John

Juhani

Juhani 1

Rukuna na Pulungu na madedi tolu. 1 La kawunga-na ninja na Pulungu, tàka na Pulungu lai Alaja, dàngu Alaja na Pulungu, 2 La kawungu-na djiaja na maninja lai Ala. 3 Njuna hi nadedi mbuu ndàbana; djàka nda Njuna nda haua madedi na ngara madedi-ka. 4 Lai Njunaja na luri, tàka na luri djiaja na hambila na ma-paharii-nja na tau. 5 Na hambila na-handaraku la kapàtangu, tàka na kapàtangu nda na-katakua-ja. 6 Ninja na tau, na pa-paràha-na i Ala, Juhani-ja na tamuna. 7 Maina pa-hakahii la pa-hakahii-nja na hambila, ka peku pawaina mbuu ndàbana rukuna njuna. 8 Nda djiaaja njuna na hambila, tàka ka hakahii-nja na hambila wànaa. 9 Na hambila lànga-tàka, na ma-paharii nimbihu-nja na tauka, mai-nanjaka la pinu tana. 10 Nimanja la pinu tana, rukuna Njuna hi nadedi na pinu tana, tàka na pinu tana nda natandaa-ja. 11 Maina la mangu wikina, tàka da manguna nda da-katakua-ja. 12 Tàka da tuda ma-kataku-ja, nawua-ndja ngerada paana Ala, na da mawaija na tamuna. 13 Nda ruku riaja, nda ruku pambuha toluja, nda ruku pa-mbuha tau minija, tàka rukuna i Alaja hi nadedi. 14 Na Pulungu natolu-ka hi na-ngiangu la padua-nda, hi mapanau-nja mangundju-na, djiangu-ma na mangundju pawua-nanja na Ana kamehangu paraïna i Ama, ba pa-namungu dàngu ba malànga-tàka dju-djuaja. 15 Ka hakahii-du-nanjaka Njuna paraïna i Juhani ba nawara: Jiana djia-majaka na papeka-nggu: Nàmu na ma-màlamiri-ngga na-mangilu-nggapa, maa ba ni mangiluma- njaka welingu lai njungga ba wànggu, wàna. 16 Maa ba welingu la ma-bundungu lai Njunadu, hi tangala ndàbangu pa-namungu pandua pa-namungu. 17 Nadu na Uku, i Muha na matanggu wuangu-ja, tàka na pa-namungu dàngu na malànga-tàka rukuna i Jehu Karitu hi nindja. 18 Ndedi ningu ndokua tau maita-ja i Ala; na Ana kamehangu na maninja la karaha-na i Ama, Njuna na mambàda pekaja. Na hakahiingu-na wikina i Juhani. 19 Jiana-ja na pa-hakahii-na i Juhani, nu da tau Jahundi da manindja la Jeruhali, ba da-paràhangu ratu dàngu tau Lewi hawiangu, paàra-nja: Nggamukau, wàminja ba wàdandja. 20 Ka peka-nanjaka, nda na-pahinia-nja; na papeka-na: Njungga nda djiaaka na Karitu, wàna. 21 Ka paàra-danjaka: Mala, ka nggàrakau dumu? Djiakau i Elia, hi wàdanja. Nanapa-ja njuna: Ndiaa, wàna. Djiakau na wunangu, wàdanja: Ndiaa, wàna ba nahema-ha. 22 Hala: Mala, ka nggaakau dumu ka peku hema-mandja da ma-paràha-nggama. Nggikina wàmunja na ruku wikimu, hi wàdanja. 23 Nanapa-ja i Juhani: Njungga jia na warangu-na na ma-wara la maràda telangu: Patàndji-ja na andana i Miri, na mawàna, hama tuna na patiki-na na wunangu Jahaja. 24 Ningumbui pa-paràha-na tau Parihi. 25 Nu ka paàra-danjaka: Ka ni, nggikinai dumu hiu parunungu, djàka nda Karitu-kau, djàka nda Elia-kau, djàka nda djiakau na wunangu, hi wàdanja. 26 nanapa-ja i Juhani: Njungga waia pa-parunu wànggu, tàka ninja la padua-mi na panda tandami, 27 na ma-malamiri-ngga; djiapa la pa-wàkahu-nja liku halapa-a-na njungga jia nda ràka-mbuna, hi wàna. 28 Jiada la Mbaitani-ha la hapapa luku Jarandingu datumbu ningu, la ngia pakàli pa-runungu-na i Juhani. Na hakahii-nanja i Miri Jehu paraïna i Juhani. 29 Hadangu harii ita-nanjaka i Jehu ba namai lai njuna: Tàngaru, na Ana mbimbina i Ala na madanda-ndja da ndjalana na pinu tana. 30 Djia-majaka na papeka-nggu: La malamiri-nggu nàmunja na ma-mangilu-ngga, maa ba ni mangilu-manjaka welingu lai njungga. 31 Njunggai duku nda kutandaa-ja; tàka ka peku bowaja la tau Ihiraïlu, djiaja hi kiri mainggu pa-parunu wàngu wai, wàna. 32 Ka hakahii-nanjaka i Juhani: Kuita-jaka na Ngahuna i Ala ba napuru welingu la awangu, ba hama tuna kulundiha-ja, hi na-ngiangu lai Njuna. 33 Njunggai duku nda kutandaa-ja, tàka na ma-paràha-ngga pa-parunu wàngu wai, Njuna na mambàda pekangga: Na paita-mu na ngia papuru ninguna i Ngahu hi na-ngiangu ningu, djia-jaka na ma-parunu wàngu Ngahu Matua, wànangga. 34 Kuita-jaka dàngu ku-hakahii-njaka Njuna ba Anana i Alaja wàna. Na kawunga pindi-nandja da papanau-na i Miri Jehu. 35 Hadangu harii hili ninjaka i Juhani lai nu dàngu da madua da papanau-na. 36 Nu ba naita-jaka nàhunja i Jehu: Tàngaru, na Ana mbimbina i Ala! hi wàna. 37 Ka rongu-danjaka da madua da papanau-na ba napanii tuna nu, hi datundu-nja i Jehu. 38 Ka mbaili-nanjaka i Jehu; ba naita-haka ba datundu-nja: Nggàraja na pahimbu-mi, hi wànandja. Napaha njuda: Rab-bi, djàka hilunja: Ngguru, ba wànda, nggii ungiangu ningu, hi wàdanja. 39 Tàka Njuna: Mai nàmu kai itaja, hi wànandja. Nu ka lua-danjaka, hi daita-ja na ngia pa-ngiangu-na; ka ndàdiku-da-njaka lai njuna la lodu nuna. Nu ràkangu ndjàmu ha-ka-mbulu-ja. 40 I Andaria, na anguna paluhu i Himungu Peturu, djiaja na pa-madua wàda, da marongu-ja lai Juhani dàngu da matu-ndu-njai Jehu. 41 Nu i Andaria nahunggu mangilu-ja na anguna paluhu, i Himungu: Mahunggu-jaka i Mahia, djia-dujaka na Karitu ba wànda, hi wànanja. 42 Ka karia-nanjaka lai Jehu. Tàka i Jehu hi napanau-ja: Njumu na djiakau i Himungu, anana i Juhani. Napa i Kepahu, wàndanggau, hi wànanja, djia-dujaka Peturu ba wànda. 43 Hadangu harii, luanggu la Nggalilia wàna i Jehu, hi na-tàbuku-ja i Pilipu: Tundungga, hi wànanja. 44 Njuna i Pilipu tau Mbaituhaida-ja, angu kotaku-da i Andaria àda i Peturu. 45 Tàka i Pilipu, hi nahunggu-ja i Natanilu. Nu na palana i Muha la huratu uku hamanai da wunangu, mbàda hunggu-manjaka, djia-dujaka i Jehu, anana i Juhupu, tau Naharitu, hi wànanja. 46 Nanapa-ja i Natanilu: Peku-nakaka nàhu la Naharitu pa-tumbu na mahàmu? hi wànanja. Tàka i Pilipu: Mai kau itaja, hi wànanja. 47 Tàka ba naita-jaka paraïna i Jehu na nàmunja i Natanilu lai Njuna: Tàngaru, na tau Ihiraïlu lànga-tàka na manda ningu kambàlikungu, hi wànanja. 48 Nanapa-ja i Natanilu: Ka nggiki biana hiu tandaka, hi wànanja. Tàka i Jehu: Ba ndedi napaau-nggau i Pilipu, kuita-ma-kauka ba la lumbu kapilitu-kau, hi wànanja. 49 Nanggepi-ja i Natanilu: Ngguru, Njumu na djiakau na Anana i Ala, djiakau na Hangandji tau Ihiraïlu, hi wànanja. 50 Nanapa-ja i Jehu: Kuita-ma-kauka la lumbu kapilitu ba wànggunggau, djiaja hi kiri pawaimu ai? Napa na kau itangu marihi-nja jiana, hi wànanja. 51 Lànga-tàka-manggunggai, napa kai itaja na awangu ba na-tawanggahu, dàngu da papalewa-na i Ala ba dahei puru la Ana tau, hi hili wànanja.

Juhani 2

Na pamaü papa la Kana. 1 La lodu patailu wàna ninja na remi pamaü papa la Kana, la tana Nggalilia; tàka na inana i Jehu ninja lai nu. 2 Pa-dundangu-mbu-ha i Jehu dàngu da papanau-na la pamaü papa. 3 Ba na-jàmihu-ndja wai angguru, tàka na inana: Nda ni-nguapa wai angguru-da, hi wànanja i Jehu. 4 Nanapa-ja i Jehu: Ha ràmbu, ta-panggiki na Njungga dàngu njumu? Ndedi djiaja na rehinggu hi wànanja. 5 Nu ka panii-nandjaka da ma-paloku na inana: Djàka nggàraja na papanii-nanggai, iwa-manja, wànandja. 6 Nundjuja na huri pa-jahangu-na na tau Jahundi, lai nu nindja da pa-bàndjalu-da, ba nomuda da mbàlu watu bokulu, ma-ihingu dàmbu ndia tilu mbua wuru wai ha-hau. 7 Tàka i Jehu: Pinuha wai jiada da mbàlu, hi wànandja. Hi dapinu wuhaha. 8 Hala, takuwa kai ngàndinja na katiku remi, hi wànandja. Ka ngàndi-danjaka. 9 Ba nadjàli-jaka na wai na ma-pambeli wai angguru na katiku remi - nda napinja djàka nggii welina, mbulungu da ma-paloku da mataku-ja da mapinja - ka paau-nanjaka na bidi papa mini: 10 Na huri làti, na tauka na-pahangga mangilu-njapa wai angguru hàmu, hala ba damaüku-kika hi màngu pa-pahangga-nja na maràka hàmungu. Tàka njumu pahàmu bia-munjai na wai angguru hàmu lundu nàhu, hi wànanja. 11 Jiana na pakiri-da da tandana, la Kana la Nggalilia-ja na-patumbu nija i Jehu; pa-djiliku-nanja na mangundju-na. Nu da papanau-na ka pawai-danjaka lai Njuna. 12 Nu ka puru-danjaka la Kapinaüngu i Jehu dàngu na inana, dàngu da anguna paluhu, lupa da papanau-na; ka ndàdiku-danjaka lai nu, nda pira mbua lodu-mbuda. Na pa-matua-nanja na uma Ala i Miri Jehu. (Mat. 21:12-13; Màruku 11:15-17; Luk. 19:45-46) 13 Mareni-ama-naka na remi Pahada da tau Jahundi. Ka hadangu-nanjaka i Jehu, hi nahei la Jeruhali. 14 Ka toma-du-nandjaka la uma Ala da tau da ma-danggangu hapi, dàngu mbimbi, dàngu kulundiha, hamanai da tau da mandjepa ndui da ma-mandapu lai nu. 15 Ka puti-nanjaka mbuli kalorungu, hi nawàngga ndàbaja na tau welingu la uma Ala, hamanai da mbimbi dàngu da hapi; tàka da nduida da mandjepa ndui hi na-huburu-ndja, da mendjada hi na-kabeli-ha, 16 ka peka-nandjaka da ma-danggangu kulundiha: Ngàndi hàlaha jiada welingu lai jiahu; na umana na Amanggu àmbi tuja ngia pabili batu, wànandja. 17 Ka namu-danjaka da papanau-na ba ninja la Huratu: Na maràna-nja na umamu haromu mapamau-ka, ba wàna. 18 Danggepi-ja da tau Jahundi: Nggàra tandaka pa-pahanggamunggama, hi peku tumunja na matuna nu, wàdanja. 19 Nanapa-ja i Jehu: Njungguru-ja jiana na uma Ala, napa tilu mbua lodunggu ba ku-pahada belinja, hi wànandja. 20 Tàka da tau Jahundi: Patu kambulu nomu mbua ndauna na tau ba nawulu-ja jiana na uma Ala, tàka Njumu hi tilu mbua loduamu la pa-pahada-nja? hi wàdanja. 21 Tàka na uma Ala na palana Njuna, djiaja na tauna duna. 22 Ba pa-pahadangu-jaka welingu la padua mameti, namu-danjaka da papanau, ba mbàda panii-nanjaka nuna; ka wai-danjaka na Huratu, hamanai na pulungu na papanii-na i Jehu. 23 Ba talànga la Jeruhali-ja i Jehu, ba djiaja na remi Paha, nadangu na mapawai la tamuna, rukuna ba dangita-ha da tanda da pa-patumbu-na. 24 Tàka i Jehu, nda na-padjàmangu wikina lai njuda, maa ba tanda ndàba-ma-nandja. 25 Dàngui ba nda nggàra naihi wàngu tau mapeka-nja rukuna na tau, ba pi wiki-ma-nanja na etina na tau.

Juhani 3

Na panii dànanja i Nikundemu paraïna i Miri Jehu. 1 Ninja na tau na angu tau Parihi, Nikundemu-ja na tamuna, ma-pangora la tau Jahundi-ja. 2 Jiana namai wàngu rudungu lai Jehu: Ngguru, mapinggau ba ngguru ma-welingu lai Alakau, maa ba nda ningudu ma-ngalangu pa-patumbu-ha nu da tanda hama tuna da pa-patumbu-mu Njumu, djàka nda nimanja i Ala lai njuna, hi wànanja. 3 Nanapa-ja i Jehu: Làngatàka- manggunja ka kupeka-nggau, nda ningua tau ma-ngalangu paita-ja na pahangandji-na i Ala, mbulungu djàka paana belinja bàdi, hi wànanja. 4 Tàka i Nikundemu: Nggiki hama paana-njaka na tau dàngu kaweda bia-naka? Na-ngalangu nàhu pa-panduangu patama la kambu inana, hi paana belinja, hi wànanja. 5 Nanapa-ja i Jehu: Lànga-tàka-manggunja ka kupeka-nggau: Djàka nda ruku wai dàngu Ngahu-madu ba paana-nja, nda pekuana na tau patama la ngia pahangandji-na i Ala. 6 Na pa-paanangu ruku tolu, toluja, tàka na pa-paanangu rukuna i Ngahu, ma-pangahu-ja. 7 Àmbi hangàtaru-dunja: Pa-paana belingu-kai bàdi, ba wànggunggau. 8 Na ngilu ba na-hapuputu, wàngu bia-nanja etina, murongu-ja njuna na kanduu-na, tàka ndau pianja djàka nggii ngia paweli-na dàngu ngia pa-hanggangu-na. Tuna numbudu na tauka na pa-paanangu rukuna i Ngahu, wànanja. 9 Nanapa-ja i Nikundemu: Nggiki hama peku biana nu, hi wàna. 10 Tàka i Jehu: Njumu hi ngguru la tau Ihiraïlu-kau wàngguka. Ka ni jiada, hi ndau pi-mbuandja? 11 Lànga-tàka-manggunja ka kupekanggau: Njuma duma na papima djiaja na papanii-ma, dàngu na pambàda itama djiaja na pa-hakahii-ma, tàka njimi ndai katakua-ja na pa-hakahii-ma. 12 Djàka kupeka-nggainja na rukuna la pinu tana ba ndai pawai-kadu, nggiki hama pawai-mika djàka kupeka-nggainja na rukuna la awangu? 13 Nda ninguki na mambàda hei la awangu, mbulungu pàku na mambàda puru welingu la awangu, na na Ana tau. 14 Hama tuna i Muha ba na-padjangga-ja na ularu la maràda telangu, tuna numbu haromu na Ana tau ba pa-padjangga-ja bàdi. 15 Mata djàka ngaa na mapawai, ka peku mangu-nanja na luri pa-lupangu lai Njuna. 16 Maa ba nuduja na mbuha-nanja jia la pinu tana paraïna i Ala, hi kiri wua-nanja na Ana kamehangu-na, djàka nggaa na mapawai lai Njuna, ka àmbu na-molungu, mata ka peku mangu-nanja na luri pa-lupangu. 17 Nadu hi kiri paràha-nanja na Anana paraïna i Ala jia la pinu tana, ka na-pandjala-ja nda wànaa, tàka ka peku mànangu-na jia la pinu tana rukuna Njuna, wàna duna. 18 Djàka nggamuja na mapawai lai Njuna nda pa-pandjalaa-ja. Tàka na manda pawai mbàda pa-pandjala-jaka, maa ba nda nawai-duja na tamuna na Ana kamehangu-na i Ala. 19 Jiana-ja na pa-pandjala wàngu, na hambila ba mbàda mainaka la pinu tana, tàka na tau narihi mbuha-njapa na kapàtangu welingu la harii, maa ba na-akatu-du na pawu-nda-da. 20 Nadu djàka nggaa na ma-patumbu ma-akatu, nakaraü-nja eti na harii, hi nda na-hurungu-mbu la maharii, ka àmbu peku wuwana na pa-patumbu-na. 21 Tàka na maliija na ma-tubangu, namaija la maharii, ka peku wuwada da pa-patumbu-na ba pa-patumbu lai Alaba, hi wàna. Na dirà hahahii-nanja i Miri Jehu paraïna i Juhani. 22 Tunaka nu laku-nanjaka la woka la tana Jundia i Jehu; ka ndàdikunanjaka lai nu dàngu da papanau-na, hi na-parunungu tau. 23 Tàka i Juhani pa-runungu-mbunanja tau la Ainungu la lihina la Halingu, maa ba nadangu-du na wai lai nu; ka mai-nanjaka na tau lai nu, hi na-parunu-nja. 24 Nu ba ndedi-dupa papuhi-ja la uma kapàtangu i Juhani. 25 Nu ka tumbu-nanjaka na pa-lumungu la papanau-na i Juhani dàngu na haàtu na tau Jahundi, rukuna na pa-jahangu wàngu. 26 Ka lua-danjaka lai Juhani: Ngguru, na maninja jia-nana lai njumu la hapapa luku Jarandingu, na pa-hakahii-mu, parunungu pàku-nanja nu, hi nalua ndàba na tau lai Njuna, hi wàdanja. 27 Nanapa-ja i Juhani: Nda djia pekuana na tau papiti ngga-nggàra, djàka nda pa-wuangu-ja welingu la awangu. 28 Njimi wiki hakahii-manggunggai: Njungga nda djiaaka na Karitu, tàka pa-paràhangua-ka la pa-mangilu-nja, ba wànggu. 29 Na matunggu-nja na bidi papa kawini djiaja na bidi papa mini; tàka na arijaa-na na bidi papa na maninja lai njuna, na marongu-ja, dirà hawola-jaka rukuna na nggoruna na bidi papa mini; nu toma wàngu-nanjaka duku na hawola-nggu. 30 Njuna na kabutuhu bàdi, njungga ku-kawawaku bàdi. 31 Na mamai weli ditangu nalànga ndàbanja. Na ma-welingu la pinu tana, pinu tanaja na dedina, hi ruku pinu tanaja na papanii-na. Na mamai welingu la awangu nalànga-nja mbuu ndàbana. 32 Na paita-na dàngu na parongu-na djiaja na pa-hakahii-na, tàka nda ningu ma-kataku-ja na pa-hakahii-na. 33 Na ma-kataku-ja na pa-hakahii-na, kawuku-nanjaka ba ma-palànga-tàkanguja i Ala. 34 Nadu na pa-paràha-na i Ala djiaja na puluna i Ala na paniina, maa ba nda nareki-du i Ala ba na-wuangu-ja na Ngahu. 35 I Ama nambuha-nja i Ana, ka pakata-nanjaka mbuu ndàbana la limana. 36 Djàka nggaa mawaija i Ana, mangu-nanjaka na luri palupangu; tàka na manda patingi-nja, nda djia itaa-nanja na luri, tàka na hanggana i Ala padaingu-na padua lai njuna.

