DAGITI PROVERBIOS



  CAPITULO 1

1 Dagiti proverbios ni Salomon nga anac ni David, ari ti Israel;

2 Ti panangammo iti kinasirib ken sursuro; iti panagilasin cadagiti sasao ti pannacaawat;

3 Ti panangawat ti sursuro iti kinasirib, ken kinajusticia, ken kinalinteg, ken panagpapada;

4 Ti pannangted iti kinamanakem cadagiti awan pay nakemna, ti bumaro iti pannacaammo ken kina-annad.

5 Ti masirib a tao dumngeg, ket dumegdegto iti pannacasursuro; ken ti tao a mannacaawat magaw-atnanto dagiti masirib a patpatigmaan:

6 Ti pannacaawat iti proverbio, ken iti pannacaipatarusna; dagiti sasao dagiti masirib, ken dagiti nauneg a panagsasaoda.

7 ¶ Ti panagbuteng iti APO ket isu iti pangruggianan ti pannacaammo: ngem dagiti maag laisenda iti sirib ken sursuro.

8 Anacco, denggem iti pannursuro ni amam, ket saanca nga sumiasi iti linteg ni inam:

9 Ta isudanto iti balangat nga parabur dita ulom, ken cuencuentas nga mayuccor dita tengngedmo.

10 ¶ Anacco, no dagiti managbasol sulisogendaca, saanca nga umanamong cadacuada.

11 No kunada, Cumuyogca cadacami, intayo sumaneb iti dara, intayo panggepen iti dakes nga sililimed cadagiti awan basolda nga awan gapgapuna:

12 Intayo alun-onen ida a sibibiag a cas ken tanem; ken sibubukel, a cas cadagiti agpababa iti abut:

13 Masaracantayo amin nga napateg a sanicua, punnoentayto dagiti balbalaytayo iti sinamsam:

14 Ipaaymo ti bingaymo cadacami; addanto cadatayo amin iti maymaysa a supot:

15 Anacco, saanca nga makicuyog iti dalan cadacuada; tenglem ta sacam iti desdesda:

16 Ta dagiti sacsacada ket agtarayda iti kinadakes, ken agdarasda a mangibuyat iti dara.

17 Ta kinapudnona barengbareng ti pannacaipacat ti iket iti imatang ti aniaman a tumatayab.

18 Ket dagitoy sanebenda iti darada met laeng; panggependa iti dakes a sililimed cadagiti bibiagda met laeng.

19 Casta dagiti daldalan iti siasinoman a sia-agum iti gunggonaen; nga iccatenna iti biag dagiti akincucua.

20 ¶ Ni sirib agpucpuccaw cadagiti lanlansangan; iyeb-ebcasna iti timecna cadagiti nawaya a daldalan:

21 Agpucpuccaw cadagiti nangnangrona nga ayan ti pagdadagupan, iti wangawangan dagiti ruruangan: iti uneg ti ili ket ibalicasna dagiti sasaona, a kunkunana,

22 Casano ti capautna, dacayo nga awan ammona, ti panangayatyonto iti kinaawan ammo? ken dagiti managuyaw iti panagragsacda iti panaguyaw, ken dagiti maag iti pananggura iti pannacaammo?

23 Taliawenyo cadi toy panangtubngarco: adtoy, iparucpucconto ti espirituc cadacayo, ipacaammocto dagiti sasaoc cadacayo.

24 ¶ Gapuna ta immayabac, ket nagmadicayo; inunnatco ti imac, ket awan iti tao nga nangicascaso;

25 Ngem inaw-awanyo amin a pammagbagac, ket nagmadicayo iti panangtubngarco:

26 Agcatawaacto met ngarud intono pannacadidigrayo; agrabrabacacto intono dumteng ti panagbutengyo;

27 Intono ti panagbutengyo dumteng a cas baggio, ken ti didigrayo dumteng a cas alipugpog; intono dumteng cadacayo da sennaay ken riribuc.

