a banhu, butogagwi u budugu, ng'ogohagi u Mulungu, u ntemi nkujagi. 18 A bing'we batumami bizagi bidohya mu logohano lose u ku banhu abo mukubatumamilaga, iti ku bawiza na balyehu duhu, aliyo nu ku biboneeji. 19 Nguno guli mhayo gwa kukumilijiwa ulu munhu wiyumilija mu makoye aho akuluhiagwa mu kwiboneelwa, aliyo alinsanya Mulungu. 20 Angu, i gisi buliho wiza ki u kwiyumilija ulu mulitulwa mapi kulwa nguno ya bukenaaguji? Aliyo ulu ng'wiyumilija u mu buluhiwa ubo mukuluhiagwa kulwa nguno ya kwita yawiza, u mhayo gwenuyo guli gwa kulumbilijiwa u kuli Mulungu. 21 A bing'we ng'witanwa kulwa mhayo gwenuyo, iki nu Kilisto nanghwe akaluha kulwa nguno ying'we; umulekela bulolelo, mulondeele a kashimizile kakwe. 22 U wei atiitile shibi shose-shose, nuulu bulomolomo butafumile u mu nomo gokwe. 23 Akasondagulwa, aliyo atashokije mhayo gose-gose gwa busondaguji. Nuulu aho waluhiagwa nahene atahayile mihayo ya kogohya, aliyo akiyinha kuli we u Namuji Ntungilija. 24 Wei ng'wenekili akashibuucha i shibi shise mu mili gokwe ha linti, giki tuche u mu shibi, aliyo u mu butungilija tubize bapanga; mukupijiagwa mu nzila ya magulagije gakwe. 25 Nguno i kwandya ng'wali giti ngholo jijimiilile; aliyo i haha ng'wanshokelile u Ndiimi, uyo hangi ali Nanghani wa bupanga wing'we. 1 Ning'we a bakima abo mutoolilwe shiigelile kwidohya u ku bagoshi bing'we, ulu baliho bamo bataguzunije u mhayo, ulu yudulikana bayudutwa kulwa nhungwa ja bake babo, nuulu ikabiza shilambu u mu nzila ya mhayo. 2 Nguno bakuyububona u wela wa nhungwa jing'we ja logohano. 3 U bulenji wing'we butizubiza wa kukoyiwa mihayo ya higulya-gulya giti kushiba nzwili na kuzwalila zahabu, nuulu myenda ya mpango ntaale. 4 Aliyo u wiza wing'we bubize bubisilwe mu ngholo, mu bumunhu ubo buti bo kukenaaguka, mu moyo gwa widohya na bulembeezu, uyo guli gwa mpango ntaale kuli Mulungu. 5 Nguno h'umo jali ni nhungwa ja bakima ba kale a beela, abo baali bidohya ku bagoshi babo kulwa kunsanya Mulungu. 6 H'umo wali nu Saala; wali ng'widohya u kuli Abulahamu, kushisha wang'witanaga, baba! Mukubiza bashike bakwe ulu ng'ubeeja yawiza, ng'uleka kusugwa na booba. 7 Na a bing'we bagosha ning'we ikalagi chiza nabo a bake bing'we, a kalombele king'we katizuhangijiwa; managi giki u nkima ali shiseme shigokolo. Binhagi ikujo, nguno nabo bali bingiji hamo ning'we u mu shakwinhwa sha bupanga. 8 U mhayo gwa kumalija guli giki, bizagi na gwinda pye a bose u mu kiganikile, mubize banhu ba kwisaatwa na kwichila shigongo, na kwitogwa nyadugu; hangi mubize bidohya u mu maganiko ging'we. 9 Yaya u kwishokeja yabubi kulwa yabubi, nuulu shiduki ku shiduki, aliyo ng'wilombela mbango, nguno a bing'we ng'witanwa kulwa mhayo gwenuyo, mubize na wingiji mu mbango. 10 "Iki uyo atogilwe bupanga na kubona shiku jawiza, ni alulemejage u lulimi lokwe u kuyomba yabubi, nu nomo gokwe u kuhaya ya bulomolomo. 11 Na hangi shiigelile alekane nayo i ya malofu; iite yawiza, akoobe mhola, na ashimizile muyo. 12 Nguno a miso ga ng'wa Seeba gabalolile a batungilija, na a matu gakwe gakigwaga u bulombi wabo. Aliyo u Seeba atabatogilwe a bakenaaguji." 13 I gisi nani uyo alang'witile yabubi ulu ng'ubiza bakomeezu mu kwita yawiza? 14 Aliyo nuulu mukaluhiwa ulu ili kulwa nguno ya butungilija, mukubiza na mbango; kwike yaya u kogoha iyo bakuyogohaga ba mu si, yaya nuulu kwikala ng'wibakila. 15 A bing'we bene nkujagi Kilisto u mu myoyo ying'we, nguno ali Seeba ng'wela. Bul'ikanza mubize mumaliilile kunshokeja ose-ose uyo alamubuje mhayo kulwa kwisagilwa kwing'we. 16 Kwike mubize na widohya hamo na logohano, hangi mubize beela u mu myoyo ying'we; nuulu bakigela banhu ba kumuhaya kibi mu kukasondagula a kajile king'we a kawiza u muli Kilisto, bayuding'wa minala. 17 Iki ili hambu-hambu kuluhiwa kulwa nguno ya kwita yawiza ulu buli butogwa bo ng'wa Mulungu, kutinda kuluhiwa kulwa nguno ya kwita yabubi. 18 Nguno nu Kilisto akacha lukangala lumo duhu kulwa shibi shing'we; u Ntungilija ucha kulwa nguno yabo abo bati batungilija, giki ang'wenhe a bing'we kuli Mulungu. Akabulagwa u mu mili aliyo u muli Moyo witwa kubiza mpanga. 19 Huna u mu mbika yeniyo, uja kwilomeela i myoyo ya banhu abo balugalililwe mu butungwa. 20 A benabo hu bene abo baali batazunije mu shiku ja ng'wa Noa, aho wiyumilija bo ng'wa Mulungu wali bulindanile u ng'wikanza lya kubeejiwa kwa ngalaba, iyo ikabapija bo minzi banhu bagehu, banaane duhu. 21 U mhayo gwenuyu i haha u ku bing'we guli bulolelo u mu bubatiijiwa ubo bukumupijaga, iti kulwa kwinja busoso wa mili, aliyo kulwa kunumba Mulungu mu moyo gwape; kulwa bujuuko bo ng'wa Yesu Kilisto, 22 uyo ali ng'wigulu i haha ku nkono gwa bulyo go ng'wa Mulungu, higulya ya bamalaika na mabusugi na mabudula. 1 Nose iki u Kilisto wamala kuluhiwa u mu mili, na a bing'we lisolagi i liganiko lyenilo libize shilanga shing'we; nguno u munhu ulu ulinda uluhiwa mu mili akubiza oyaga u kwita i shibi. 2 I likanza ilo lyasaagaga u mu bupanga bo mili, atiko kulitumamila hangi mu mihayo ya kwikumva uko kukabakoyaga banhu, akulimalila mu mihayo ya kunyeja Mulungu. 3 Nguno ligelile luulu i likanza ilo lyabitile muli mu nhungwa ja banhu ba mahanga; giti shimizile ya saasa-boya, kwikumva kwabubi, busoso, bukolwa-walwa, bulaku, malika ga bung'wi bungi na bungi, na bulamya bo mashiikolile ubo buti mu nzila. 4 I haha baliyumukumya kunu bumusondagula, iki balibona giki ng'ooyile u kwikala mukuseesejaga hamo nabo kuja u ku mihayo ya buyaga-buyaga yeniyo, iyo iti na bukalikile. 5 Aliyo iyo bakwiyitaga yeniyo bakwisomboola u ku butongi bokwe uyo alindiilile kubalamula a bapanga na a bafu. 6 H'i nguno yene na a bafu bakalomeelwa Nghulu Jawiza, giki nabo balamulwe giti banhu ba mu mili, aliyo u mu moyo babize bapanga kuli Mulungu. 7 Ali luulu, i nghalilo ya yose yegeelaga; bizagi balembeezu na ba masala madeekanu u mu kulomba. 8 U mhayo u ntaale itogagwi mu butogwa bo nghana, nguno u butogwa bukakundikijaga shibi sha mbika ningi. 9 Ng'wigunaana iti mu kwidugumila. 10 Buli umo wing'we ali na kinhilwe ako wanukula; ng'wigunaana iki muli babikijiwa bawiza ba mbika jose ja kinhile ka ng'wa Mulungu. 11 Buli ng'wene ulu aliyomba, i mihayo ibize giti ya ng'wa Mulungu. Nu yuyo alitumama, abize giti alifunya kuli Mulungu u budula. U mu giko u Mulungu akukumilijiwa mu mihayo yose muli Yesu Kilisto, uyo ikujo na nguzu shili hamo nanghwe shiku ja welelo na welelo: Alichene. 12 Bing'we batogwa, mutabukumyage u bugeng'wa ubo bukumugwilaga, mu kaminije giti ka moto. Mutabizage giti mukwilongelagwa mhayo ngeni. 13 Aliyo a bing'we yegagi iki mukusangilaga mu buluhiwa bo ng'wa Kilisto, nguno u ng'wikanza lya koolechiwa kw'ikujo lyakwe mukuyega na buyegi butaale no. 14 Ulu mulisondagulwa kulwa lina lya ng'wa Kilisto ibalagi giki muli na mbango, nguno u Moyo w'ikujo na wa ng'wa Mulungu ali hamo ning'we. 15 Kwike atizilonga nuulu umo wing'we wa kuluhiwa kulwa bubulagi nuulu wibi, nuulu wishatya mu mihayo ya bangi. 16 Aliyo ulu uluhiwa iki ali wa ng'wa Kilisto, ni ankumilijage Mulungu u mu lina lyenilo; yaya u kucha soni. 17 Nguno i likanza lya kulamulwa lyashikaga, niyo u mhayo gwenuyo gukwandija mu kaya ya ng'wa Mulungu. Nose ulu gwandija mu bise, ikubiza ginehe i nghalilo yabo abo bakujiisaasamulaga i Nghulu Jawiza ja ng'wa Mulungu? 18 Na hangi u ntungilija ulu upila bo kupuluguka, a bahunga na a bakenaaguji bakwilongela hali a bene? 19 Hu kuhaya abo bakuluhaga kulwa kwita iyo Mulungu atogilwe, ni bongejage u kwita i yawiza, babubike u bupanga wabo kuli Nseemi nsanyiwa. 1 Ali luulu, a banamhala abo balimo u mu bing'we nalibakomeleja, u nene uyo nali namhala ng'wichabo; hangi nali nkaaniji wa buluhiwa bo ng'wa Kilisto, na umo wa basangiji ba ng'wikujo ilo lilakundulwe. 2 Lidiimagi i lidale lya ng'wa Mulungu, ilo lili mu makono ging'we. Iti kulwa kuhadikijiwa, aliyo mu kwifunya git'umo Mulungu atogelilwe. Nuulu iti kulwa kwikumva sabo ja bunyeecha, aliyo mu buyegi. 3 Na hangi iti mu kwigunguhya, giki mubize bashadima babo abo bali ha silili ying'we, aliyo mulyoolekeje bulolelo i lidale. 4 Huna u Ndiimi Ntaale ulu wiza mukwanukula ngikili y'ikujo liti lya kushila. 5 Na a bing'we badinha ng'widohya u ku banamhala, niyo u widohya buzwalagi nu ku bing'we buli ng'wene u ku biye. Nguno u Mulungu atabatogagwa a bikumilija, aliyo a bidohya akabiilukilaga mbango. 6 Huna luulu idohyagi, mubize ha silili ya nkono gwa budula go ng'wa Mulungu, nanghwe alamugunguhye ng'wikanza ilo ligeleelilwe. 7 Ntuulilagi we pyi u kuzwangana kwing'we, nguno amudililile no. 8 Bizagi na masala madeekanu, ng'wikale nzugulu-matu; nguno u ng'wanishi wing'we u Shetani akujaga hose-hose ukungila kunu akuzuumilaga giti shimba, akukoobaga uyo alampule! 9 Nghangijagi mu nguzu ja kuzunya, nguno mumanile giki u buluhi wenubu bukubagwilaga na a badugu bing'we a bangi abo bali mu si. 10 Aliyo ulu ng'ulikalicha i likanza lya kuluhiwa ili, u Mulungu wa shigongo shose, uyo ang'witanile a bing'we muli Kilisto giki ng'wingile ng'wikujo lyakwe lya welelo na welelo, wei ng'wenekili akumushikanya, amujaamye na kumuguzuhya mudule kuhandatila. 11 Budula wene buli bokwe shiku jose, kushisha welelo na welelo: Alichene. 12 I mihayo i migehu yeniyi nang'wandikila mu nkono go ng'wa Silwano, uyo nang'wisaabile giki ndugu nsanyiwa; nalimukomeleja na kumuwila giki, i shenishi nghana shili shigongo sha ng'wa Mulungu, imiilagi mo muhandatile. 13 A basolwa biching'wi abo bali Babeli, hamo nu ng'witunja wane u Maliko, balimugisha. 14 Igishagi buli ng'wene na biye mu kwibbipa kwa butogwa. Mhola ibize hamo ning'we pye abo bali muli Kilisto. 1 Nene Simioni Petelo, nsese na ntung'wa o ng'wa Yesu Kilisto; ku banhu abo kulwa butungilija bo ng'wa Mulungu na Mpija wise Seeba Yesu Kilisto, bamala kwanukula kuzunya giti kwise, uyo guli mhayo gwa mpango ntaale. 2 Shigongo na mhola shibize hamo ning'we mu wingi bo kuseesekela, kulwa kung'witegeleja mu bushikanu bose u Mulungu nu Yesu Seeba wise. 3 U budula bo ng'wa Mulungu, watwinhile pyi iyo itwigeleelilwe kubiza nayo kulwa bupanga na wela, tung'witegeleje mu bushikanu bose; tumane giki hu wei u ng'witani wise kwingila ng'wikujo na mu wiza bokwe. 4 U mu mihayo yeniyo watwinhile kwisagilwa kwawiza na kwa mpango ntaale, giki u muyo, mubize na busangi u mu nhungwa ja wela bo ng'wa Mulungu, mupile ng'winge u mu busoso bo mu si ubo buli kulwa kwikumva. 5 Huna luulu, gemagi no-no-no kongeja wiza a ha kuzunya kwing'we, a ha wiza ng'ongeje witegeleja. 6 A ha witegeleja wilanghani, a ha wilanghani wiyumilija, a ha wiyumilija wela, 7 a ha wela kwitogwa kwa nyadugu, a ha kwitogwa kwa nyadugu, butogwa. 8 Nguno i mihayo yeniyi ulu ng'ubiza nayo mutubiza binogolelwa; niyo ulu ng'wikwija mutugayiwa matwajo u mu kung'witegeleja u Seeba wise Yesu Kilisto. 9 U munhu uyo ati nayo i mihayo yeniyo mboku, atabonaga i kule; u ng'wenuyo wiba i giki wamala kwejiwa i shibi shakwe. 10 Huna luulu badugu, ili yawiza mukomeele no-no-no u kubuguzuhya u witanwa nu busolwa wing'we; ulu ng'uyita i mihayo yeniyi, mutugwa na hado yaya. 11 Nguno u mu giko, mukulugulilwa nyango ngali gwa kwingila mo u mu butemi bo welelo na welelo, u bo ng'wa Seeba na Mpija wise Yesu Kilisto. 12 H'i nguno yene i nghumbu jane u nene jili kung'wizukija gwa i mihayo yeniyi nuulu iki ng'wimanile, nu butungilija ubo muli nabo i haha mubudimile na nguzu. 13 Na hangi u nene ulu nataali mo u ng'wiheema lya mili gwenuyu, naliganika ili chiza u kumanumusatula kulwa kung'wizukija. 14 Nguno u Seeba wise Yesu Kilisto wanoolekegije hape giki lyegeelaga i likanza lya kulizuula i liheema lyenili. 15 Huna luulu, nali na nghumbu no-no-no giki, nuulu nalinge, i mihayo yeniyi muyuyizukwa buli gwa. 16 Nguno aho twamulangaga i mihayo ya budula bo ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto ni ya kushoka kwakwe, twali tutalondeelaga ngano ja nyasala-sala, bise benekili gete tuli bambona bago a magaka gakwe genayo. 17 U wei akanukula ikujo na bugunguhiwa butaale kufuma kuli Mulungu Siswe, aho ilaka likang'wiziila ng'wikujo no-no-no; lilihaya giki, "Uyu ng'wene Ng'wana wane Ntogwa uyo aniyegije hataale." 18 A bise twali nanghwe u mu lugulu lwela, tukaliigwa ni lilaka lyenilo aho lyenhwa kufuma u ng'wigulu. 19 Hu kuhaya u mhayo gwa buhangi uyo tuli nago, guli gwa nghana gete. Huna luulu mukutungilija no ulu ng'ugudilila giti tala iyo ikwaakaga ng'wipandi lya giiti, kushisha wangaluke; kushisha i sonda ya dilu ing'wakiile u mu myoyo ying'we. 20 Kwike gumanagi tame u mhayo uyu; giki, pyi u buhangi ubo buli mu shandikwa butiko kushomelejiwa git'umo munhu atogelilwe wei ng'wenekili. 21 Nguno u buhangi butenhilwe ikanza lyose-lyose kulwa kulondeela katogelwe ka ng'wa munhu, aliyo bukenhwa na Moyo Ng'wela kubitila mu banhu, abo basomboolaga ya kufuma kuli Mulungu. 1 Kwike ahene na a bahangi a balomolomo baaliho u mu banhu, git'umo nu mu bing'we bakwandya kwilonga balangi balomolomo; bayenha mu nyasala-sala malange ga, nyakenaaguji, biyenhele wangu boi benekili mihayo ya kubakenaagula kulwa kunema u Seeba uyo wabagula. 2 Bingi bakuyulondeela nhungwa jabo ja malofu, u mu giko i nzila ja butungilija jikuyusondagulwa kulwa nguno yabo. 3 Na bakuyutumamila mihayo mikondooku kulwa nguno ya kwikumva kwabo, bipandikila solobo; u nsango gwabo a benabo gutuulilwe kufuma kale na kale, nugo gutudila u kushika, nu kukenaaguka kwabo kutatindilile! 4 U Mulungu atubaleka giko duhu; git'umo atabalekile a bamalaika abo bakiita shibi, abo akabaponya mu kulimu, ubalugalila mu machongo ga giiti balanghanwe ng'wenumo balindiile nsango. 5 Ni si ya kale atilekile giko duhu, akikenaagula n'ihuuma; ubayagaja pye a banhu, nguno baali na nhungwa ja malofu, uneka Noa duhu uyo wali ntangaja wa butungilija, na bangi mpungati. 6 Hama i mizengo ya Sodoma na Gomola, nayo akigwisija nsango, wipemba. Wigalucha kubiza mabu, yubiza bulolelo wa mhayo uyo akubiitila abo batogilwe kwikala mu nhungwa jabubi. 7 Umpija Lutu, uyo wali ntungilija; munhu uyo boli bompinihaja u busoso bo nhungwa ja bakenaaguji benabo. 8 (Nguno iki wali ntungilija u munhu ng'wenuyo, aho wikalaga hamo nabo a bakenaaguji benabo, wali waluha no u mu ngholo yakwe, u kwikala ujibona na kujiigwa buli lushiku i nhungwa jabo ja malofu). 