Juhani 4

Ba napanii dànja na kawini Hamaria i Miri Jehu. 1 Nu ba napi-ndjaka paraïna i Jehu da tau Parihi ba darongu-jaka ba dadangu-pa da pa-panaungu da pangala-na dàngu da pa-parunu-na i Jehu welingu lai Juhani, 2 — na njuna nda Njuna wikia i Jehu na ma-parunungu, tàka djiaha da papanau-na — 3 ka dundjaku-nanjaka na tana Jundia hi nahili laku beli la Nggalilia. 4 Nu nalaku lii bàdi la tana Hamaria. 5 Ka tàka-nanjaka la hau kotaku la Hamaria, la Hikaru ba wàdanja, la lihina na tana pawua-nanja àmangu i Juhupu anana paraïna i Jakupu. 6 Lai nu ninja na humuru-na i Jakupu. Ba ndjili-mananja nàmu i Jehu, ka uhuku-nanjaka la lihi mata wai. Nu tidu lodu-jaka. 7 Nu ka tàka-nanjaka na kawini Hamaria na mamai pataku wai. Tàka i Jehu: Wuanda ka ta-ngunungu, hi wànanja. 8 Maa ba hambàda-dudaka la paraïngu da pa-panaungu pakei pangangu. 9 Nanapa-ja na kawini Hamaria: ka ni Njumu tau Jahundi, hi karai bia-mungga pa-ngunungu njungga kawini Hamaria? hi wànanja. Nadu tau Jahundi ba nda na-panggola dàngu tau Hamaria. 10 Tàka i Jehu: Djàkau pinja làti na pawua-na i Ala dàngu djàka nggamuja wuanda ka ta-ngunungu na ma-wàna-nggau, njumu làti makarai-ja Njuna, hi nawua-nggau wai luri, hi wànanja. 11 Nanapa-ja na kawini: Miri, nda ninguki hambamu, mala hi na-mandjolungui na humuru, ka nggii biaka Njumu ungala ninja na wai luri, hi wànanja. 12 Ka djia rihi-munia-kaka Njumu i Jakupu bokuma na ma-wua-nggamanja jiana na humuru; njuna wiki na-ngunungu-ka, hamanai da anana lupa da bandana, hi wànanja. 13 Tàka i Jehu: Djàka nggamu na mangunu-nja na wai jiana, napa nahili madau. 14 Tàka napa djàka nggamu na mangunu-nja na wai pawuanggunja Njungga, nda namadau ndokuapa lundu nu nu, nadu na wai na pawua-nggunja Njungga napa na-pamata waingu la etina na ma-kabubalungu luri pa-lupangu, hi wànanja. 15 Nanapa-ja na kawini: Miri, wua àru-ngganja nuna na wai, ka àmbu kumadau dàngu ka àmbu kuhili mai lai jiahu pata-ku wai, wànanja. 16 Tàka i Jehu: Lua kau paaunja na leimu, kau màngu pamai nàmu, hi wànanja. 17 Nahema na kawini: Nda ningua leinggu, hi wàna. Tàka i Jehu: Tubana, nda ningua leinggu, ba wàmu; 18 ba mbàda malima-duhaka da leimu, dàngu na maninja nàhu lai njumu ba nda lei-dumunja; na-tubangu-du na paniimu, hi wànanja. 19 Nanapa-ja na kawini: Pi-nggunjaka ba wunangu-kau. 20 Da bokuma dakàli hamajangu la palindi jiana, tàka njimi, djiaja la Jeruhali bàdi na ngia pa-hamajangu wàmi, hi wànanja. 21 Tàka i Jehu: Ha ràmbu, muwai-kawa Njungga, ninja haromu na rehina ba nda djiaja la palindi jiana, nda djia-mbuja la Jeruhali na ngia pa-hamaja niminja i Ala. 22 Njimi hamaja-minja na panda pimi, njuma duma hamaja-manja na papima, nadu na pa-mànangu wàngu ba welina la tau Jahundi. 23 Tàka ninja na rehina haromu, dàngu rehi-ma-nanjaka nàhu, da ma-hamajangu lànga-tàka, ba na-pangahu dàngu ba na-padeningu na hamaja-danja i Ama. Maa ba djia-duha da ma-hamaja tudanja nu da pawuku-na i Ala. 24 I Ala ngahuja, djia-duja na ma-hamaja-nja Njuna hi na-pangahu dàngu hi na-padeningu bàdi na hamajangu-da. 25 Nanapa-ja na kawini: Kupinja ba nàmunja i Mahia, Karitu ba wàda; djàka natàka Njuna haromu, napeka-ndanja mbuu ndàbana, hi wànanja. 26 Tàka i Jehu: Djia-makaka mapanii dànggau, hi wànanja. 27 Nu ba nàmundja-ka da papanau-na, ka hangàtaru-danjaka rukuna ba napanii dàngu tau kawini i Jehu. Na njuna: Nggàra pawuku-mu, ndia nggikina hiu panii dànja, nda ningu mawàna. 28 Hala, ka dundjakunanjaka na wuru waina na kawini, hi nalaku la paraïngu, hi napanii-nja na tau: 29 Mai kai itaja na tau na mapeka hàla-ngganja na palii-ngguka. Mala nda djiaaja ni na Karitu, hi wànandja. 30 Ka luhu-danjaka welingu la paraïngu, hi dalua lai Njuna. 31 Ba talànga tunaka nu, paàra-danjaka paral da papanau-na: Ngguru, màlawa làti kau ngangu, wàdanja. 32 Nanapa-ha Njuna: Nimanja na pangangu na panga-manggu duku, na panda pimi njimi, hi wànandja. 33 Nu ka panii-danjaka dàngga anguda da pa-panaungu: Ningu ihu mangàndi-nja pangangu? ba wàda. 34 Tàka i Jehu: Na panganggu Njungga djiaja na nundju-nggunja na pambuha-na na ma-paràha-ngga dàngu ba ku-palànjapu-ja na paràma-na. 35 Mala: Patu mbua wula-kia-naka na rapa muti nda wàmia? Lànga-taka ka kupekanggai: I-djakarungu-wa matami kai tàngaru-ha da woka, nàhu rara-danjaka, djia la muti-kia-haka. 36 Na-ngalangu-ka wundana na mamuti, hi na-kangutungu ihi woka ndumana na luri pa-lupangu, ka peku maràngga hawola-da da ma-hàbarungu dàngu da mamuti. 37 Nu hi na-padeningu wàngu na lawiti: Haàtu ma-hàbarungu, haàtu mamuti, ba wàna. 38 Njungga paràha-nggunggaika la pamuti-ja na panda djàra-mi. Hawiangu madjàra, tàka njimi ngala-minjaka na ruku djàrada, hi wànandja. 39 Nadangu na tau Hamaria lai nu la paraïngu na mawaija i Jehu, rukuna na pa-hakahii-na na kawini, napeka hàla-nggandja da paliinggu, ba wàna. 40 Nu ba natàka-ka lai Njuna na tau Hamaria, pamanda-danjaka, ndàdiku àru lai njuma ba wàdanja. Dàmbu loduna ba na-ndàdiku lai nu. 41 Ka manaü dangu-naipa na mapawai rukuna na puluna Njuna. 42 Nu ka paniidanjaka na tau kawini: Nda rukua-napa na kareuku-mu njumu hi mapawai, maa ba mbàda rongu wiki-mamanja, hi mapi-njaka ba djia lànga-tàkaja na Ma-pamàna-nja jia la pinu tana, wàda. Na màlaru-na na anana mini na tau la hangandji. 43 La hambeli-da nu da dàmbu lodu, hadangu-nanjaka welingu lai nu, hi nalaku la Nggalilia. 44 Nadu i Jehu wiki ba hakahii-ma-nanjaka, na wunangu ba nda patembi-ja la paraï wikina. 45 Ba natàka-ka la Nggalilia, kataku-danjaka da tau Nggalilia ba mbàda ita-du-dandjaka da pa-patumbu-na nàmu la remi la Jeruhali; maa ba dalua-mbudu njuda la remi. 46 Nu ka hili tàka-nanjaika la Kana la Nggalilia, na ngia pa-pambeli-nanja wai angguru na wai. Nu hi ninjai duna la Kapinaüngu na tau la hangandji, na mahidu anana mini. 47 Nu ba narongu-njaka tàkana i Jehu la Nggalilia welingu la Jundia, lua toma-nanjaka hi na-pamanda-nja palua pa-pamàlaru-ja na anana, ba metia-manaka. 48 Tàka i Jehu: Djàka ndai itangu-ma tanda dàngu pa-hangà-taru wàngu, ndai pawaia, hi wànanja. 49 Nanapa-ja nu na tau la hangandji: Miri, màla-ndawa, talànga ndedi metina na ananggu, hi wànanja. 50 Tàka i Jehu, hi napanii-nja: Lakuwa njuna, naluri-ka na anamu, hi wànanja. Ka wai-nanjaka na pulungu na papanii-nanja i Jehu nu na tau, ka laku-nanjaka. 51 Nu ba nàhu bia-japa la ngarangia, mai-danjaka da atana pa-tàbuku-ja: Naluri-ka na anamu, wàdanja. 52 Ka paàra-nandjaka, djàka nggikina na lodu ba na-pakiringu pa-mandapu. Kangeu, ndjàmu hauja, ba na-mandangu na pariti-na, hi wàdanja. 53 Ka pi-du-nanjaka na amana na anakeda, ba djiaja na rapana, naluri-ka na anamu, ba wànanja i Jehu. Ka pawai-nanjaka njuna wiki lupa na tau la kuru uma-naka. 54 Jiana-jaika na tanda na padua wàda, na pa-patumbu-na i Jehu, ba natàka la Nggalilia welingu la Jundia.

Juhani 5

Na pa-màlaru-na mahidu la lodu hangahu i Miri Jehu. 1 Tunaka nu djia-jaka na remi tau Jahundi; ka lua-nanjaka la Jeruhali i Jehu. 2 Nu la Jeruhali la lihina na Pindu Mbimbi, ninja na ngia paihu na malima mbua kawindu-na, Mbaituhenda ba wàdanja la hilu Imbarani. 3 Lai nu la kawindu lalu danguha da mahidu da ma-tanggi-lungu, mapoki, ma-kaliparu, mameti hapapa, da ma-patia-nja na wai ba na-kanggàbuku. 4 Nadu djàka rehina ba napuru-du na papalewa-na i Miri lai nu la ngia paihu hi na-kàbuku-nja na wai; tàka na mapuru mangilu hala pa-kàbuku-nja na wai na-màlaru, djiapa nda nggàra mahidu-nja-kadu. 5 Lai nu ninja na tau, mbàda tilu kambulu walu mbua ndaunaka ngalana pahidu. 6 Ba naita-jaka ba na-tanggilungu paraïna i Jehu dàngu ba napinja ba mandai-manaka pahidu, ka panii dà-nanjaka: Mala umbuhangu pa-màlaru? hi wànanja. 7 Nanapa-ja na mahidu: Miri, nda ningua duku mangàndi-ka la ngia paihu, djàka na-kanggàbuku na wai. Tàka ba nàhu bia-nggapa, mbàda ninguka haàtu mapuru mangilu-ngga, hi wànanja. 8 Nanapa-ja i Jehu: Hadangu kau danda-ndja da topumu, kau laku, hi wànanja. 9 Ka màlaru madua-nanjaka nuna na tau, hi nadanda-ndja da topuna, laku-nanjaka. Nu lodu hangahu-ja. 10 Ka panii-danjaka na pa-pamàlaru da tau Jahundi: Ka ni hi lodu hangahu-ja, nda ukuaja làti pangàndi-ha da topumu, hi wàdanja. 11 Nanapa-ja njuna: Na ma-pamàlaru-ka Njuna: Dandandja da topumu kau laku, na ma-wànangga, hi wànandja. 12 Nu ka paàra-danjaka: Nggamuja nu, dandandja da topumu kau laku, na ma-wànanggau, hi wàdanja. 13 Tàka na pa-pamàlaru nda napianja djàka nggamuja. Maa ba mbàda kandulingu-dunaka i Jehu, ba lalu dangu-duja na tau lai nu. 14 Hàlaka nu toma-nanjaka paraïna i Jehu la uma Ala: Ri-mangu, nàhu màlaru-munjaka, àmbu tudupa ma-akatu, ka àmbu nanggàna-kau marihi mbotu, hi wànanja. 15 Nu ka laku-nanjaka nuna na tau, hi napanii-ndja da tau Jahundi, ba djiaja i Jehu na ma-pamàlaru-ja. 16 Djia-dujaka ka ta-kanuka-ja i Jehu hi wàda da tau Jahundi, rukuna ba na-patumbu-ja nuna la lodu hangahu. 17 Nanapa-ja i Jehu: Na Amanggu, ràma-mananja lundu nàhu, tumbuna Njungga ba kuràma, hi wànandja. 18 Djia-dujaka hi manaü himbuda anda ka pameti-ja ba wàda, nda djia biaja ba napangga-ja na lodu hangahu, tàka djia-mbuja: Ama wiki-nggunja i Ala ba wàna, ba na-pahamangu wikina lai Ala. Na hakahiingu-na wikina i Miri Jehu. 19 Nanapa-ja i Jehu: Lànga-tàka-manggunggai, nda pekuana i Ana ba nawàngu etina la pa-patumbu ngga-nggàra, mbulungu ba naita-ja i Ama bàdi ba na-patumbu-ja; nadu djàka nggàraja na pa-patumbu-na i Ama, tumbu duna i Ana ba na-patumbu-ja. 20 Maa ba nambuha-dunja i Ana paraïna i Ama, hi na-paita hàlandja lai Njuna da pa-patumbu wiki-naka, napa hi na-pai-ta-nja da pa-patumbu-na da marihi-ndja jiada, ka peku hangàtaru-mi. 21 Nadu hama tuna i Ama ba na-pahada-ndja da mameti hi na-paluri-ha, tumbuduna i Ana ba na-paluri-ha da tau pa-wuku-na. 22 Nadu i Ama ba nda ningumbu haàtu pa-patanda-na wai ngera, tàka mbàda pakata hàla-nanjaka na pa-tandangu lai Ana. 23 Mata ka peku tembi hàla-danja i Ana hama tuna ba datembi-ja i Ama. Na manda tembija i Ana, nda tembi-nanja i Amambu na ma-paràha-nja. 24 Làngatàka- manggunggai: Na-marongu-ja na palunggu, dàngu na mawaija na Ma-paràha-ngga, mangu-nanjaka luri palupangu, nda pa-patandangua-japa, tàka mbàda lelingu-naka welingu la meti la luri. 25 Làngatàka- manggunggai: Ninja na rehina haromu dàngu rehi-ma-nanjaka nàhu, da mameti ba darongu-ja na nggo-runa na Anana i Ala, tàka da marongu-ja djiangu-ma ba daluri. 26 Nadu hama tuna i Ama ba ningu luri wikina, tuna nudu ba nawua-mbunja i Ana ka ningu luri wikina. 27 Dàngu hi na-pakata-nja kuaha la pa-patandangu, maa ba Ana tauduja. 28 Àmbi hangàtaru-dunja, maa ba nàmunja na rehina, mbuu ndàbada da manindja la reti, ba darongu-ja na nggoruna, 29 hi daluhu, da matu mahàmu hadangu-danja la luri, tàka da matu ma-akatu hadangu-danja la pa-patandanja wai ngerada. 30 Nda pekuanggu ba kuwàngu etinggu la pa-patumbu ngga-nggàra; na pa-tandangu-nggu hama tuna na parongu-nggu, dàngu natàndji na patandangu-nggu, nadu ba nda djiaaja na pambuha-nggu Njungga, tàka djiaja na pambuha-na na Ma-paràha-ngga duku na pahimbu-nggu. 31 Djàka ku-hakahii-nja na ruku wikinggu, nda na-undungua na pa-hakahiingu-nggu. 32 Nimanja duna na haàtu na ma-hakahii-nja na rukunggu dàngu kupinja, ba na-undungu na pa-hakahiingu na pa-hakahii-na rukunggu Njungga. 33 Mbàda paràhangudumika tau lai Juhani, hi na-hakahü-nja na malànga-tàka. 34 Njungga duku nda nggàra kuihi wàngua pa-hakahii tau, tàka hi kiri panii-nggunja jiana, mata ka peku mànangu-da wàngguanggai. 35 I Juhani djiaja na pauta na maketi na ma-hambila, tàka njimi hawutua-na tambaha-nja eti na hambila-na, ba wàmi. 36 Tàka Njungga ninja na pa-hakahii na marihi-nja na pa-hakahii-na i Juhani; nadu da parama da pa-pakata-nangga i Ama, ka na-palundu-ndja ba wànangga, na da parama da paràma-nggu, nuda-duha da ma-hakahii-nja na rukunggu ba i Ama na ma-paràha-ngga. 37 Dàngu i Ama na ma-paràha-ngga, Djia-majai na mambàda hakahii-nja na rukunggu. Ndedi i-handàkangua parongu-ja na nggoruna, djàka ndia paita-ja na hadana. 38 Dàngu na puluna ndai pamàndu-mbunja la etimi, maa ba ndai waiduja na pa-paràha-na Njuna. 39 Mi-mangindjiru-ha da Huratu, djiaha da ngia pa-ngalangu-nda luri pa-lupangu, ba wàmidu; tàka djia-mahaka làti da ma-hakahii-ngga. 40 Ba tuna ndai bihui pamai lai Njungga, ka peku ndumangu-mi luri. 41 Ka natembi-ka tau nda wànggua, 42 tàka kupi-nggaika, ba nda nianja na mbuhanja i Ala lai njimi. 43 Njungga mai ngàndi-nggunja na tamuna na Amanggu, tàka ndai katakua-ka; djàka ningu haàtu mamai ngàndija na tamu wikina, djia nijai na pa-kataku-mi taï. 44 Nggiki hama pawai-mika, ba dàngu keha-minja padua na tembi la dàngga angumi, tàka na tembi na ma-welingu lai Ala ma-kamehangu ba ndai kehaanja. 45 Ka kukàla-ha la Amanggu taï, wànanda-ka ihu, àmbi wàmidu; nimanja duna na makàla-kai, na i Muha na pamonu-mi. 46 Nadu djàka waiminja i Muha làti, iwai-mbuduka Njungga bàdi, maa ba mbàda tu-du-nanjaka la Huratu na rukunggu Njungga. 47 Tàka djàka ndai wai-maduha da huratu-na njuna, nggiki hama wai bia-mindja da papanii-nggu, hi wànandja.