28 Iti casta awagandacto, ngem diacto sumungbat; birukendacto a sigaganetget, ngem didacto masaracan:

29 Agsipud ta ginurada ti pannacaammo, ket saanda a pinili ti panagbuteng iti APO:

30 Nagmadida iti aniaman nga pammagbagac: linaisda amin nga panangtubngarco.

31 Gapuna canendanto iti bunga dagiti daldalanda met laeng, ken mapnodanto cadagiti bucodda nga pangpanggep met laeng.

32 Ta ti panangtallicud iti awan pay nakemna ket papatayennanto ida, ken ti naliway a nam-ay dagiti maag pucawennanto ida.

33 Ngem siasinoman nga mangipangag caniac ket agtalinaedto a sitatalged, ken sitatalnanto nga awan butengna iti dakes.




CAPITULO 2


1 Anacco, no awatemto dagiti sasaoc, ket ipenpenmo kenca dagiti bilbilinco;

2 Iti casta ket iyallingagmo ta lapayagmo iti kinasirib, ken icapetmo ita pusom iti pannacaawat;

3 Wen, no awagam iti pannacaammo, ket idir-im ta timecmo a maipaay iti pannacaawat;

4 No isu birukem nga cas pirac, ken tontonem nga cas nalemmeng a gamgameng;

5 Iti casta maawatamto iti panagbuteng iti APO, ken masaracamto ti pannacaammo iti Dios.

6 Ta ni APO ket mangted iti sirib: agtaud iti ngiwatna ti pannacaammo ken pannacaawat.

7 Ipenpenna iti naurnos nga sirib a maipaay iti nalinteg: isu ti calasag dagiti magna iti kinaimbag.

8 Salimetmetanna dagiti dandan-a ti kinajusticia, ken salacnibanna iti dalan dagiti sasantona.

9 Iti casta maawatamto ti kinalinteg, ken ti kinajusticia, ken ti kinaagpapada; wen, tunggal naimbag nga dan-a.

10 ¶ Intono iti sirib ket sumrec dita pusom, ket iti pannacaammo macaay-ayonto ita cararruam;

11 Ti kinaannad salluadannacanto, iti pannacaawat igaganacanto:

12 Tapno ilisidaca iti dalan ti dakes a tao, ti tao nga agsao cadagiti naballicog nga banbanag;

13 Isuda nga mangbaybay-a cadagiti dandan-a iti kinalinteg, tapno magnada cadagiti dalan ti kinasipnget;

14 Isuda a maragsacan nga agaramid iti dakes, ken maay-ayoda iti kinaballicog ti nadangkes;

15 Isuda nga nakilo cadagiti dalanda, ken naballicog cadagiti desdesda:

16 Tapno ilisidaca iti gangannaet a babai, uray pay iti gangannaet a mangpasablog babaen cadagiti sasaona;

17 A baybay-anna iti mangidaldalan ti kinabalasangna, ken lipatenna iti tulag ti Diosna.

18 Ta iti balayna ket agirig ken patay, ket dagiti desdesna agturongda cadagiti natay.

19 Awan nga pulos dagiti mapan kencuana iti agsubli manen, dida met matagicuan dagiti dandan-a iti biag.

20 Tapno macapagnaca iti dalan dagiti naimbag nga tattao, ken mataginayonmo dagiti dandan-a dagiti nalinteg.

21 Ta iti nalinteg ket agtalinaedto ditoy daga, ket iti naan-anay agtaengto kencuana.

22 Ngem dagiti nadangkes mapucawdanto ditoy daga, ket dagiti managsalungasing maparutdanto kencuana.




CAPITULO 3


1 Anacco, dica lipaten iti lintegco; ngem ketdi salimetmetam coma dita pusom dagiti bilbilinco:

2 Ta iti caatiddug dagiti al-aldaw, ken tawtawen iti panagbiag, ken iti talna, mainayondanto kenca.

3 Da kinamanangaasi ken pudno didaca coma baybay-an: iyuccormo ida ita tengngedmo; isuratmo ida iti lamisaan ita pusom:

4 Iti casta masaracamto iti parabur ken naimbag a pannacaawat iti imatang ti Dios ken iti tao.

5 ¶ Agtalecca iti APO iti isuamin nga pusom; ket dica agtalged iti pannacaawatmo met laeng.

6 Cadagiti amin nga daldalanmo ket isu iti bigbigem, ket isu iturongnanto dagiti daldalanmo.

7 ¶ Saanca coma nga agmasirib cadagita matam met laeng: agbutengca ken APO, ket pagtalawan iti dakes.