9 Nose hu kuhaya u Seeba amanile chiza no u kubapija a beela, binge u mu kugeng'wa. Aliyo abo bati batungilija, a bene abalanghanile kushisha lishike i likanza lya nsango, u mu lushiku lo kulamulwa. 10 Bakuluha no u mu nsango gwenuyo abo bakisosohajaga kulwa kukuubilija mihayo ya kwikumva kwa mili, na a badalahija ba busugi. Nguno a banhu benabo bagimu, niyo bikumilija; hangi batogohaga nuulu kubasondagula abo bigelile kukujiwa. 11 Bakiitaga iyo nuulu bamalaika batagimaga kwiyita, nuulu iki a bene bali na nguzu na budula kutinda. A boi batababuulaga a benabo u ku butongi bo ng'wa Seeba mu kubasondagula. 12 Aliyo a benaba bali giti shiinu ijo jiti na masala, ijo jikabyalagwa kulwa kuding'wa na kukenaagulwa duhu; nguno bakasondagulaga mihayo iyo batayitegelegije nuulu hado. U mhayo uyo bakagwitaga gwenuyo guli gwa kubakenaagula boi benekili; na nghana bakukenaaguka. 13 Bakwanukula mheela yabubi kulwa nhungwa jabo ja malofu, nguno bakwitaga mihayo misoso na liimi hose, kulwa kwiganika giki baliita ya kuyeja. A banhu benabo bali mabbado ga kudimya minala. Ulu bali hamo ning'we mu makanza ga buyegi ba kwikala bakwilembagulaga mihayo yabo ya kwikumilija ! 14 Banhu ba miso gokalile bushihani, nu kwikumva kwabo kwa kwita i yabubi kutashilaga. Balemba-lembi ba banhu abo bataali kubiza na nguzu u mu kuzunya. Bali na ngholo jimanilijiwe mhayo gwa kwikumva shibi; baana ba ng'wizumo! 15 Batimo u mu nzila i ngololoku nuulu hado, bahubikile; bali balondeeji ba nhungwa ja ng'wa Balaamu ng'witunja o ng'wa Beoli, uyo akatogwa mheela ya nyabbuuli. 16 Aliyo u mu buhahaalizu bokwe wenubo uhang'wa, nzobe iyo itayombaga yunyombya n'ilaka lya banhu; yubiza yakaga lutuga lo nghangi! 17 A banhu benaba bali nzwinzi nghalamuku jiti na minzi, malunde mabbuupu, ga kwikala gakuhuhuujiagwa nyaga; balindiililwe giiti sha gamha, isho batuulililwe. 18 Bakikumilijaga kunu bakuyombaga mihayo mitaale aliyo miduhu, nuulu iki ikadutaga maganiko ga banhu abo kwikumva kwabo kwa mili kubaheebile; huna u mu giko bayubagwasha abo bakupulugukaga kwinga mu makono ga banhu ba nhungwa ja malofu. 19 Bakabisagijaga wiyabi, aliyo a boi benekili bali mu busese wa shibi, nguno uyo aheebilwe na mhayo gose-gose, u ng'wenuyo nsese u ku mhayo gwenuyo. 20 Iki ulu giki bakapuluguka binga u mu busoso bo mu si aho bang'witegeleja u Seeba na Mpija wise Yesu Kilisto, aliyo hangi i mihayo yeniyi yubaheeba yubitaliginja, i nghalilo yabo ili yabubi kutinda u wandijo wabo. 21 Nguno ili hambu-hambu ulu ni baali batimanile gete i nzila ya butungilija, kutinda kwimana huna bugaluka na kulekana nasho i shilagilo sheela isho bakinhwa. 22 U mu giko bakwishikilijaga i mihayo ya lusumo lwa nghana ulo luhayile giki, "I mva ikashokelaga maluki gayo!" Na giki, "I ngulubi nuulu yoojiwa ikashokaga hangi kugalagala mu tembe!" 1 Batogwa, i nyaluba yeniyi ya kabili luulu naling'wandikila. U mu jose bubili wajo naling'wizukija, nguno natogilwe ng'winje a mahane-hane u mu maganiko ging'we. 2 Natogilwe muyizukwe i mihayo iyo yamala kuhayiwa na bahangi beela; na a malange ga ng'wa Seeba na Nkomooji wise, ayo mukinhwa na a batung'wa abo mukatumilwa. 3 I soolo ya mhayo managi giki, u ku shiku ja ku bukalikijo bakwilonga badalahija ba kwikala bakusondagulaga, kunu bulondeela mihayo ya kwikumva kwabo; 4 na kuhaya giki, "Hama kuli hali luulu u kwisagija kwa kushoka kwakwe? Nguno kufuma kuko bachila a bakulugenji bise, pyi i mihayo itaali git'umo ili na kale kwingiila ku wandijo wa kuseeng'wa kwayo!" 5 Bakwijimiijaga bo makaala i giki, i ligulu liliho kufuma kale kulwa mhayo go ng'wa Mulungu; ni si ikabeejiwa mu minzi, yubumbuka kufuma mu minzi. 6 Aliyo i si ya makanza gene ikatubijiwa minzi, yukenaagulwa. 7 H'umo ili nu kwigulu lya haha ni si; nasho shiliho kulwa mhayo hu gwenuyo duhu, shibikilwe kulwa kukenaagulwa na moto u mu lushiku lo kulamulwa na kuyagajiwa kwa banhu abo batantogilwe Mulungu. 8 Kwike a bing'we batogwa yaya u kugujimiilwa u mhayo uyu, giki u lushiku u lumo u kuli Seeba luli giti myaka shihumbi, ni myaka shihumbi ili giti lushiku lumo. 9 U Seeba ati ndizu u kushikilija u kwisagija kwakwe, git'umo bangi bakwiganikilaga giki wadilile; aliyo ali na wiyumilija kulwa nguno ying'we. U wei atatogilwe nuulu umo ayagale, atogilwe pye bagaluke booye i shibi. 10 U lushiku lo ng'wa Seeba lukwiza mu shibya giti ng'wibi, u mu lushiku lwenulo i ligulu likwinjiwa ho mu shilundumo shitaale; i shiseeng'wa shamo shikwabiwa na moto shishile, pyi ni si ni milimo i yose iyo ilimo ikwabiwa ishile ho! 11 Ali luulu iki i shikolo shenishi shikwabiwa giko, a bing'we shiigelile mubize banhu ba nhungwa ja mbika ki u mu wela, nu mu kunkuja u Mulungu? 12 Nguno u kwiza kwa lushiku lo ng'wa Mulungu ulo mululindiilile kutudilaga; u mu lushiku lwenulo i ligulu likubaka moto lishile ho, ni shiseeng'wa i shingi shaabe! 13 Aliyo umo kuli kwisagija kwakwe, a bise tulindiilile igulu ipya na si mhya, umo bukubiza bulimo butungilija. 14 Huna luulu batogwa iki ng'wilindiilile i mihayo yeniyi, komeelagi mubize muti na bubi nuulu shilingo u kuli Mulungu, musangwe muli mu mhola. 15 Hama u wiyumilija bo ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto, bubalagi giki buli bupiji; git'umo na ndugu wise Paulo wamalile kung'wandikila kulwa witegeleja bokwe ubo winhwa. 16 Niyo pyi u mu nyaluba jakwe akwihayaga i mihayo yeniyi; na nghana yingi iyo ilimo milambu u kwiyitegeleja. Nose abo batamanile na a balelengetu bakwichaamyaga, git'umo bakiitilaga duhu nu mu shandikwa i shingi; aliyo u mu giko bakwikenaagulaga boi benekili! 17 Huna luulu badugu, iki ng'wimanile na kale i mihayo yeniyi, ilanghanagi mutizuhubiwa na bushitiigwa bo banhu abo bahubikile, nose mutajiwe ng'winge u mu kuhandatila kwing'we. 18 Aliyo kulagi u mu shigongo sha ng'wa Seeba na Mpija wise Yesu Kilisto, pyi nu mu witegeleja. Ikujo libize kuli we kwandija haha kushisha welelo na welelo: Alichene. 1 I jeniji nghulu ja Mhayo gwa bupanga, uyo guliho kufuma haho wandijo, uyo twagwigwile nu kugubona tugubona na miso gise, niyo tugwiloleela; na a makono gise gugukuumya. 2 U bupanga boolechiwe tububona. Huna luulu, a bise tuli bakaaniji abo tuling'wigwilija i ya bupanga bo welelo na welelo, ubo twamalile koolekejiwa kufuma kuli Siswe. 3 Tuling'wigwilija uyo twagubonile na kugwigwa, nguno tutogilwe ning'we mubize na busangi nise; niyo u busangi wise buli hamo na Siswe, nu Ng'wana wakwe u Yesu Kilisto. 4 Huna luulu tuling'wandikila i yeniyi giki u buyegi wise bushikane. 5 I nghulu ijo twajiigwile kufumiila kuli wei h'ijo tuling'wigwilija ning'we; giki, u Mulungu ali Isana, u muli we shitimo giiti nuulu shido. 6 Ulu tuhaya giki tuli na busangi nanghwe, aliyo u kunu tukushimizilaga mu giiti, tukubiza balomolomo, numho tutitaga ya nghana. 7 Aliyo ulu tushimizila ng'wisana git'umo wei ali ng'wisana, tukubiza na busangi bise benekili na benekili, huna a mininga ga Ng'wana wakwe u Yesu Kilisto gakutweja twinge u mu shibi shise pyi i shose. 8 Ulu tuhaya giki tuti na shibi, tukubiza tulilemba bise benekili na benekili, hama numho ni nghana itimo u mu bise! 9 Ulu tushitambuula i shibi shise, u wei ng'wene nsanyiwa, hangi ntungilija, akutulekeja i shibi shise na kutweja gete twinge u mu buhubi wise. 10 Ulu tuhaya giki tutaali kwita shibi, tukubiza tulinsola u Mulungu bulomolomo; niyo numho u mhayo gokwe gutimo u mu bise. 1 Baana bane, i yeniyi naling'wandikila giki mutiziita shibi; aliyo ulu munhu wita shibi tuli na Nombeji u kuli Siswe, ng'wene Kilisto Yesu u ntungilija. 2 U wei h'uyo ali shitambo kulwa shibi shise, hama niyo iti kulwa shibi shise duhu, aliyo sha bose pyi u mu si. 3 Ulu tushidima i shilagilo shakwe hu tukumana giki tundeebile. 4 U wa kuhaya giki andeebile aliyo ubiza atashidimile i shilagilo shakwe, u ng'wenuyo nomolomo; hama nu butungilija butimo u muli we. 5 Aliyo uyo agudimile u mhayo gokwe, u ng'wenuyo ntungilija, nu butogwa bo ng'wa Mulungu bushikanyiwe u muli we. U mu giko hu tukumana giki tuli muli we. 6 U wa kuhaya giki ali muli wei, shiigelile nanghwe ashimizile mu nhungwa giti jakwe. 7 Batogwa, natung'wandikilaga shilagilo shipya, aliyo shaho na kale; isho muli nasho kufuma kale na kale. I shilagilo sha kale shenisho hu gwene u mhayo uyo ng'wamalile kugwigwa. 8 Aliyo hangi naling'wandikila shilagilo shipya, u mhayo gwa nghana uyo guli muli wei, hamo nu mu bing'we; nguno i giiti shilibita, i lisana lya nghana likwaakaga i haha. 9 Uyo akwihayaga giki ali ng'wisana aliyo ubiza ankolilwe nduguye, u ng'wenuyo ataali mu giiti ni haha! 10 Uyo antogilwe nduguye ali ng'wisana, niyo u muli wei shitimo sha kwipamya. 11 Aliyo uyo ankolilwe nduguye ali mu giiti, niyo akushimizilaga mu giiti; atamanile nuulu hado uko ajile, nguno i giiti shimbokugije a miso gakwe! 12 A bing'we banigini naling'wandikila, nguno mulekejiwe i shibi shing'we mu lina lyakwe. 13 A bing'we bababa naling'wandikila, nguno muumanile uyo ali waho na kale, kufuma wandijo. A bing'we badinha, naling'wandikila, nguno mumpyenile u Mi. 14 A bing'we banigini, nang'wandikilaga, nguno muumanile u Siswe. A bing'we bababa, nang'wandikilaga, nguno muumanile uyo ali waho na kale kufuma wandijo. A bing'we badinha, nang'wandikilaga, nguno muli na nguzu, nu mhayo go ng'wa Mulungu gulimo u mu bing'we, na hangi mumpyenile u Mi. 15 Yaya u kwitogwa i si, pyi ni sha mu si; ulu munhu utogwa si, u butogwa bo ng'wa Siswe bukubiza butimo u muli we. 16 Nguno pyi i sha mu si, giti kwikumva kwa mili, kwikumva kwa miso, na kudoosela bupanga; shitafumaga kuli Siswe, i shoi shili sha mu si! 17 Aliyo i si ilibita, hamo nu kwikumva kwamo; lelo u wa kwita iyo yinyegije Mulungu, u ng'wene ali wa kushinga ho welelo bose. 18 Bing'we baana, i likanza ili lili lya ku bukalikijo; huna luulu git'umo ng'wamala kwigwa giki akwiza Ng'wilwisha wa ng'wa Kilisto, ni haha baliho bingi a bilwisha ba ng'wa Kilisto. H'i nguno yene tulimana giki tuli ng'wikanza lya ku bukalikijo. 19 Bakufumaga mu bise, aliyo i gete a boi bati bichiswi, nguno ulu ni baali bichiswi ni bikala hamo nise, kwike i haha ilimanika hape giki bati bichiswi pye a bose! 20 Aliyo a bing'we ng'witiililwe Moyo Ng'wela kufuma kuli we uyo ali ng'wela, nose hu kuhaya ng'wimanile pyi i yose. 21 Natung'wandikilaga iki giki mutimanile i nghana, aliyo iki ng'wimanile; na hangi iki butimo bulomolomo bose-bose u mu nghana. 22 I gisi u nomolomo ali nani, ulu ati uyo alemile kuzunya giki u Yesu hu ng'wene u Kilisto? U ng'wenuyo hu ng'wene u Ng'wilwisha wa ng'wa Kilisto, h'uyo anemile u Siswe pyi nu Ng'wana! 23 Buli ng'wene uyo anemile u Ng'wana, nu Siswe ati nanghwe; u wa kukaanila giki ali nanghwe u Ng'wana, u ng'wenuyo ali nanghwe nu Siswe. 24 A bing'we ikalagi u mu mhayo uyo mugwigwile kufuma ha wandijo. U mhayo uyo mugwigwile kufuma ha wandijo gwenuyo ulu gwikala u mu bing'we, ning'we mukwikala mo u muli Ng'wana nu muli Siswe. 25 U mhayo uyo atwisagigije gwene uyu, bupanga bo welelo bose. 26 Nang'wandikilaga i mihayo yeniyi kulwa nguno ya banhu abo bakumuhubyaga. 27 Aliyo a bing'we u Moyo Ng'wela uyo ng'witiililwe kufuma kuli Kilisto ali hamo ning'we, nose muti na nguno ya kulangwa na munhu ose-ose. Huna luulu ikalagi mo duhu u muli we, git'umo Moyo Ng'wela akumulangaga mu yose. U mhayo gwenuyu guli gwa nghana, guti gwa bulomolomo. 28 Huna luulu i haha baana, ikalagi muli wei. Ulu ng'wita giko tutubiza na booba ulu oolechiwa, tutugooka u ku butongi bokwe a h'ikanza lya kushoka kwakwe. 29 Ulu mubize mumanile giki u wei ntungilija, managi ni giki buli munhu uyo akiitaga ya butungilija abyalilwe na ng'wene. 1 Mulibubona u butogwa bokwe u Siswe umo atutogelilwe, giki twitanwe tuli baana ba ng'wa Mulungu, na nghana h'umo tuli! H'i chene i si itiko u kutwitegeleja, nguno yali itang'witegelegije u wei. 2 Batogwa, i haha tuli baana ba ng'wa Mulungu, kwike gutaali u koolechiwa hape umo tukubizila; aliyo tumanile duhu giki ulu oolechiwa tukubiza git'umo ali u wei, nguno tukumona umo ali gete. 3 Kulwa yeniyi, buli ng'wene uyo ali nako u kwisagilwa kwenuku muli we, akwiyeejaga ng'wenekili abize ng'wela git'umo ali u wei u mu wela. 4 Buli ng'wene uyo akiitaga shibi akiitaga mhayo gwa bugomi, nguno i shibi buli bugomi. 5 Hangi tumanile giki u wei akilonga kulwa kwinja shibi, na giki u muli wei shitimo shibi. 6 Buli ng'wene uyo akikalaga muli we atiitaga shibi, aliyo buli ng'wene uyo akiitaga shibi ataali u kumona, na hangi ataamanile na hado yaya! 7 Bing'we baana, yaya u kulemva-lemva, nguno uyo akiitaga ya butungilija nanghwe ntungilija git'umo wei ali ntungilija. 8 Uyo akiitaga shibi ng'wene wa ng'wa Shetani, nguno u Shetani ng'wene wa shibi kufuma haho wandijo, h'i nguno yene u Ng'wana wa ng'wa Mulungu akilonga, giki ayikenaagule i milimo ya ng'wa Shetani. 9 Buli ng'wene uyo abyalilwe na Mulungu atiitaga shibi, nguno u muli we bulimo budula bo ng'wa Mulungu, atudula u kwita i shibi iki abyalilwe na Mulungu. 10 U mu mhayo gwenuyu a baana ba ng'wa Mulungu bamanikile, na a baana ba ng'wa Shetani nabo bamanikile. Buli ng'wene uyo atiitaga ya butungilija, nu yuyo atantogilwe nduguye, ati o ng'wa Mulungu! 11 Hu kuhaya itogagwi buli ng'wene na biye, nguno hu mhayo uyo ng'wamalile kugwigwa kufuma ha wandijo. 12 Yaya u kubiza giti Kaini uyo wali wa Mi, kushisha nose umulaga nzunaye. I gisi nibuli akamulaga? Angu akamulaga iki i milimo yakwe yali yabubi, lelo i ya nzunaye yali itungiligije. 13 Huna luulu badugu, yaya u kukumya ulu yumukolwa i si. 14 A bise tumanile giki i haha tutimo u mu kucha, tuli mu bupanga iki tubatogilwe a badugu; uyo ati na butogwa akwikalaga mu kucha! 15 Buli ng'wene uyo ankolilwe nduguye ali mulagi, hama a bing'we mumanile giki buli mulagi ati na bupanga u muli we. 16 U butogwa tubumanile mu mhayo uyu, giki u wei akafunya bupanga bokwe kulwa nguno yise. Huna luulu na a bise shitwigeleelilwe twifunye u bupanga wise kulwa nguno ya badugu. 17 I gisi ulu munhu ali na shiigunaanilo sha mu si, huna umona ndugu ali na makoye, aliyo uleka u kunchila shigongo, angu numho u butogwa bo ng'wa Mulungu bukubiza bukwikalaga ginehe u muli munhu ng'wenuyo? 