Juhani 6

Na wua-nanja pangangu na tau lima rata paraïna i Jehu. (Mat. 14:13-21; Màruku 6:32-44; Luk. 9:10-17) 1 Hàlaka nu laku-nanjaka i Jehu la hapapa tehiku Timbiria la Nggalilia. 2 Lalu danguja na tau na matundu-nja, ba daita-duhaka da tanda da pa-patumbu-na la mahidu. 3 Tunaka nu, ka kandekalu-nanjaka la palindi i Jehu, hi na-uhuku dàngu da papanau-na lai nu. 4 Nu djia-ama-jaka na Paha, na remida da tau Jahundi. 5 Ba na-djakarungu-ka matana i Jehu dàngu ba naita-ja na tau dangu na mamai lai njuna, ka panii-nanjaka lai Pilipu: Nggiiaka takei ningu kambamba, ka nangangu jiana na tau dangu, hi wànanja. 6 Tàka hi kiri panii tunanu i Jehu, ka kukama-nja wàna, maa ba pi-mananja duna djàka nggàraja na pa-patumbu-na tal. 7 Nanapa-ja i Pilipu: Kambamba ma-wilingu dua ngahu ndinaru nda natoma-mbuha, djiapa ka da-màrangga hawutu-kadu, hi wànanja. 8 Tàka na haàtu la papanau-na, i Andaria, na anguna paluhu i Himungu Peturu: 9 Lai jiahu ninja na anakeda na maningu kambamba wataru-ngu ba lima mbuada dàngu da ijangu ba dua ngiuda. Tàka nggiki wànda-kindjaka la tau dangu tungu jia, hi wàna. 10 Nanapa-ja i Jehu: Paràha-nja na tau dangu ka na-uhuku, hi wàna. Lai nu na-parumba. Nu ka uhuku-danjaka, na tau mini djua ningu lima ra ta ja. 11 Ka piti-nandjaka da kambamba i Jehu hi na-pamalangungu, hala hi na-paberi-ndja da ma-uhuku lai nu, djia-majai da ijangu, ba dawàngu pambuha-da. 12 Ba dambihu-ka: Pauhi-ndja da kapipi tàdi ngada, ka àmbu ningu ma-dimangu, hi wànandja da papanau-na. 13 Ka pauhi-dandjaka, ha-kambulu dàmbu mbola mbinuda da kapipi kambamba wataru da malima mbuada, djia-duhaka da tàdi ngada da tau da mangangu. 14 Nu ba daita-jaka na tanda pa-patumbu-na, ka panii-nanjaka na tau dangu: Lànga-taka, jiana djiaja na wunangu na ma-nàmunja jia la pinu tana ba wàda, hi wàda. 15 Nu ba napi-njaka paraïna i Jehu, mata ka talua pa-pambana-ja la pa-hangandji, ba wàdanja, ka hili lawihiru-nanjaka la ma-palindingu, ba didi mehaaja. Ba nalii la pinu wai i Miri Jehu. (Mat. 14:22-23; Màruku 6:45-52) 16 Ba na-malingu-ka, puru-danjaka la tehiku da papanau-na, 17 kai hei-danjaka le tena hi hanàhu-da la Kapinaüngu la ha-papa tehiku. Na kapàtangu-ma-nanjaka, tàka i Jehu ndedi namai tomaha, 18 màlai na tehiku lalu mbana ngalingu-ja, ba tungu-dunanja na ngilu bokulu. 19 Ba ningu lima nomu kilu-daka nàhu ngalada pabuhi, hi djia ita bia-danja i Jehu ba nalii la pinu wai, ba hanàmu-na la tenada; ka mangàdatu-danjaka. 20 Tàka i Jehu: Djiaka Njungga, àmbi mangàdatu-du, hi wànandja. 21 Ka orangu-danjaka la panggepi-ja la tena; nu hi pa-ngalangu tàka-maa-nanjai duna na tena la hingi, la ngia pa-hanggangu-da. Na kambamba paluri wàngu. 22 Hadangu harii pi-danjaka da tau dangu da manindja la hapapa tehiku» ba nda ningu lai nu tena hau, mbulungu ba hauna, dàngui ba nda nahei kariaa-ndja la tena da papanau-na da mapala. 23 Tàka hi nàmundja da tena da ma-welingu la Timbiria, la lihi ngia pangangu-da kambamba, ba nahàla pa-malangu-ndja i Miri. 24 Nu ba daita-ja na tau dangu ba nda ninja lai nu i Jehu, hamanai da papanau-na, ka hei-madanjai duda la tena, hi dalaku la Kapinaüngu pahimbu-ja i Jehu. 25 Ba datoma-njaka la hapapa tehiku: Pirangu tàkamu jiahu Ngguru, hi wàdanja. 26 Nanapa-ja i Jehu: Làngatàka- manggunggai, njimi na nda rukuna bai itangu tandaa hi kiri himbumingga, tàka djiaaja rukuna bai ngangu kambamba hii mbihu. 27 àmbi ràmadu lumuna na pangangu na ma-molungu, tàka mata ka lumuna na pangangu na ma-padaingu lundu nu nu, na pawua-nanggai taï na Ana tau, maa ba djiaja na patuna kawuku i Ala, i Ama, hi wànandja. 28 Ka paàradanjaka: Mala nggiki-maka bàdi, ka peku ràma-mandja da parama ba wàna i Ala, hi wàdanja. 29 Nanapa-ja i Jehu: Jiana-ja na parama ba wàna i Ala, bai waija na pa-paràha-na Njuna, hi wànandja. 30 Tàka njuda: Mala nggàra tanda-jaka na pa-patumbu-mu, ka peku ita-manja, ka mawaikau? Nggàraja na paràma-mu? 31 Da bokuma duma dangangu kambamba mana la maràda telangu, hama tuna na maninja la Huratu: Kambamba welingu la awangu pawua-nandja pangada ba wàna, hi wàdanja. 32 Nanapa-ja i Jehu: Lànga-tàka-manggunggai, nda njuna i Muha na mawua-nggainja na kambamba na ma-welingu la awangu, na Amanggu duna na mawuanggainja na kambamba ma-welingu la awangu na malànga-tàka. 33 Nadu, ba djiaja na kambamba na pawua-na i Ala, na mapuru welingu la awangu dàngu na mawua-nja paluri wàngu jia la pinu tana, hi wànandja. 34 Napaha njuda: Miri, mala kau wua mànu àru-nggamanja làti na kambamba ba wàmu, hi wàdanja. 35 Tàka i Jehu: Njungga jia, djia-makaka na kambamba paluri wàngu; na mamai lai Njungga nda nahili mandjuu ndokuapa, dàngu na mapawai lai Njungga nda nahili madau ndoku-mbupa. 36 Tàka mbàda peka-nggunggainja-ka: Djiapa ka nda mbàda ita-mingga-kadu, tàka ndai pawaimbu, ba wànggu. 37 Mbuu ndàbana na pawua-nangga i Ama, djiangu-ma ba namai lai Njungga, tàka na mamai lai Njungga nda djia djukarua-nggunja. 38 Nadu hi kiri purunggu welingu la awangu, ka ku-paloku-ja na pambuha-nggu Njungga ba nda wànggua, tàka djiaja na ma-paràha-ngga duku. 39 Jiana-ja na pambuha-na na ma-paràha-ngga, mbuu ndàbana na pawua-nangga, ka àmbu ningu pa-jàmihu-nggu, tàka ka lupa ku-pahada-ndja bàdi taï la hupu ndjàpuna. 40 Maa ba jiana-duja na pambuha-na i Ama, mata na tauka na ma-tàngaru-ja i Ana hi napawai lai Njuna, ka namangu luri pa-lupangu, taï Njungga ku-pahada-nja la hupu ndjàpuna, wànandja. 41 Ka kanguruku-danjaka da tau Jahundi rukuna Njuna: Njungga jia djiaka na kambamba na mapuru welingu la awangu, ba wàna. 42 Nda djiaaja ni i Jehu, na anana i Juhupu, na patanda-nda inana dàngu amana? Ka ni purunggu welingu la awangu, hi djia wàna bia, hi wàda. 43 Nanapa-ja i Jehu: Àmbi kanguruku-du la dàngga angumi. 44 Nda ningua haàtu ma-ngalangu pamai lai Njungga, djàka nda djiaja i Ama na ma-paràha-ngga na mairu ngàndija, taï Njungga ku-pahada-nja la hupu ndjàpuna. 45 Ninja la huratu-da da wunangu: Taï pa-papeka-na i Alaha mbuu ndàbada, ba wàna. Na tauka na marongu dàngu na ma-papekangu lai Ama, djiaja na mamai lai Njungga. 46 Ninguka mambàda itaja i Ama nda wànggua, mbulungu na ma-welingu lai Alaa na mambàda itaja i Ama. 47 Lànga-tàka-manggunggai, na mapawai namangu-ka luri palupangu. 48 Njungga jia djiaka na kambamba na paluri wàngu. 49 Da bokumi dangangu kambamba mana la maràda telangu, ba tuna mbàda meti bia-danjai. 50 Jiana-ja na kambamba na mapuru welingu la awangu, mata da manganja ka àmbu dameti. 51 Njungga djiaka na kambamba luri na mapuru welingu la awangu; djàka nggaa manganja na kambamba jiana, djiangu-ma ba naluri lundu nu nu; nu na kambamba na pawua-nggu taï, djiaja na tolunggu, lumuna na lurina jia na pinu tana, hi wànandja. 52 Ka pa-rawaku-danjaka dàngga anguda da tau Jahundi: Nggiki hama wua bia-nandanja na toluna jiana jia ka tanganja, ba wàda. 53 Nanapa-ja i Jehu: Lànga-tàka-manggunggai, djàka ndai ngamanja na toluna na Ana tau, dàngu djàka ndai unu-manja na wai riana, nda ningua luri wikimi. 54 Na manganja na tolunggu dàngu na mangunu-nja na wai rianggu, ngalangu-nanjaka luri pa-lupangu, taï Njungga ku-pahada-nja la hupu ndjàpuna. 55 Nadu na tolunggu ba pangangu lànga-tàkaja dàngu na wai rianggu ba pa-ngunungu lànga-tàkaja. 56 Na manganja na tolunggu dàngu na mangunu-nja na wai rianggu, na-padaingu lai Njungga, hamanai Njungga lai njuna. 57 Hama tuna ba na-paràha-ngga i Ama na maluri, dàngu Njungga ba kuluri rukuna i Ama, tuna numbudu na mangangga taï ba naluri rukunggu Njungga. 58 Jiana-ja duna na kambamba na mambàda puru welingu la awangu, nda hama tuana na nganguda da bokumi hi meti bia-danjai. Na manganja na kambamba jiana, djiangu-ma ba naluri lundu nu nu, hi wànandja. 59 Ba napanii-ha jiada, la uma bungguru la Kapinaüngu-ja na pa-pekangu ningu. Na kanduli-nanja tau dangu i Miri Jehu. 60 Dadangu da papanau-na da marongu-ja: Nambotu na kareuku jiana, nggaa ma-ngalangu parongu-ja, da mawàda. 61 Nu ba pinanja la etina i Jehu, ba da-kanguruku da papanau-na rukuna nuna, hi napani-ndja: Mi-hanggàmaru wàmanja jiana jia? 62 Mala djàkai ita-majaka na Ana tau ba nahei la ngia pani memanja! 63 Djia na Ngahu duna na ma-paluri, tàka na tolu nda ningu ndokua linguna. Da kareuku da pambàda paniinggunggai Njungga ma-pangahu-ha dàngu ma-paluri-ha. 64 Tàka nindja lai njimi hawiangu da manda pawai, hi wànandja. Maa ba pi-mananja paraïna i Jehu welingu la kawunga-na djàka nggamuha da manda pawai dàngu djàka nggaaja na ma-kaleka-nja taï. 65 Ka panii-nandjaka: Djia-duja nda ningua ma-ngalangu pamai lai Njungga, djàka nda pawua-mananja paraïna i Ama, hi kiri wànggunggai, hi wànandja. 66 Piti welingu nu dadangu da papanau-na da ma-kandulingu, nda dahili laku kariaa-njapa. Na pehana i Peturu. 67 Nu ka panii-nandjaka da ma-hakambulu madua paraïna i Jehu: Mala njimi, ka talaku nda wàmia, hi wànandja. 68 Nanapa-ja i Himungu Peturu: Miri, nggaa lai njunaipa malaku ningu? Lai Njumu pàkuha da pulungu paluri palupangu wàngu. 69 Njuma jia mapawai-maka dàngu mapi-njaka, Njumu ba djiakau na Ma-matua lai Ala, hi wàna. 70 Nanapa-ja i Jehu: Nda ha-kambulu maduaa-kai jia ba kupindi-kai? Tàka na haàtu na angumi hi kambàliku biajai, hi wànandja. 71 Nu lananja i Junda, na anana i Himungu Ihakariu. Maa ba djia-duja taï na pa-hakambulu madua wàda, na ma-kaleka-nja.

Juhani 7

Na rukuna na nda pawaida lai Miri Jehu da anguna paluhu. 1 Hàlaka nu ndjada-nanjaipa la Nggalilia i Jehu, maa ba nda nabihu-du pa-paengangu la Jundia, ba himbu-danja anda da tau Jahundi la pa-pameti-ja. 2 Tàka na remi tau Jahundi, na na remi kawarungu, marenima- nanjaka. 3 Napaha da anguna paluhu: Hadangu-wa welingu lai jiahu kau laku la Jundia, ka peku ita-dandja da paràma-mu paraïda da papanau-mu. 4 Ba nda ningua ma-patumbu ngga-nggàra la ma-kawiningu, dàngu-mbu keha ka kuwuwa djàka wàna. Ba dàngu patumbu-mundja padua jiada, pa-wuwangu-wa wikimu jia la madangu, hi wàdanja. 5 Nadu djiapa da anguna paluhu-kadu ba nda dapawai-mbu lai Njuna. 6 Nanapa-ja i Jehu: Ndedi djiaa-japa na rehinggu Njungga, tàka njimi rehi ma-mànumaminja. 7 Nda pekuana na pinu tana jiana la pa-karaü-nggai eti, Njungga njuna da-karaü-ngga, kiringu ba ku-hakahii-nja na rukuna, ba na-akatu-du na paruku-naka. 8 Ilakuwa njuna la remi, Njungga ndedi kulua la remi jiana, maa ba ndedi djiaaja duku na rehinggu, hi wànandja. 9 Ba wànandja-ka nu, ndàdiku-nanjaka la Nggalilia. Na luana la remi kawarungu i Miri Jehu. 10 Tàka ba taliu-da da anguna paluhu palua la remi, lua-ma-nanjai duna, na njuna nda naluaa la mbabu, nawàngu palua winingua. 11 Nu da tau Jahundi hamata-danja padua nu la remi: Nggii-jaka Njuna, wàda. 12 Nadangu na pa-kambunguku-da rukuna Njuna nu la mbabu; tau hàmuja, wàdanja hawiangu; hawiangui: Ndiaa, na-panjonga tau dangu, wàdanja. 13 Na njuna nda ningua matara papanii pa-habola-nja na rukuna, ba da-mangàdatu-nja na tau Jahundi. 14 Ba padua remi-jaka, hei-nanjaka i Jehu la uma Ala, hi na-papekangu. 15 Ka maratangu-danjaka da tau Jahundi: Nggiki ihu na tau jiana hi djia pingu biana, dàngu nda pa-papekangu-ja, hi wàda. 16 Nahema i Jehu: Na pa-papekangu wànggu Njungga, nda ma-welingu lai Njunggaa-ja, tàka welina la Ma-paràha-ngga. 17 Djàka nggamu ma-patikingu la pawunda-ja na pambuha-na Njuna, djiangu-ma duna napinja na pa-papekangu wànggu, djàka welina lai Ala, ndia djàka ma-welingu lai Njungga-ja ba kupanii. 18 Djàka nggamuja na ma-paluhu kareuku wikina, keha-nanja na rihi wikina. Tàka makeha-nja na rihina na ma-paràha-nja, djia-ja na malànga-tàka, nda ningua manda tàndji lai njuna. 19 Mala nda nawuaa-nggainja na uku i Muha? Tàka nda ningui haàtu lai njimi manundju-ja na uku. Nggikina hii himbungga anda la pa-pameti-ka? hi wànandja. 20 Nanapa-ja na tau dangu: Huruku-nanggau! Nggamuja na mahimbu-nggau anda la pa-pameti-kau? hi wàdanja. 21 Tàka i Jehu: Hauana na pa-patumbu-nggu, hangàtaru ndàba-maa-minja. 22 Djia-duja hi wànggunggai: Mbàda wua-nanggainja-ka i Muha nu huri kàri — nda welina lai Muhaa, tàka welina la boku — hii kàrimbu tau la lodu hangahu. 23 Djàka ningu biduai tau pakàri la lodu hangahu, ka àmbu peku panggaja na ukuna i Muha ka ni hi karaü-minggai eti Njungga rukuna ba ku-pahàmu hàlaja na ihi dana tau la lodu hangahu? 24 Àmbi patanda palii pinungu-du, tàka mata kai wànja na matàndji bai pa-tandangu. 25 Nindja da tau Jeruhali: Nda djiaaja ni na pahimbu-da anda ka pameti-ja ba wàda? 26 Ka ni, hi panii hawewa pàkua-nanja, tàka hi nda nggàra wàda bianja. Dapi hàmunja ihu ni da ma-pangora, ba djiaja na Karitu ai? 27 Na tau jiana, tapi-manja na paweli-na, tàka na Karitu, djàka natàka, nda tapianja na paweli-na, da mawàda. 28 Ka wara-nanjaka i Jehu ba na-papekangu daa la uma Ala: Njimi itanda-ka dàngu mipi-mbunja na paweli-nggu; na njuna nda wàngua-nggunja eti wikinggu ba kumai, tàka ninja na Malànga-tàka ma-paràha-ngga, na panda tandami njimi. 29 Njungga kutanda-ja, maa ba paweli-nggu lai Njuna, dàngu ba Njunadu na ma-paràha-ngga, wànandja. 30 Ka tajàpa-ja wàda, tàka nda ningui haàtu ma-palaku-nja lima, maa ba ndedi djia-duja na rehina. 31 Nadangu la koru tau dangu da mawaija: Djàka natàka ngeru na Karitu, dangu-dapa ihu da tanda pa-patumbu-na welingu la pa-patumbu-na jiana? wàda. 32 Ba darongu-jaka da tau Parihi, ba kambunguku tudanja nu paral tau dangu, ka pa-ràhangu-danjaka tau pajàpa-ja. 33 Ka panii-nanjaka i Jehu: Hawutukia- naka ba ningga lai njimi, hala laku-nggunjaka duku la Ma-paràha-ngga. 34 Napa mihimbu-ka tàka ndai hunggua-kapa, dàngu la ngia paningga Njungga ndai ngalangua patàka, wàna. 35 Nu ka panii-danjaka dàngga anguda da tau Jahundi: Nggii kulaku ningu wànaka ihu ni, hi nda ta-ngalangu njuta pahunggu-ja? Djia laku-nakaka la ma-tanjalangu la koru tau Nggarika la pa-papeka-nja na tau Nggarika? 36 Nggàraja wàna ihu, napa mihimbu-ka tàka ndai hunggu-kapa, dàngu la ngia paningga Njungga ndai ngalangua patàka njimi, ba wàna? wàda. Na wai paluri wàngu. 37 La lodu ndjàpu remi, na lodu bokulu ba wàda, ndolaku-nanjaka i Jehu hi nawara: Djàka nggaa mamadau, màtawa ka namai lai Njungga, ka na-ngunungu. 38 Na mapawai lai Njungga, hama tuna na maninja la Huratu, napa da-manama welingu la etina da luku wai luri, wàna. 39 Ba napanii tuna nu, lananja i Ngahu, na pangala-da taï da mapawai lai Njuna; nu ba ndedi ninjapa na Ngahu, ba ndedi pa-pabundjuku-dujaipa i Jehu. 40 Nindja hawiangu la tau dangu, ba darongu-haka nu da kareuku: Jiana djia lànga-tàka-majaka na wunangu, da mawàda. 41 Hawiangu: Jiana djia-jaka na Karitu, wàda. Hawiangui: Djia welina la Nggalilia-kaka na Karitu? 42 Mala la wàlana i Ndautuja, la Mbaitulehingu, na ngia pa-ngiangu-na i Ndautu, na paweli-na na Karitu, nda wànaa la Huratu? wàda. 43 Nu ka kawita-nanjaka na tau dangu rukuna Njuna. 44 Hawiangu ka tajàpa-ja wàda, tàka nda ningua haàtu ma-palaku-nja lima. Ba na-kahiri-ja i Miri Jehu paraïna i Nikondemu. 45 Nu ka beli-danjaka da tau papalewa-da da ratu pangora dàngu da tau Parihi, tàka njuda: Nggikina hi ndai ngàndija, hi wàdandja. 46 Napaha da tau papalewa: Ndedi ninguma haàtu mapanii tungu nu, hama tuna na tau nuna, hi wàda. 47 Tàka hi dahema da tau Parihi: Ka njimi, pa-panjongambu- kaika? 48 Djia ningu-kaka wàmi la ma-pangora ndia la tau Parihi na mawaija? 49 Ji, na tau dangu pàku jiana na manda pinja na uku, pa-ràtungu-jaka, wàdandja. 50 Nanapa-ja i Nikundemu, na haàtu na anguda, na mamai lai Jehu àmangu: 51 Mala na ukunda na-pandjala bia nàhu tau, dàngu ndedi ronguja na paniina, ka pinja na pa-patumbu-na? hi wànandja. 52 Tàka dahema njuda: Njumu ma-welingu la Nggaliliambukau? Mangindjiru pàkuja kau pinja, nu la Nggalilia, ba nda ningua wunangu ma-hadangu, hi wàda. 53 Nu ka maràngga beli-danjaka la umada.