8 Ta isunto iti salun-at ta pusegmo, ken pata cadagita tultulangmo.

9 Pagdayawmo ti APO dayta cucuam, ken dagiti umuna nga bungbunga iti isuamin nga maapitmo:

10 Iti casta dagiti sarusarmo mapnodanto a sipupusec, ket iti pagpespesam agliplippiasdanto iti baro nga arac.

11 ¶ Anacco, dica laisen iti pannursuro ni APO; dica met mauma iti panangtubngarna:

12 Ta iti ay-ayaten ni APO tubngarenna; uray a cas met laeng maysa nga ama iti anacna a pagay-ayatanna.

13 ¶ Naragsac iti tao nga macasarac iti sirib, ken ti tao nga macaala iti pannacaawat.

14 Ta iti pannacagun-od kencuana ket nasaysayaat ngem pannacagun-od iti pirac, ken ti magunggona kencuana ket nasaysayaat ngem balitoc a nasudi.

15 Napatpateg isuna ngem dagiti rubis: ket isuamin cadagiti banbanag a mabalinmo nga tarigagayan ket saan nga mayasping kencuana.

16 Ti caatiddug dagiti al-aldaw adda iti imana a macanawan; iti imana a macatigid adda dagiti kinabacnang ken dayaw.

17 Dagiti daldalanna ket dalan ida a macaay-ayo, ket amin nga dandan-ana ket natalnada.

18 Isu ti cayo iti biag cadagiti cumpet kencuana: ket naragsac ti siasinoman a mangsalimetmet kencuana.

19 Ni APO babaen iti siribna ket binangonna ti daga; iti pannacaawatna ket impasdecna dagiti langlangit.

20 Iti pannacaammona dagiti yuyeng nagungatda, ket dagiti ul-ulep nagtedtedda iti linnaaw.

21 ¶ Anacco, dica cadi panawan ida cadagita matam: salimetmetam iti naurnos a kinasirib ken kinaannad:

22 Iti casta isudanto iti biag ita cararruam, ken parabur ita tengngedmo.

23 Iti casta magnacanto iti dalanmo nga sitatalged, ket iti sacam saanto nga maitibcol.

24 Intono agiddaca, saancanto nga agbuteng: wen, agiddacanto, ket iti turogmo nasam-itto.

25 Dica agbuteng iti kellaat a pagbutngan, casta met iti pannacarebbec dagiti nadangkes, intono dumteng.

26 Ta ni APO isunto iti catalecmo, ket saluadannanto ta sacam iti pannacatiliwna.

27 ¶ Dica medmedan iti naimbag cadagiti carbenganna, no adda ita imam iti pannacabalin nga mangaramid.

28 Dica cunaen iti caarrubam, Incan, ken baliwamto ti umay, ket intono bigat iti panangtedco; no adda kenca nga ig-iggamam itan.

29 Dica panggepen iti dakes a maibusor iti caarrubam, no isu kitkitaem nga agnanaed a sitatalna iti sibaymo.

30 ¶ Dica caringgor iti maysa a tao nga awan gapuna, no awan iti ranggas nga inaramidna kenca.

31 ¶ Dica apalan iti tao nga nauyong, ket dica pilien iti uray ania cadagiti daldalanna.

32 Ta ti naballicog maysa a macarimon iti APO: ngem iti palimedna adda cadagiti nalinteg.

33 ¶ Ti panangilunod iti APO adda iti balay dagiti nadangkes: ngem bendicionanna iti pagnaedan dagiti nalinteg.

34 Pudno nga umsienna dagiti managumsi: ngem itdenna iti parabur cadagiti napacumbaba.

35 Ti masirib tawidennanto iti dayaw: ngem ti bain isunto iti magunggona dagiti maag.




CAPITULO 4


1 Denggenyo, dacayo nga annac, iti panangisuro ti maysa nga ama, ket imatanganyo tapno maammoanyo iti pannacaawat.

2 Ta iccancayo iti naimbag nga sursuro, saanyo nga baybay-an iti lintegco.

3 Ta maysaac idi nga anac ni amac, nadungdungngo ken cacaisuna nga ay-ayaten unay ni inac.

4 Ket insursuronac, ken kinunana caniac, Pagtalinaedem cadi dita pusom dagiti sasaoc: salimetmetam dagiti bilbilinco, ket agbiagca.