18 Bing'we baana, yaya u kutogwa mu mihayo nuulu ha lulimi duhu, aliyo mu shitwa na mu nghana. 19 U mu mhayo gwenuyu tukumana giki twimiilile ha nghana; nu booba u kuli we tukwinja u mu ngholo jise, 20 nuulu jubiza jikutubuulaga. Nguno u Mulungu ali ntaale kujitinda i ngholo jise, hangi ayimanile pyi i mihayo. 21 Batogwa, i ngholo jise ulu jitutubuulaga tukubiza na wiyabi u kuli Mulungu. 22 Niyo shose-shose isho tulalombe tukwanukula nguno tushidimile i shilagilo shakwe, na tukwitaga iyo yinyegije. 23 I shilagilo shakwe shili giki, tulizunye i lina lya Ng'wana wakwe u Yesu Kilisto, na twitogwe bise benekili na benekili, git'umo shili i shilagilo isho watwinha. 24 Abo bashidimile i shilagilo shakwe bakikalaga muli we, nu wei akikalaga mubo. A bise tumanile giki akikalaga u mu bise, nguno tuli na Moyo Ng'wela uyo wamala kutwinha. 1 Batogwa, yaya u kwizunilija na buli munhu uyo akuhayaga giki ali na moyo gwa kufuma kuli Mulungu; aliyo ng'wigema i myoyo ng'wabona ulu ifumile kuli Mulungu. Nguno u mu si baakwilile no a bahangi a balomolomo . 2 U moyo uyo gufumile kuli Mulungu mukugumana, nguno u moyo uyo guzunije giki u Yesu Kilisto wamala kwiza mu mili, h'uyo gufumile kuli Mulungu. 3 Buli moyo uyo gutanzunije u Yesu gutafumile kuli Mulungu; u gwenuyo gwene gwa Ng'wilwisha wa ng'wa Kilisto, uyo ng'wang'wigwa kufuma kale giki akwilonga Ng'wilwisha wa ng'wa Kilisto, na nghana i haha aliho u mu si. 4 Bing'we baana, a bing'we muli ba ng'wa Mulungu; niyo muli bapyeni nguno uyo ali hamo ning'we ng'wene ntaale kutinda uyo ali mu si. 5 A bene ba mu si, h'i chene i si ikabadegelekaga, ulu bayomba i ya mu si. 6 A bise tuli ba ng'wa Mulungu; nose uyo aamanile Mulungu akatwigwaga, aliyo uyo ati wa ng'wa Mulungu atiko u kutwigwa! U mu mhayo gwenuyu hu tukang'witegelejaga u Moyo wa nghana, nu moyo u nemba-lembi. 7 Batogwa twitogagwi, nguno u butogwa bufumile kuli Mulungu. Niyo buli ng'wene uyo ali na butogwa abyalilwe na Mulungu, na hangi aamanile u Mulungu. 8 Uyo ati na butogwa ataamanile u Mulungu, nguno u Mulungu ali butogwa. 9 U Mulungu atoolekegije a bise u butogwa bokwe nguno akantuma u Ng'wana wakwe mu si, giki u muli we tubize bapanga. 10 U wenubu hu butogwa, iti giki a bise hu tuntogilwe u Mulungu, aliyo u wei h'atutogilwe a bise; kushisha nose untuma Ng'wana wakwe kwiza kubiza shitambo kulwa shibi shise. 11 Badugu, u Mulungu ulu atutogilwe giko, na a bise shitwigelilwe kwitogwa benekili na benekili giko. 12 Atiho munhu uyo wamala kumona Mulungu ikanza lyose-lyose, aliyo ulu twitogwa, u Mulungu akwikala u mu bise; nu butogwa bokwe bukushikilijiwa u mu bise. 13 Tumanile giki tukwikalaga muli we, nu wei u mu bise, nguno ya ng'wa Moyo wakwe uyo wamala kutwinha. 14 Niyo tuzunije, na tukukaanilaga giki, u Siswe wamala kuntuma u Ng'wana wakwe kubiza Mpija wa ba mu si. 15 Buli ng'wene uyo akukaanilaga giki u Yesu ali Ng'wana wa ng'wa Mulungu, u Mulungu akikalaga muli we, nu wei u muli Mulungu. 16 A bise tubumanile, na tubuzunije u butogwa ubo Mulungu ali nabo ku bise. U Mulungu ali butogwa. U wa kwikala mu butogwa akwikalaga muli Mulungu; nu Mulungu akwikalaga muli we. 17 Huna luulu u butogwa wise a bise bushikanyiwe mu giko; nose u mu lushiku lo kulamulwa tutubiza na booba, nguno u mu si tubizile git'umo ali u wei. 18 U mu butogwa butimo booba, aliyo u butogwa ubo bushikanile bukabupeejaga u booba, nguno u booba buli na nsango, huna luulu u wa kwikala ogohaga, u ng'wenuyo ataali u kushikanyiwa u mu butogwa. 19 A bise tuli na butogwa, nguno u Mulungu h'uyo akandya u kututogwa a bise. 20 Ulu munhu uhaya giki, "Nantogilwe u Mulungu;" aliyo ubiza ankolilwe nduguye, u ng'wenuyo nomolomo. Nguno ulu ulemeelwa kuntogwa nduguye uyo akumonaga, atudula u kuntogwa u Mulungu uyo ataali kumona. 21 I shilagilo shenishi twanukulile kufuma kuli we, giki uyo antogilwe Mulungu shiigelile antogwe nu nduguye. 1 Buli ng'wene u wa kuzunya giki u Yesu ali Kilisto, u ng'wenuyo abyalilwe kufuma kuli Mulungu; hama buli ng'wene uyo antogilwe u myaji shiigeli kuntogwa nu myalwa. 2 Ulu tuntogwa u Mulungu, huna tubiza tukushishikilijaga i shilagilo shakwe, u mu giko tukumana giki tubatogilwe na a baana ba ng'wa Mulungu. 3 Nguno u butogwa bo ng'wa Mulungu buli giki, tushidime i shilagilo shakwe; niyo i shilagilo shakwe shiti shilambu yaya. 4 Nguno buli ng'wene uyo abyalilwe na Mulungu ayipyenile i ya mu si, hama u bupyeni wise buli ubu, u kuzunya kwise. 5 I gisi nani uyo ayipyenile i ya mu si, ulu ati uyo azunije giki u Yesu ali Ng'wana wa ng'wa Mulungu? 6 U ng'wenuyo na ng'wene uyo wamala kwiza mu nzila ya minzi na mininga; u Yesu Kilisto. Atizile mu nzila ya minzi duhu, aliyo mu nzila ya minzi hamo na mininga. U Moyo hu ng'wene u Nkaaniji, nguno u Moyo ali wa nghana. 7 Nose u bukaaniji ubo buliho buli bo mbika idatu. 8 Kufuma kuli Moyo, na minzi, na mininga; u bukaaniji budatu wenubu buli mu busangi bumo. 9 U bukaaniji wa banhu tukawanukulaga, aliyo u bo ng'wa Mulungu buli butaale kutinda. Nguno u wene buli bukaaniji bo ng'wa Mulungu, ubo akunkaanilaga Ng'wana wakwe. 10 U wa kunzunya Ng'wana wa ng'wa Mulungu, ali nabo u bukaaniji wenubu; uyo ulema kunzunya, akubiza alinsola bulomolomo u Mulungu. Nguno atabuzunije u bukaaniji ubo Mulungu akunkaanilaga u Ng'wana wakwe. 11 Ubu wene hu bukaaniji, giki u Mulungu watwinhile bupanga bo welelo na welelo; u bupanga wenubo buli muli Ng'wana wakwe. 12 Uyo ali nanghwe u Ng'wana ali nabo u bupanga; uyo ati nanghwe u Ng'wana wa ng'wa Mulungu ati nabo u bupanga! 13 I mihayo yeniyi naling'wandikila a bing'we abo mulizunije i lina lya Ng'wana wa ng'wa Mulungu, mumane giki muli na bupanga bo welelo na welelo. 14 Ali luulu, u kusanya uko tuli nako ku butongi bokwe kuli giki, ulu tunomba mhayo gose-gose uyo gwizuniligije nu butogwa bokwe, akutwigwa. 15 Nose iki tumanile giki akatwigwaga mu yose ulu tunomba, hu kuhaya tumanile ni giki tuli nasho isho tukunomba. 16 Ulu munhu umona nduguye aliita shibi shiti sha kubulaja, ni anombelage, u Mulungu akumpija. Nalibahaya abo bakwita shibi isho shiti sha kubulaja; nguno shiliho na shibi sha kubulaja, natuhayaga giki alombe kulwa nguno ya shibi shenisho! 17 Na nghana pyi u bukenaaguji buli shibi, aliyo shiliho i shibi isho shiti sha kwingija munhu mu kucha. 18 Tumanile giki buli ng'wene uyo abyalilwe na Mulungu atiitaga shibi, buli ng'wene uyo abyalilwe kufuma kuli Mulungu alanghanilwe atizukuumiwa nu Mi. 19 A bise tumanile giki tuli baana ba ng'wa Mulungu, aliyo pyi i si ili ha silili yakwe u Mi. 20 Hama tumanile giki u Ng'wana wa ng'wa Mulungu wamala kwiza kutwinha witegeleja, giki tuumane uyo ali wa nghana; niyo na a bise tulimo u muli we uyo ali nghana yenekili, u Yesu Kilisto u Ng'wana wakwe. U ng'wenuyu hu ng'wene u Mulungu wa nghana, niyo hu ng'wene uyo ali bupanga bo welelo na welelo. 21 Bing'we baana, ilanghanagi u ku mawitongeleja: Alichene. 1 Nene namhala, kuli nkima nsolwa, hamo na baana bako abo nabatogilwe mu nghana; niyo iti nene kwike, aliyo na a babo bitogilwe i nghana. 2 Nguno i nghana ili hamo nise, hama ikubiza nise welelo bose. 3 Shigongo na wiza na mhola kufuma kuli Mulungu Siswe na Yesu Kilisto Ng'wana wa ng'wa Siswe, shikubiza hamo nise mu nghana na butogwa. 4 Naayegile no u kubona giki bamo ba mu baana bako bakushimizilaga mu nghana, git'umo shihayilile i shilagilo isho twanukula kufuma kuli Siswe. 5 Huna luulu mayu, iti giki i haha nalikwandikila shilagilo shipya, aliyo isho tuli nasho kufuma ha wandijo; nalimulomba tukomeele u mu kwitogwa. 6 U butogwa wene buli giki, tushimize mu katongeelele ka shilagilo shakwe; na nghana shimizagi musho i shilagilo git'umo ng'wigwila kufuma ha wandijo. 7 Nguno i haha bakwilile a balemba-lembi u mu si, abo batazunije giki u Yesu Kilisto wamala kwiza mu mili. U gwenuyu guli nimo gwa Nomolomo, u Ng'wilwisha wa ng'wa Kilisto. 8 Ilanghanagi mutizilekanija ikajimiila iyo ng'wibeegije; aliyo ikubeelela ng'wanukule mheela nshikanu. 9 Buli ng'wene uyo akituula-tuulaga duhu aliyo ubiza atimo u mu kalangile ka ng'wa Kilisto, u ng'wenuyo ati nanghwe u Mulungu. U wa kwikala u mu kalangile kenako ali nanghwe u Siswe, nu Ng'wana. 10 Ulu munhu wiza kwisanja ning'we aliyo atung'wenhelaga kalangile ka mbika giti yeniyi, yaya u kung'wanukula u mu kaya jing'we, nuulu kunyegela; niyo yaya nuulu ni kuhoya nanghwe. 11 U wa kuhoya nanghwe mu buyegi, akubiza alisangila u mu milimo yakwe i yabubi. 12 Nali nayo mingi i ya kukwandikila, aliyo natuhayaga kutumamila lubbapula na wino; nguno nalisagilwa kwiza ko tuhoye bushu ku bushu, u buyegi wise bushikilijiwe. 13 Balimugisha a baana ba nkima u nsolwa, u ng'wanong'wing'we. 1 Nene namhala; Kuli ntogwa Gayo, uyo nakutogilwe mu butogwa bo nghana. 2 Ntogwa, nalikulombela wilukilwe mu yose, na hangi ubize nzubuku wa gili-gili, git'umo ukwilukilagwa mhola mu bupanga wako. 3 Niyo naayegile no, nguno baali bizile badugu bikaanila i nghana yako, umo ukushimizilaga u mu nghana yeniyo. 4 Nati na mhayo gwa kuniyeja kutinda kwigwa giki a baana bane bakushimizilaga mu nghana. 5 Ntogwa, wabeegije u kwita iyo wabiitilile a badugu mu wishigwa, nuulu iki wali utabamanile. 6 Baabukaanilile u butogwa wako u mu kanisa; huna luulu ukubeeja ulu ulabalage mu nzila iyo yigeleelilwe ku butongi bo ng'wa Mulungu. 7 Nguno u lugendo lwabo baalubukije kulwa lina lyenilo; batasolile shose-shose kufuma u ku banhu ba mahanga. 8 A bise itwigeleelile kubanukula a banhu ba mbika giti yeniyo, tubize na busangi u mu kwilwilila i nghana. 9 Naamalile kuyandikila i kanisa, kwike u Diotilefe u ng'wishatya-shatya alemile u kutudegeleka! 10 Nose ulu nalize ko nakwitenda ha ng'wape i mihayo yakwe iyo akwiyitaga, pyi ni ya kwikala utusondagula; nguno niyo atugelelaga kwita giko duhu, aliyulema nu kubanukula a badugu, hama na a babo batogilwe u kugwita u mhayo gwenuyo aliyubahangija, wayubafunya u mu kanisa! 11 Aliyo u bebe ntogwa yaya u kujilondeela i nhungwa i jabubi, londeelaga jawiza. Nguno uyo akiitaga yawiza ng'wene ali wa ng'wa Mulungu, uyo akiitaga yabubi, u ng'wenuyo ataali u kumana u Mulungu. 12 U Demetilio u ng'wene bakunkaanilaga chiza pye a bose, ni nghana ikunkaanilaga, hama na a bise tuli bakaaniji bakwe; niyo nu bebe ubumanile u bukaaniji wise giki buli bo nghana. 13 Nali nayo mingi i ya kukwandikila, aliyo natutogagwa kukwandikila na kalamu ya wino, 14 nguno nalisagilwa kukubona tuhoye bushu ku bushu. Mhola ibize hamo nangho! Balikugisha a batogwa. Bagishage a batogwa buli ng'wene mu lina lyakwe. 1 Nene Yuda nsese wa ng'wa Yesu Kilisto, na ng'wana wa ng'wawe wa ng'wa Yakobo. Ku batogwa abo bali bitanwa, hangi balanghanilwe na Mulungu Siswe muli Yesu Kilisto. 2 Shigongo na mhola, hamo na butogwa shongejiwe ku bing'we. 3 Batogwa, naali na nghumbu ja kung'wandikila mihayo ya bupiji ubo buli wise pye a bose. Aliyo nabona inigeleelilwe nang'wandikile ya kumuguzuhya u mu kukulwilila u kuzunya, uko benhelilwe beela lukangala lumo na lumo duhu. 4 Nguno baliyigungumalika moi mu wiba-wiba na banhu abo bahelelilwe nsango kufuma kale, abo bakushigaluchaga i shigongo sha ng'wa Mulungu wise kubiza mhayo gwa busoso. A boi bati na logohano u kuli Mulungu, niyo bakunemaga nu Seeba wise u Yesu Kilisto, uyo ali Seeba we wike. 5 Na nghana ng'wimanile pyi i mihayo, aliyo nalibona ili yawiza nang'wizukije giki, u Seeba uyo akabafunya a banhu mu si ya Misili, ubapija, u ku bujiiwa akabakenaagula abo bakaduuma u kwiyumilija u mu kuzunya! 6 H'umo wali wabiitila na a bamalaika abo bakalemeelwa kulembeela h'ipandi lyabo, binga u mu nhungwa ijo jaali jibigelile. A benabo abalugalilile mu giiti sha butungwa bo welelo na welelo; balindiililwe bulamulwa bo mu lushiku lutaale. 7 Na a bana Sodoma na Gomola, hamo ni mizengo iyo baali babimbikanilwe nayo, nabo akabagwisija nsango kulwa nhungwa ja bujingi, na busoso wa mbika ngeni u mu kikalile ka mili. U nsango gwabo buli bulolelo wa moto gwa welelo na welelo, uyo gubalindiilile abo bakiitaga mihayo ili giko. 8 H'umo bakwitilaga nabo a banhu benaba, balooti na basosohaja ba mibili yabo, hangi badalahi na basondaguji ba bataale! 9 Aliyo nuulu u Mikaeli, u malaika ntaale, aho wilwishaga na kwihalalija na Shetani kulwa nguno ya mili go ng'wa Musa, atagimile kunghama mu busondaguji; akang'wila duhu giki, "Seeba akuhame." 10 Lelo a benaba, bakusondagulaga mihayo iyo batayitegelegije nuulu hado! Aliyo i mihayo iyo bimanile na kale kulwa kasumbilwe, git'umo na ndimu jili, hu yene ikubasosohajaga. 11 Bali mu kwihiga, nguno bakushimizilaga mu nzila ya ng'wa Kaini; banhu ba kwikala bihuutiilaga milimo ya kubapandikila mheela, git'umo boli buhubi bo ng'wa Balaamu. Bali mu nhabaala kulwa nguno ya bugomi git'ubo boli bo ng'wa Kola. 12 A banhu benaba bakabizaga mabbado masoso ulu bali hamo ning'we u mu shigukulu shing'we sha buyegi, niyo batachaaga na soni nuulu bakwizaga kwisangija hamo ning'we kulya shiliwa. Banhu bahuhu ba kwikala badililile gwa kwilisha boi benekili duhu, babange malunde maduhu, ayo gakuhuhuujiagwa nyaga, bali giti miti yaminyiwa chu, iti na matwajo; niyo yuma yukilanija, yukadubbulwa na kudubbulwa! 13 Bali giti mahuuli ga mu nyanza gakufuluutaga ifulo, lyene minala yabo. Babange giti masonda mayeeji ayo gabalililwe kujimilila mu giiti sha gamha welelo bose! 14 Nu Enoka, uyo wali munhu wa mpungati kufuma hali Adamu akahanga, ubahaya a banhu benaba giki, "Lolagi, u Seeba ali na mabita ga banhu bakwe shihumbi makumi na makumi. 15 Aliza kubalamula pye a banhu na kubakaanilija pye a bahunga kulwa shitile shabo shabubi, isho bakushitaga mu bubi wabo; na kulwa mihayo ya malofu i yose iyo banghayaga a bahunga na a biiti ba shibi benabo!" 16 Bang'ung'uuji ba bang'ung'uuji na bilija-lija, banhu ba shimizile ya kutongeelwa na kwikumva kwabo; ba milomo ya kwikala ikuyombaga mihayo ya magaka, na ya nyadooshi, ba kwikala bakubakumilijaga banhu kulwa nguno ya kwipandikila niilo! 17 Aliyo a bing'we batogwa, yizukagwi i mihayo iyo mukandya kuwilwa na a batung'wa ba ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto. 18 Umo bakamuwilila giki, "U ku shiku ja ku mhelo bakwilonga basondaguji, bakuyulomeela mihayo mibi no, kulwa kwikumva kwabo kwabubi." 