Juhani 8

Na rukuna na kawini kadjari. 1 Tàka i Jehu laku-nanjaka la palindi Haitungu. 2 Hadangu la mbaru, ni beli-njaika la uma Ala; ka mai-nanjaka na tau danguka lai Njuna. Ka uhuku-nanjaka, hi na-papeka-ndja. 3 Tàka da mapingu uku dàngu da tau Parihi dangàndi-ja na kawini, na patoma-da ba talànga tuna mandjala, hi da-pandolaku-ja la padua. 4 Ngguru, jiana na kawini pa-tomangu-ja ba talàngu tuna mandjala. 5 Na pa-paràha-na i Muha, pindjalu-nja watu bàdi na kawini tungu nu, wànanda la huratu uku. Mala Njumu, nggikina wàmu, wàdanja. 6 Hi kiri panii tudanja nu, ka takama wànja, ka peku pandjalandanja, wàda. Tàka i Jehu karuduku-nanjaka hi na-huratu wàngu limana la tana. 7 Nu ba paàra panua-madanja, ka ndolaku-nanjaka: Na manda ningu ndjalangu lai njimi, mata ka na-mangilu la pa-pindjalu-nja watu na kawini hi wànandja. 8 Hala, hili karuduku-nanjaka, hi na-huratu la tana. 9 Ba darongu-jaka nu, laku ha-kaàtu-ha-kaàtungu-danjaka, piti welingu la ma-maaja lundu dalaku ndàbaha; ka didi-kia-jaka i Jehu dàngu na kawini na maninja nu la padua. 10 Nu ba na-ndolaku-ka i Jehu, hi napanii dànja na kawini: Ha ràmbu, ka nggiihaka njuda? Nda haàtu biai ma-pandjala-kau? hi wànanja. 11 Nanapa-ja njuna: Nda haàtua Miri, hi wàna. Tàka i Jehu: Djàka tuna nu, Njungga nda ku-pandjala-mbukau. Lakuwa, àmbu hili tudupa mandjala, hi wànanja. I Miri Jehu na ma-hambila la pinu tana. 12 Ka hili panii-nandjaka i Jehu: Njungga djiaka na hambila na ma-paharii-nja na pinu tana. Na makiku-ngga Njungga, nda djia luana la kapàtangu, tàka mangu-nanja na hambila, nu na luri, wàna. 13 Tàka da tau Parihi: Njumu hakahiingu-munja wikimu, nda na-àndangua na pa-hakahii-mu, hi wàdanja. 14 Nanapa-ja i Jehu: Djiapa ku-hakahiingu-kadu wikinggu, na-àndangu-mbu na pa-hakahii-nggu, ba kupi-dunja na ngia paweli-nggu dàngu na ngia pa-hanggangu-nggu; njimi ndai pianja na ngia paweli-nggu dàngu na ngia pa-hanggangu-nggu. 15 Njimi nundju-minja tolumaa bai pa-tandangu, Njungga nda ningua haàtu pa-patanda-nggu. 16 Djàka ku-patandangu-kai, na-padeningu-mbu na pa-tanda-ngu-nggu, ba nda didi mehaaka, ba angu-manggunja na Ma-paràha-ngga. 17 Dàngui nimbunja la huratu ukumi: Na pa-hakahii-da da tau madua, na-àndangu ba wàna. 18 Njungga ma-hakahiingu wikinggu, hamanai i Ama na ma-paràha-ngga na-hakahii-mbunja na rukunggu, hi wànandja. 19 Tàka njuda: Ka nggiija na Amamu, hi wàdanja. Nanapa-ja i Jehu: Njungga ndai tandaaka, hamanai na Amanggu ndiambu. Djàkai tandaka Njungga làti, mitanda-mbuja na Amanggu, hi wàna. 20 Nuda da kareuku, la pangia pàti hunggu ja na panii niha, ba talànga pa-pekangu-na la uma Ala; nda ningua majàpa-ja, ba ndedi djia-dujapa na rehina. Na pa-tajaku dànandja da tau Jahundi i Miri Jehu. 21 Ka hili panii-nandjaka: Njungga laku-nggunjaka, napa ihi-mbu-ka, taï hii meti ngàndija na ndjalami; la ngia palaku-nggu Njungga, njimi nda peku tàkaami, wànandja. 22 Nu ka panii-danjaka da tau Jahundi: Ka ku-pameti wikinggu, wànaka ihu, la ngia palaku-nggu Njungga, njimi nda peku tàkaami hi wàna, hi wàda. 23 Nanapa-ja i Jehu: Njimi weli waami, Njungga weli dita-nggu, njimi welimi la pinu tana jiana, Njungga nda welinggu la pinu tana jianaa. 24 Djia-duja, taï imeti ngàndija na ndjalami, hi kiri wànggunggai. Nadu djàka ndai pawaima ba djiaka Njungga, meti ngàndi-minjaka taï na ndjalami, hi wànandja. 25 Tàka njuda: Nggamukau Njumu na, hi wàdanja. Nanapa-ja i Jehu: Nggàra-jaipa hi kupanii dànggami? 26 Nadangu-pa làti na papanii dàngu na pa-patandangu ba wànggu, na rukumi njimi Tàka na Ma-paràha-ngga ma-palànga tàkangu-ja; Njungga duku, na parongu-nggu lai Njuna djiambuja na papanii-nggunja na pinu tana, hi wànandja. 27 Tàka nda dapianja ba djiaja na rukuna i Ama na papanii-nandja. 28 Djia-dujaka hi napanii-ndja paraïna i Jehu: Djàkai pa-djangga-jaka taï na Ana tau, hinaka hii pingga ba djiaka Njungga, dàngu ba nda ningua ngga-nggàra pa-patumbu mehanggu, na njuna nundjunggunja na papeka-nangga i Ama ba kupanii-ha jiada. 29 Dàngu na Ma-paràha-ngga nimanja lai Njungga, nda na-dundjaku mehaangga, nadu ba lii mànu-manggunja na pao-ra-na, hi wàna. Rukuna na ma-tubangu na ma-pa-marandeka. 30 Ba napanii tuna nu nadangu na mawaija. 31 Nu ka panii-nandjaka paraïna i Jehu da tau Jahundi da mambàda pawai lai Njuna: Djàkai padaingu la pulunggu, djia hi papanau lànga-tàka-nggunggai. 32 Napa hii pi wànja na ma-tubangu, tàka na ma-tubangu hi na-pa-marandeka-kai, wàna. 33 Napaha njuda: Njuma wàlana i Ambarahangu-kama, ndedi handàkangua ba naata-nggama tau, ka ni, napa i-marandeka hi djia wàmu bia, hi wàdanja. 34 Nahema i Jehu: Lànga-tàka-manggunggai, na matu mandjala, ata-nanja mandjala. 35 Na ata nda djia padaingu lupaana la kuru uma, djiaja na anaa duna na-mapadai lupangu. 36 Djia-duja, djàka na-pamarandeka- kai paraïna i Ana, djiaja hii marandeka palànga-tàkangu. 37 Kupinja ba wàlana i Ambarahangu-kai, tàka himbu-minggai anda la pa-pameti-ka, nadu na pulunggu ba nda ningua ka-naina lai njimi. 38 Njungga na pambàda itanggu lai Ama djiaja na papanii-nggu, hama-mbuna njimi, na parongu-mi la amami djiaja na pawunda-mi, wànandja. 39 Napaha njuda: Djiaja i Ambarahangu duma na amama, wàdanja. Tàka i Jehu; Djàka anana i Ambarahangu-kai, mi-wunda-ja bàdi na pawunda-na i Ambarahangu. 40 Tàka nàhu himbu-minggai anda la pa-pameti-ka, na tau na mambàda panii-nggainja na ma-tubangu, na parongu-na lai Ala. Nda tuna nua i Ambarahangu. 41 Njimi na, ràma-minja na paràma-na na amami, hi wànandja. Napaha njuda: Nda ruku kadjaria duma hi madedi. Haàtua-na duma na Amama, djiaja i Ala, hi wàdanja. 42 Tàka i Jehu: Djàka djiaja i Ala na Amami, imbuhangga làti, maa ba welinggu lai Ala-duka hi ningga jiahu; ba nda wà-ngu-nggunja eti wikianggu ba kumai, tàka Njuna na ma-paràha-ngga. 43 Ka ni hi ndai pinja na paniinggu? Maa ba ndai ngalangu-du parongu-ja na pulunggu. 44 Njimi welimi lai kambàliku, na amami, dàngu na pambuha-na na amami na paora-mi la panundju-ja. Njuna ma-pameti tauja welingu la kawunga-na, nda na-ndolaku-nja na ma-tubangu, maa ba nda ningudu ma-tubangu lai njuna. Djàka napanii ma-kambàliku, panii-nanja nundjuja na huri-na, maa ba ma-kambàliku-duja dàngu ama kambàliku-ja. 45 Tàka Njungga, rukuna ba kupanii-ja na ma-tubangu-du hi ndai waika. 46 Nggamuja lai njimi na ma-pabowangu ruku ndjalanggu Njungga? Djàka kupanii ma-tubangu ka ni hi ndai waika? 47 Na ma-pawelingu lai Ala na-patingi-ndja da puluna i Ala. Djia-duja hi ndai pa-tingingu ba nda welimi lai Ala, hi wànandja. 48 Napaha da tau Jahundi: Mala nda tubaana, tau Hamaria-ja dàngu pa-huruku wàndija ba wàmanggau? hi wàdanja. 49 Napaja i Jehu: Njungga nda hurukua-nangga wàndi, tàka tembi-nggunja na Amanggu, ba tuna njimi paaka bia-mi-ngga. 50 Njungga, keha ka natembi-ka tau nda wànggua; ninja duna na haàtu na ma-kehangu dàngui na ma-patandangu. 51 Lànga-tàka-manggunggai, djàka nggamu ma-pamàndu-nja na pulunggu, nda djia itangua-na meti lundu nu nu, hi wànandja. 52 Tàka da tau Jahundi: Nàhu pi-manggauka ba huruku-na-nggau. I Ambarahangu mbàda meti bia-naka, hamanai da wunangu, tàka Njumu: Djàka nggamu ma-pamàndu-nja na pulunggu, nda djia pàdangua-na meti lundu nu nu, wàmui? 53 Ka djia rihi-munja-kaka i Ambarahangu, bokuma, na mambàda meti? Hamanai da wunangu mbàda meti-mbudaka. Ka nggàra-makaka wàmu? hi wàdanja. 54 Nanapa-ja i Jehu: Djàka ku-pabundjuku wikinggu, nda nggàra ndokua linguna na bundjuku-nggu; na Amanggu duku na ma-pabundjuku-ka, djia-dujaka na Alanda ba wàmi. 55 Njimi ndai tandaaja, tàka Njungga kutanda-ja. Nda kutandaa-ja djàka wànggu, hama-du-nggunggaika, ma-kambàli-ku-dukaka. 56 I Ambarahangu na bokumi, rindju mbaha eti-mananja la paita-ja na lodunggu; naita-majaka ka hawola-nanjaka, hi wànandja. 57 Ka paniidanjaka da tau Jahundi: Ndedi lima kambulu ndau-mbumu, mbàda ita bia-munja i Ambarahangu? hi wàdanja. 58 Nanapa-ja i Jehu: Làngatàka- manggunggai, ba ndedi ni-mbunja i Ambarahangu, Njungga ningga, hi wànandja. 59 Nu ka putu madua-danjaka watu, ka ta-nàhaku-nja ba wàda. Tàka i Jehu hi na-pa-hapindingu wikina, hi naluhu welingu la uma Ala.

Juhani 9

Na màlaru-na na madedi poki. 1 Nàhu ba nalaku, ita-nanjaka na mapoki welingu ba nadedi 2 Nu ka paàra-danjaka da papanau-na: Ngguru, nggamuja ihu na mandjala, hi kiri dedi pokina, na tau nina, ndia hi inana amana, hi wàdanja. 3 Nanapa-ja i Jehu: Nda njunaa na mandjala, nda ina ama-mbuna, tàka djiaja ka peku pa-itangu-ja na paràma-na i Ala lai njuna. 4 Ba talànga hariina taràma-ha bàdi da paràma-na i Ala na ma-paràha-ngga, napa nàmunja na rudungu na rapa nda peku ràmana na tau. 5 Ba talànga ningga la pinu tana, paharii wàna na pinu tanaka, hi wànandja. 6 Ba nahàla-ka papanii tuna nu, pangàndji-nanjaka la tana, hi na-unggulu wànja kapihaku na wai iluna, hi naperi-nja na kapihaku la matana: 7 Lua kau baha wikimu la ngia paihu la Hiluangu — pa-parà-hangu wàna djàka hilunja — hi wànanja. Ka lua-nanjaka hi nabaha wikina, hi nabeli dàngu itana. 8 Nu da angu kotaku-na dàngu hawiangu da mapinja àmangu ba nakarai hunggu: Nda djiaja ni na makàli mandapu pakarai tuma? hi wàdanja. 9 Hawiangu: Djia-majaka, wàda; hawiangui: Ndiaa, hamaana, wàda. Njuna wiki: Djia-makaka, wàna. 10 Napaha njuda: Nu ka nggiki biana hi da-pabulangu da ma-tuam? hi wàdanja. 11 Hi nahema njuna: Na tau, i Jehu ba wàdanja tamuna, na-unggulu kapihaku hi naperi-ndja da matanggu. Hala kau laku la ngia paihu la Hiluangu, kau baha, wàna. 12 Tàka: Ka nggiijaka nàhu, hi wàdanja. Nda kupianja, hi wàna. 13 Nu ka ngàndi-danjaka na mapoki kawai la tau Parihi. 14 Nu na lodu pa-unggulu wàna kapihaku i Jehu, dàngu ba na-pabula-ndja da matana, lodu hangahu-ja. 15 Ka hili pa-àrangu-danjaka da tau Parihi, djàka nggiki biana hi na-pabulangu. Nanapa-ja njuna: Naperi-ndja kapihaku da matanggu, hi kubaha, hi ku-pabulangu, hi wànandja. 16 Tàka hawiangu da tau Parihi: Na tau jiana nda paweli-na lai Alaa, maa ba nda na-pamàndu-dunja na lodu hangahu, wàda. Hawiangui: Nggiki hama ngalangu biana na tau ndjala la pa-patumbu tanda tungu nu, wàda. Ka kawita-da-njaka. 17 Nu ka paàradanjaka na mapoki: Mala njumu, nggàraja wàmu, ba na-pabula-dundjaka da matamu? hi wàdanja. Wuna-ngu-duja, hi wànandja. 18 Tàka da tau Jahundi nda dawaiaja ba napoki la wungana hi na-pabulangu nàhu, hi lupa dapaau-ndja da inana da amana na mabidi ngita. 19 Hi da-paàra-ndja: Nina djiaja na anami na madedi poki ba wàmi? Ka ni hi pa-bulangu bia-nanjai? hi wàdandja. 20 Napaha da inana da amana: Mapinja nina ba ana-manja dàngu ba nadedi poki. 21 Na njuna djàka nggikina ni hi djia pa-bulangu biana, nda mapianja. Ipaàra wiki bianja; matua-madu-nanjaka, mata ka napanii-jaka na ngera wikina, hi wàda. 22 Hi dapanii tuda nu da inana da amana, mangàdatu-dandja da tau Jahundi. Djàka era ningu mapeka-ja i Jehu ba Karitu-ja, wàrunja bàdi welingu la uma bungguru, wàda. 23 Djia-duja, matua-madu-nanjaka, paàra wiki bia-minja, hi kiri wàda da inana da amana. 24 Nu ka hili paau-danjaka na mapoki kawai: Tembi nija i Ala. Mapinja njuma na tau nuna, ba tau ndjalaja, wàdanja. 25 Nanapaja njuna: Djàka tau ndjalaja duna nda kupianja. Hau-maana duku na papinggu: Njungga mapoki-ka, nàhu pa-bulangu-nggunjaka, hi wàna. 26 Tàka njuda: Ka nggiki bia-nanggau? Nggiki pabula bia-nandja da matamu, hi wàdanjai. 27 Nanapa-ja njuna: Mbàda panii-madu-nggunggainja-ka, tàka ndai rongua. Nggikina hili ronguja hi wàmi? Ka papanau-nanda wàmi-mbu ihu njimi, hi wànandja. 28 Nu ka pajudi-danjaka: Njumu dumu papanau-na Njuna-kau, njuma duma papanau-na i Muha-kama. 29 I Muha mapi-manja duma ba napanii-njaka paraïna i Ala, tàka na tau nuna nda mapianja djàka nggii paweli-na, hi wàdanja. 30 Nanapa-ja na tau: Jiana-majaka na pa-hàngataru wàngu: Njimi ndai pianja djàka nggii paweli-na, tàka pabulanandja padua-ka da matanggu. 31 Tapi-manja, na tau ndjala ba nda narongu-ja paraïna i Ala, mbulungu na malumu-nja dàngu na manundju-ja na pambuha-na na parongu-na. 32 Weli nungu ndedi parongua ma-pabulangu mata tau madedi poki. 33 Djàka nda paweli-na lai Alama Njuna, nda djia ngalangua-na làti pa-patumbu ngga-nggàra, hi wànandja. 34 Ka hema-danjaka: Njumu dedimu la mandjala djuamaa, ka papeka-ndja wàmu-nggama ai? wàdanja. Nu ka wàru-da-njaka la hambeli. 35 Ka rongu-nanjaka i Jehu na wàru-danjaka la hambeli; ba na-tàbuku-jaka hi napanii-nja: Mala njumu muwai-jaka na Ana tau? hi wànanja. 36 Nanapa-ja njuna: Ka nggamuja nu Miri, ka peku wainggu-nja, hi wàna. 37 Tàka i Jehu: Mbàda ita-ma-munjaka, na mapanii dànggau djia-majaka, hi wànanja. 38 Nanapa-ja njuna: Kupawai-ka, Miri, hi wànanja. Ka marubuku-nanjaka la hanggana. 39 Ka panii-nanjaka paraïna i Jehu: Djia la parata wai ngera-maka, hi kiri mainggu la pinu tana, mata da manda ita ka peku itada, dàngu da maita ka dapoki, hi wàna. 40 Nu ka rongu-danjaka hawiangu da tau Parihi da manindja la lihina: Ka mapoki-mbu-kamaka njuma jia? hi wàdanja. 41 Nanapa-ja i Jehu: Djàkai poki làti nda ningua ndjalami. Tàka nàhu, maita wàmi, djia hi na-padaingu na ndjalami, hi wànandja.

Juhani 10

Rukuna na mini pawangu na mahàmu. 1 Lànga-tàka-manggunggai, djàka nggamu na manda lii la ngaru pindu ba natama la oka mbimbi, tàka na mahei ningu la hau pangia, ma-manganga-ja dàngu ma-rambangu-ja. 2 Na njuna na matama lii la ngaru pindu, mini pawangu-ja na mapawa-ndja da mbimbi. 3 Njuna na-bunggahu-nja pindu paraïna na madai pindu, tàka da mbimbi hi da-katàmbalu-nja na nggoruna, hi napaau wàndja tamuda da mbimbi wikina, hi nangàndi-ha la hambeli. 4 Ba na-paluhu ndàba-haka da mbimbi wikina, mangilu-nandjaka, tàka da mbimbi hi datundu-nja, maa ba datanda-duja na nggoruna. 5 Tàka na tau hawiangu nda djia tundua-danja, tàka dapalai-maanja ba nda datanda-duja na nggoruna na tau hawiangu, wànandja. 6 Nuna na pangerangu, panii-nandja njuda làti paraïna i Jehu, tàka njuda nda dapianja djàka nggàra wàna na papanii-nandja. 7 Hi nahili paniindjai i Jehu: Lànga-tàka-manggunggai, Njungga jia djiaka na pinduda da mbimbi. 8 Mbuu ndàbana na mamai mangilu-ngga, ma-manganga-ha dàngu ma-rambangu-ha; tàka da mbimbi nda da-katàmbalua-ndja. 9 Njungga djiaka na pindu. Djàka nggamu na matama liika Njungga, mara-nanjaka, napa hi natama luhu hi na-hunggu-ngu pangangu. 10 Na ma-manganga djiaaja la pa-manganga, la parupu dàngu la pa-pamolungu hi namai. Na mainggu Njungga ka peku ngalangu-da paluri wàngu dàngu pa-mbokaru wàngu, wànggu. 11 Njungga djiaka na mini pawangu na mahàmu. Na mini pawangu na mahàmu na-padjàma-nja na lurina lumuda da mbimbi. 12 Tàka na pa-kahewa, na nda mini pawangu, na manda mangu wikindja da mbimbi, naita-jaka nàmunja na ahu rumba, dundjakumaa- nandja da mbimbi hi napalai. Tàka na ahu rumba jàpa-nandjaka hi na-paiha-ihandja. 13 Na tau pa-kahewa hi napalai, ba tau pa-kahewaa-ja duna, nda naingaa-ha da mbimbi. 14 Njungga djiaka na mini pawangu na mahàmu, kutanda-ha da mangunggu, tàka da mangunggu da tanda-mbuka Njungga, 15 hama tuna i Ama ba natanda-ka Njungga, Njunggai duku ba kutanda-ja i Ama, hi ku-padjàma-nja na luringgu lumuda da mbimbi. 16 Nindjaipa hawiangu da mbimbinggu, da manda welingu la oka jiana; nudambu kungàndi-ha bàdi, hi da-katàmbalu-nja na nggorunggu taï, hi lupa na-mbulungua na kabàba-da dàngu hi haàtua-na na mini pawangu. 17 Djia-duja hi nambuha-ngga i Ama, nadu ba ku-padjàma-dunja na luringgu ka peku piti beli-nggunjai. 18 Nda ningua maàli-ngganja, Njungga wikimaa ma-padjàma-nja. Ngera-nggunja la pa-padjàma-nja dàngu ngerambu- nggunja la papiti belija. Jiana na pulungu na pangala-nggu lai Ama, wànandja. 19 Nu ka hili kawita-danjaika da tau Jahundi rukuna jiana na kareuku. 20 Dadangu lai njuda: Huruku-nanjaka, katoba-nanjaka, nggikina hii patingi-nja, da mawàda. 21 Hawiangui: Jiana nda kareuku tau pa-hurukua-ja. Djia ngalangu-nakaka na wàndi pa-pabulangu mata mapoki? wàda. Na paniina i Miri Jehu ba djia na remi pa-matua uma Ala. 22 Nu la Jeruhali rehi-nanjaka na remi pa-matua uma Ala, urangu-ja. 23 Ka wenangu-nanjaka i Jehu la uma Ala la kawindu Halemangu. 24 Nu ka winggiru-danjaka paraïda tau Jahundi: Pira mandai-manapa bau pa-hondaru-ha da etima? Djàka djia-dukau Njumu na Karitu, panii pangala-nggamanja, hi wàdanja. 25 Nanapa-ja i Jehu: Mbàda paniimadu- nggunggaika, tàka ndai pawaia; da parama da parama wànggunja na tamuna na Amanggu, djia-mahaka da ma-hakahii-nja na rukunggu. 26 Tàka njimi ndai pawaia, maa ba nda angu-dudanggai da mbimbinggu. 27 Da mbimbinggu da-katàmbalu-nja na nggorunggu, dàngu Njungga kutanda-ha hi datundu-ngga padua, 28 dàngu kuwua-ndja luri pa-lupangu, hi nda da-molungu lundu nu nu, dàngu nda djia ningua maramba-ndja welingu la limanggu. 29 Na pawua-nangga na Amanggu narihi ndàbanjapa, dàngu nda ningua madjia ngalangu paramba-ndja welingu la limana i Ama. 30 Njungga dàngu i Ama, mbulungu-ma, wànandja. 31 Nu ka hili piti-danjaka watu da tau Jahundi ka ta-nàhaku-nja ba wàda. 32 Nanapa-ja i Jehu: Dadangu-maka làti da parama mahàmu da ma-welingu lai Ama da pa-paita-nggunggai, mala nggàra paràma-jaika, nàhaku-nja watu, hi kiri wàmingga, hi wànandja. 33 Hi dahema da tau Jahundi: Nda rukuna na paràma-mu na mahàmua nàhaku-nja watu hi kiri wàmanggau, djiaaja bau pa-lapingu, Alaka ba djia wàmu bia, ni ba tau-madukau, hi wàdanja. 34 Nanapa-ja i Jehu: Mala nda nianja la huratu ukumi: Alaha wànggunggai-ka, ba wàna? 35 Mala Alaha djàka wàna bidua-ndjai da tau da patàka-na na puluna i Ala, màlai na ihina na Huratu ba nda pekuana la pa-njànggaru-ja, 36 ka ni, pa-lapingu-nanja hi wàmi bianja na pa-matua-na i Ama, na pa-paràha-na jia la pinu tana, rukuna: Anana i Alaka ba wànggu? 37 Djàka nda kuràma-ha da paràma-na i Ama, àmbi waiduka. 38 Tàka djàka rama bidua-nggundja ka ndai waika-kai, màtawa kai waiha nu da parama, ka peku tanda ka peku pamàndu-minja, i Ama ba lai Njunggaja dàngu Njungga ba lai Amaka, wànandja. 39 Nu ka tajàpa-ja hi hili wàdanjai; tàka hi tamàhiku-maa-nanja welingu la limada. 40 Ka hili laku-nanjaka la hapapa luku Jarandingu, la ngia pa-kawunga pa-runungu-na tau i Juhani, hi na-ndàdiku lai nu. 41 Nadangu na tau na malua lai Njuna: Nda ningumai njuna tanda pa-patumbu-na i Juhani, na njuna na papanii-naka i Juhani rukuna jiana na-padeningu hàlama, wàda. 42 Lai nu nadangu na tau na mawaija.