19 A benaba h'a benheleja ba wilemeelwa, banhu ba nhungwa ja mu mili duhu, bati nanghwe gete u Moyo! 20 Aliyo a bing'we badugu bane, ng'ulomba mu nguzu ja ng'wa Moyo Ng'wela, mukuzenge u kuzunya kwing'we uko kuli kwela no-no-no. 21 Ilanghanagi, ng'wikale mu butogwa bo ng'wa Mulungu u ng'wikanza lya kushilindiila i shigongo sha ng'wa Seeba wise Yesu Kilisto, kulwa kung'winha bupanga butushila. 22 Ng'ubasaatwa abo bakuhana-hanaga. 23 Hama bangi ng'ubahwehula kwinga u mu moto ng'wabapija; niyo ng'ubasaatwa mu logohano. Shikolagwi ni shizwalo sha busoso wa kufuma mu nhungwa ja mili. 24 Huna luulu i haha, u kuli we uyo adugije kumulanghana mutizipama, na kumutuula ng'wikujo lyakwe we mubize muti na shilingo, aliyo mubize na buyegi butaale; 25 u kuli we ng'wenuyo uyo ali Mulungu umo wike, na mpija wise muli Yesu Kilisto Seeba wise, libize ikujo na butaale, na nguzu na budula shiku jose; kwandija haha kushisha welelo na welelo: Alichene. 1 U wenubu buli busombooji bo mihayo iyo Yesu Kilisto akinhwa na Mulungu, kuboolekeja a basese bakwe iyo yigelile ibize ho wangu. Wikundula na kwiyoolecha mu nzila ya kuntuma malaika wakwe kuli ntumami wakwe Yohana, 2 uyo wali nkaaniji wa mhayo go ng'wa Mulungu, na wa bukaaniji bo ng'wa Yesu Kilisto mu yose, git'umo wali wibonela. 3 Ali na mbango uyo akwisoma i mihayo ya buhangi wenubu, na a badegeleki abo bakwidima iyo yandikilwe mo; nguno i likanza lyegeelaga. 4 Nene Yohana: Ku kanisa mpungati ijo jili mu Asia; shigongo na mhola shibize hamo ning'we kufuma kuli we uyo aliho, uyo waliho, na akwiza. Na kufuma ku myoyo mpungati iyo ili ku butongi w'Isumbi lyakwe lya butemi. 5 Na kufuma kuli Yesu Kilisto u Nkaaniji Nsanyiwa, Myalwa wa kwandya, uyo akajuuka kufuma mu bafu, na Ntaale wa batemi ba mu si. Hu ng'wene uyo atutogilwe, uyo akatutungula utwinja mu shibi shise mu nzila ya mininga gakwe; 6 utwita kubiza butemi, na bagabiji kulwa nguno ya ng'wa Ise Mulungu. U kuli we u ng'wenuyo libize ikujo na nguzu kushisha welelo na welelo: Alichene. 7 Managa giki, akwiza na malunde, na buli liso likumona, pye na a babo bakanchima. Hama a ba mu si ng'anda jose, bakulila kulwa nguno yakwe. Ee, alichene! 8 "U nene nali Alufa na Omega," alihaya Seeba Mulungu: "Hu ng'wene uyo aliho, na waliho, na akwiza; uyo ali Nduji wa shose." 9 Nene Yohana, ndugu wing'we na ng'wiching'wi mu buluhi, nu mu butemi; pyi nu mu wiyumilija kulwa nguno ya ng'wa Yesu. Naali ng'wijinga likitanagwa Patimo, kulwa nguno ya mhayo go ng'wa Mulungu, na kulwa kunkaanila Yesu. 10 Mu lushiku lo ng'wa Seeba nakikiilwa na Moyo, nahayimanila niigwa u ku numa yane ilaka itaale giti ly'ipembe. 11 Lyuhaya giki, "Iyo uliyibona yandikage mu shitabo witwale ku kanisa mpungati: Efeso, na Similina, na Peligamo, na Siatila, na Salidi, na Filadelifia, na Lodikea." 12 Nane nugaluka giki nalilole i lilaka ilo likuniyombyaga. Aho nagaluka, nubona makindikilo mpungati ga tala ga zahabu, 13 na umo wa kubiza giti Ng'wana wa Munhu ali hamo nago a makindikilo ga tala genayo. Wali azwalile nghanjo ya bulihu bo kushika ku mhambala; u mu shikuba wali witunga nshipi go zahabu. 14 U ntwe gwakwe gwali gwape, pyi ni nzwili, giti booya bo ngholo yape, giti mawe ga mbula; aliyo a miso gakwe gaali giti ndali ja moto. 15 Hama i mhambala jakwe jali giti chuma shipembilwe mu moto, huna shuguuswa sheela pe. I lilaka lyakwe lyali giti nghuutumo gwa minzi mingi. 16 U mu nkono gokwe u gwa bulyo oli na Sonda mpungati; u mu nomo gokwe lyafumaga mo lilushu lya buugi bubili, u bushu bokwe boteemagilaga giti kuteemagila kwa liimi ulu lilibaka mu budula bolyo pyi u bose. 17 Aho namona, nugwa u ku magulu gakwe, nubiza giti naacha! Aliyo u wei unituulila nkono gwakwe gwa bulyo; uniwila giki, "Utogohage, u nene nali wa Kwandya na wa Kumalija, 18 na nali Mpanga; na nghana nakacha, aliyo managa giki nali mpanga kushisha welelo bose. Hama hu nene nali najo i fungulo ja lufu ni ja kulimu. 19 Ali luulu, i haha yandikage i mihayo iyo uliyibona yeniyi, iyo iliho i haha, ni yiyo ikubiza ho ulu yabita i yeniyi. 20 I mbisila ya Sonda mpungati ijo wajibonaga mu nkono gwane gwa bulyo, na a makindikilo mpungati ga tala a ga zahabu, yiyi: I Sonda mpungati bali bamalaika ba kanisa mpungati, aliyo a makindikilo ga tala ayo mpungati, a gene h'i kanisa mpungati jenekili. 1 "U malaika wa kanisa ya Efeso ng'wandikilage giki, 'I mihayo iyi aliyihaya uyo ajidimile i Sonda mpungati mu nkono gwakwe gwa bulyo, na ali hamo na a makindikilo mpungati ga tala ga zahabu: 2 Nimanile i milimo yako na a makoye ayo gakakukoyaga, pyi nu wiyumilija wako, ni giki utadugije u kwiyumilija kwikala na banhu babubi. Namanile ni giki wabagisiligije chiza abo bakwihayaga bali batung'wa, ubabona bati batung'wa, bakulomalomaga duhu. 3 Niyo namanile ni giki uli ng'wiyumilija kulwa nguno ya lina lyane, hama uhandatilile, na utaali kugwa ngholo. 4 Aliyo nali na mhayo gwa kukuhugula; giki, wabulekile u butogwa wako u bo kwandya. 5 Huna luulu, izukilaga aho wagwilile ugaluke, wandye hangi kwita i milimo iyo witaga i kwandya. Ulu iti chene nakwiza u kuli bebe, nalyinje i likindikilo lyako lya tala a ha lwandi lwalyo. 6 Kwike u mhayo gwawiza uyo uli nago guli giki, wikolilwe nangho i milimo ya Banikolayo, iyo nikolilwe nu nene. 7 Uyo ali na matu ni ayigwage iyo Moyo alijiwila i kanisa. U wa kupyena nakunzunilija kulya a ha nti gwa bupanga uyo guli mu ngunda go ng'wa Mulungu.' 8 "Nu malaika wa kanisa ya Similina ng'wandikilage giki, 'I mihayo iyi aliyihaya uyo ali wa Kwandya na wa Kumalija, uyo akacha, aliyo ubiza mpanga hangi: 9 Nabumanile u buluhi wako nu buhabi wako, kwike uli nsabi. Nabumanile nu busondaguji wabo abo bakihayaga giki Bayudaya, aliyo bati bene; a boi bali isinagogi lya ng'wa Shetani. 10 Utizubogoha u buluhi ubo bulihaya kukusanga, managa giki u Shetani ali hihi kumugema; bamo bing'we akumuponya mu jeela: na nghana mukuluhiwa ikanza lya shiku ikumi. Aliyo handatilaga, ubize ng'wishigwa nuulu kushisha mu kucha; nakukwinha ngikili ya bupanga. 11 Uyo ali na gutu ni ayigwage iyo Moyo alijiwila i kanisa. U wa kupyena atukuumiwa ni licha i lya kabili.' 12 "Nu malaika wa kanisa ya Peligamo ng'wandikilage giki, 'I mihayo iyi aliyihaya uyo ali na lilushu lyugi lya buugi bubili: 13 Namanile giki aho ukikalaga h'aho lili i lisumbi lya butemi lya ng'wa Shetani; aliyo u bebe ulidimile i lina lyane, utaali u kukuleka u kuzunya kwako umo unizunigije u nene, utalekanile nago nu mu shiku ja kubulagwa kwa ng'wa Antipa, u nkaaniji wane ng'wishigwa, uyo akabulagilwa mu nzengo gwing'we, umo akikalaga Shetani. 14 Aliyo nali na mihayo ya kukuhugula; nguno uli na banhu balebe u ng'wenumo, abo badimile malange ga ng'wa Balaamu, uyo akananga Balaki mhayo gwa kubatuulila Baisilaeli sha kubipamya. Ubalanga na kulya shitambo sha kufunyiwa ku shiikolile, hamo na kwita bujingi. 15 Hama uli nabo na bangi abo badimile malange ga Banikolayo. 16 Huna luulu galukaga; ulu iti chene, nakwiza wangu u kuli bebe, nize nilwishe bulugu nabo na lilushu lya mu nomo gwane. 17 Uyo ali na gutu ni ayigwage iyo Moyo alijiwila i kanisa. U wa kupyena nakung'winha eemanu iyo ibisilwe, nakung'winha n'iwe lyape lyandikilwe lina ipya, ilo atiho wa kulimana, ulu ati u ng'wanukuji walyo duhu.' 18 "Nu malaika wa kanisa ya Siatila ng'wandikilage giki, 'I mihayo iyi aliyihaya u Ng'wana wa ng'wa Mulungu, uyo ali na miso giti ndali ja moto, na mhambala ja kubiza giti chuma shipembilwe mu moto huna shuguuswa sheela pe: 19 Nimanile i milimo yako, nu butogwa wako, nu kuzunya kwako, na a katumamile kako, pyi nu wiyumilija wako. Namanile ni giki i milimo yako i ya haha ikilile a ha ya kwandya. 20 Aliyo nalikuhugula, nguno uzunije mihayo ya ng'wa Yezebeli, u nkima uyo akihayaga giki nghangi; uyo akabalangaga na kubahembeka batumami bane, wabalemba-lemba, wabingija mu bujingi na mu kulya shiliwa isho shikafunyiagwa shitambo ku mashiikolile. 21 Naang'winhile ng'wanya gwa kugaluka, aliyo atatogilwe u kugaluka abuleke u bumalahya bokwe. 22 Huna luulu managa giki nakumponya mu buliili; na a babo bakashihyaga nanghwe nakubaponya mu makoye ulu batagalukile bakalekana nasho i shitile shakwe. 23 Hama a baana bakwe nakubamala kubabulaga! U mu giko pyi i kanisa jikumana giki u nene hu nali ng'wene uyo nakagisilijaga ngholo ja banhu na maganiko gabo. Hama hangi nakung'winha buli umo wing'we git'umo ing'wigeleelilwe kwanukula kulwa nhumamile yakwe. 24 " 'Aliyo pye a bangi abo muli mu Siatila, abo mutagadimile a malange genaya, abo muti nayo i mihayo ya ng'wa Shetani iyo bakikumilijaga giki mishimu; a bing'we natumutuulilaga nigo gungi. 25 Kwike duhu shumiilagi isho muli nasho kushisha nize. 26 U wa kupyena, wilanghana chiza i milimo yane kushisha ku bukalikijo, nakung'winha budula higulya ya mahanga. 27 Akubadiima na nangha gwa chuma, na akubabelagula umo shiseme sha malongo shikabelagukilaga. 28 H'umo nu nene waninhila budula u Baba. Nakung'winha na sonda ya dilu. 29 Uyo ali na gutu ni ayigwage iyo Moyo alijiwila i kanisa.' 1 "Nu malaika wa kanisa ya Salidi ng'wandikilage giki, 'I mihayo iyi aliyihaya uyo ayidimile i Myoyo mpungati ya ng'wa Mulungu, ni Sonda iji mpungati: Nimanile i milimo yako, nguno uli na lina lya giki uli mpanga, aliyo uchile! 2 Langhanaga wigunaane idaame i mihayo iyo ilihaya kushililikiila. Nguno natubonaga giki i milimo yako ishikanile u ku butongi bo ng'wa Mulungu wane. 3 Huna luulu, yizukagwe iyo wamala kwiyanukula na kwiyigwa, idimage gete, hama ugaluke ooye. Ulu utalanghanile nakwiza giti ng'wibi; utudula u kulimana i likanza lya kwiza kwane. 4 Aliyo utaali uli na mina magehu u mu Salidi, banhu abo bataali kusosohaja shizwalo shabo. A benabo h'abo bakushimiza hamo nane bazwalile shizwalo shape, nguno bigeleelilwe u mhayo gwenuyo. 5 U wa kupyena akuzwalikwa shizwalo shape giko, hama natulijimya na hado yaya i lina lyakwe u mu shitabo sha bupanga; na hangi nakulikaanila hape i lina lyakwe u ku butongi bo ng'wa Baba, nu ku bamalaika bakwe. 6 Uyo ali na gutu ni ayigwage iyo Moyo alijiwila i kanisa.' 7 "Nu malaika wa kanisa ya Filadelifia ng'wandikilage giki, 'I mihayo iyi aliyihaya u ng'wela, uyo ali Nghana yenekili; uyo ali na lufungulo lwa ng'wa Daudi. U wei h'uyo akalugulaga na atiho wa kulugala; nuulu ulugala atiho wa kulugula: 8 Nimanile i milimo yako, huna luulu managa giki naamalile kukulugulila nyango, uyo atiho wa kugulugala; nguno nuulu iki uli na nguzu ngehu, aliyo nahene ugudimile u mhayo gwane; ni lina lyane utaali u kulilema! 9 Managa giki a ba ng'wisinagogi lya ng'wa Shetani, abo bakulomalomaga bihaya giki Bayudaya aliyo bati bene, nakubiita bize batuje mazwi ku mhambala jako; hama nakubiita bamane giki nakutogilwe. 10 Niyo u bebe iki ugudimile u mhayo gwane u gwa wiyumilija, nu nene nakukulanghana u bebe u ng'wikanza lya kugeng'wa, ilo lili hihi kwiza mu si, kulwa kubagema pye a bikaji ba mu si. 11 Nizile wangu, shumiilage isho uli nasho, atizilonga wa kukutaaja i ngikili yako. 12 U wa kupyena nakung'wita kubiza nghingi ya mu hekalu ya ng'wa Mulungu wane, na atinga mo na hado yaya; niyo i lina lya ng'wa Mulungu wane nakulyandika a hali munhu ng'wenuyo, ni lya nzengo go ng'wa Mulungu wane, u gwa Yelusalemu mhya uyo gukwika kufuma ng'wigulu kuli Mulungu wane, ni lina lyane i lipya. 13 Uyo ali na gutu ni ayigwage iyo Moyo alijiwila i kanisa.' 14 "Nu malaika wa kanisa ya Lodikea ng'wandikilage giki, 'I mihayo iyi aliyihaya u Alichene yenekili, u Nkaaniji nsanyiwa na wa nghana, u Ntaale wa shiseeng'wa sha ng'wa Mulungu: 15 Nashimanile i shitwa shako, giki uti nedeku nuulu uti nsebu; hambu-hambu ulu ni wabiza nedeku nuulu nsebu. 16 Huna luulu iki uli nunguzu, uti nsebu nuulu uti nedeku, nakukwigafula nakuswe winge u mu nomo gwane! 17 Nguno ukwigimbaga uhaya giki, "Nali nsabi, naasaba nati na bugehelwa bose-bose!" Aliyo utamanile giki uli na makoye, uli kunese wa bakunese wa kupinihalilwa; hangi uli mboku, na uli duuhu! 18 Nalikuyangula wize kuli nene, ugule zahabu ijo jejiwe bo kubitiwa mu moto nangho usabe; uzwale na shizwalo shape ukundikije i minala ya duuhu yako, wibile na bugota bo miso u ku miso gako wandye kubona. 19 Pye abo nabatogilwe u nene nakabahamaga na kubahugula, huna luulu dililaga ugaluke. 20 I haha nimiilaga ha nyango nalitula hoodi; buli ng'wene uyo uliigwa i lilaka lyane ugulugula u nyango gwakwe, nakwingila nalye nanghwe, nu wei hamo nu nene. 21 U wa kupyena nakunzunilija kwigasha hamo nane a h'Isumbi lyane lya butemi; git'umo nu nene nali mpyeni na nigashije hamo na Baba h'Isumbi lyakwe lya butemi. 22 Uyo ali na gutu ni ayigwage iyo Moyo alijiwila I kanisa.' " 1 Yubita i yeniyo; aliyo aho nataali nalolile, kwimanila nabona nyango gulugukile u ng'wigulu. Nuliigwa hangi i lilaka i lya kubiza giti ly'ipembe, ilo naali naliigwa a ha wandijo. Lyuniwila giki, "Linhaga wize kuunu nakoolekeje mihayo iyo yigelile ibize ho ulu yabita i yeniyi." 2 Haho na haho ningijiwa mu nguzu ja ng'wa Moyo; nubona Isumbi lya butemi lituulilwe u ng'wigulu, na umo aligasigije. 3 Uyo wali aligasigije wabonekanaga giti iwe ilabagizu lya yaspi na kalinelio, n'ita lya baashi lya kwikola na zumalidi lyali lilipindije i Lisumbi lya butemi. 4 Na masumbi gangi makumi abili na ane g'ikujo gaali galipindije i Lisumbi lya butemi lyenilo; a ha masumbi genayo baali bigashije ho Banamhala makumi abili na bane, bazwalile shizwalo shape na ngikili ja zahabu u ku mitwe yabo. 5 A h'Isumbi lya butemi henaho jafumaga ho ndabi na mihilimo na bupalaluki; hama u ku butongi w'Isumbi lya butemi jaliho tala mpungati jabakaga, i yeniyo Myoyo mpungati ya ng'wa Mulungu. 6 Na nyanza ya kung'weka-ng'weka giti ilole yaliho u ku butongi walyo i Lisumbi lya butemi. A ha gati-gati shaliho Shiseeng'wa shipanga shine shilipindije i Lisumbi lya butemi; shali na miso mingi u ku butongi nu ku numa. 7 I Shiseeng'wa shipanga i sha kwandya shabonekanaga giti shimba; i Shiseeng'wa shipanga i sha kabili shabonekanaga giti ndama, i Shiseeng'wa shipanga i sha kadatu shali na bushu giti bo munhu, i Shiseeng'wa shipanga i sha kane shali giti mbeshi ikulalaga. 8 I Shiseeng'wa shipanga shine shenisho buli shene shali na manana atandatu, niyo shali shokalile miso hose-hose, pyi nu mu gati ya manana; hama shitifuulaga liimi na bujiku, shikikalaga shilihaya giki, "Ng'wela, Ng'wela, Ng'wela; Seeba Mulungu nduji wa shose, uyo waliho, uyo aliho, na akwiza!" 9 I Shiseeng'wa shipanga ulu shilingongoola na kunkumilija na kunumba uyo igashije h'Isumbi lya butemi, uyo ali mpanga kushisha welelo bose, 10 a Banamhala abo makumi abili na bane bakagwaga u ku butongi bokwe uyo igashije a h'Isumbi lya butemi, kunu balinamya, u wei uyo ali mpanga kushisha welelo bose. Hama i ngikili jabo bakajiponejaga ha si u ku butongi w'Isumbi lya butemi, u kunu bakuhayaga giki, 11 "U bebe Mulungu na Seeba wise wigeleelilwe kwanukula ikujo na kukumilijiwa, na budula. Nguno hu bebe uyo ukashibeeja pyi i shikolo, niyo shibeejiwe na shiliho kulwa nguno ya butogwa wako!" 1 Huna nubona shitabo u mu nkono gwakwe u gwa bulyo, uyo wali igashije a h'Isumbi lya butemi. Shali shandikilwe u mu gati na a higulya, hama shutungwa matungijo mpungati. 2 Kuhayimanila nabona malaika wa nguzu alihamuka n'ilaka itaale alihaya giki, "Nani uyo igeleelilwe kugataligula a matungijo gasho i shitabo, na kushikundula?" 3 Atigelile nuulu umo, pye hose na hose u ng'wigulu nu mu si, nuulu ni mu gati ya si; atilongile wa kudula kushikundula i shitabo shenisho, nuulu kushilola duhu yaya! 4 Nakalila no nguno akagaya nuulu umo, uyo igeleelilwe kushikundula i shitabo shenisho, nuulu kushilola! 5 Aliyo umo wa Banamhala uniwila giki, utalilage; nolage uyo ali Shimba ya luganda lo ng'wa Yuda, uyo ali Nji go ng'wa Daudi. U ng'wenuyo hu mpyeni, hu ng'wene akugataligula a matungijo mpungati ga shitabo shenisho, ashikundule! 6 Huna a ha gati-gati y'Isumbi lya butemi numona Ng'wana wa Ngholo wimiilaga, wali apindiwe ni Shiseeng'wa shipanga i shine, hamo na a Banamhala. Wabonekanaga giti giki wali wasinzwa, na wali na mapembe mpungati na miso mpungati. I yeniyo h'i Myoyo ya ng'wa Mulungu iyo ikatumagwa kuja hose pyi u mu si. 7 Ushika ushisola i shitabo u mu nkono gwa bulyo gwakwe uyo wali wigasha h'Isumbi lya butemi. 8 Aho washisola i shitabo, i Shiseeng'wa shipanga i shine na a Banamhala abo makumi abili na bane bugwa u ku butongi bokwe u Ng'wana wa Ngholo. Buli ng'wene wali na ndono; na baali na nzweso ja zahabu jokalile ngazu go ng'waso gwawiza, hu bulombi wa beela. 9 Bandya kuhelelekeja kwimba lyimbo ipya; balihaya giki, "Wigeleelilwe u bebe kushisola i shitabo, nu kugataligula a matungijo gasho, nguno ukasinzwa. Huna kulwa mpango gwa mininga gako wankomoolelile banhu u Mulungu, kufuma mu ng'anda na ndimi jose, na mahanga gose. 10 Wabiitile kubiza butemi kulwa ng'wa Mulungu wise; ubiita kubiza bagabiji, na bakubiza basugi u mu si." 11 Huna nubona, hama niigwa n'ilaka itaale lya bamalaika baali balipindije i Lisumbi lya butemi, ni Shiseeng'wa shipanga na a Banamhala. I lisaabu lyabo baali buhi na buhi, makumi ga mashihumbi, nghangala mashihumbi makumi! 12 Bahamukaga n'ilaka itaale balihaya giki, "U Ng'wana wa Ngholo uyo wali wasinzwa igeleelilwe kwanukula budula na busabi na masala, na nguzu. Hangi igeleelilwe ikujo na kugongoolwa, na kukumilijiwa!" 13 Hama pyi i shiseeng'wa isho shili ng'wigulu na mu si, nu mu gati ya si, ni sha mu nyanza: pye gete i shose isho shili musho nushiigwa shilihaya giki, "U kuli we uyo igashije h'Isumbi lya butemi, nu kuli Ng'wana wa Ngholo, shiigeleelilwe kubiza ho bukumilija, n'ikujo, na bugongooji, na budula; kushisha welelo na welelo!" 14 Nasho i Shiseeng'wa shipanga i shine shuhelelekeja shilihaya, "Alichene." A Banamhala abo makumi abili na bane bugwa ha si bunamya. 1 Huna numona u Ng'wana wa Ngholo walitaligula limo lya matungijo mpungati genayo. U mu shiseeng'wa shipanga i shine, niigwa shimo shayomba n'ilaka giti lya kupalaluka kwa mbula; giki, "Nzugu!" 2 Kulola i giki, nubona falasa yape. U ndamhiji wayo wali na buta; winhwa ngikili, huna uja alipyena nyapyeni. 3 U Ng'wana wa Ngholo aho wataligula itungijo lya kabili, niigwa Shiseeng'wa sha kabili u mu Shiseeng'wa shipanga shenisho; shuhaya, "Nzugu!" 4 Yufuma falasa yingi, i yene yaza, uyo wali ayidamhilile winhwa lilushu itaale, winhwa budula bo kuyinja i mhola u mu si; a banhu bandye kwibulaga boi bike! 5 Aho wataligula itungijo lya kadatu, niigwa i sha kadatu u mu Shiseeng'wa shipanga; shuhaya, "Nzugu!" Kulola i giki, nubona falasa yapi, uyo wali ayidamhilile wali n'ipimilo u mu nkono gokwe. 6 Niigwa giti ilaka lyafuma a ha gati ya Shiseeng'wa shipanga i shine shenisho; lilihaya giki, "Ngelekelo imo ya ngano ku denali imo, na ngelekelo idatu ja shayili ku denali imo; a maguta a gene galekage giko, pyi nu walwa!" 7 Aho wataligula itungijo lya kane, nuliigwa i lilaka lya Shiseeng'wa shipanga i sha kane; shuhaya, "Nzugu!" 8 Aho nataali nalolile nubona falasa ya bushini; uyo wali ayidamhilile i lina lyakwe witanagwa Lufu, wakuubijiagwa na Kulimu! Binhwa budula bo kuja balibulaga na lilushu, na nzala, na mahuuya, na mashiinu ga mu mapoolu; bamale lobo ya banhu ba mu si. 9 Aho wataligula itungijo lya katano nubona a ha silili ya ng'walilo myoyo ya banhu abo baali babulagwa kulwa nguno ya mhayo go ng'wa Mulungu, na kulwa nguno ya bukaaniji ubo baali babudimile. 10 Baalilaga n'ilaka lya higulya balihaya giki, "Ukwikala ulindiilile kushisha nanali Seeba ng'wela na Ntungilija? Utubalamulaga a bikaji ba mu si ubamalile shiili kulwa mininga gise?" 11 Huna binhwa buli ng'wene shizwalo shape, buwilwa bifuule ho kakanza kado, kushisha ling'we i lisaabu lya batumami bichabo, abo nabo bali hihi kubulagwa, git'umo bakiitilwa a boi! 12 Aho wataligula itungijo lya katandatu nubona yabiza ho nyahinga nhaale; i liimi lyuhindihala, lyubiza giti igunila lya booya buhindihazu, nu ng'weji gwalaluka pyi u gose, gubiza giti mininga. 13 I sonda juyumodaguka ha si, git'umo nti gukalagagijaga maholoosha gago ulu gutinginyiwa na nyaga ntaale. 14 I ligulu nalyo lyinjiwa ho, lyubiza giti shitabo shilingilwe; na buli lugulu, na a majinga a gose, shinjiwa a ha wikalo washo! 15 A batemi ba mu si na a batongeeji, hamo na a bataale ba mabita ga bashilikale, na a basabi, na a banhu ba makaya; pye na a basese na a babo bali mu wiyabi, bandya kwibisa mu ngulu, mu mapilinga ga mawe. 16 Buyujiwila i ngulu na a mawe giki, "Tupondejagi mutubise twinge u ku bushu bokwe uyo igashije h'Isumbi lya butemi, nu bupelanu bo Ng'wana wa Ngholo tuwibise! 17 Nguno u lushiku lo kupelanilwa kwabo lwashikaga; nani uyo akugema kwima ho?" 1 Huna a ha numa ya yeniyo nubona bamalaika bane bimiilaga ku mhandi ja si bune wajo. Baali bidimiilile i miyaga ya si bune wayo, bihangija itizihuuyembela i si ni nyanza; nuulu itizuhuuyembela nti gose-gose. 2 Numona na malaika ungi aliza kufuma ku bufuma-liimi, wali n'imenghelo lya ng'wa Mulungu mpanga; ubahamukila n'ilaka itaale a bamalaika a bane, abo baali bazunilijiwa kwikenaagula i si ni nyanza. 3 Ubawila giki, "Mutizikenaagula i si ni nyanza ni miti; kushisha tubamenghe ku bushu a batumami ba ng'wa Mulungu wise!" 4 Huna nuliigwa i lisaabu lyabo abo bakamenghwa; baali shihumbi igana na makumi ane na shine (144,000) ba kufuma mu buli luganda lo Baisilaeli. 5 U mu luganda lo ng'wa Yuda, bumenghwa 12,000. A ba mu luganda lo ng'wa Lubeni 12,000. A ba mu luganda lo ng'wa Gadi 12,000. 6 A ba mu luganda lo ng'wa Asheli 12,000. A ba mu luganda lo ng'wa Nafutali 12,000. A ba mu luganda lo ng'wa Manase 12,000. 7 A ba mu luganda lo ng'wa Simioni 12,000. A ba mu luganda lo ng'wa Lawi 12,000. A ba mu luganda lo ng'wa Isakaali 12,000. 8 A ba mu luganda lo ng'wa Zabuloni 12,000. A ba mu luganda lo ng'wa Yosefu 12,000. Na a ba mu luganda lo ng'wa Benjamini 12,000. 9 Ha numa ya henaho, aho nataali nalolile nubona ibita lya banhu itaale no, atiho nuulu umo uyo adugije kubasolooja; baali ba kufuma mu mahanga gose, na ng'anda jose, ba ndugu jose na ndimi jose. Baali bimiilile u ku butongi w'Isumbi lya butemi, nu ku butongi bo Ng'wana wa Ngholo, bazwalile shizwalo shape. U mu makono gabo baali babuukije matambi ga miti ya nhende. 10 Bahamukaga n'ilaka itaale balihaya giki, "U bupiji buli bo ng'wa Mulungu wise uyo igashije h'Isumbi lya butemi; hamo na Ng'wana wa Ngholo." 11 Huna pye a bamalaika abo baali balipindije i Lisumbi lya butemi, na a Banamhala ni Shiseeng'wa shipanga i shine, bugwa bachimigije u ku butongi w'Isumbi lya butemi, bunamya u Mulungu. 12 Buhaya giki, "Ee, kukumilija na kugongoola na masala na kulumba, n'ikujo na budula na nguzu; shiigeleelilwe kuli Mulungu wise welelo na welelo: Alichene!" 13 Huna umo wa Banamhala ulungalunga; uniwila giki, "Banani abo bazwalile shizwalo shape benaba, na hangi bafumile hali?" 14 Nane nung'wila, "Seeba wane; u bebe h'uyo umanile!" Huna uniwila giki, "A benaba hu bene abo bafumile mu buluhiwa u butaale; i shizwalo shabo baashifula mu mininga ga Ng'wana wa Ngholo. 15 H'i nguno yene bali ku butongi w'Isumbi lya butemi lya ng'wa Mulungu, bakuntumamilaga liimi na bujiku mu hekalu yakwe. Nanghwe uyo igashije h'Isumbi lya butemi akubafiikija n'iheema lyakwe. 16 Batalatuuba hangi, nuulu nota batalakolwa, nuulu liimi litalaboocha, pyi nuulu miyaga yose-yose italabakoya hangi. 17 Nguno u Ng'wana wa Ngholo uyo ali ha gati y'Isumbi lya butemi, akubadiima na kubatongeela ku nzwinzi ja minzi mapanga. U Mulungu akushipyagula i shisoji shinge pyi u mu miso gabo." 1 Aho walitaligula i litungijo lya mpungati hubiza sele-sele u ng'wigulu, ikanza giti lya nusu sa! 2 A bamalaika mpungati abo baali bimiila ku butongi bo ng'wa Mulungu, nubabona binhwa mapembe mpungati. 3 Na malaika ungi wiza wimiila ha ng'walilo; wali winhwa ngazu ningi mu shinje ya zahabu, giki azuukije hamo na bulombi wa beela bose, a ha ng'walilo gwa zahabu uyo gwali ku butongi w'Isumbi lya butemi. 4 Huna i lyochi lya ngazu nu bulombi wa beela bose, shufuma u mu nkono go ng'wa malaika ng'wenuyo, shilidundumuka shilinhile ku butongi bo ng'wa Mulungu. 5 Hama u malaika wisola i shinje uyokaja makala ga moto kufuma a ha ng'walilo henaho, uguponeja mu si; shubiza ho bupalaluki na mihilimo na ndabi na nyahinga. 6 Huna a bamalaika mpungati abo baali na mapembe, bibeeja-beeja giki bandye kugang'ang'aaja. 7 Nghana u wa kwandya uling'ang'aaja i lipembe lyakwe; yugwa a ha si mbula ya mawe, na moto gusangiligije na mininga; selusi imo ya si yubakila, na selusi imo ya miti yujiga, na a maswa a madoto gujiga pye. 8 Nu malaika wa kabili uling'ang'aaja i lipembe lyakwe; lishikolo itaale lya kubiza giti lugulu lyuponejiwa mu nyanza likubakaga moto. Selusi imo ya minzi ga mu nyanza yugaluka kubiza mininga. 9 Huna selusi imo ya shiseeng'wa i sha mu nyanza isho shili na bupanga shushila kucha, na selusi imo ya meli jukenaaguka. 10 Nu malaika wa kadatu uling'ang'aaja i lipembe lyakwe; yika Sonda kufuma ng'wigulu ilibaka moto giti lichenge itaale. Yugwila ha selusi imo ya myongo, ni nzwilo ja minzi. 11 I lina lyayo i Sonda yeniyo ikitanagwa Bululu. Selusi imo ya minzi gulula; banhu bingi bushila kucha kulwa nguno ya bululu bo minzi. 12 Nu malaika wa kane uling'ang'aaja i lipembe lyakwe; selusi imo ya liimi yutulwa, na selusi imo ya ng'weji, na selusi imo ya sonda i jose. Selusi imo ya shose ishi yubiza mu giiti; hu kuhaya selusi imo ya makanza ga liimi yubiza mu giiti; na a makanza a ga bujiku naho giko. 13 Kuhayimanila nabona mbeshi ililala ng'wigulya, nuyigwa ilihamuka n'ilaka itaale ilihaya giki, "Bagwilwa makoye, bagwilwa makoye a banhu abo bali mu si kulwa nguno ya malaka ga mapembe ga bamalaika a badatu, ayo gashiiga u kung'ang'aajiwa!" 1 Nu malaika wa katano uling'ang'aaja i lipembe lyakwe; nubona Sonda yika kufuma ng'wigulu, yinhwa lufungulo lwa h'ishimayenze. 2 Yulikundula i lishimayenze lyenilo, lyufuma mo lyochi lilidundumuka giti lilifuma h'ibibi itaale; pyi u ng'wilunde hubiluhija kulwa nguno ya lyochi ilo likafuma ng'wichongo lyenilo, ni liimi lyuhindihajiwa. 3 Huna u mu lyochi lyenilo jufuma mo njige, jiza ha si; jali jinhwa budula giti budula bo nghomi ja ha si. 4 Aliyo jali jalemejiwa u kugakuumya a maswa ga ha si, nuulu shikolo shose-shose i shidoto, yaya nuulu nti gose-gose, ulu iti banhu duhu, abo bati na lumengho lwa ng'wa Mulungu ku bushu wabo. 5 Niyo hangi jali jalemejiwa u kubabulaga, aliyo jibaluhye duhu ikanza lya myeji itano. U busungu wajo wali giti busungu bo nghomi ulu yunuma munhu! 6 Niyo u mu shiku jenijo a banhu bakuyulikooba i licha, aliyo batulipandika;, bakulwikumva no u lufu, aliyo lukuyubapeela. 7 I njige jenijo jabonekanaga giti falasa jimaliilile kuja mu bulugu; u ku mitwe yajo jali jituulikijiwe shikolo sha kubiza giti ngikili ja zahabu, u bushu wajo wali giti bushu wa banhu. 8 Jali na booya giti nzwili ja bakima, a mino gajo gaali giti ga shimba. 9 A ha shikuba jali n'ibbapala lya kubiza giti lumuda lwa chuma . U nghuutumo gwa manana gajo gwali giti nundumo gwa magogoteni mingi ga falasa jilipeelanya kuja ku bulugu. 10 Na hangi jali na mikila ya luboola giti lo nghomi; u budula bo kubaluhya a banhu u mu myeji iy'itano yeniyo boli ku mikila yajo. 11 Jali na ntemi wajo uyo wali malaika wa ng'wishimayenze; i lina lyakwe u mu Shihebulania witanagwa Abadoni, u mu Shiyunani Apolioni makulu gaho nyagaja.'. 12 Bubiza bobita buluhiwa bumo, aliyo a ha numa yaho boli butaali wiza bungi bubili. 13 Nu malaika wa katandatu uling'ang'aaja i lipembe lyakwe; niigwa ilaka kufuma a ha mapembe ane ga ng'walilo gwa zahabu, uyo guli ku butongi bo ng'wa Mulungu. 14 U malaika wa katandatu uyo wali n'ipembe lyung'wila i lilaka lyenilo giki, "Balekelage a bamalaika a bane, abo batungilwe ku limongo, i Lifulati." 15 Na nghana bulekelwa a bamalaika benabo, abo baali batuulwa ho kushisha lishike i likanza nu lushiku, nu ng'weji nu ng'waka, giki babulage selusi imo ya banhu. 16 U bukumi wa bashilikale ba kudamhila falasa wali shihumbi magana abili nghangala shihumbi, h'umo nakigwila. 17 U kubonekana gwajo i falasa na a badamhiji bajo, umo nakabonela u mu koolekejiwa kwane, kwali giki; u ku shikuba baali na muda ja chuma ja buza bubalaluku giti bo moto na bo manjaano. I mitwe ya falasa jenijo yali giti ya shimba, u mu nomo jafuupaga moto na lyochi na bugota bo shibiliti. 