Juhani 11

Na pahada beli-nanja i Laharu paraïna i Miri Jehu 1 Ninja na tau na mahidu, i Laharu tau Mbaitani, la kotaku-da i Maria dàngu na anguna kawini i Maràta. 2 I Maria djiaja na maburi-nja mbii kati i Miri dàngu na ma-langora wàndja lunggina da wihina. Njuna na maana mini-nja i Laharu, nu na mahidu. 3 Ka pa-ràhangu-danjaka tau da ana winina lai Jehu: Miri na tau na pambuha-mu, hidu-nanja, hi wàdanja. 4 Narongu-jaka nu paraïna i Jehu: Na hidu jiana nda naluaa-ja la meti, tàka djiaja na pa-mangundju wàna i Ala, ka peku pa-mangundju wànja na Ana Ala, hi wàna. 5 Njuna i Jehu nambuha-ndja i Maràta dàngu na anguna kawini lupa i Laharu. 6 Ba narongu-jaka hiduna i Laharu, dàmbu lodu-naipa ba na-ndàdiku lai nu la ngia paninja. 7 Hala, ka panii-nandjaka da pa-panaungu: Màlawa ka tabeli la Jundia, wànandja. 8 Napaha da papanau-na: Ngguru, bidi pàku-napa, ka ta-nàhaku-nja watu ba wàdanggau da tau Jahundi, tàka nàhu hili beli lai nàhu hi djia wàmu bia, hi wàdanja. 9 Tàka i Jehu: Mala nda ha-kambulu dàmbu ndjàmuana dimi na lodu? Djàka nalaku la lodu na tau, nda na-tundjurua, maa ba naita-duja na harii la pinu tana jiana. 10 Tàka djàka ningu malaku wàngu rudungu, na-tundjuru, maa ba nda nidunja na harii lai njuna, hi wànandja. 11 Nuja na paniina i Jehu; hala: I Laharu na làngginda katuda-nanjaka, tàka ka kulua pabengi-nja wànggu, hi wànandja. 12 Napaha da pa-panaungu: Miri, djàka katudadua- nanja, na-hadangu duna taï, wàdanja. 13 Nu i Jehu la-nanjaka na metina duna, tàka njuda djiaja na mindjalu-na na katuda duna na palana wàda bia. 14 Nu hi napanii pangala-ndja paraïna i Jehu: Nameti-ka i Laharu. 15 Dàngu nambaha na etinggu lumumi njimi ba nda ningga lai nu, ka peku pawaimi; màlanda ka talua lai njuna, wànandja. 16 Nanapa-ja i Tomahu, i Ndindimu ba wàdanja tamuna: Màlawa njuna ka talua-mbu njuta, ka tameti karia-nja, hi wànandja da anguna pa-panaungu. 17 Ba natàka-ka i Jehu, toma-nanjaka ba mbàda patu mbua lodu-manaka la reti i Laharu. 18 Nu la Mbaitani nalihi-nja la Jeruhali, ningu tilu mbua kiluana marauna. 19 Nadangu na tau Jahundi na mambàda mai lai Maràta dàngu i Maria la pa-panggaüru-ha rukuna na ana minida. 20 Nu ba narongu-jaka paraïna i Maràta na nàmunja i Jehu, lua-nanjaka pa-tàbuku-ja, tàka i Maria uhuku bia-nanja la uma. 21 Nu ka panii-nanjaka i Maràta: Djàka ninggau làti jiahu, Miri, nda nametia làti na ana mininggu. 22 Na njuna nàhumbu kupinja, djiapa nda nggàraja pakarai-mu lai Ala, i Ala djiangu-ma nawuanggaunja duna, wànanja. 23 Tàka i Jehu: Napa na-hadangu na ana minimu, hi wànanja. 24 Nanapa-ja i Maràta: Kupi-manja ba na-hadangu la rehi hadangu taï la hupu ndjàpuna, hi wànanja. 25 Tàka i Jehu: Njungga djiaka na hadangu dàngu na luri. Na mapawai lai Njungga, djiangu-ma naluri, djiapa nda mbàda meti-nakadu, 26 dàngu djàka nggamuja na maluri dàngu na mapawai lai Njungga, nda djia metiana lundu nu nu. Muwai-duja nu? hi wànanja. 27 Nanapa-ja i Maràta: Oo, Miri, njungga kupawai-ka ba djiakau Njumu na Karitu, na Anana i Ala na mamai la pinu tana jiana, hi wànanja. 28 Tunaka nu lua-nanjaka hi napaau wininja i Maria, na anguna kawini: Ninja i Ngguru, napaau-nggau, hi wànanja. 29 Narongu-jakaka nuna, hadangu madua-nanjaka hi nalua tomaja. 30 Nu i Jehu ndedi natamaa la kotaku, djiapa bia-japa la ngia pa-tàbuku-nanja i Maràta. 31 Nu da tau Jahundi da manindja lai Maria la uma, da ma-panggaüru-ja na etina, ba daita-jaka ba djia hadangu biana, ndàki-danjaka, lua-nanja la reti pahii ningu wàda bia. 32 Ba natàka-ka i Maria la ngia paninja i Jehu, naitajakaka, maràbaku-nanjaka la wihina: Miri, djàka ninggau làti jiahu, nda djia metiana làti na ana mininggu, hi wànanja. 33 Nu ba naita-jakaka paraïna i Jehu ba nahii, hamanai da tau Jahundi da mamai karia-nja ba dahii, mbumbaru-nanjaka la etina pa-kariangu hawina. 34 Ka nggini mi-bàndjalu nija, hi wàna. Tàka njuda: Mai kau tàngaru, hi wàdanja. 35 Ka hii-nanjaka i Jehu. 36 Napaha da tau Jahundi: Tàngaru ba nda uku mbuhananja, wàda, 37 Tàka hawiangu lai njuda: Mala nina na mambàda pabula-ndja da matana na mapoki, nda namàkaa pa-kahiri-ja jiana hi kiri nda metina? hi wàda. 38 Nu ka hili mbumbaru-nanjaka la etina i Jehu, hi nalua la reti; nu na reti liangu-ja, hi ninja na watu ndàbina. 39 Tàka i Jehu: Kilunja na watu, wàna. Nanapa-ja i Maràta na ana winina na mameti: Miri, djàmu waunaka, nàhu ba mbàda patu mbua lodu wànaka, hi wànanja. 40 Tàka i Jehu: Djàkau pawaima, djiangu-ma muita-ja na mangundju-na i Ala, nda wànggu a-nggau? hi wànanja. 41 Nu ka kilu-danjaka na watu. Ka tangara-nanjaka i Jehu: A, Ama, ku-pamalangu-nggau bau rongu-dukaka. 42 Kupi-manja duku bau rongu ma-mànu-maka; na njuna lumuna na tau dangu na ma-winggiru-ngga hi kupanii, ka peku pawai wànguda ba Njumu ma-paràha-ngga wànggua, hi wàna. 43 Ba nahàla-ka papanii tuna nu, ka wara pa-kodungu-nanjaka: Ha Laharu, luhuwa nàmu, hi wàna. 44 Ka luhu-nanjaka na mameti dàngu pa-jubuhungu-da da wihina da limana, hamanai na matana kamburungu bia-nanjapa tera podahu. Tàka: Nggulija, mata ka nalaku, hi wànandja. Na ratada da ratu pangora la pa-pameti-ja i Miri Jehu. (Mat. 26:1-5) 45 Nadangu na tau Jahundi na mamai pa-tadalu-ja i Maria, nu ba da-tàngaru-jaka na pa-patumbu-na hi dapawai lai Njuna. 46 Tàkà hawiangui, dalaku-ha la tau Parihi hi dapanii-ndja da pa-patumbu-na i Jehu. 47 Nu ka pauhi-danjaka na Bata Bokulu paraï da ratu pangora dàngu da tau Parihi: Nggikina wàndaaka? Maa ba dadangu-duka da tanda pa-patumbu-na na tau jiana, 48 Djàka tamàta bianja la patuna nu, haromu napawai ndàba na tauka lai Njuna; ka hadangu-du-nanjaka haromu na tau Rumu, hi nawàhi-ja na pangia-nda dàngu na bandjaru-nda, hi wàda. 49 Tàka na haàtu na anguda, na ma-tamungu Kajapahu, na Ratu Bokulu la ndaungu nuna: Njimi nda ningu ndokua papimi. 50 Ndai pangàda-mbunja ba nalingu lai njimi, djàka haàtu-na na mameti lumuna na bandjaru jiana, mili àmbu na-molungu ndàbadu njuna na tauka, wànandja. 51 Tàka hi kiri panii tuna nu, nda wini etia-nanjai, djia ba ngaha paratu bokulu-ja la ndaungu nuna, djia hi nawuna-nja na rukuna i Jehu, ba nameti haromu lumuna nuna na bandjaru, 52 dàngui, nda lumuna nuna na bandjaru bia, tàka ka peku kahau-mbunandja da ana Ala da ma-paihangu. 53 Piti welingu la lodu nu, batangu-danjaka la pa-pameti-ja i Jehu. 54 Djia-dujaka hi nda nahili pa-korungu wikina i Jehu la tau Jahundi, tàka welingu lai nu laku-nanjaka la tana ma-lihingu maràda telangu, la kotaku na ma-tamungu Eparaïngu, hi na-ndàdiku lai nu dàngu da papanau-na. 55 Nu mareniamanaka na remi Pahada da tau Jahundi. Nadangu na tau welingu la woka na mahei la Jeruhali ba ndedi natàka na lodu Paha, ka ta-hawari wikinda ba wàda. 56 Nu ka himbu-danjaka i Jehu hi dapanii dàngga anguda nu la uma Ala: Mala nàmunja wàmi haromu la remi? hi wàda. 57 Nu da ratu pangora dàngu da tau Parihi, mbàda panii-danjaka na tau dangu: Djàka ningu mapinja nggiija, mata ka napanii-ja ka peku jàpa-ndanja, wàda.

Juhani 12

Na burinja mbii kati i Miri Jehu la Mbaitani. (Mat. 26:6-13; Màruku 14:3-9) 1 Nomu bia-napa na lodu hi mangu padjia-ja na remi Paha, tàka-nanjaka i Jehu la Mbaitani la ngia paninja i Laharu, na pa-pahada belina welingu la padua mameti. 2 Hi dapama pambabu-nja lai nu, tàka i Maràta na mainga-ha tàka i Laharu djiaja na haàtu na anguda da ma-mandapu dànja pangangu. 3 Ka piti-nanjaka i Maria ba ha-katina na mbii kati narawatu ihi mbàngina, na mambotu wilina, hi naburi-ndja da wihina i Jehu, hi na-langora wàndja lunggina; ka hibu-nanjaka na uma ba na-hambungaru na mbii kati. 4 Tàka i Junda Ihikariu, na anguda da papanau-na, na ma-kaleka-nja tal: 5 Nggikina hi nda padanggaa-nja ni na mbii kati ka kei wànja tilu ngahu ndinaru ka wuandja da mamila, hi wàna. 6 Tàka hi panii tuna nu, nda rukuana na namu-nandja da mamila, djiaaja ba tau manganga-ja, na makata-nja na kanai àmahu hi nakàli pitiha da papuhi lai nu. 7 Nanapa-ja i Jehu: Màta-njaka, mata ka beri pahàmu-nanja nduma-na na lodu taningu-ka. 8 Da mamila hanii mànu-mada lai njimi, tàka Njungga nda hanii mànua-nggu lai njimi, hi wàna. 9 Da tau Jahundi ba hau daada, pi-danjaka ba ninja lai nu i Jehu, hi kiri maida, nda mbulungu lumuna i Jehu, tàka ka peku ita-ndanja i Laharu na pa-pahada-na welingu la padua mameti, wàdambu. 10 Nu ka batangu-danjaka da ratu pangora la pa-pameti-ja i Laharu-mbu. 11 Maa ba nadangu-du na tau Jahundi da malua rukuna njuna, hi dapawai lai Jehu. Na tamana la Jeruhali i Miri Jehu. (Mat. 21:1-11; Màruku 11:1-10; Luk. 19:29-40) 12 Hadangu harii, ba narongu-jaka tau dangu na mambàda mai la remi, na nàmunja i Jehu la Jeruhali, 13 piti-danjaka ru karumangu hi dalua pa-tàbaku-ja; ka kajaka-danjaka: Oha-naka, na-màndjaku maringu-wa na mamai wànja na tamuna i Miri, na Hangandji tau Ihiraïlu, hi wàda. 14 Na-ngalangu-ka heu kamboka kalandai i Jehu, hi na-kaliti-ja, hama tuna na maninja la Huratu: 15 Àmbu mangàdatu-du, ha bidi kawini Hiungu: Tàngaru, nàmunja na Hangandji-mu, na-kaliti ana kalandai, ba wàna. 16 La kawunga-na ndedi dapianja jiana da papanau-na. Na njuna ba pa-mangundju-jaka i Jehu, hinaka hi danamu-ja, nu ba nimanja la Huratu na rukuna Njuna dàngu na tudanja nu. 17 Nu ka hakahii-danjaka da tau dangu, da manindja lai Njuna ba napaau-nja i Laharu paluhu welingu la reti, dàngu ba na-pahada-nja welingu la padua mameti. 18 Djia-dujaka hi kiri luana pa-tàbuku-ja paraï tau dangu, ba darongu-dujaka na patumbu-nanja jiana na tanda. 19 Nu ka panii-danjaka dàngga anguda da tau Parihi: Ita mata-! minjaka ba nda ningu ndokua lingumi, nàhu hàla-njaka na ihi panggubulu awangu la pakiku-nja Njuna, hi wàda. Na panii-nanja ma metina i Miri Jehu. 20 Nu la angu tau mahei pa-hamajangu la remi, nindja da tau Nggarika hawiangu. 21 Dalua lai Pilipi, na tau Mbaituhaida la Nggalilia, hi dakarai-ja: Umbu, ka taïta-ja i Jehu wàma làti, hi wàdanja. 22 Tàka i Pilipu, hi nalua lai Andaria, hala lua-danjaka i Andaria dàngu i Pilipu papanii-nja i Jehu. 23 Nanapa-ja i Jehu: Tàka-nanjaka na rehina ba pa-mangundju-ja na Ana tau. 24 Lànga-tàka-manggunja ka kupeka-nggai: Djàka nda natama-ma la tana ka nameti na wini uhu, djia-djia-maaja ba hauna. Tàka djàka nameti, wua padangu-nanjaka. 25 Djàka nggamu na manamu-ja lurina, djia hi na-jàmihu-ja, tàka djàka nggamu na mamajau-nja na lurina la pinu tana jiana, djia hi na-kahiri-ja, hi lupa nanduma-nja na luri palupangu. 26 Djàka ningu tau ka kulumu-nja na ma-wànangga, natundu-ngga bàdi, dàngu djàka nggiija na ngia paningga Njungga, lai numbuja taï na malumu-ngga. Djàka nggamu na malumu-ngga, djiangu-ma taï ba natembi-ja paraïna i Ama. 27 Nàhu lalu handuka-ja na etinggu; nggikina wàngguaka bàdi? A Ama, pamara àruka la rehi nàhu! Na njuna djia-majaika jiana, hi kiri tàkanggu la rehi nàhu. 28 A Ama, pa-mangundju-jawa na tamumu! hi wàna. Nu ka lingu-nanjaka welingu la awangu: Mbàda pa-mangundju-ma-nggunjaka, dàngu djiangu kuhili pa-mangundju-majaipa taï, na mawàna. 29 Nu na tau dangu da manindja lai nu da marongu-ja: Kangguruku-ja, hi wàda. Hawiangui: Ninja na papalewa na mapanii dànja, wàda. 30 Nanapa-ja i Jehu: Nda lumunggu Njunggaa hi natàka jiana na lii, tàka lumumi njimi. 31 Nàhu rehi-nanjaka ba patanda-nja na pinu tana jiana; nàhu djiangu-ka pa-wàrungu-ja la hambeli, na ngorana na pinu tana jiana. 32 Tàka Njungga djàka pa-padjangga-kaka, tal hi kumeni ndàbaha lai Njungga, hi wàna. 33 Jiana hi napanii-ja, pamaü-nanja djàka nggàra metija taï na pameti wàna. 34 Nu ka hema-nanjaka na tau dangu: Na parongu-ma la uku, na Karitu duna na-padaingu lundu nu wu wàna; ka ni djiangu-ma bàdi taï ba padjangga-ja na Ana tau hi wàmui Njumu? Ka nggamu-jaka nu na Ana tau? hi wàdanja. 35 Nanapa-ja i Jehu: Hawutu-kia-naka na pani wànja na hambila lai njimi. Lakuwa ba talànga ninjapa lai njimi na hambila, ka àmbu natoma-nggai kapàtangu. Djàka nggamu malaku la kapàtangu, nda napingua ngia pa-hanggangu-na. 36 Ba talànga ninjapa lai njimi na hambila, i waija-wa na hambila, mata ka ana hambila-kai, hi wànandja. Ba napanii-ndjaka nu, laku-nanjaka i Jehu, hi na-winingu wikina lai njuda. Na nda pawaida da tau Jahundi. 37 Djiapa ka nda hau daada-kadu da tanda pa-patumbu-na la hanggada, nda dapawaia lai Njuna. 38 Mata ka peku pa-tutungu-na na puluna i Jahaja, na wunangu: Nggamuaka na mawaija na parongu-na lai njuma? Dàngu nggamu lai njunaaka na ngia pa-pawuwa-ja na limana i Miri ba wàna. 39 Djia-dujaka hi nda da-ngalangu papawai, maa ba nimanjai na patiki-na i Jahaja: 40 Na-papoki-haka da matada, dàngu na-patongguru-haka da etida, ka àmbu daita wàngu matada, ka àmbu dapingu wàngu etida hi da-pambelingu, hi ku-pamàlaru-ha, ba wàna. 41 Nu hi kiri peka-nanja paraïna i Jahaja, ba naita-dujaka na mangundju-na, hi napanii-ja na rukuna. 42 Djiapa ka nda tuna-kadu nu, dadangu-mbu da ma-pangora da mapawai lai Njuna, na njuna nda dapeka pawuwaa-nja, lumuda da tau Parihi, ka àmbu dawàru-nggama welingu la uma bungguru ba wàda. 43 Nadu, ka natembi-ta tau ba wàda parihi mbuhada, nda djiaaja na tembi-nandja paraïna i Ala. 44 Ka wara-nanjaka i Jehu: Na mapawai lai Njungga nda djiaaka Njungga pawaina, tàka na Ma-paràha-ngga duna. 45 Dàngu na mailu-ka Njungga, ilu-nanja na Ma-paràha-ngga. 46 Na mainggu la pinu tana, mata ka ma-paharii-ka wànggu, djàka nggamu na mapawai lai Njungga ka àmbu na-i, padaingu la kapàtangu. 47 Djàka ninja na marongu-ha da pulunggu, tàka hi nda:pamàndu-nandjai, nda ku-pandjalaa-ja Njungga. Nadu ba nda mainggu pa-pandjalaa-ja na ihi pinu tana, tàka mata ka pamàna-nja ba wànggu duku. 48 Djàka nggamu na mawàru-ngga dàngu na manda kataku-ha da pulunggu, nimanja duna na ma-pandjala-ja la hupu ndjàpuna. 49 Njungga ba nda wàngu-nggunja eti wiki-dunggu ba kupanii, tàka i Ama na ma-paràha-ngga, Njuna na mahupu liingganja, djàka nggàraja na papeka-nggu dàngu djàka nggàraja na papanii-nggu. 50 Dàngu kupi-manja duku na hupu luna Njuna, ba djiaja na luri pa-lupangu. Djia-duja na papanii-ngguka, nundju-nggunja na papaniinangga i Ama ba kupanii-ja, hi wàna.