18 Selusi imo ya banhu yushila kubulagwa ni shikolo i shidatu shenisho: u moto ni lyochi nu bugota bo shibiliti, isho shafumaga u mu falasa jenijo. 19 Nguno u budula wajo i falasa jenijo buli mu milomo na ku mikila yajo. I mikila yeniyo jikitumamilaga kuyagaja, nguno ili na mitwe giti ya nzoka. 20 Aliyo a banhu abo bakasaaga ho, abo batabulagilwe ni shikolo shenisho, batagalukile na koya i milimo ya makono gabo. Batooyile u kugalamya a masamva ni shikolo i shingi i sha zahabu na feza na chuma, na mawe na manti; shikolo isho shitabonaga nuulu kwigwa, hangi shitiko nuulu kushimiza! 21 Na hangi batagalukile giki balekane nu bubulagi wabo, pyi nu bulogi, nu bujingi, nu wibi wabo! 1 Kuhayimanila namona malaika ungi wa makaya alifuma ng'wigulu; wali azwalile ilunde, u ku ntwe gokwe oli n'ita lya baashi. U bushu bokwe bong'wekaga giti liimi, hama a magulu gakwe gaali giti nghingi ja moto. 2 U mu nkono gwakwe wali na shitabo shido shikundulilwe. Wimiila upanda ha nyanza u gugulu gokwe u go bulyo, u go lumoso upanda ha si nyumu. 3 Huna uhamuka n'ilaka itaale giti lya shimba ilizuumiila; aho ohamuka giko mihilimo mpungati yuyomba na malaka gayo. 4 I mihilimo yeniyo aho yayomba, u nene nibeeja-beeja giki nandye kwandika; aliyo niigwa ilaka kufuma ng'wigulu lilihaya giki, "I mihayo iyo yahayiwa na mihilimo mpungati yeniyo ibisage gete, wibambile, utizuyandika!" 5 U malaika uyo nakamona wimiilaga ha nyanza na ha si nyumu ubuucha u nkono gokwe u gwa bulyo, oolota ng'wigulu. 6 Huna wilahila mu lina lyakwe uyo ali mpanga kushisha welelo na welelo; u nseemi w'igulu na shose isho shilimo, ni si ni shose isho shilimo, pye na a manyanza ni shose isho shilimo; uhaya giki, "Lyashilaga i likanza. 7 Aliyo u mu shiku j'ilaka lya ng'wa malaika wa mpungati, ulu wegeela kuling'ang'aaja i lipembe lyakwe, ikushikiila i mihayo ya ng'wa Mulungu iyo ayibisile, iyo wabawila a batumami bakwe a bahangi." 8 I lilaka ilo nakaliigwa kufuma ng'wigulu nuliigwa hangi lilihaya giki, "Jaga ukashisole i shitabo isho shikundulilwe, isho shili mu nkono go ng'wa malaika, uyo wapandaga ha nyanza na ha si nyumu." 9 Nuja ho a hali malaika ng'wenuyo, nukang'wila aninhe i shitabo. Uninha kunu aliniwila giki, "Shanukulage ushilye; u mu nomo shikukunonela giti buuki, aliyo u mu nda shikukululila." 10 Nushisola i shitabo i shido shenisho nushilya nghana, u mu nomo gwane shikanona giti buuki, aliyo aho namala u kushilya nandya kwigwa bululu u mu nda. 11 Huna buniwila giki, "Shiigelile ufunye hangi buhangi kulwa banhu ba mahanga na ndimi ningi, na ku batemi." 1 Ha numa ninhwa idete lya kupimila, lya kubiza giti nangha; nuwilwa giki, "Buukaga wipime i hekalu ya ng'wa Mulungu nu ng'walilo; na a balamya baamo ubabale. 2 Aliyo i gwalugwa ya hanze ilekage utizipima, nguno i yene binhilwe banhu ba mahanga; bakugutobanga u nzengo ng'wela ikanza lya myeji makumi ane n'ibili. 3 Bakaaniji bane babili nakubinha budula bahange ikanza lya shiku shihumbi na magana abili na makumi atandatu, kunu bazwalile shizwalo sha magunila." 4 A benaba hu yene i mizeituni iy'ibili; h'a makindikilo ga tala ay'abili, abo bakimiilaga ku butongi bo ng'wa Seeba, u ng'wenekili si. 5 Ulu munhu ukooba kubiitila yabubi, gukafumaga moto u mu milomo yabo gwabakenaagula a banishi babo; h'umo shiigelile achile u wa kugaagaana kubiitila yabubi. 6 A boi bali na budula bo kulilugala i ligulu itizutula mbula u mu shiku ja buhangi wabo. Na bali na budula bo kugagalucha a minzi gabize mininga; na badugije kwitula i si na mahuuya ga buli mbika nghangala jose-jose, git'umo butogelwa. 7 Hama ulu bumala kufunya u buhangi wabo, ikugulumuka shiinu kufuma ng'wishimayenze, yize kwilwisha bulugu nabo; ikubapyena ibabulage. 8 I mibili yabo ikulambalala hanze ng'wibbalabbala lya nzengo ntaale, uyo gukahayiagwa Sodoma na Misili, u mu kitanile ka kufuba; h'uko akakomelwa nu Seeba wabo. 9 Banhu ba ng'anda jose na ndimi jose na mahanga gose bakwiyiloleela i mibimba yabo ikanza lya shiku idatu na nusu; niyo batuzunya giki ijikwe mu shigila i mibimba yeniyo. 10 A bikaji ba mu si bakuyega na kayegele kataale kulwa nguno yabo a bahangi benabo, bakuyinongha kulwa kwihoja boi benekili na benekili, nguno a bahangi benabo baali babaluhya no a bikaji ba mu si. 11 Aliyo aho jabita shiku idatu na nusu, moyo gwa bupanga kufuma kuli Mulungu gukabingila, bubuuka bimiila na magulu gabo! Abo bakabona bakagwilwa booba butaale no. 12 Huna a bahangi benabo bigwa ilaka itaale kufuma ng'wigulu lilibawila giki, "Linhagi ng'wize kuunu!" Busolwa ilunde bulinha kuja ng'wigulu, kunu a banishi babo biloleelile. 13 I likanza lyenilo yilonga nyahinga nhaale; imo ya ng'wikumi ya nzengo yukenaaguka, banhu shihumbi mpungati buyagala u mu nyahinga yeniyo; abo bakasaaga ho bakogoha na kogohele kataale no, bung'winha ikujo u Mulungu wa ng'wigulu. 14 Bubiza bobita nu buluhiwa bo kabili; aliyo managi giki u buluhiwa bo kadatu buliza wangu. 15 Nu malaika wa mpungati uling'ang'aaja i lipembe lyakwe; guhamuka malaka mataale kufuma ng'wigulu galihaya giki, "U butemi bo mu si bobizaga bo ng'wa Seeba wise na Kilisto wakwe, akusuga shiku ja welelo na welelo." 16 Huna a Banamhala abo makumi abili na bane, abo baali bigashije ha masumbi gabo g'ikujo ku butongi bo ng'wa Mulungu, bugwa bachimigije kunu balinamya Mulungu 17 balihaya giki, "Tulikukumilija Seeba, bebe uyo uli Mulungu wa budula bose, uyo uliho, na waliho kufuma kale. Nguno wabusolaga u budula wako u butaale, huna i haha uli Nsugi. 18 A mahanga gaali gapelanile, na luulu nangho lyashikaga i likanza lya bupelanu wako, ni lya kulamulwa kwa bafu, na kubinha mheela a batumami bako, a bahangi na a beela, na a bangi pye a bose, abo balikugije i lina lyako, bado na bataale; na kubakenaagula a bakenaaguji ba si!" 19 Huna yulugulwa i hekalu ya ng'wa Mulungu u ng'wigulu, lyubonekana isandiko lya bulagane bokwe, ilo lili mu hekalu yakwe; jubiza ho ndabi na mihilimo na kupalaluka, na nyahinga na mbula nhaale ya mawe! 1 Huna shubonekana shiiloleelo shitaale u ng'wigulu: nkima azwalile liimi, al'u ku silili, u ku mhambala jakwe gwaliko ng'weji; lelo u ku ntwe wali na ngikili ya sonda ikumi n'ibili. 2 Niyo wali nda; kuhayimanila wandya kulijiwa busungu, nguno likashika i likanza lya kubyala. 3 Na shiiloleelo shingi shilonga u ng'wigulu, Lishing'weng'we lyaza itaale, lyali na mitwe mpungati na mapembe ikumi; a ha mitwe yalyo jaliho ngikili mpungati. 4 U nkila gwalyo guyooleleja selusi imo ya Sonda ja ng'wigulu, lyujiponeja mu si. Huna i lyoi i Lishing'weng'we lyenilo lyung'wimiila u ku butongi bokwe u nkima uyo wali hihi kubyala, giki ulu alabyale linumbulije kungabbula u Ng'wana wakwe! 5 Ubyala Ng'wana ngosha uyo akugadiima pye a mahanga na nangha gwa chuma; haho na haho u Ng'wana wakwe ng'wenuyo uhwehulwa utwalwa kuli Mulungu, kwIsumbi lyakwe lya butemi. 6 Hama u wei u nkima upeelela kwitogolo, uukikala kwipandi ilebe wali wabeegejiwa na Mulungu, giki bananghane kwenuko ikanza lya shiku shihumbi na magana abili na makumi atandatu. 7 Bukabuuka bulugu u ng'wigulu, u Mikaeli na a bamalaika bakwe buulwa nalyo i Lishing'weng'we; nalyo i Lishing'weng'we lyuulwa nabo, lili na bamalaika balyo. 8 Aliyo litapyenile, nu wikalo wabo u ng'wigulu batabupandikile hangi. 9 I Lishing'weng'we i litaale lyenilo lyuponyiwa, i Liyoka lya kale na kale, ilo likitanagwa Lyanishi na Lishetani, Ilemba-lembi lya si ngima; lyuponejiwa mu si hamo na a bamalaika balyo! 10 Huna niigwa ilaka itaale u ng'wigulu lilihaya giki, "I haha wilonga u bupiji, nu budula nu busugi bo ng'wa Mulungu wise, nu butaale bo ng'wa Kilisto wakwe; nguno waponyiwa u muuji wa badugu bise, uyo akababuulaga kuli Mulungu wise liimi na bujiku. 11 Bampyenaga kulwa mininga ga Ng'wana wa Ngholo, na kulwa mhayo gwa bukaaniji wabo; na hangi nguno batabusaatilwe u bupanga wabo nuulu kushisha mu kucha. 12 Ali luulu, u bebe igulu yegaga; na a bing'we abo mukwikalaga mo. Aliyo a bing'we si na nyanza ng'wagwilwa makoye, nguno wang'wikiila u ng'wanishi; nuwe apelanile no, iki amanile giki ali n'ikanza iguhi duhu!" 13 I Lishing'weng'we aho lyabona giki lyaponyiwa mu si lyung'wihuutiila u nkima uyo akabyala Ng'wana ngosha. 14 Aliyo u nkima ng'wenuyo winhwa manana abili ga mbeshi nhaale, ulala ajile kwipandi lyakwe kwitogolo, kujulishiwa ikanza na makanza na nusu y'ikanza, alyingile i Liyoka. 15 Nalyo i Liyoka lyuswa minzi kufuma mu nomo gwalyo; gubiza giti mongo u ku numa yakwe u nkima ng'wenuyo, giki apulwe limongo. 16 Aliyo i si nayo yungunaana u nkima, nguno ikatanduka yulekana, yugumila u mongo uyo likaguswa i liyoka kufuma mu nomo gwalyo. 17 Akalipelanya no u nkima i Lishing'weng'we lyenilo, lyubuuka lijile kwilwisha bulugu na a baana bakwe abo bataali baliho, abo bashidimile i shilagilo sha ng'wa Mulungu, nu bukaaniji bo ng'wa Yesu bali nabo. 1 Huna i Lishing'weng'we lyuja lyukimiila ha maseni ga ha nyanza. Kuhayimanila nabona shiinu yabumbuka kufuma u mu nyanza, yali na mapembe ikumi na mitwe mpungati. A ha mapembe gayo yali na ngikili ikumi, aliyo buli ntwe gwali na lina lya busondaguji. 2 I shiinu iyo nakibona yeniyo yali ibange subi, lelo a magulu gayo gaali giti ga nduba, aliyo u nomo giti gwa shimba. U busugi walyo i Lishing'weng'we lyiyinha i shiinu yeniyo, pyi ni lisumbi lyalyo lya butemi; lyiyinha na budula butaale. 3 I shiinu yeniyo u ntwe gwayo u gumo gwali n'igulagije lya kudula kwenheleja kucha; aliyo i ligulagije lya kudula kwenheleja kucha lyenilo, lyali lyapila. Pye a ba mu si bujinjimala bandya kwilondeela i shiinu yeniyo. 4 Buyulilamya i Lishing'weng'we, nguno likayinha budula i shiinu yeniyo. Ni yoi i shiinu buyuyilamya, u kunu balihaya giki, "Nani u wa kulenganila nayo i shiinu yeniyi? Nani uyo adugije kwilwisha nayo?" 5 I shiinu yeniyo ikinhwa budula bo kuhaya na nomo gwayo mihayo ya magaka na ya busondaguji; yinhwa ikanza lya myeji makumi ane n'bili, lya kubutumamila u budula wayo u kwita i giko. 6 Huna yandya kugutumamila u nomo gwayo kunsondagula u Mulungu, na kulisondagula i lina lyakwe nu wikalo bokwe, pye na a bikaji ba ng'wigulu. 7 Yinhwa na budula bo kwilwisha nabo a beela kushisha kubapyena, na budula higulya ya ng'anda jose ja banhu, na ndimi ja mahanga gose na gose. 8 Huna luulu a bikaji ba mu si bakwilamya i shiinu yeniyo; pye a bose: buli ng'wene uyo lina lyakwe litandikilwe mu shitabo sha bupanga i sha Ng'wana wa Ngholo uyo wasinzwa kale, kufuma ha kuseeng'wa kwa si. 9 Uyo ali na gutu ni igwage! 10 Uyo ali wa kuding'wa nding'wa, akuja mu buding'wa; u wa kubulagwa bo lilushu, akubulagwa bo lilushu! U mu mhayo gwenuyu shiigelile a beela babize na wiyumilija u mu kuzunya. 11 Kuhayimanila nabona shiinu yingi yagulumuka kufuma mu gati ya si, yali na mapembe abili giti ga Ng'wana wa Ngholo, kwike a kayombele kayo kaali git'umo likayombelaga i Lishing'weng'we! 12 Nayo yatumamaga mu budula bose ubo yali nabo i shiinu i ya kwandya; yuyita pyi i si na a bikaji baamo kubiza balamya bayo i shiinu i ya kwandya, iyo igulagije lyayo lya kudula kwenheleja kucha lyali lyapila. 13 Yandya kubeeja maleeba mataale; yuyenha na moto kufuma kwigulu gwika mu si a banhu balolile. 14 Yuyubalemba-lemaba a bikaji ba mu si kulwa nguno ya maleeba ayo ikinhwa budula bo kugabeeja, kulwa kwitumamila i shiinu i ya kwandya; yuyubawila kubeeja shiikolile sha shiinu iyo yali n'igulagije lya lilushu, aliyo yali itaali mhanga. 15 Yinhwa na budula bo kushinha myuyi i shiikolile sha shiinu, giki i shiikolile shenisho shidule kuyomba. Na hangi yubiza na budula bo kubenheleja kubulagwa pye abo bakulema kushilamya i shiikolile sha shiinu. 16 Yulagila giki pye a banhu batuulilwe lumengho ha nkono gwa bulyo, nuulu ha bushu wabo; pye a bose bado na bataale, basabi na bahabi, babize bali mu wiyabi nuulu mu busese; 17 na giki atizilonga ose-ose wa kugula nuulu kujinja ulu ati nalo u lumengho; ulu ati nalyo i lina lyayo nuulu i lisaabu lyayo i shiinu yeniyo. 18 U mu mhayo gwenuyu galigongwa masala madeekanu; uyo ali na witegeleja ni alibeejage i lisaabu lyayo i shiinu yeniyo, nguno lili isaabu lya ng'wa munhu. I lisaabu lyenekili lili magana atandatu na makumi atandatu n'itandatu (666)! 1 Aho naalola hangi numona u Ng'wana wa Ngholo wimiilaga ha lugulu lo Sayuni; hamo na banhu shihumbi igana na makumi ane na shine (144,000) abo baali bandikilwe a ha bushu wabo i lina lyakwe ni lina lya ng'wa Ise. 2 Niigwa n'ilaka kufuma ng'wigulu, giti lya nghuutumo gwa minzi mingi, na giti lya nghilimo ntaale gwa mbula. I lilaka ilo nakaliigwa lyenilo lyali giti lya batuji ba ndono bakutulaga ndono jabo. 3 Bimbaga lyimbo ipya u ku butongi w'Isumbi lya butemi, ni Shiseeng'wa shipanga i shine, na a Banamhala. Atiho nuulu umo uyo adugije kulimana i lyimbo lyenilo, ulu iti abo shihumbi igana na makumi ane na shine (144,000) duhu, abo bagulilwe kufuma mu si. 4 A benaba hu bene abo batisosohagije na bakima, nguno bali beela; hama hu bene abo bakanondeelaga u Ng'wana wa Ngholo buli kwene uko alija. Hu bene abo bagulilwe kufuma mu banhu giki babize matwajo ga kwandya kuli Mulungu na kuli Ng'wana wa Ngholo. 5 Bali banhu abo butilongile bulomolomo nuulu hado u mu milomo yabo; nguno bati na shilingo. 6 Hama numona malaika ungi alilala kwigulya mu malunde; wali na Nghulu Jawiza ja welelo bose kulwa kubalomeela pye a bikaji ba mu si; banhu ba mahanga gose, na ng'anda jose, na ndimi jose. 7 Walomeelaga alihaya giki, "Ng'ogohagi Mulungu, na nkujagi we; nguno i likanza lya bulamuji bokwe lyashikaga. Namyagi we uyo ali meeja w'igulu na si na manyanza, pyi ni nzwilo ja minzi." 8 Na malaika ungi wa kabili ukuubija; wiza alihaya giki, "Yagwaga, yagwaga i Babeli i nhaale, iyo yali yang'wisha mahanga gose divai ya bujingi wayo bo kupelanya!" 9 Na malaika ungi hangi, wa kadatu; ubakuubija, wiza alihaya n'ilaka itaale giki, "Buli ng'wene uyo alayilamye i shiinu ni shiikolile shayo; nu lumengho lwayo uzunya kutuulilwa ha bushu nuulu ha nkono gokwe, 10 nanghwe akwing'wa i divai ya bupelanu bo ng'wa Mulungu, iyo itatujiwe minzi nuulu hado; iyo iswizilwe huna yutuulwa mu shikombe sha bupelanu bo ng'wa Mulungu! Akuluhiwa mu moto gwa bugota bo shibiliti, ku butongi bo bamalaika beela na Ng'wana wa Ngholo. 11 Abo bakwilamyaga i shiinu ni shiikolile shayo, pyi nu wa kwanukula lumengho lwayo, bati na kwifuula na hado yaya liimi na bujiku; i lyochi lyabo likwinunga ng'wigulya welelo bose! 12 U mu mhayo gwenuyu buligongwa wiyumilija u ku beela abo bashidimile i shilagilo sha ng'wa Mulungu, na kwimiila ha kuzunya kwa ng'wa Yesu." 13 Huna niigwa ilaka kufuma ng'wigulu lilihaya, "Andikaga giki, 'Bali na mbango a bafu abo balichila muli Seeba kwingiila haha: Alichene, alihaya Moyo; giki bifuule u mu milimo yabo i ya makoye, nguno i shitwa shabo shikubiza hamo nabo!' " 14 Aho nataali nalolile giko kwimanila nabona ilunde lyape; a h'ilunde lyenilo wali wigasha ho wa kubiza giti Ng'wana wa Munhu. U ku ntwe wali na ngikili ya zahabu, u mu nkono gwakwe wali n'igeselo lyugi. 15 Wiza na malaika ungi alifuma mu hekalu, unghamukila n'ilaka itaale uyo wali wigasha h'ilunde; ung'wila giki, "Litumage i ligeselo lyako lyandye kugesa, nguno lyashikaga i likanza lya kugesa, gaashikile a magesa ga mu si." 16 Nghana uyo wali wigasha h'ilunde uliponeja mu si i ligeselo lyakwe, yandya kugeswa i si! 17 Na malaika ungi hangi ufuma u mu hekalu ya ng'wigulu, nanghwe wali n'igeselo lyugi. 18 Hama na malaika ungi hangi, u ng'wene ufuma ha ng'walilo, wali na budula higulya ya moto, unghamukila n'ilaka itaale uyo wali n'igeselo lyugi; uhaya giki, "Litumage i ligeselo i lyugi wikuminge i mikungo ya nzabibu gwa mu si, nguno yapile i mizabibu yago." 19 Nghana u malaika ng'wenuyo uliponeja mu si i ligeselo lyakwe, wikuminga i mizabibu, wiponeja ng'wikamilo itaale lya divai ya bupelanu bo ng'wa Mulungu. 20 I mizabibu yupandagilwa ng'wikamilo lya divai, hanze ya nzengo. Gufuma u ng'wikamilo lya divai lyenilo mininga mingi ga kushisha falasa ha lijamu, guhuuma nghuumo gwa kushika bu kule bo mailo giti magana abili. 1 Huna nubona shiiloleelo shingi u ng'wigulu, shali shitaale no sha kukumya. Bamalaika mpungati baali na sha kuluhya-luhya mpungati sha kumaligija; nguno u Mulungu akumaligija musho u bupelanu bokwe. 2 Hama hangi nubona giti nyanza y'ilole isanganikile na moto; nubabona na a bapyeni abo bakipyena i shiinu ni shiikolile shayo ni lisaabu lyayo; baali bimiila bipindya i nyanza yeniyo, bali na ndono ja ng'wa Mulungu. 3 Bimbaga lyimbo lya ng'wa Musa u ntumami wa ng'wa Mulungu, na lya Ng'wana wa Ngholo. Bimbaga balihaya giki, "Ee Seeba Mulungu wa budula bose, i milimo yako mitaale no, na ya kukumya. Bebe uyo uli Ntemi wa mahanga, i nzila jako jitungiligije, hangi ja nghana. 4 Seeba, nani uyo atiko kogoha na kulikuja i lina lyako? Nguno bebe wike h'uli ng'wela, pye a mahanga gakwiza, gakwiza ku butongi wako gakulamye, iki i shitile shako sha butungilija shamalile koolechiwa hape!" 5 Aho yabita i yeniyo nubona yalugulwa i hekalu ya ng'wigulu, umo bukikalaga bukaaniji. 6 Bufuma a bamalaika mpungati abo baali na sha kuluhya-luhya mpungati; baali na shizwalo shilabagizu sha kitaani yape; u mu shikuba baali bitungile mishipi ya zahabu. 7 Umo wa Shiseeng'wa shipanga i shine ubinha a bamalaika mpungati benabo nzweso mpungati ja zahabu; jokalile bupelanu bo ng'wa Mulungu, uyo ali mpanga kushisha welelo bose. 8 I hekalu yokala lyochi ly'ikujo lya ng'wa Mulungu na budula bokwe; wali atiho nuulu umo wa kudula kwingila u mu hekalu, kushisha shishile i sha kuluhya-luhya mpungati sha bamalaika mpungati benabo. 1 Hanuma niigwa ilaka itaale kufuma u mu hekalu lilibawila a bamalaika abo mpungati benabo giki, "Jagi mukashipumunhile mu si isho shilimo u mu nzweso ja bupelanu bo ng'wa Mulungu!" 2 U wa kwandya uja uukashipumunhila mu si isho shali u mu lweso lokwe; pye abo baali na lumengho lwa shiinu na a babo bashilamyaga i shiikolile shayo bugulumukilwa malonda mabi no, hama masaatu kingi nasho! 3 U wa kabili uukashipumunhila mu nyanza isho shali u mu lweso lokwe; a minzi gugaluka gubiza giti mininga ga nfu! Pye i shiseeng'wa shipanga i sha mu nyanza shushila kucha. 4 U wa kadatu uukashipumunhila isho shali u mu lweso lokwe mu myongo na mu nzwilo ja minzi; gubiza mininga! 5 Nung'wigwa u malaika u ntaale wa minzi wahaya giki, "Watungilija u bebe ng'wela, uyo uliho, na waliho kwingiila kale; iki u wenubu hu bulamuji wako! 6 Nguno a benaba bitagula mininga mingi no ga beela na ga bahangi, h'i nguno yene ulibinha nabo mininga bang'we; u mhayo gwenuyu gubigeleelilwe!" 7 Huna nugwigwa u ng'walilo gulihaya giki, "Alichene Seeba Mulungu wa budula bose, u bulamuji wako buli bo nghana, hangi butungiligije!" 8 U malaika wa kane ushipumunhila ha liimi isho shali u mu lweso lokwe, linhwa budula bo kubabbisha a banhu. 9 A banhu bubbishiwa busebu butaale no, bandya kulidukagula i lina lya ng'wa Mulungu uyo akalagila shibize ho i sha kuluhya-luhya shenisho; na batagalukile nuulu hado, giki bandye kung'winha ikujo! 10 U wa katano ushipumunhila isho shali u mu lweso lokwe h'isumbi lya butemi lyayo i shiinu; u butemi wa shiinu bubiza mu giiti; buyiluma ndimi a banhu kulwa makoye ayo gakabilongela. 11 Bandya kundukagula u Mulungu wa ng'wigulu kulwa nguno ya makoye gabo, nu bubi wa malonda gabo ayo gabakoyaga. Aliyo batagalukile giki booye i shitile shabo! 12 U wa katandatu ushipumunhila isho shali u mu lweso lokwe mu limongo i litaale, i Lifulati; gukama a minzi gamo giki ibeejiwe nzila ya batemi ba kufuma kiya. 13 Hama nubona myoyo idatu misoso ya kwikola giti madanga; yufuma u mu nomo gwa Lishing'weng'we, nu mu nomo gwa shiinu, na mu nomo gwa nghangi nomolomo. 14 I yoi ili myoyo ya mashetani iyo ikabeejaga mihayo ya kugekemaja; ikajaga hose-hose u ku batemi ba mu si, ikubalaalikaga kuja kwilwisha bulugu u mu lushiku lutaale lo ng'wa Mulungu wa budula bose. 15 "Managa giki, naliza giti ng'wibi, ali na mbango u wa kusangwa ali miso ashilanghanile i shizwalo shakwe, atizusangwa ali duuhu manyegu, bakibona i minala ya duuhu yakwe!" 16 I myoyo yeniyo ikababilingila kwipandi ilo likitanagwa u mu lulimi lwa Shihebulania giki Alimagedoni. 17 U malaika wa mpungati ushipumunhila ku luyaga isho shali u mu lweso lwakwe; lyufuma ilaka itaale u mu hekalu lilihaya giki, "Yashila!" 18 Huna jubiza ho ndabi na mihilimo na kupalaluka, yudinghima na nyahinga nhaale: itaali kubiza ho hangi nyahinga nhaale giko kufuma aho banhu bandija kwikala mu si. 19 U nzengo u ntaale gugabanika mapandi adatu, i mizengo ya mahanga nayo yukenaaguka gete; u Mulungu ugwizukwa kugwinha shikombe sha divai ya bupelanu bokwe u nzengo u ntaale u gwa Babeli. 20 Pye a majinga gujimiila, ni ngulu joya u kubonekana. 21 Mbula ya mawe yidika kufuma ng'wigulu; gaali mataale ga kubiza na budito bo kilo giti makumi atano buli lyene. Yubatula a banhu, nabo buyundukagula u Mulungu kulwa nguno ya kuluhiwa ni mbula ya mawe yeniyo. I sha kuluhya-luhya shenisho shali shabubi no! 1 Huna umo wa bamalaika abo baali na nzweso wiza, uniwila giki, "Nzugu nakoolekeje u nsango gokwe u malahya ntaale, uyo igashije higulya ya minzi mingi; 2 uyo batemi ba mu si balikalaga bakwijingilaga nanghwe, pye na a bikaji ba mu si wali wabaseeseeja divai ya bumalahya bokwe." 3 Na luulu unibuucha mu mbika ya shiimoyo, unitwala kwitogolo; nukamona nkima adamhilile shiinu yaza yokalile mina ga busondaguji; yali na mitwe mpungati na mapembe ikumi. 4 U nkima ng'wenuyo wali azwalile shizwalo sha nzulunge na shaaza, hama hangi azwalilile na bulenji bo zahabu na mawe ga mpango ntaale na luulu. U mu nkono gwakwe wali na shikombe sha zahabu shokalile mihayo ya malofu na busoso bo bumalahya bokwe. 5 U ku bushu bokwe wali andikilwe lina; giki, MBISILA, BABELI NTAALE, NINA WA BAMALAHYA, NA WA BUSOSO BO MU SI. 6 U nkima ng'wenuyo nakamona wali aleebilwe mininga ga beela, na mininga ga bakaaniji ba ng'wa Yesu. Aho namona nukumya na kakumije kataale no! 7 Aliyo u malaika uniwila, "Nibuli ulikumya? Nakukuwila i mbisila ya nkima ng'wenuyu ni ya shiinu iyo widamhilaga, iyo ili na mitwe mpungati na mapembe ikumi. 8 I shiinu iyo wibonaga yali iliho i kwandya, i haha itiho, aliyo ili hihi kupuluka kwinga u ng'wishimayenze ije mu kuyagala. A bikaji ba mu si, abo mina gabo gatandikilwe mu shitabo sha bupanga kufuma ikanza lya kuseeng'wa kwa si, bakukumya ulu bibona i shiinu yeniyo, iyo yaliho, aliyo i haha itiho, hama hangi ililonge. 9 A henaha lyagongwa iganiko lya masala; i mitwe iyo mpungati jili ngulu mpungati ijo ajigasigije u nkima ng'wenuyo, a benabo batemi mpungati. 10 A batano bamala kugwishiwa, umo ataali aliho, lelo u ungi ataali u kwilonga, ulu wilonga shiigelile ashinge ho kakanza kado. 11 I shiinu iyo yaliho kwandya aliyo i haha itiho, i yene ya kanaane, ili mu lukwa lumo na a babo mpungati, nayo ijile mu kuyagala. 12 A mapembe ikumi ayo wagabonaga, a bene batemi ikumi; kwike bataali u kwanukula u busugi. Aliyo bakwanukula budula bo kusuga hamo nayo i shiinu ikanza lya sa imo. 13 A boi balaganile mhayo gumo, gwa kuyinha budula na kwiguzuhya i shiinu yeniyo. 14 Bakwilwisha bulugu nu Ng'wana wa Ngholo; aliyo u Ng'wana wa Ngholo akubapyena, nguno u ng'wene ali Seeba wa baseeba na Ntemi wa batemi, niyo abo bali nanghwe bali basolwa na basanyiwa." 15 Hangi u malaika uniwila giki, "A minzi ayo wagabonaga agigasigije u malahya ng'wenuyo, a benabo banhu; buhi na buhi wa mahanga ga buli ndimi. 16 I shiinu iyo wibonaga yeniyo ikwita inkolwe u malahya. Na a mapembe ayo ikumi nago gakunkolwa; huna luulu bakunkenaagula banzuuje baneke buyiki, nu mili gokwe bagulye ; huna bampembeele na moto ashile ho gete! 17 Nguno u Mulungu wabinhile u mu ngholo jabo iganiko limo lya kubulekela shiinu u butemi wabo kushisha ishikiile i mihayo yakwe git'umo ayihelelile. 18 U nkima uyo wamonaga ng'wenuyo, h'i linzengo i litaale ilo libasugile a batemi ba mu si!" 1 Aho yabita i yeniyo, numona malaika ungi wa budula butaale alika kufuma ng'wigulu; i likujo lyakwe lyuyakiila i si. 2 Uhamuka n'ilaka lya nguzu alihaya giki, "Yagwaga, yagwaga i Babeli i nhaale. Bobizaga wikalo wa masamva, n'ihalo lya myoyo misoso ya mbika jose, n'ipandi lya buli noni jabubi na ja malofu. 3 Nguno pye a mahanga ging'wile i divai ya bujingi bokwe, iyo ikaseeseejaga. A batemi ba mu si baalijingilaga nanghwe, na a basuluja ba mu si balusabilaga u mu budula bo busabi bokwe ubo wandoosha!" 4 Hama niigwa ilaka lingi kufuma ng'wigulu lilihaya giki, "Bing'we banhu bane, fumagi ng'winge mo, lekagi u kwisangija u mu bukenaaguji bokwe, mutizugwilwa nsango gokwe ning'we. 5 Nguno i shibi shakwe shaseesekelile kushisha ng'wigulu; nu Mulungu owizukilwe u bukenaaguji bokwe. 6 Ng'winhagi nanghwe git'umo olubinhilaga u wei, ng'winhagi nghangala ibili iyo yigeleelilwe katumamile kakwe. Ngelekelagi u mu shikombe isho olubagelekelaga bangi, niyo na kutinda ho! 7 Ng'winhagi buluhi na bupina u mu shikolo isho shalung'winhaga kwikumilija na kudoosa. Nguno olikalaga wiwila u mu ngholo yakwe giki, 'U nene nigashije giti nali ntemi nkima, nati naachilwa, hangi natalabona bupina!' 8 Huna luulu, u butulwa bokwe bukungwila mu lushiku lumo: icha na bupina na nzala. Hanuma akupemva moto ashile ho gete; nguno u Mulungu, u Namuji wakwe, ali Seeba wa nguzu. 9 "A batemi ba mu si abo baalijingilaga nanghwe na kuyegela mu budooshi bokwe, bakulibona i lyochi lya kupemva kwakwe bandye kutula nghungu bakunilaga. 10 Kulwa kubogoha u buluhiwa bokwe, bakwimiila kule balilila buhaya giki, 'Babeli wagwilwa makoye, bebe nzengo ntaale gwa nguzu, wagwilwa makoye. Nguno u kulamulwa kwako gwakwikiila ng'wikanza limo!' 11 "Na a basuluja ba mu si bakumpinihalila bandye kunila, nguno atiho ungi wa kubagulila i miligo ya shikolo shabo; 12 miligo ya zahabu na feza na mawe ga mpango ntaale na luulu, na myenda ya kitaani yawiza, na ya nzulunge na ya halili, na yaza; na miti ya buli mbika na shikolo sha kubeejiwa kufuma mu mapembe ga mhuli, na sha miti ya gembe, na sha chuma shibbupu, na shisinza, na sha mawe gape; 13 na shisanjo sha mu shiliwa na maguta ga kwibila, na malaashi, na divai na maguta ga kuzugila shiliwa, na busu na busiga, na ng'ombe na ngholo na falasa na magogoteni, na mibili ya banhu, nu bupanga wabo! 14 Bakunila balihaya giki, 'Ni litwajo ilo bupanga wako walulihahaalilaga lyakwingaga; pyi ni shikolo i shose i shawiza na sha mpango ntaale shakukenaagukilaga, shitalabonwa hangi na hado yaya!' 15 A basuluja ba shikolo shenishi abo wali wabasabya, bakwikiga kule bakudetemaga, bagogohaga a makoye ayo gangwilaga. Bakulijiwa bupina 16 balihaya, 'Gwagwilwa makoye, gwagwilwa makoye u nzengo ntaale, uyo gwalikalaga guzwalilile myenda yawiza ya kitaani na ya nzulunge, na yaza. Nzengo uyo gwalikalaga gukulabagilaga kulwa zahabu na mawe ga mpango ntaale, na luulu! 17 Nguno u busabi u bose ubu bojimiila ng'wikanza lya sa imo duhu!' "Na hangi buli ntaale wa meli na buli ng'wene uyo akashimizilaga mu meli, pye a batumami ba mu meli, abo milimo yabo ili mu nyanza, bakwikiga kule 18 bakulilaga ulu bulibona i lyochi lya kupemva kwa nzengo gwenuyo; bakulila balihaya, 'Nzengo ki hangi uyo gushikile kulenganijiwa nu nzengo u ntaale uyu!' 19 Hama bakwandya kwisaamagulila lubuubu u ku mitwe yabo, kunu balilila nghungu kulwa bupina butaale; balihaya, 'Gwagwilwa makoye, gwagwilwa makoye u nzengo u ntaale, uyo kulwa busabi wago gwalubasabyaga pye abo bali na meli mu nyanza; gwabiza buyiki ng'wikanza lya sa imo duhu!' 20 Bebe igulu yegaga kulwa nguno yago, pye na a bing'we beela, na a batung'wa na a bahangi; iki u Mulungu wagugwisijaga nsango u nzengo gwenuyo, kulwa nguno ying'we!" 21 Huna malaika wa nguzu usola iwe itaale giti lya kushela, uliponeja mu nyanza kunu alihaya, "U nzengo u ntaale, u gwa Babeli gukugwishiwa na shiligityo shitaale giki; na gutalabonekana hangi na hado yaya! 22 Litaliigwiwa ilaka lya batuji ba ndono nuulu lya bimbi, nuulu batuji ba ng'oma, nuulu mbiilulu, nuulu mhembe italiigwiwa na hado yaya; nuulu kooli wa kubeeja shose-shose atalilonga mo u muli bebe na hado yaya, nuulu nghilimo gw'iwe lya kushela gutaliigwiwa u muli bebe nuulu kamo. 23 Nuulu ka bung'weku ka chenge katalang'weka gete u muli bebe; nuulu ilaka lya ntooji litaliigwiwa u muli bebe na kamo yaya, nuulu lya ntoolwa nduhu; nguno a basuluja ba mu ng'wako hu bene abo baali bataale u mu si. Walikalaga ugalemba-lemba pye a mahanga ga mu si kulwa bulogi boko! 24 U muli we gaabonekanile mininga ga bahangi na ga beela, na a bose a ba mu si abo babulagwa!" 