Juhani 13

Na baha-nandja da wihida da papanau-na i Miri Jehu. 1 Ba ndedi djia-japa na remi Paha, pi-nanjaka i Jehu ba djia-jaka na rehina la pa-haleli welingu la pinu tana jiana lai Ama. Nu ba nambuha-ndja da tauna da manindja la pinu tana, mbuha pangala-manandja lundu ndjàpuna. 2 Ba djia-jaka na pamangu rudungu, ba narunda-jaka paraïna i kambàliku na etina i Junda Ihikariu, anana i Himungu, la pa-kaleka-nja i Jehu, 3 ba pi-mananja i Jehu ba mbàda pakata hàla-nandja la limana paraïna i Ama, hamanai ba paweli-na lai Ala dàngu ba lai Alaja nalaku ningu, 4 hadangunanjaka nu la pamangu, hi na-bàndjalu-ha da pakina, hi napiti hawàla tera hi na-borungu. 5 Hàlaka hi naburi wai la kaba djulangu; ka pa-kiringunanjaka pabaha-ha da wihida da papanau-na, hi na-langora wàndja na tera paboru-na. 6 Nu ba natàka-ka lai Himungu Peturu: Miri, Njumu-maka bàdi mabaha-ha da wihinggu? hi wànanja. 7 Nanapa-ja i Jehu: Na pawunda-nggu Njungga, njumu ndau pianja nàhu, taïpa bàdi la malamiri kau pinja, hi wànanja. 8 Nanapa-ja i Peturu: Udjàma ai-Iulungu la pabaha-ha da wihinggu, hi wànanja. Napaja i Jehu: Djàka nda kubaha-makau nda ningua ngeramu lai Njungga, hi wànanja. 9 Napaja i Himungu Peturu: Miri, àmbu djia biaha da wihinggu, màlambu da lima dàngu na katiku-nggu, hi wàna. 10 Nanapa-ja i Jehu: Na mambàda ihu, djàmangu la pabaha-ja djiaha da wihiana, maa ba jahangu hàla-du-nanjaka; njimi na jahangu-minjaka, na njuna nda mbuu ndàbaami, wànandja. 11 Maa ba pi-mananja djàka nggamuja taï na ma-kaleka-nja. Djia-dujaka nda mbuu ndàbaami ma-jahangu hi kiri wàna. 12 Ba nahàla-ka pabaha-ha da wihida, dàngu ba napaki-haka da pakina, mandapu beli-nanjaka. Nu ka paniinandjaka: Mipinja nu na pawunda-nggunggai? 13 Njimi: Ngguru, djàka ndia Miri, wàmingga; tàka tuba-mana ba wàmi, maa ba Njungga-maduka. 14 Njungga, na Miri, na Ngguru, djàka kubaha bidua-hai da wihimi, njimimbu ipabaha wihi dàngga angumi bàdi. 15 Maa ba paita-dunggaika ngera, hama tuna na pawunda-nggunggai, mata ka djia-majai na pawunda-mi njimi. 16 Lànga-tàka-manggunggai, na ata nda djia rihia-nanja na mirina, hamanai na papalewa nda djia rihia-nanja na ma-palewa-ja. 17 Djàkai pi-mandjaka jiada, wangu-manaka dimi djàkai wàndja. 18 Nda mbuu ndàbaami palanggu; kupi-mandja duku djàka nggamuha da papindi-nggu. Na njuna ka peku pa-tutungu-na na maninja la Huratu: Na manganja na uhunggu, na-dja-karu-nggaka tandana la pa-kambara-ka, ba wàna. 19 Nàhu hi kupanii haha-nggainja ba ndedi natumbu, mata djàka natumbu-ka taï ka peku pawaimi, ba djia-makaka Njungga. 20 Làngatàka- manggunggai: Djàka nggamu na mainga-ja na pa-paràha-nggu, inga-nangga Njungga-maka, dàngu djàka nggamu na mainga-ka Njungga, inga-nanja na Ma-paràha-manggaka, wàna. Na panii-nanja na ma-kaleka-nja i Miri Jehu. (Mat. 26:21-25; Màruku 14:18-21; Luk. 22:21-23) 21 Ba nahàla-ka papanii tuna nu i Jehu, ka mila mumuhu-nanjaka na etina, hi na-hakahü: Lànga-tàka-manggunggai, na haàtu na angumi njimi taï na ma-kaleka-ngga, hi wànandja. 22 Ka maràngga pa-tàngaru-dan jaka dàngga anguda, ba da-hondaru-nja na palana. 23 Na haàtu na papanau-na, na na pambuha-na i Jehu, mandapu hangera-nanja lai Jehu. 24 Nu ka kamàdiku-nanjaka jiana paraïna i Himungu Peturu: Tikija, djàka nggamuja nu na palana, wànanja. 25 Ka pa-mbelingu-nanjaka la hanggana i Jehu: Miri, nggamuja nu, hi wànanja. 26 Nanapa-ja i Jehu: Na pa-dàtalu-nggu kawita kambamba, dàngu na pawua-nggu, djia-majaka, hi wànanja. Ka dàtalu-nanjaka na kawita kambamba, hi na-jàlitu-ja, hi nawua-nja i Junda anana i Himungu Ihikariu. 27 Ba nakei-jaka na kawita kambamba paraïna i Junda, ka huruku madua-nanjaka parama i kambàliku. Tàka i Jehu: Na pawuku-mu, mu-parengga-njawa, hi wànanja. 28 Na njuna nda ningu haàtu nu la angu mandapu-na mapinja djàka nggàraja na pawuku-na hi panii tuna nu. 29 Nadu hawiangu, ba ma-katangu kanai àmahu-ja i Junda, lua kau keinda pa-lumungu wànda la remi, djàka ndia wuandja ngga-nggàra da mamila wànanja duna paraïna i Jehu, wàda bia. 30 Nu ba nakei-jaka na kawita kambamba i Junda, ka luhu madua-nanajaka; ka rudungu-nanjaka. Na uku bidi. 31 Ba taliu-naka panii-nanjaka i Jehu: Nàhu pa-mangundju-jaka na Ana tau, hamanai i Ala pa-mangudju-jaka lai Njuna. 32 Djàka pa-mangundju-jaka i Ala lai Njuna, djiangu-mbu na-pa-mangundjumbu- dujaka Njuna paraïna i Ala la mangu-ndju wikina dàngu naluu pa-mangundju-maja duna. 33 Ha ananggu, hawutu-kia-naka na pani wànggu lai njimi. Taï himbu-minggaka, tàka hama tuna na papaniinggundja da tau Jahundi, la ngia pa-hanggangu-nggu ndai ngalangua patàka ba wànggundja, nàhu djia-mbuja na papanii-nggunggai njimi. 34 Kuwua-nggai uku mabidi, màtawa kai pa-mbuhangu; hama tuna Njungga ba kumbuha-nggai njimi, mata njimimbu kai pa-mbuhangu dàngga angumi. 35 Jiana-ja na papi wànanggai tauka ba papanau-nggu Nju-nggakai, djàkai pa-mbuhangu dàngga angumi, hi wànandja. Na deka-nanja na pa-hiningu-na i Peturu i Miri Jehu. (Mat. 26:33-35; Màruku 14:29-31; Luk. 22:31-34) 36 Nanapa-ja i Himungu Peturu: Ngginika kulaku ningu wàmu nu Miri, hi wànanja. Nahema i Jehu: La ngia pa-hanggangu-nggu, ndau ngalangua nàhu la pakiku-ngga, hi wànanja. 37 Nanapa-ja i Peturu: Nggikina Miri, hi nda ku-ngalangu nàhu pakiku-nggau, ku-padjàma-manja duku na luringgu lumumu Njumu, wànanja. 38 Nahema-ja i Jehu: Djia padjàma-munja-kaka na lurimu lumunggu Njungga? Lànga-tàka-manggunggau, ba ndedi da-hakuku-mbu taï da manu, mbàda pa-ndilungu-muka la pa-pahini-ngga, hi wànanja.

Juhani 14

Na pa-nggaüru-nandja da etida da papanau-na i Miri Jehu. 1 àmbu da-hawina-du da etimi. Ipawai lai Ala, pawaiwa lai Njunggambu. 2 La umana na Amanggu dadangu da ngia pa-ngiangu; djàka nda tuna mbàda peka-nggunggaika làti, nadu ba laku-nggunja pa-paloku-nggai pangia-mi. 3 Nu ba kulaku-ka ba kuhàla-ka pa-paloku-nggai pangia-mi, beli-du-nggunjaka taï hi kupiti karia-nggai mata la ngia paningga Njungga ka lai numbukai njimi. 4 Na ngia pa-hanggangu-nggu mipinja na ngarangia-na, hi wànandja. 5 Nanapa-ja i Tomahu: Miri, nda mapianja na ngia pa-hanggangu-mu, nggiki hama pi bia-manja na ngarangia-na, hi wàna. 6 Ka panii-nanjaka i Jehu: Njungga djiaka na ngarangia dàngu na ma-tubangu dàngu na luri. Nda ningua haàtu madjia tàka lai Ama, djàka nda naliika Njungga. 7 Djàkai tandaka Njungga làti, mitanda-mbu-dujaka na Amanggu. Piti welingu nàhu tanda-minjaka dàngu mbàda ita-minjaka, hi wànanja. 8 Nanapa-ja i Pilipu: Miri, paita àru-nggamanja i Ama, djiaka-maaka duma, hi wànanja. 9 Tàka i Jehu: Mandai bia-naka na ningga lai njimi, nàhu ndau tandaaka? Na mambàda itaka Njungga, mbàda ita-mananjaka i Ama, ka ni, paita-nggamanja i Ama, hi wàmui? 10 Ndau pawaima dumu, Njungga ba lai Amaka, dàngu i Ama ba lai Njunggaja? Da kareuku da papanii-nggunggai Njungga» nda wàngu-nggunja eti wikianggu ba kupanii-ha; tàka i Ama, na ma-ngiangu lai Njungga duna na maràma-ha da paràma-na. 11 Miwai-kawa Njungga ba lai Amaka, dàngu i Ama ba lai Njunggaja; djàka ndia màtawa kai pawai rukuda nudaka da parama. 12 Lànga-tàka-manggunggai, na mapawai lai Njungga, djiangu-ma ba naràma-mbuha njuna taï da paràma-nggu Njungga, djiapa da marihi-ndja jiada-kadu, maa ba laku-nggunja lai Amadu. 13 Djiapa nda nggàra-jakadu na pakarai wàminja na tamunggu, djiangu-ma ba ku-patumbu-ja, ka peku pa-mangundju-ja i Ama lai Ana. 14 Djàka ningu pakarai-mi lai Njungga bai wànja na tamunggu, djiangu-ma duku ba ku-patumbu-ja. Na pandjandji-na i Miri Jehu rukuna i Ngahu Matua. 15 Djàka mbuha-dimingga, djiangu-ma bai pamàndu-ndja da ukunggu. 16 Dàngu Njungga napa kukarai-ja i Ama, hi na-paràha-nggai Ma-panggaüru haàtu, mata ka peku hanii mànuna lai njimi lundu nu-nu. 17 Djia-dujaka i Ngahu na pangia ma-tubangu, na pa-nda ngalana la pa-kataku-ja paraï pinu tana, maa ba nda naita-ja dàngu ba nda natanda-duja; tàka njimi mitanda-ja, ba hanii-duna lai njimi, dàngu ba la eti-minja taï. 18 Nda djia pa-dundjaku ana mamilaa-nggunggai, kumaima duku lai njimi. 19 Hawutu-amaki-naka ba nda nahili itaka na pinu tana, tàka njimi miita-ka, maa ba kuluri-du tàka njimi napa iluri-mbu. 20 La lodu nu taï kai pinja, Njungga ba lai Amaka, dàngu njimi ba lai Njunggakai, dàngu Njungga ba lai njimika. 21 Na mamangu-ndja da ukunggu dàngu na ma-pamàndu-ndja, djiaja na mambuha-ngga; dàngu na mambuha-ngga, na-mbuha-nja taï paraïna na Amanggu, hamanai Njungga kumbuha-mbunja hi ku-pawuwangu wikinggu lai njuna, hi wàna. 22 Nanapa-ja i Junda, nda djiaja i Ihikariu: Ka nggikina duna Miri, hi pa-wuwangu bia-munjai wikimu lai njuma tal, tàka la pinu tana jiana hi ndiai, wànanja. 23 Nanggepi-ja i Jehu: Djàka ningu mambuha ngga, djiangu-ma ba na-pamàndu-nja na pulunggu, hi nambuha-nja paraïna i Ama, ka mai-manjaka lai njuna taï hi ma-ngiangu lai njuna. 24 Na manda mbuhangga, nda djia pamàndua-nandja da pulunggu; dàngu na pulungu na parongu-mi, nda pulunggu Njunggaaja, tàka puluna i Amaja duna na ma-paràha-ngga. 25 Jiada mbàda panii-ngunggaindja-ka ba ninggapa lai njimi. 26 Tàka na Ma-panggaüru, na i Ngahu Matua, na pa-paràha-na i Ama taï lumuna na tamunggu, djia-jaka na ma-papeka-nggaindja mbuu ndàbada, hi na-panamu-ngaindja mbuu ndàbada da pambàda paniinggunggai Njungga. 27 Mapeku pa-bàndjalu-nggunggai, na mapeku paruku-nggu Njungga pawua-nggunggai; nda hama tuana na pakàli wuana na pinu tana na pawua-nggunggai Njungga. Àmbu da-handuka-du da etimi dàngu àmbi mangàdatu-du. 28 Mbàda rongu-minjaka, nàhu laku-nggunja dàngu napa kubeli-maka duku ba wànggunggai. Làti djàka mbuha-mingga, djiangu-maka dimi bai hawola, ba laku-nggunjaka lai Ama, maa ba narihidunggapa i Ama. 29 Nàhu mbàda panii-nggunggainja-ka ba ndedi natumbu, màta napa djàka natumbu-ka, ka peku pawaimi. 30 Nda nahili danguapa na pa-kareuku wànggunggai, maa ba nàmu-dunjaka na ngora pinu tana, dàngu nda nggàraa pa-ngala-na lai Njungga. 31 Tàka, màta ka napinja-wa jia na pinu tana na mbuha-nggunja i Ama, dàngu ba kuliija hama tuna na pa-paràha-nangga i Ama. Hadangu-wa, ka talaku welingu lai jiahu, hi wànandja.

Juhani 15

Na pingi angguru lànga-tàka. 1 Njungga djiaka na pingi angguru lànga-tàka, tàka na Amanggu djiaja na mangu wokangu. 2 Hau kahanga hau kahanga lai Njungga na manda tu wuana na-kàtahu-ja, dàngu hau kahanga hau kahanga na matu wuana, na-pabulu-ja ka peku pa-rukangu-na pawua. 3 Njimi mbàda jahangu-mika, rukuna na pulungu na pambàda panii-nggunggai. 4 Màtawa kai padaingu lai Njungga, hamanai Njunggambu lai njimi. Hama tuna na kahanga ba nda djia ngalangua-na patu meha wuana, djàka nda na-padaingu la pingi angguru, djia-mbuja njimi ba ndia, djàka ndai padaingu lai Njungga. 5 Njungga djiaka na pingi angguru, njimi kahanga-kai. Na ma-padaingu lai Njungga, hamanai Njungga lai njuna, djiaja na ma-ràdjingu wuana, nadu djàka nda djiaka Njungga, ndai ngalangua pa-patumbu ngga-nggàra. 6 Djàka ninja na manda padaingu lai Njungga, pa-wàrungu-jaka la hambeli hama tuna na kahanga, hi nameti; hala hi ohuru-ndja hi wàrundja la epi, ka mutungu-danjaka. 7 Djàkai padaingu lai Njungga, hamanai da kareuku-nggu ka da-padaingu-mbu lai njimi, karaiwa djàka nggàraja na pambuha-mi, djiangu-ma duna ba na-patutungu lai njimi. 8 Jiana-dujaka na pa-mangundju wànguja na Amanggu djàkai wua padangu, nu papanaudu- nggunggaika. Mata kai padaingu la mbuhangu-nggu, ba wàna i Miri Jehu. 9 Hama tuna i Ama ba nambuha-ngga Njungga, djia-mbuja Njungga ba kumbuha-nggai njimi. Mata kai padaingu nu la mbuhangu-nggu. 10 Djàkai pamàndu-ndja da ukunggu, mi padaingu la mbuhangu-nggu, hama tuna Njungga ba ku-pamàndu-ndjaka da ukuna na Amanggu dàngu ku-padaingu la mbuhangu-na. 11 Jiada mbàda panii-nggunggaindja-ka, mata na hawola-nggu Njungga ka na-ngiangu lai njimi, dàngu ka na-lànjapu na hawola-mi 12 Jiana-ja na ukunggu, mata kai maràngga pambuha dàngga angumi, hama tuna Njungga ba kumbuha-nggai njimi. 13 Nda djia ningua marihi mbuhangu-na, mbulungu-na djàka ningu ma-padjàma-nja na lurina lumuda da lànggina. 14 Njimi lànggi-nggunggai djàkai liiha da pa-paràhanggunggai. 15 Ataha nda wàngguanggai-pa, nadu na ata ba nda napianja na paliina na mirina; lànggi-nggundja mbàda wànggunggai-ka, nadu mbuu ndàbana na parongu-nggu lai Ama, ba mbàda panii-du-nggundjaka lai njimi. 16 Nda njimia mapindi-ka Njungga, Njungga mapindi-kai njimi, hi ku-paràha-nggai kai laku kai tu wuami dàngu ka haniina na wuami, mata djàka nggàraja na pakarai wàminja na tamunggu lai Ama, ka nawuanggaminja. 17 Jiada hi kupanii-nggaindja, ka peku pa-mbuhangu-mi dàngga angumi Na karaü-nandja eti da pa-panaungu na pinu tana. 18 Djàka na-karaü-nggai eti pinu tana, mata kai pinja padua, ba mbàda karaü mangilu-nanggaka eti Njungga welingu lai njimi. 19 Djàka ma-welingu la pinu tanakai, nambuha-nja làti na mangu wikina na pinu tana; tàka ba nda welimi la pinu tana, tàka hi Njungga mapindi-kai welingu la pinu tana, djiaja hi na-karaü-nggai eti na pinu tana. 20 Inamu-jawa na pulungu na pambàda panii-nggunggai, na ata nda narihia-nja na mirina, ba wànggunggai. Djàka dakeha-madungga Njungga, djiangu-mbu ba dakeha-nggai njimi; djàka da-pamàndu-nja na pulunggu Njungga, djiangu-mbu ba da-pamàndu-nja na pulumi njimi. 21 Na njuna jiada mbuu ndàbada hi dapalua-nggaindja taï, djiaja rukuna na tamunggu, maa ba nda datanda-duja na Ma-paràha-ngga. 22 Djàka nda kumai ka kupanii dàndja, nda ningua làti ndjala-da, tàka nàhu nda ningua pa-pandàda wàdanja na ndjalada. 23 Na ma-karaü-ngga eti Njungga, na-karaü-mbunja eti na Amanggu. 24 Djàka nda kuràma-ha la hanggada da parama da panda rama ndokuna hawiangu, nda ningua làti ndjalada; tàka nahu mbàda ita-danjaka, hi karaü bia-danggaka eti Njungga dàngu i Ama. 25 Takà hi tuna nu, djiaja ka peku pa-tutungu-na na maninja la huratu uku: Nda ningu ndoku kiringu ba da-karaü-ngga eti, ba wàna. 26 Djàka natàka-ka i Ma-panggaüru, na pa-paràha-nggunggai Njungga taï welingu lai Ama, na Ngahu na pangia ma-tubangu na maluhu welingu lai Ama, Njunaka taï na ma-hakahii-nja na rukunggu; 27 hamanai njimimbu, ihakahii-ngga bàdi, maa ba nidunggai lai Njungga welingu la kawunga-na, hi wànandja.