1 Aho yabita i yeniyo niigwa ilaka itaale giti ly'ibita itaale lya ng'wigulu lilihaya giki, "Haleluya, bupiji n'ikujo na budula shili sha ng'wa Mulungu wise; 2 nguno u bulamuji bokwe buli bo nghana, na butungiligije. Iki wang'winhaga nsango u malahya ntaale, uyo wali wisosohaja i si kulwa bumalahya bokwe. Na hangi u Mulungu wagamalilaga shiili a mininga ga banhu bakwe, ayo wagiita na nkono gwakwe u malahya ng'wenuyo!" 3 Bongeja kuhaya hangi giki, "Haleluya, ni lyochi lyakwe likwinunga kuja ng'wigulu welelo na welelo!" 4 A Banamhala makumi abili na bane, ni Shiseeng'wa shipanga i shine bugwa balinamya Mulungu uyo igashije h'Isumbi lya butemi, kunu balihaya; "Alichene, Haleluya!" 5 Huna liza ilaka kufuma a h'Isumbi lya butemi lilihaya giki, "Nkumilijagi u Mulungu wise pye a bing'we batumami bakwe; na a bing'we abo mung'ogohile, bado na bataale!" 6 Hangi niigwa ilaka giti ly'ibita itaale, giti nghuutumo gwa minzi mingi, giti kupalaluka kutaale; nuliigwa lilihaya, "Haleluya, nguno u Seeba Mulungu wise, u wa budula bose, hu ng'wene u Nsugi! 7 Tuyegagi tusangabale, tung'winhagi ikujo, nguno lyashikaga i likanza lya butooji bo Ng'wana wa Ngholo, nu Ntoolwa wakwe amaliilile. 8 Azwalichiwe shizwalo shape shilabagizu sha kitaani yawiza." (Nguno i kitaani yawiza ili shitile sha butungilija, isho bakwitaga beela.) 9 Huna uniwila, "Andikaga giki, 'Bali na mbango abo balaalikilwe kuja ku shigukulu sha butooji bo Ng'wana wa Ngholo.' " Hama uniwila hangi giki, "I yeniyi mihayo ya ng'wa Mulungu, ili ya nghana." 10 Nugwa ku magulu gakwe giki naanamye; aliyo uniwila, "Lekaga u kwita giko, nu nene nali ntumami ng'wiyo duhu, hamo na a badugu bako abo bali na bukaaniji bo ng'wa Yesu. Namyage Mulungu, nguno u bukaaniji bo ng'wa Yesu guli moyo gwa buhangi!" 11 Aho nataali nalolile kwimanila nabona haaluguka hangi u ng'wigulu, na falasa yape yimiilaga, uyo wali ayidamhilile akitanagwa Nsanyiwa, niyo h'uyo ali Nghana yenekili; uyo kalamulile na kalwile kakwe mu bulugu kali ka butungilija. 12 A miso gakwe gaali giti ndali ja moto, u ku ntwe gokwe jaliho ngikili ningi; wali andikilwe lina ilo atiho munhu wa kulimana, ulu ati wei ng'wenekili duhu. 13 Wali azwalile shizwalo shidabbiwe mu mininga; i lina lyakwe akitanagwa Mhayo go ng'wa Mulungu. 14 A mabita ga bashilikale ba ng'wigulu ganondeelaga gadamhilile falasa jape, hangi gazwalile shizwalo shawiza sha kitaani yape. 15 U mu nomo gokwe lyafumaga mo lilushu lyugi lya kubulagila mahanga; na hangi akubadiima na nangha gwa chuma, na akulipandagila i likamilo lya divai ya bukali na bupelanu bo ng'wa Mulungu wa budula bose. 16 A ha shizwalo shakwe na a h'itango wali andikilwe i lina lyakwe; giki, NTEMI WA BATEMI, NA SEEBA WA BASEEBA. 17 Hama numona na malaika wimiilaga ha liimi alijihamukila pyi i noni ijo jikalalaga ng'wigulya, alijiwila giki, "Ikumingagi ng'wize ku shigukulu shitaale, shigukulu sha ng'wa Mulungu. 18 Nzugi mulye nyama ja mibili ya batemi, na ya bataale ba bashilikale, na banhu ba nguzu; na nyama ja falasa na badamhiji bajo, na nyama ja mibili ya banhu bose, babize bali mu wiyabi nuulu mu busese, bado na bataale." 19 Huna nibona i shiinu, na a batemi ba mu si na a mabita gabo. Baali bikuminga kwilwisha bulugu nanghwe uyo wali adamhilile falasa ni libita lya bashilikale bakwe. 20 Yuding'wa i shiinu, hamo nu nghangi u nomolomo, uyo yantumaga kuja wita shimanikijo akubalembagulaga a balamya ba shiikolile, abo baali banukula lumengho lwayo i shiinu. A babili benabo buponyiwa bali bapanga giko, mu nyanza ya moto uyo gukubakaga na bugota bo shibiliti. 21 A bangi bene ubabulaga uyo wali adamhilile falasa; akababulaga na lilushu ilo lyafumaga mu nomo gokwe. Pyi i noni jikalya jilile i mibimba yabo, jiguta! 1 Huna numona malaika alika kufuma ng'wigulu; u mu nkono gwakwe wali na lufungulo lwa h'ishimayenze na nyololo ntaale. 2 Ulidima i Lishing'weng'we, i Liyoka lya kale, i Lyanishi na Lishetani; ulitunga ikanza lya myaka 1,000. 3 Uliponeja ng'wishimayenze ulilugalila ng'wenumo ukanda na kukanda a ha nyango, litizikala lyulembagula banhu, kushisha ishile i myaka iyo 1,000; aliyo ulu yubita i mihayo yeniyo shiigelile litaligulilwe kakanza kado. 4 Kwimanila hangi nabona masumbi g'ikujo ga kwigasija abo baali binhwa bulamuji; nujibona ni ngholo ja banhu abo baali babulagwa kulwa nguno ya bukaaniji bo ng'wa Yesu, na kulwa nguno ya mhayo go ng'wa Mulungu. Na a babo baali batilamije i shiinu nuulu i shiikolile shayo, abo batanukulile lumengho lwayo ku bushu nuulu ku nkono gwabo. Bakabiza bapanga, busuga hamo nanghwe u Kilisto ikanza lya myaka 1,000. 5 A bafu a bangi batapilile kushisha ikalike i myaka iyo 1,000; u wenubu hu bujuuko bo kwandya. 6 Bali na mbango, na bali beela abo bakubiza na ngabo u mu bujuuko bo kwandya. I licha lya kabili liti na nguzu u kubo; bakubiza bagabiji ba ng'wa Mulungu na ba ng'wa Kilisto, bakusuga nanghwe ikanza lya myaka 1,000. 7 I myaka 1,000 ulu yushila, u Shetani akulugulilwa u mu shifungo shakwe. 8 Ulu ufuma moi akwandya kugayeelela pye a mapandi ga mu si, Gogi na Magogi; aje aligalemba-lemba a mahanga giki bibilinge ku bulugu. U wingi wabo buli giti maseni ga ha nyanza. 9 Bakaja hose-hose u mu si, bahayushika ha nghambi ya beela, a ha nzengo ntogwa, bugugobanija; aliyo gwika moto kufuma ng'wigulu gwiza gubalya. 10 Nu ng'wanishi uyo wabalemba-lembaga uponyiwa mu nyanza ya moto gwa kubaka na bugota bo shibiliti; h'umo yali ni shiinu hamo nu nghangi u nomolomo. Bakubiza ng'wenumo bakuluha-luhiagwa liimi na bujiku welelo na welelo. 11 Hanuma hangi nubona Isumbi lya butemi lyape itaale; i si ni ligulu shupeela kwinga u ku butongi bokwe uyo wali aligasigije, litabonekanile hangi i lipandi lyasho. 12 Hama nubabona a bafu, bataale na bado bimiilaga u ku butongi w'Isumbi lya butemi, na mashitabo gukundulwa; na lishitabo lingi lyukundulwa, i lya bupanga. A bafu buulamulwa kulwa kulolwa iyo yali yandikilwe u mu mashitabo genayo, kulenganila nu mumo yali i milimo yabo. 13 I nyanza yubafunya a bafu abo baali muyo, nu kucha pyi nu kulimu shubafunya a bafu abo baali musho. Buulamulwa buli ng'wene kulenganila na shitwa shakwe! 14 U kucha nu kulimu shuponyiwa mu nyanza ya moto; i lyenilo icha lya kabili. 15 Na ose-ose uyo akaleka kubonekana andikilwe u mu shitabo sha bupanga akaponyiwa mu nyanza ya moto! 1 Huna nubona igulu ipya na si mhya; nguno i ligulu lya kwandya ni si i ya kwandya shali shamala kubita, ni nyanza yali itiho hangi. 2 Nu nzengo ng'wela u gwa Yelusalemu mhya nugubona gulika kufuma ng'wigulu kuli Mulungu, gubeegelejiwe giti ntoolwa wigolanyaga kulwa nguno ya ngoshi wakwe. 3 Niigwa ilaka itaale kufuma a h'Isumbi lya butemi lilihaya giki, "Managa giki, u wikalo bo ng'wa Mulungu buli hamo na banhu, akwikala hamo nabo, babize banhu bakwe; nu wei ng'wenekili u Mulungu akubiza hamo nabo, abize Mulungu wabo. 4 Akushipyagula i shisoji shinge pyi u mu miso gabo, na kutalabiza ho kucha hangi, nuulu bupina, nuulu nghungu; pye nuulu kuluha kutalabiza ho, nguno i ya kwandya ikubiza yamalaga kubita." 5 Huna uyo wali igashije a h'Isumbi lya butemi uhaya giki, "Managa giki, buli shikolo nalishita shibize shipya!" Hangi uhaya, "Andikaga giki, 'I mihayo yeniyi ili ya kusanyiwa, na ya nghana.' " 6 Hama hangi uniwila, "Yashila! U nene nali Alufa na Omega, Wandijo na Bukalikijo; uyo akolilwe nota nakung'winha ang'we dalali kufuma mu lwinzi lo minzi mapanga. 7 U wa kupyena akubiza ng'wingiji wayo i yeniyi, hama u nene nakubiza Mulungu wakwe, nu wei akubiza ng'wana wane. 8 Aliyo a booba na a bagomi, na a basoso, na a babulagi, na a bajingi, na a balogi, na a balamya ba shiikolile; pye na a balomolomo, a bene u ngabo gwabo guli mu nyanza ya kubaka moto na bugota bo shibiliti, hu kucha kwa kabili." 9 Hama wiza umo wa bamalaika mpungati abo baali na nzweso jokalile sha kuluhya-luhya mpungati. Aho washika uniyombya; uniwila giki, "Nzugu nakoolekeje u Ntoolwa, u nke wa Ng'wana wa Ngholo." 10 Huna unibuucha mu mbika ya shiimoyo, unitwala ku lugulu lutaale hangi lulihu, unoolekeja u nzengo ng'wela u gwa Yelusalemu, nugubona gulika kufuma ng'wigulu kuli Mulungu. 11 Gwali n'ikujo lya ng'wa Mulungu, u bulabagizu wago wali giti w'iwe lya mpango ntaale, giti iwe lya yaspi, giti bupe w'ilole. 12 Gwali gupindilijiwe ndugu nhaale hangi ndihu no; hama gwali na mibita ikumi n'ibili na bamalaika ikumi na babili baaliho a ha mibita yeniyo, na a mina ga ng'anda ikumi n'ibili ja Baisilaeli gaali gandikilwe ho. 13 U ku lwandi lo kiya yaliko mibita idatu, nu lo sukuma mibita idatu, nu lo dakama mibita idatu, nu lo ng'weli mibita idatu. 14 I ndugu ya nzengo yali na misingi ikumi n'ibili; na a mina ga batung'wa ikumi na babili ba Ng'wana wa Ngholo gaali gandikilwe ho. 15 Uyo waniwilaga wali n'idete lya zahabu lya kupimila, agupime u nzengo ni mibita yago, ni ndugu yago. 16 I mhandi ja nzengo bune wajo jali jilenganilile, u bulihu boli bulenganilile nu bugali-gali; aho wagupima ni lidete lyenilo gubiza na bulihu giti kilomita 2,400, pyi nu bugali-gali, nu bugunguhu u kuja u ng'wigulya. 17 Aho wipima i ndugu u buginu wayo bubiza giti magulu makumi atandatu na atandatu, u kulenganila ni shipimo sha banhu, isho watumamilaga u malaika ng'wenuyo. 18 I ndugu yenekili yali izengilwe na yaspi, aliyo u nzengo, u gwene gwali gwa zahabu yawiza ndabagizu giti ilole. 19 Pye i misingi ya ndugu yali ituulililwe bulenji bo mawe ga mpango ntaale, u nsingi go kwandya yali yaspi, u go kabili safilo, u go kadatu kalikedoni, u go kane sumaladi. 20 U go katano salidoniko, u go katandatu salidioni, u go mpungati kilisolito, u go kanaane belilo, u go kenda topazio, u gw'ikumi kilisopulaso, u gw'ikumi na gumo yakonto, u gw'ikumi n'ibili ametisto. 21 I mibita iy'ikumi n'ibili yeniyo jali luulu ikumi n'ibili; buli mita luulu imo, hama i libbalabbala lya mu nzengo lyali lya zahabu yawiza ya kung'weka-ng'weka giti ilole. 22 Natabonile mo hekalu, nguno u Seeba Mulungu wa budula bose, nu Ng'wana wa Ngholo hu ng'wene ali hekalu yamo. 23 Na hangi u nzengo gwenuyo guti na nguno ya bupe bo liimi nuulu bo ng'weji, nguno i likujo lya ng'wa Mulungu hu lyene ilo likagwakiilaga, hama u Ng'wana wa Ngholo hu ng'wene uyo ali tala yamo. 24 A mahanga gakubiza ga kushimizila ng'wisana lyago; na a batemi ba mu si bakwenha mo i likujo lyabo. 25 I mibita ya nzengo gwenuyo itiko kulugalwa na hado yaya pyi i shiku, niyo butiho bujiku. 26 Hama ikujo lya mahanga na bukumilija shikwenhwa mo. 27 Buli shikolo sha malofu shitingila mo na hado yaya, na a babo bakiitaga ya busoso, pye na a balomolomo. Bakwingila mo duhu abo bandikilwe mu shitabo sha bupanga i sha Ng'wana wa Ngholo. 1 Akiita unoolekeja mongo gwa minzi mapanga mateemagizu giti ilole; gwali gufumiilile a h'Isumbi lya butemi lya ng'wa Mulungu na Ng'wana wa Ngholo. 2 Gwahuumaga kubitila a ha gati-gati y'ibbala-bbala lyamo. U ku ngegu ja mongo gwenuyo, i lipandi ili ni lipandi ili, gwaliho nti gwa bupanga, gwatwajaga mbika ikumi n'ibili ja matwajo; mu katwagije ka buli ng'weji. A maduutu gaho ga kulagulila mahanga. 3 Niyo litubiza mo izumo na hado yaya u mu nzengo gwenuyo; i Lisumbi lya butemi lya ng'wa Mulungu na Ng'wana wa Ngholo likubiza ng'wenumo, hama a batumami bakwe bakubiza balamya bakwe. 4 Bakububona u bushu bokwe, ni lina lyakwe likubiza lyandikilwe u ku bushu wabo. 5 Butubiza ho bujiku na hado yaya, na itiho nguno ya kubiza na bupe bo tala nuulu bo liimi, nguno u Seeba Mulungu ng'wenekili h'uyo akubiza Isana lyabo, bakusuga shiku ja welelo na welelo. 6 Hama uniwila giki, "I mihayo yeniyi ili ya nghana, niyo shiigelile isanyiwe. Huna luulu, u Seeba Mulungu wa myoyo ya bahangi, wantumaga malaika wakwe kwiza kuboolekeja a batumami bakwe, i mihayo iyo shiigelile ibize ho wangu." 7 "Managa giki naliza wangu, ali na mbango u wa kwidima i mihayo ya buhangi ubo wandikilwe u mu shitabo shenishi!" 8 U nene Yohana hu nali ng'wene uyo nakiyigwa na kwibona i mihayo yeniyi. I mihayo yeniyi aho niyigwa nu kwibona nibona, nakagwa ku magulu gakwe u malaika uyo wanoolekejaga, nugwa giki naanamye! 9 Aliyo u wei uniwila, "Lekaga u kwita i giko, u nene nane nali ntumami ng'wiyo duhu, hamo na a badugu bako a bahangi, na a babo bidimile i mihayo ya mu shitabo shenishi, namyage Mulungu!" 10 Huna uniwila giki, "Yaya u kwibisa i mihayo ya mu shitabo shenishi, nguno i likanza lyegeelaga. 11 Uyo ati ntungilija ni ongejage kwita iyo iti ya butungilija, u nsoso nanghwe ongeje kwisosohaja; nu ntungilija ni ongejage kwita i ya butungilija, u ng'wela nanghwe ongeje u kwiyeeja. 12 Managa giki naliza wangu, nali nayo ni mheela yane. Buli munhu nakung'winha mheela ya kulenganila na shitwa shakwe. 13 U nene nali Alufa na Omega, nali wa Kwandya na wa Kumalija, Wandijo na Bukalikijo. 14 Bali na mbango abo bafulile shizwalo shabo, giki banukule budula bo kubiza na ngabo u ku nti gwa bupanga, hama badule kubita a ha mibita, bingile u mu nzengo. 15 Aliyo a hanze jiliho mva, na balogi, na bajingi, na babulagi, na balamya ba shiikolile; na a balomolomo, abo batogilwe kwita ya bulomolomo. 16 Nene Yesu nantumaga malaika wane kwika ku kanisa jose, ize kumukaanila. Hu nene uyo nali Nji go ng'wa Daudi na wa luganda lokwe; nali Sonda ng'weku ya mu makingo." 17 U Moyo nu Ntoolwa balihaya, "Nzugu!" Hama uyo aliigwa ni ahayage giki, "Nzugu!" nu yuyo akolilwe nota ni izage. Uyo alitogwa ni anukulage dalali minzi mapanga. 18 U nene nalinghugula buli munhu u wa kwiyigwa i mihayo ya buhangi wa mu shitabo shenishi giki, ose-ose uyo ongeja mhayo a higulya ya yeniyi, u Mulungu akung'ongeja u buluhiwa ubo wandikilwe u mu shitabo shenishi. 19 Hama nuulu ose-ose winja mhayo u mu yose iyo yandikilwe u mu shitabo sha buhangi wenubu, u Mulungu akung'wingija u ngabo gwakwe a ha nti gwa bupanga, nu mu nzengo ng'wela. 20 U Nkaaniji wayo i mihayo yeniyi alihaya, "Ee, naliza wangu." Alichene, nzugu Seeba Yesu. 21 Shigongo sha ng'wa Seeba Yesu shibize hamo na banhu bose a ba ng'wa Mulungu: Alichene.
|