Juhani 16

1 Jiada-ka hi kupanii-nggaindja, mata ka àmbu peku hanggà-maru-mi. 2 Napa dawàru-nggai welingu la uma bungguru, màlai nàmunja na rehina, djàka nggamuja na ma-pameti-kai, ngà-ndi-nggunja maraku i Ala, ba wàna. 3 Nu hi tuda nu, maa ba nda datanda-duja i Ama, hamanai Njungga ndiambu. 4 Tàka hi kupanii-nggaindja jiada, djàka djia-jaka na rehina taï, ka peku namu-mindja, ba kupanii-nggaindjaka Njungga. Jiada nda kupaniia-nggaindja welingu la wungana, maa ba ni-dunggapa lai njimi. Na paràma-na na Ma-panggaüru. 5 Tàka nàhu laku-nggunjaka la Ma-paràha-ngga, nda haàtu-mbu lai njimi ma-paàra-ngga, nggii ulaku ningu na ma-wànangga. 6 Djiaaja ba kupaniinggaindjaka jiada, hi nahulu-ndja pa-handuka wàngu da etimi. 7 Tàka Njungga panii-nggunggainja na ma-padeningu, ba na-lingu-du lai njimi djàka kulaku. Nadu djàka nda kulaku-ma nda djia maiana na Ma-panggaüru lai njimi, tàka djàka kulaku-ka, ku-paràha-manggainja duku taï. 8 Nu djàka natàka-ka Njuna taï" hi nabowa-nja na pinu tana rukuna na ma-akatu dàngu rukuna na matàndji dàngu rukuna na pa-tandangu. 9 Rukuna na ma-akatu, ba nda dawai-duka Njungga; 10 rukuna na matàndji, ba laku-dunggunja lai Ama, hi ndai hili itaka; 11 rukuna na pa-tandangu, maa ba pa-patandangu-dujaka na ngorana na pinu tana jiana. 12 Nadangu-pa làti na pa-paniingu-ha ba wànggunggai, tàka nahu ndai ngalangua paduku-ha. 13 Na njuna djàka natàka-ka Njuna, na Ngahu na pangia ma-tubangu, hi nabowa-nggai anda la papi hàlanja na ma-tubangu. Nadu ba nda djia wànguana eti wikina djàka napanii, mbulungu na parongua-na na papanii-na, dàngu hi napeka-nggainja na ma-nàmunja taï. 14 Njuna na ma-pamangundju-ka taï, maa ba napiti-du taï welingu la mangunggu, hi napeka-nggai njimi. 15 Mbuu ndàbada da manindja lai Ama, mangu-nggundja; djia-dujaka napiti welingu la mangunggu hi napeka-nggai taï, hi wànggu. Na handuka na malua-ja la hawola. 16 Hawutu-ki ndai itaa-kapa, tàka hili hawutu-ki ita-minggaka taï wàna. 17 Nu ka panii-danjaka dàngga anguda da pa-panaungu hawiangu: Nggàraja wàna ihu na papanii-nanda: Hawutu-ki ndai itaa-kapa, tàka hili hawutu-ki ita-minggaka, dàngu: laku-nggunja lai Ama ba wànanda, hi wàda. 18 Nu ka panii-danjaka: Nggàra wànaka ihu, hawutu-ki ba wàna. Nda tapianja na papanii-na, hi wàda. 19 Nu ba napi-njaka paraïna i Jehu, ka ta-paàra-nja ba wàda, ka panii-nandjaka: Bata-minja jiana dàngga angumi, hawutu-ki ndai itaa-kapa, tàka hili hawutu-ki ita-minggaka tal, ba wànggu? 20 Lànga-tàka-manggunggai, njimi hii-minjaka dàngu pa-dudurungu- minjaka taï, tàka na pinu tana hawola-nanjaka; handuka-minjaka taï, na njuna na handuka-mi napa nalua-ja la hawola. 21 Na kawini na ma-habola na-handuka, maa ba djia-dujaka na rehina. Tàka djàka na-habola-njaka na anakeda, nda nahili namua-japa na majila-na paral pambaha na etina, maa ba nadedi-duka haàtu tau la pinu tana. 22 Njimi timi numbu nàhu bai handuka, tàka kuita belikai taï; nu hi dambaha da etimi, dàngu nda ningua haàtu madjia wàhija na pambaha eti wàmi. 23 La lodu nu taï nda ningu ndokua pa-paàra-mi lai Njungga. Lànga-tàka ka kupeka-nggai, djàka ningu pakarai-mi lai Ama, nawua-manggai duna la tamunggu. 24 Lundu nàhu ndedi ningua pakarai-mi la tamunggu. Ikarai-wa, djiangu-ma duna ingalangu, ka peku djàngapu-na na mbaha etimi. 25 Jiada kupanii wànggaindja pangerangu; tàka nàmunja na rehina ba nda kuhili panii wànggai pangerangu, tàka kupeka pangala-nggainja na rukuna i Ama. 26 La lodu nu napa ikarai la tamunggu, dàngu Njungga makarai-ja i Ama ndumami njimi, nda wàngguanggai. 27 Nadu i Ama wiki ba nambuha-manggai,maa bai mbuha-dungga Njungga dàngu bai pawai-duka ba ma-welingu lai Alaka. 28 Ma-welingu lai Amaka hi kumai la pinu tana, hili dundjaku-nggunjaika na pinu tana hi kulaku lai Ama, wànandja. 29 Napaha da papanau-na: Nàhu paai lulungu-maa-munja bau panii, ndau wànguapa pangerangu. 30 Nàhu pi-manjaka ba pi hàla-mamunja dumu, dàngu ba nda nggàra ihi wànguipa tau ma-paàranggau; djia-duka hi mapawai ba ma-welingu lai Alakau, wàdanja. 31 Nanapa-ja i Jehu: Ipawai-duka nàhu ai? 32 Tàngaru, nàmunja na rehina, dàngu rehi-ma-nanjaka nàhu, ba pa-paihangu-kai hi maràngga hanggangu la ngaba wikimi, tàka Njungga hii dundjaku mehangga. Na njuna nda djia pa-mehangua-nggu, nadu i Ama ba nimanja lai Njungga. 33 Jiada kupaniinggaindjaka, mata kai peku wàngu lai Njungga. Jia la pinu tana mi-pàdangu majila. Na njuna i-pamàndungu etimi, maa ba mbàda talu-nggunjaka Njungga na pinu tana, hi wànandja.

Juhani 17

Na hamajangu-na i Miri Jehu. 1 Nudaha da papanii-na i Jehu, hala tangara-nanjaka la awangu hi napanii: Aa Ama, djia-jaka na rehina; pa-mangundju-jawa na Anamu, ka peku pa-mangundju-nanggau na Anamu. 2 Hama tuna bau wuanja kuaha la tauka, ka peku wua hàla-nandja luri pa-lupangu da pambàda wua-munja. 3 Jiana-ja na luri pa-lupangu, ba datanda-kau Njumu, Ala Ma-kamehangu, Ma-palànga-tàkangu, dàngu i Jehu Karitu, na pa-paràha-mu. 4 Njungga ku-pamangundju-kauka la pinu tana, ba ku-palà-njapu-ja na parama na pa-patanggu-mungga la paràma-ja. 5 Aa Ama, màtawa nàhu kau pa-mangundju-ka la lihimu Njumu, hama tuna na mangundju na maninja lai Njungga ba la lihi-mungga, ba ndedi ninja na pinu tana. 6 Ku-wàlahundjaka na tamumu da tau da pawua-mungga welingu la pinu tana. Mangumu Njumuha, hiu wua-ngga-ndja Njungga, nu da-pamàndu-manjaka na pulumu. 7 Nàhu pi-danjaka, mbuu ndàbada da pambàda wua-mungga, ba ma-welingu lai Njumuha. 8 Nadu da pulungu da pawua-mungga ba mbàda wua-du-nggundjaka, hi da-kataku-ha, hi dapi palànga-tàkanja ba ma-welingu lai Njumuka, dàngu dapawai-maka ba Njumu ma-paràha-ngga. 9 Hamaja-nggundja ndumada njuda; nda hamaja-nggunja ndumana na pinu tanaa, tàka ndumada da pambàda wua-mungga, maa ba mangumu Njumu-duha. 10 Mbuu ndàbada da mangunggu mangu-mundja, hamanai da mangumu mangu-nggundja, hi pa-mangundju-kaka lai njuda. 11 Nda niangga-pa la pinu tana; njuda nindjapa la pinu tana, tàka Njungga laku-nggunjaka lai Njumu. Opandja la tamumu na pawua-mungga, mata ka peku mbulungu-da hama tuna njuta. 12 Ba ninggapa lai njuda kuopamandja duku la tamunu, na pawua-mungga, dàngu kumangga-mandjaka hi nda ningu haàtu ma-jàmihu lai njuda, djiaaja na tunggu molungu, ka peku pa-tutungu-na na maninja la Huratu. 13 Nàhu laku-nggunjaka lai Njumu, tàka jiada hi kupanii-ha ba talànga ningga la pinu tana, mata na mbaha eti rukunggu Njungga ka peku lundungu-na daa la etida. 14 Kuwua-mandjaka duku na pulumu, hi na-karaü-ndja eti paraï na pinu tana, maa ba nda ma-welingu la pinu tana-duha, hama tuna Njungga ba nda ma-welingu la pinu tanaka. 15 Mata kau pitiha welingu la pinu tana nda wànggua, tàka mata kau manggandja lai ma-akatu, wànggu duku. 16 Nda ma-welingu la pinu tanaaha, hama tuna Njungga ba nda ma-welingu la pinu tanaka. 17 Pa-matua-ha la ma-tubangu. Na pulumu Njumu ma-tuba-ngu-ja. 18 Hama tuna bau paràha-ngga la pinu tana, tumbuna Njungga ba ku-paràha-ndja la pinu tana. 19 Dàngu ku-pamatua wikinggu lumuda njuda, ka peku pa-matua-mbuha la ma-tubangu. 20 Nda rukuda njuda mehaa hi ku-hamajangu, tàka ruku-mbu-da da mapawai-ka taï rukuna na pulungu na pangàndi-da. 21 Mata ka peku mbulungu-da mbuu ndàbada, hama tuna Njumu, aa Ama, ba lai Njunggakau, tàka Njungga ba lai Njumuka, mata njudambu ka lai njutaha, ka peku pawaina na pinu tana ba Njumu ma-paràha-ngga. 22 Na mangundju na pambàda wua-mungga, mbàda wua-ma-nggundjaka duku, mata ka peku mbulungu-da hama tuna njuta ba mbulunda: 23 Njungga lai njuda, dàngu Njumu lai Njungga, ka peku lundungu-na na mbulungu-da, mata ka peku pinanja na pinu tana ba Njumu ma-paràha-ngga dàngu bau mbuhandja, hama tuna na mbuha-mungga Njungga. 24 Aa Ama, na pawua-munggaka, la ngia paningga Njungga ka nimbundja njuda la lihinggu wànggu, ka peku ita-danja na mangundju na pambàda wua-mungga. Maa bau mbuha-dungga ba ndedi pa-padikangu-ja na panggubulu awangu. 25 Aa Ama matàndji, na pinu tana nda datandaa-kau, tàka Njungga kutanda-kau, dàngu njuda dapi-njaka ba Njumu ma-paràha-ngga. 26 Mbàda peka-nggundjaka na tamumu, dàngu napa kuhili peka-mandjaipa, mata na mbuhangu na pambuha wàmungga ka peku padaingu-na lai njuda, hamanai Njungga lai njuda, wàna.

Juhani 18

Na jàpa-danja i Miri Jehu la woka Nggehimani. (Mat. 26:47-56; Màruku 14:43-52; Luk. 22:47-53) 1 Ba wànaka nu, ka luhu-nanjaka i Jehu dàngu da papanau-na hi dapala la hapapa ana luku Kindurungu; lai nu ninja na woka, na ngia patama-na dàngu da papanau-na. 2 Tàka i Junda, na ma-kaleka-nja, napi-mbunja lai nu, ba mbàda kàli pauhi da-du-nandjaka da papanau-na i Jehu lai nu. 3 Ka mai-nanjaka i Junda lai nu ba na-karia-nja na kalibaru hurundandu dàngu tau la ratu pangora, dàngu la tau Parihi, da mangàndi palita, dàngu djilu, dàngu madàka. 4 Tàka i Jehu duna ba pi-ma-nanjaka na matàka-njaka, lua to-ma-nandjaka hi napanii dàndja: Nggamuja na pahimbu-mi, wànandja. 5 Napaha njuda: I Jehu, tau Naharitu, hi wàdanja. Tàka i Jehu: Njungga-maka jia, hi wànandja. Nu i Junda na ma-kaleka-nja, ndolaku da-manandja. 6 Nu Njungga-maka jia ba wànandja-kaka, kandulingu madua-danjaka hi dandjoru la tana. 7 Hi nahili paàra-ndja parama i Jehu: Nggamuja na pahimbu-mi, wànandja. Tàka njuda: I Jehu tau Naharitu, hi wàdanja. 8 Nanapa-ja i Jehu: Njungga-maka jia, hi mbàda wànggumadu- nggaika. Djia-duja djàka Njunggadu pahimbu-mi, puli-ndjawa jiada ka dalaku, hi wànandja. 9 Ka peku pa-tutungu-na na pulungu na pambàda paniina: Na tauka na pawua-mungga nda djia ningua haàtu ma-jàmihu lai Njungga, ba wàna. 10 Tàka i Himungu Peturu na maningu hapandangu, hi na-bindjiru-ja na hapanda-na hi na-làndahu-nja na tau la Ratu Bokulu, na-kàtahu-maja na kahilu kawana-na. Nuna na tau Màluku-ja na tamuna. 11 Nanapa-ja i Jehu: Patiku-nja na hapanda-mu! Djia nda ngununggunja- kaka na kaba wai pawua-nangga i Ama dumu? hi wànanja. La hanggana i Anahu. Na pa-hiningu-na i Peturu. (Mat. 26:57-75; Màruku 14:53-72; Luk. 22:54-71) 12 Tàka da hurundandu dàngu na ngorada dàngu da pa-palewa tau Jahundi, jàpa-danjaka i Jehu, hi dahondu-ja, 13 hi dangàndi mangilu-ja lai Anahu, ba ama jerana i Kajapahu-duja, na maratu bokulu la ndaungu nuna. 14 Njuna-duka i Kajapahu na mawua-ndja kareuku da tau Jahundi, ba nalingu-ma djàka nameti na haàtu lumuna na bandjaru. 15 Ka kiku-nanjaka i Jehu parama i Himungu Peturu, dàngu na pa-panaungu na haàtu. Nuna na pa-panaungu natanda-ja paraï na Ratu Bokulu, ka tama karia-nanjaka i Jehu hu daa la talora umana na Ratu Bokulu. 16 Tàka i Peturu duna, ndolaku-nanja la hambeli la ngaru pindu. Nu ka luhu-nanjaka na pa-panaungu na haàtu, na pa-tanda-na na Ratu Bokulu, hi napanii dànja na kawini na madaija na pindu, hala hi natama ngàndija i Peturu. 17 Tàka nuna na kawini na madaija na pindu hi napanii dànja i Peturu: Mala njumu nda angua-danggau da papanau-na na tau nina ai? hi wànanja. Nanapa-ja i Peturu: Ndiaa duku, wàna. 18 Tàka da tau ata dàngu da tau pa-palewa diru bia-danja epi na pambàda pa-dukulu-da, ba lalu maringu-duja. Djia-mbuja i Peturu hi nadiru dàndja epi njuda. 19 Nu ka paàra-nanjaka i Jehu paral na Ratu Bokulu rukuda da papanau-na dàngu rukuna na pa-pekangu-na. 20 Nanapa-ja i Jehu: La mbabu tauma làti ba kupanii-nja na pinu tana. La uma bungguru dàngu la uma Ala ma-mànu-maka ku-papekangu ningu, la ngia pa-pauhi ndàbana na tau Jahundi, nda ningu ndokua papanii wininggu. 21 Nggikina hiu paàra-ngga Njungga. Paàra biandja da mambàda ronguja na papanii-nggundja, da pimanja duda na papanii-nggu. 22 Ba tunaka nu, tàka na haàtu na tau pa-palewa na ma-ndolaku la lihina hi natàba-ja: Tu biamu nu bau hemaja na Ratu Bokulu ai? hi wànanja. 23 Nanapa-ja i Jehu: Djàka nandjala na papanii-nggu, peka-ngganjawa na mandjala; tàka djàka na-tubangu biduai, ka ni hiu tàbakai? hi wànanja. 24 Ka pangàndi-nanjaka dàngu honduna i Jehu paraïna i Anahu lai Kajapahu na Ratu Bokulu. 25 Tàka i Himungu Peturu, djiapa bia-japa diruna epi; ka panii da-danjaka: Mala njumu nda angua-danggau dumu da papanau-na na tau nina ai? wàdanja. Ka pa-hiningu-nahja-ka: Ndiaa duku, ba wàna. 26 Nanapa-ja na haàtu na atana na Ratu Bokulu, na kalembi-na na tau pa-kàtahu-na kahilu i Peturu: Nda kuitaa-kau dumu la woka la anguna Njuna? hi wànanja. 27 Ka hili pa-hiningu-nanjaika i Peturu; ka hakuku madua-nanjaka na manu. La hanggana i Pilatu. (Mat. 27:2, 11-30; Màruku 15:1-19; Luk. 23:1-25) 28 Nu ka ngàndi-danjaka i Jehu welingu lai Kajapahu nàhu la uma timbangu, hina-maapa naharii. Da tau Jahundi nda datama wikiada la uma timbangu, ka àmbu ta-iraku, ka peku ngangunda la pamangu Paha, ba wàda. 29 Nu ka luhu-nanjaka lai njuda i Pilatu: Nggàra-jaka na pa-pandjala wàminja nina na tau, hi wàna. 30 Danapa-ha njuda: Nina djàka nda tau akatu-maja nda djia pakataa-manggaunja,hi wàdanja. 31 Nanapa-ja i Pilatu: Ingàndi biaja dimi, kai ratanja wai ngerana nundjuja na ukumi, hi wànandja. Tàka da tau Jahundi: Nda ngeraa-manja duma la pa-pameti tau, hi wàdanja. 32 Nu ka peku pa-tutungu-na na patiki-na i Jehu rukuna na pameti wàna taï. 33 Ba natama belika la uma timbangu i Pilatu, paau-nanjaka i Jehu hi na-paàra-nja: Djiakau dumu na Hangandji tau Jahundi? wànanja. 34 Nanapa-ja i Jehu: Ma-pawelingu la eti wiki-munja na, bau panii tumu nu, djàka nida hi hawiangu bia mapanii-nggau-nja na rukunggu? hi wàna. 35 Tàka i Pilatu: Ka tau Jahundi-ja wàmungga? Na bandjaru wiki-mamu dumu dàngu da ratu pangora da mambàda pakata-nggau lai njungga. Nggàraja na paruku-mu, hi wànanja. 36 Nanapa-ja i Jehu: Na pahangandji-nggu Njungga nda paweli-na la pinu tana jianaa; djàka paweli-na la pinu tana jiana làti na pahangandji-nggu, da-hadangu-ka làti da taunggu ka àmbu da-pakata-ngga la tau Jahundi, tàka nda paweli-na jiahua duku na pahangandji-nggu, hi wànanja. 37 Nahema i Pilatu: Ka hangandji-makau dumu? hi wànanja. Nanapa-ja i Jehu: Hama tuna ba wàmu, ba hangandji-duka. Nuna-dujaka hi kiri dedinggu dàngu djia-mbu-dujaka na pamai wànggu la pinu tana jiana, ka peku hakahii-nggunja na ma-tubangu; djàka nggamu na ma-pawelingu la ma-tubangu, narongu-ja na nggorunggu, hi wàna. 38 Tàka i Pilatu: Nggàra-jaka nu na ma-tubangu? hi wànanja. Tunaka nu, ka hili luhu-nanjaika la tau Jahundi: Njungga nda ningu ndokua mandjala pahunggu-nggu lai Njuna. 39 Na njuna huri-madumi la lodu Paha ba ku-pahàla-nggai haàtu; mala pahàla-nggamanja na Hangandji tau Jahundi, wàmingga? hi wànandja. 40 Ka hili kaoka-danjaka: Nda Njunaa! I Mbaramba duma, hi wàda. Njuna i Mbaramba tau rambangu-ja.

Juhani 19

Na majila-na i Miri Jehu. 1 Nu ka pa-ràhangu-nanjaka i Pilatu la pa-padjàra-ja i Jehu. 2 Tàka da hurundandu hi dauna-nja nggubi rii madàka hi da-patàmbaku-nja na katiku-na hi da-paringgi-nja hundarangga. 3 Nu ka hurungu-danjaka lai Njuna: Ohaa-muwa, oi Hangandji tau Jahundi, hi wàdanja; nu ka tàba-danjaka. 4 Ka hili luhu-nanjaka i Pilatu hi napanii dàndja: Tàngaru, kuluhu ngàndi-nggainja, ka peku pi-minja ba nda ningu ndokua mandjala pahunggu-nggu lai Njuna, wànandja. 5 Ka luhu-nanjaka i Jehu dàngu nggubingu-na rii madàka dàngu maringgi-na hundarangga. Tàngaru, na tau, hi wànandja. 6 Nu ba daita-jaka da ratu pangora dàngu da tau pa-palewa, ka kaoka-danjaka: Harika-nja, harika-nja! wàda Nanapa-ja i Pilatu: Mingàndi biaja dimi kai harika-nja, nadu njungga ba nda ku-hunggungua mandjala lai Njuna, hi wànandja. 7 Dahema da tau Jahundi: Nimanja duma na ukuma, nundjuja nuna nameti-ma bàdi, rukuna Ana Alaka, ba wàna, hi wàdanja. 8 Nu ba narongu-jaka nuna i Pilatu, ka manaü mangàdatu-naka. 9 Ka tama beli-nanjaka la uma timbangu hi napanii dànja i Jehu: Nggii paweli-mu dumu, hi wànanja. Tàka i Jehu nda nahemaa-ja. 10 Tàka i Pilatu: Ndau panii dàangga na njungga? Ndau pinja dumu ba kuaha-nggunj a la pa-pahàla-kau dàngu ba kuaha-mbunggunja la pa-harika-nggau? hi wànanja. 11 Nanapa-ja i Jehu: Nda djia ningu ndokua kuahamu lai Njungga, djàka nda pa-wuangu-kau weli ditangu; djia-duja hi narihi ningu na ndjalana na tau na ma-pakata-ngga lai njumu, wànanja. 12 Piti welingu nu, himbu-nanjaka anda i Pilatu la pa-pahàla-ja i Jehu.Tàka da tau Jahundi, kaoka-maa-danja: Djàkau pa-hàla-maja nana, nda arijaa-nanggau na hangandji bokulua, hi wàdanja. 13 Ba narongu-jaka nuna na kareuku i Pilatu, pa-ràhangu-nanjaka paluhu ngàndija i Jehu hi na-mandapu la kandjàka timbangu, la pangia Bangga Watu ba wàdanja, djia-dujaka Nggabata ba wàna la hilu Imbarani. 14 Nu lodu pa-jemangu wàngu Pahaja, ràkangu ndjàmu nomuja. Tàka i Pilatu: Tàngaru, na hangandji-mi, hi wànandja da tau Jahundi. 15 Tàka kaoka-maa-danja njuda: Wàrunja, wàrunja, harika-nja! ba wàda. Na-napaja i Pilatu: Ku-harika bianja na hangandji-mi? wànandja. Ka hema-danjaka da ratu pangora: Nda ninguama duma hangandji-ma, didia-ja na hangandji bokulu, hi wàda. 16 Nu ka puli-nandjaka i Jehu la pa-harika-nja. Na metina i Miri Jehu la ai harikangu. (Mat. 27:31-50; Màruku 15:20-37; Luk. 23:26-46) 17 Nu ka piti-danjaka i Jehu; luhu-nanjaka dàngu duku wiki-nanja na ai harikangu-na hi nalaku la pangia Kaba Kotu ba wàdanja, djia-dujaka Nggolunggota ba wàna la hilu Imbarani. 18 Ka harika-danjaka lai nu, lupa da madua da tau hawiangu, haàtu la hapapa hapapa, tàka i Jehu la padua-ja. 19 Tàka i Pilatu huratu-nanjaka na rukuna hi natuja la kapuka ai harikangu: I Jehu tau Naharitu, na Hangandji tau Jahundi, ba wàna. 20 Nadangu na tau Jahundi na mambaha-ja nuna na pa-huratu ba la lihi paraïngu-duja na ngia pa-harika-danja i Jehu, màlai hi pa-tulihu wàngu hilu Imbarani, hilu Rumu dàngu hilu Nggarika-duja. 21 Nu ka panii-danjaka da ratu pangora tau Jahundi: Hangandji tau Jahundi, àmbu wàmu-dunja, tàka: Njungga Hangandji tau Jahundi-ka wàna wàmunja bàdi, wàdanja i Pilatu. 22 Nanapa-ja i Pilatu: Na pambàda huratu-nggu, djia-majaka, hi wànandja. 23 Nu da hurundandu ba da-harika-njaka i Jehu, hi dapiti-ha da pakina hi da-paberi kapatu ndja, hi ta-tangguna haàtu haàtu, hinggilu-na na kalembi daluna. Nuna na kalembi nda ningua utu ditana, patinu pa-nuangu-maaja. 24 Ka panii-danjaka dàngga anguda: Àmbu tahira-duja, mata ka tawingu bianja ndandu, djàka nggamu na manduma-nja, wàda. Ka peku pa-tutungu-na na maninja la Huratu: Da-paberi-ndjaka da pakinggu, tàka na kalembi-nggu dawingu-nja ndandu, ba wàna. Nuja na pawàda da hurundandu. 25 La lihina na ai harikangu-na i Jehu nindja na inana dàngu na anguna kawini na inana, dàngu i Maria papaha-na i Kaliopa, dàngu i Maria Mandalena. 26 Nu i Jehu ba naita-jaka na inana dàngu na pa-panaungu na pambuha-na la lihina, panii nanjaka la inana: Ràmbu! tàngaru, nana na anamu, hi wànanja. Hala hi napanii dànja nuna na pa-panaungu: Tàngaru, nana na inamu, hi wànanja. 27 Piti welingu nu, nggepi-nanjaka la umana paraïna na papanaungu. 28 Hàlaka nu ba napi-njaka i Jehu, ba lundungu hàla-nanjaka, ka peku pa-tutungu-na na maninja la Huratu: Madau-nggu-nja, hi wàna. 29 Lai nu ninja na wurungu na nambinu wai angguru majilu; ka tu-danjaka lumutu maningu wai angguru majilungu la hupu karàngga, hi da-padjola-nja la ngaruna i Jehu. 30 Ba na-lamudji-jaka na wai angguru majilu, panii-nanjaka: Lundungunanjaka, wàna. Nu ka karuduku-nanjaka hi napuli-nja na ngahuna. 31 Nu ba lodu pa-jemangu-ja, ka pamanda-danjaka i Pilatu da tau Jahundi, la papata-ha da wihida dàngu la pa-papuru-ndja da mameti. Nadu ka àmbu haniida da metida la ai harikangu la lodu hangahu ba wàda, nuna na lodu hangahu ba lodu bokulu-duja. 32 Ka mai-danjaka da hurundandu hi dapata-ha da wihina na ma-mangilu hamanai na haàtu na pa-harika pa-angungu-ja. 33 Nu ba datàka-njaka i Jehu dàngu ba daita-ja ba mbàda meti-naka, nda dapataa-ha da wihina. 34 Ba tuna na haàtu na hurundandu nakodja wànja nimbuna na karaha-na; nu ka luhu madua-nanjaka na ria dàngu na wai. 35 Na mambàda itaja djia-jaka na ma-pa-hakahiingu, tàka na pa-hakahii-na njuna ma-tubangu-maja, dàngu napi-manja duna ba panii-nanja na ma-tubangu, ka peku pawai-mbumi njimi. 36 Nudaka hi datumbu, mata ka peku pa-tutungu-na na maninja la Huratu: Nda hapungu-mbu runa taï papata, ba wàna. 37 Dàngu nimbunja la Huratu: Taï dapanau-jaka na pambàda kodjada, na mawàna. Na taninja i Miri Jehu. (Mat. 27:57-61; Màruku 15:42-47; Luk. 23:50-55) 38 Hàlaka nu lua-nunjaka i Juhupu, tau Arimatia, lai Pilatu. Njuna i Juhupu papanau-na i Jehu-mbuja, na njuna na-kàpingu wikina paraï pa-mangàdatu-ndja da tau Jahundi. Ka pamanda-nanjaka ka ku-papuru àrunja na metina i Jehu, ba wàna; hi napuli-nja paraïna i Pilatu. Ka laku-nanjaka hi na-papuru-nja na metina. 39 Tàka i Nikundemu na mamai wàngu rudungu àmangu lai Jehu, namaimbu, hi nangàndi mbii kati muru pa-pakorungu nitu, ràkangu hangahu katina. 40 Nu ka papuru-danjaka na metina i Jehu, hi da-pajubuhu wànja tera jubuhu lupa nuda da mbii kati, namatu-ja na huri taningu tau Jahundi. 41 Nu la lihi ngia pa-harika-nja i Jehu ninja na woka; lai nu ninja na reti bidi, ndedi ninguma pa-taningu ningu lai nu. 42 Lai nuduka da-bàndjalu nija i Jehu, ba lodu pa-jemangu tau Jahundi-duja, ba na-mareni-du nuna na reti.

Juhani 20

Na hadangu-na dàngu na kawunga pa-djilikungu-na wikina i Miri Jehu. (Mat. 28:1-10; Màruku 16:1-11; Luk. 24:1-12) 1 La lodu kawunga minggu, la mbaru hada rudungu, lua-nanjaka i Maria Mandalena nu la reti, hi naita-ja na watu ba mbàda nggilungu-naka welingu la reti. 2 Ka manjamalu-nanjaka lai Himungu Peturu dàngu la papanaungu na haàtu na pambuha-na i Jehu: Nangàndi-jaka tau i Miri welingu la reti, nda mapinja djàka nggiija na-bàndjalu nija, hi wànandja. 3 Ka laku-nanjaka i Peturu dàngu na pa-panaungu na haàtu hi dalua la reti. 4 Nuda da madua handàka manjamalu-mada, na njuna na pa-panaungu na haàtu na-mangilu, narengga-pa welingu lai Peturu, hi natàka mangilu la reti. 5 Ba na-karuduku-ka, ita-nandjaka da tera jubuhu da pa-bàndjalu, tàka nda natamaa. 6 Nu ka tàka-nanjaka i Peturu la malamiri-na, ka tama-nanjaka la reti hi napanau-ha da tera jubuhu da pa-bàndjalu, 7 tàka na tera podahu, na pahondu la katiku-na làti, nda pa-pambulungua-ja dàngu da tera jubuhu, pa-kulurungu biaja la hau pangia. 8 Nu hi natama-mbu na pa-panaungu na haàtu na matàka mangilu; ba naita-jaka ka pawai-nanjaka. 9 Maa ba ndedi-dupa dapinja na maninja la Huratu, lupangu-ma na-hadangu beli welingu la padua mameti, ba wàna. 10 Nu ka beli-danjaka la uma da pa-panaungu, 11 Tàka i Maria ndolaku bia-nanja nu la hambeli la lihi reti dàngu hiina. Nu ba nahii, karuduku-nanjaka hi nakahinu hu daa la reti. 12 Ka ita-nandjaka da madua da papalewa da mapaki mabara, da ma-uhuku na haàtu la katiku-ja, na haàtu la wihija la ngia pa-bàndjalu-ja na metina i Jehu. 13 Ka panii-danjaka lai Maria: Ha Ràmbu, nggikina hiu hii hi wàdanja. Nanapa-ja i Maria: Ba napiti-dujaka tau na Miri-nggu, tàka nda kupianja djàka nggii da-bàndjalu nija, wànandja. 14 Tunaka nu, ka pa-mbelingu-nanjaka i Maria hi naita-ja i Jehu ba na-ndolaku lai nu, tàka nda natandaa-ja ba djiaja i Jehu. 15 Tàka i Jehu: Ha Ràmbu, nggikina hiu hii? Nggamuja na pahimbu-mu? hi wànanja. Tàka i Maria, djiaja na madai woka ba wàna bia: Miri, djàka Njumu mangàndi-ja, panii-ngga djàka nggii mu-bàndjalu nija, mata ka kulua papiti-ja, hi wànanja. 16 Nanapa-ja i Jehu: Maria, hi wànanja. Nu ka pa-mbelingu-nanjaka i Maria: Rabbuni hi wàna la hilu Imbarani, nu Ngguru wàna-duka. 17 Nanapa-ja i Jehu: Àmbu jàpa-duka, nadu ba ndedi kuheia-pa lai Ama. Na njuna lakuwa la angunggu paluhu: Hei-nggunjaka la Amanggu dàngu la Amami, la Alanggu dàngu la Alami, wàna ka wàmundja, hi wànanja. 18 Ka laku-nanjaka i Maria Mandalena, hi napanii-ndja da papanaungu na ita-nanja i Miri dàngu ba tuna nu na papanii-nanja. Na pa-djilikungu-na wikina i Miri Jehu la pa-panaungu. (Màruku 16:14-18; Luk. 24:36-49) 19 Nu ba na-malingu-ka, la lodu kawunga minggu, ba dàngu kabitangu biada da pindu nu la ngia panindja da papanaungu, paraï pa-mangàdatu-ndja da tau Jahundi, tàka-nanjaka i Jehu, ba djia ndolaku biana la padua-da: Ipeku hàmuwa, hi wànandja. 20 Tunaka nu paitanandjaka da limana dàngu na karaha-na. Ka mbaha-danjaka da etida da pa-panaungu nu ba daita-jaka i Miri. 21 Tàka i Jehu: Ipeku hàmuwa, hi hili wànandjai. Hama tuna i Ama ba na-paràha-ngga, tumbunggu Njungga ba ku-paràha-nggai njimi, hi wànandja. 22 Hàlaka patuna nu, hi nahapui-ndja: Kataku-jawa i Ngahu Matua. 23 Nggamuha da padjàma-mi ndjalada, da-djàmangu-ma duda, dàngu nggamuha da pa-paduku-mi ndjalada, daduku-maha duda, hi wànandja. Na pa-djilikungu-na wikina i Miri Jehu lai Tomahu. 24 Tàka i Tomahu, na haàtu na pa-hakambulu madua wàda, i Ndindimu ba wàdanja tamuna, nda nianja lai njuda ba na-tàka i Jehu. 25 Nu ka paniidanjaka da pa-panaungu hawiangu: Mbàda ita-manjaka i Miri, wàdanja. Nanapa-ja i Tomahu: Djàka nda kuita-maja na rukuda da paku la limana, dàngu djàka nda kuràma wànja wua limanggu na rukuda da paku, hamanai djàka nda kuràma wànja limanggu na karaha-na, nda djia pawaianggu, hi wànandja. 26 Pa-làngangu-ka walu mbua lodu, hili pauhi-danjai da papanaungu nu la uma, nimbunja i Tomahu lai njuda. Ka tàka-nanjaka i Jehu ba dàngu kabitangu biada da pindu, ba djia ndolaku biana la padua-da: Ipeku hàmuwa, hi wànandja. 27 Nu ka panii dà-nanjaka i Tomahu: Padjola-nja nàmu na wua limamu, kau itaha da limanggu, dàngu padjola-njawa nàmu na limamu, kau ràmaja na karaha-nggu, àmbu djia nda pawai-dumupa, tàka màtawa kau pawai, hi wànanja. 28 Nanapa-ja i Tomahu: Dou Miringgu, dou Alanggu, hi wànanja. 29 Tàka i Jehu: Rukuna bau ita-dukaka hiu pawai ai? Ohaa-daka da tau da mapawai dàngu nda itada, hi wànanja. 30 Dadangu-maipa njuna da tanda hawiangu da pa-patumbu-na i Jehu la hanggada da papanau-na, da panda tulihu la huratu jiana. 31 Na njuna jiada hi tulihu-ha, mata ka peku pawaimi, i Jehu ba djiaja na Karitu, na Anana i Ala, dàngu ka peku mangu wàminja luri na tamuna rukuna na pawaimi.

Juhani 21

Na pa-djilikungu-na wikina i Miri Jehu la tehiku Timbiria. 1 Hàlaka nu hili pa-djilikungu-nanjaika wikina i Jehu la papanau-na la hingi tehiku Timbiria. Tuna nu ba na-padjiliku-ngu wikina. 2 Màtuda i Himungu Peturu dàngu i Tomahu, i Ndindimu ba wàdanja, dàngu i Natanilu, tau Kana la Nggalilia, dàngu da anana i Hambandiu, lupa da madua da papanau-na hawiangu. 3 Tàka i Himungu: Luanggu pa-ndjeringu, wànandja. Napaha njuda: Malua karia-mbudunggau, hi wàdanja. Ka lua-danjaka hi dahei la tena. Tàka nu la rudungu nda ningu ndokua pangala-da. 4 Ba na-pabarahu-ka, na-ndolaku i Jehu la hingi tehiku. Tàka da pa-panaungu nda dapianja ba djiaja i Jehu. 5 Nu ka panii dà-nandjaka paraïna i Jehu: Ha anakeda, ningu nu hiana panga wàngu? hi wàna. Napaha njuda: Nda ningua, hi wàdanja. 6 Ka panii-nandjaka: Walaja na ndjeringu la kawana-na na tena, mi-ngalangu-ma duna, hi wànandja. Nu ka wala-danjaka na ndjeringu, nda damàka-mbupa pajila-ja paraï padangu na ijangu. 7 Nu na pa-panaungu na pambuha-na i Jehu: Djiaja i Miri, hi wàna lai Peturu. Narongu-kaka i Peturu ba djiaja i Miri, maringgi-nanjaka na kalembi ditana, ba nda nahaudu kalembi, hi na-lindjungu la tehiku. 8 Tàka da pa-panaungu hawiangu hi damaiha la tena, maa ba nda ngii maraua-dapa welingu la marà, lima kambulu ràpaa-daka, hi dajila-ja na ndjeringu na mambinu ijangu. 9 Ba da-lundungu-ka la marà, ka ita-danjaka ba ninja na epi pa-padukulu, lai nu ningu paduaka ijangu dàngu kambamba 10 Tàka i Jehu: Ngàndinda hiana hawutu ijangu pabidi jàpami, hi wànandja. 11 Nu ka hei-nanjaka i Himungu Peturu la tena, hi najila-ja na ndjeringu la marà, ba mbinu bia-naka ija bokulu, ba hangahu lima kambulu tilu ngiuda. Djiapa ka nda dadangu tuda nukadu, tàka nda na-kahira-mbu na ndjeringu. 12 Tàka i Jehu: Maiwa kai ngangu, hi wànandja. Na njuna nda ningua haàtu nu la pa-panaungu matoru mbeni pa-paàra-nja: Nggamukau, na ma-wànanja, ba pi-ma-danjaka djiaja i Miri. 13 Nu ka hurungu-nanjaka i Jehu, hi napiti-ja na kambamba, hi nawua-ndja, hamanai ijangu. 14 Jiana djia-dujaka na pa-pandilungu wàna ba na-pa-djilikungu wikina i Jehu la pa-panaungu la hambeli hadangu-na welingu la padua tau meti. Na pakata beli-nanja wai ngerana i Peturu paraïna i Miri Jehu. 15 Ba dahàla-ka pangangu panii dà-nanjaka i Himungu Peturu i Jehu: Ha Himungu anana i Juhani, urihi-ndjapa jiada njumu la pambuha-ngga? wànanja. Nanapa-ja i Peturu: Aadu Miri, upi-mangga ba kumbuha-ngau, wànanja. Tàka i Jehu: Pawa-ndjawa da ana mbimbinggu, hi wànanja. 16 Hi nahili panii dànjai la pa-panduangu wàna: Ha Himungu, anana i Juhani, umbuha-dungga? wànanjai. Nanapa-ja i Peturu: Aadu Miri, upi-mangga ba kumbuha-nggau, hi wànanja. Tàka i Jehu: Ndjanga-hawa da mbimbinggu, hi wànanja. 17 Nu ka hili panii dà-nanjaika la pa-pandilungu wàna: Ha Himungu, anana i Juhani, umbuha-ngga? hi wànanja. Ka handuka-nanjaka na etina i Peturu, rukuna: umbuha-ngga? ba wànanja la pa-pandilungu wàna. Ka panii-nanjaka: Miri, upi-manja mbuu ndàbana, upingga ba kumbuha-nggau, hi wànanja. Tàka i Jehu: Pawa-ndjawa da mbimbinggu, hi wànanja. 18 Lànga-tàka-manggunja ka kupeka-nggau: Ba bidi minikau, uborungu wikimu hiu laku la ngia pambuha etimu. Tàka djàkau kaweda-ka haromu, padjola-mundjaka da limamu, hi haàtu ma-paboru-nggau hi nangàndi-kau la ngia panda mbuhamu, hi wànanja. 19 Hi panii tuna nu, pamaü-nanja na pameti wàna taï, na pa-mangundju wànanja i Ala njuna i Peturu. 20 Ka pa-mbelingu-nanjaka i Peturu, hi naita-ja tundungu-na na pa-panaungu na pambuha-na i Jehu. Djia-dujaka jiana na ma-pambelingu la hanggana i Jehu la pamangu: Miri, nggamuja nu na ma-kaleka-nggau? na ma-wànanja. 21 Nu ba naita-jaka paraïna i Peturu, ka panii-nanjaka lai Jehu: Miri, nggiki-naka nina haromu, hi wànanja. 22 Nanapa-ja i Jehu: Mata ka na-padaingu lundu tomaja na tàkanggu djàka wànggunja, nggàra wàmuka dumu njumu. Njumu utundu biangga, hi wànanja. 23 Nu ka kada-danjaka jiana na pulungu da angu paluhu, nuna na pa-panaungu nda nametia taï, wàna ba wàda. Tàka nda nametia taï nda wànaa duna i Jehu, tàka: Mata ka na-padaingu lundu tomaja na tàkanggu, djàka wànggunja, nggàra wàmuka dumu, wàna duna. Na bàndjalu-na. 24 Djia-dujaka jiana na pa-panaungu na ma-hakahii-ndja jiada dàngu na ma-tulihu-ha, dàngu tapi-manja ba na-tubangu na pa-hakahii-na. 25 Nadangu-mapa na pa-patumbu ha-hauna i Jehu. Djàka tulihu nimbihumahaka, ba kukaka-ja, djiapa na pinu tana-kadu, nda da-djàmungu-mbu da huratu da pa-tulihu.





AMAZING GRACE BIBLE INSTITUTE