5 Gun-odem iti sirib, gun-odem iti pannacaawat: dica lipatan; dica met agligsay cadagiti sasao ti ngiwatco.

6 Dica baybay-an, ket isu ti mangsalacnibto kenca: ayatem isuna, ket salluadannacanto.

7 Ti sirib isu iti cangronaan a banag; gun-odem ngarud iti sirib: ket cadagiti amin nga gungun-odem gun-odem iti pannacaawat.

8 Itantan-ocmo, ket isu ipangatonacanto: ipannacanto iti kinadayaw, intono isu ket aracupem.

9 Iccannanto ta ulom iti balangat ti parabur: balangat iti dayaw iti iyawatnanto kenca.

10 Denggem, O anacco, ket awatem dagiti panagsaoc; ket dagiti tawtawen iti panagbiagmo adudanto.

11 Insurocan iti dalan ti sirib; inturongcan cadagiti nalinteg nga dandan-a.

12 Intono magnaca, dagiti addangmo saandanto a malaplapdan; ket no agtarayca, dicanto maitibcol.

13 Irutem a petpetan ni sursuro; dica palubosan: salimetmetam; ta isu iti biagmo.

14 ¶ Dica sumrec iti dan-a dagiti nadangkes, ket dica umasac iti dalan dagiti dakes nga tattao.

15 Liclicam, dica lumasat kencuana, sumiasica kencuana, ken labsam.

16 Ta dida maturog, no saanda pay a macaaramid iti kinadangcuc; ket ti turogda umadayu, malacsid no adda aramidda nga agbanag iti pacatnagan dagiti dadduma.

17 Ta canenda iti tinapay ti kinadangkes, ken inumenda iti arac ti kinauyong.

18 Ngem ti dan-a iti nalinteg ket cas iti annaraar ti agsapa, a rumaniag nga rumaniag agingga iti naan-anay nga aldaw.

19 Ti dalan iti nadangkes cas iti kinasipnget: dida ammo no ania iti pacaitibcolanda.

20 ¶ Anacco, imdengam dagiti saoc; iyallingagmo ta lapayagmo cadagiti panagsaoc.

21 Dica paluspusan ida nga pumanaw cadagita matam; salimetmetam ida iti tengnga ta pusom.

22 Ta isuda iti biag cadagiti macasarac cadacuada, ken salun-at iti amin nga lasagda.

23 ¶ Igagam ta pusom iti amin a regtam; ta aggapu kencuana dagiti pagbanagan iti biag.

24 Iwalinmo kenca ti nabassawang a ngiwat, ken dagiti nagarasugas a bibbibig iyadayum kenca.

25 Dagiti matam cumitada cadi nga nalinteg laeng, ket dagita calub ti matam sililinteg cadi ti turongda dita sangoanam.

26 Annadam iti pagnaan dagita sacsacam, ket dagiti amin a daldalanmo napasingkedanda coma.

27 Dica sumiasi iti macanawan nga ima wenno iti macatigid: iccatem dagiti sacsacam iti kinadakes.




CAPITULO 5


1 Anacco, imatangam ti kinasiribco, iyallingagmo ta lapayagmo iti pannacaawatco:

2 Tapno masalacnibam ti kinamanakem, ken dagiti bibigmo masalimetmetanda ti pannacaammo.

3 ¶ Ta dagiti bibbibig ti manangallilaw a babai agtedtedda a cas iti pagbalayan ti diro, ket ti ngiwatna nalamlamuyot ngem lana:

4 Ngem iti panungpalanna ket napait a cas iti igges ti cayo, natadem a cas campilan a dua ti tademna.

5 Dagiti sacana agpababada ken patay; dagiti addangna maicapetda ken impierno.

6 Iti casta no utobem ti napalanas a dalan ti biag, dagiti daldalanna ket nagarawda, ket saanmo a maammoan.

7 Dumngegcayo caniac ita ngarud, O dacayo nga annac, ket dicayo pagtalawan dagiti sasao ti ngiwatco.

8 Iccatem ti dalanmo iti adayu kencuana, ket dica umasideg iti ruangan ti balayna:

9 Di la ket ta maitedmo ta dayawmo cadagiti sabsabali, ken dagiti tawtawenmo iti narungsot:

10 Di la ket ta dagiti gangannaet mapnoda ita sanicuam; ket dagiti pagbannogam addadanto iti balay ti gangannaet;

11 Ket sica agladingitca iti camaudianan nga tungpalmo, intono ti lasagmo ken ti bagim marunotdan,

12 Ket macunamto, Apay aya a ginurac idi ti sursuro, ken toy pusoc linaisna iti pannacacatubngar;

13 Ken iti diac panagtulnog idi iti timec dagiti nangidalan caniac, ken diac panangyallingag itoy lapayagco cadagidi nangisuro caniac!

14 Nganngani nairamanac ti amin a dakes iti tengnga ti gimong ken tallaong.

15 ¶ Uminumca iti dandanum ti bucodmo a paginuman, ken agay-ayus a dandanum iti bubonmo met laeng.

16 Iwarasmo coma dagiti ubbogmo iti aglawlaw, ken dagiti carcarayan iti dandanum cadagiti calcalsada?

17 Maipaayda coma kenca laeng, a saan ket a cadagiti gangannaet a naicuyog kenca.

18 Mabendicionan coma ti ubbogmo: ket pagrag-oam iti asawa ti kinaagtutubom.

19 Isu coma ti cas naayat a caba-ian nga ugsa ken macaay-ayo nga calding a caba-ian, ket dagiti barucongna pennekendaca coma a cancanayon; ket macayawanca coma nga cancanayon iti ayatna.

20 Ta apay sica, anacco, a macayawancanto iti babai a gangannaet, ken aracupemto ti barucong ti gangannaet?

21 Ta dagiti daldalan ti tao addada iti saclang dagiti mata ti APO, ken ut-utobenna dagiti amin a pagnaanna.

22 ¶ Dagiti kinadakesna met laeng kemmegendanto ti nadangkes, ket matengngelto cadagiti singsingdan cadagiti basbasolna.

23 Matayto nga awanan iti sursuro; ket iti cadackel ti kinamaagna maiwawanto.




CAPITULO 6


1 Anacco, no nagbalinca a talged iti caarrubam, no inyunnatmo dagiti im-imam a maipaay ti maysa a gangannaet,

2 Nasilloancan cadagiti sasao ta ngiwatmo, natiliwcan cadagiti sasao ta ngiwatmo.

3 Aramidem daytoy ita, anacco, ket ispalem ta biangmo met laeng, intono dimtengcan iti ima ni gayyemmo; inca, agpacumbabaca, ket ud-udam ti gayyemmo.

4 Dica paturogen dagiti matam, ken dica met pagridepen dagiti calub ti matam.

5 Lumapsutca a cas ti ugsa a caba-ian iti ima ti mangnganup, ken casla tumatayab iti ima ti mannilo.

6 ¶ Inca ken coton, sica a nasadut; utobem dagiti daldalanna, ket sumiribca:

7 Isu nga idinto nga awan mangiwanwanna, mangaywanna, wenno turayenna,

8 Saganaenna ti canenna iti calgaw, agurnong iti taraonna iti panagani.

9 Casano ti cabayag ti panagturogmo, O sadut? caano ti ibabangonmonto ita turogmo?

10 Ala pay iti bassit a turog, iti bassit a ridep, iti bassit a panagdalikepkep dagiti im-ima tapno macaturogca:

11 Iti casta dumtengto ti kinapanglawmo a cas ti agpagpagna, ken ti pannacasapulmo unay a cas ti nagtagi-igam a tao.

12 ¶ Ti tao a garawigaw, ti tao a nadangkes, daytoy magna a nabassawang ti ngiwatna.

13 Agkiddakidday dagiti matana, agsao cadagiti sacana, agisuro cadagiti ramramayna;

14 Kinabassawang iti adda ti pusona, pangpanggepenna iti dakes a cancanayon; ket agimula iti panagsisina.

15 Gapuna ti pacarigatanna dumtengto a kellaat; kellaatto a madadael ket awanto ti pamuspusanen.

16 ¶ Dagitoy innem nga banbanag ket cagura iti APO: wen, pito dagiti macarimon kencuana:

17 Natangsit a matmata, naulbod a dila, ken im-ima a mangibuyat iti dara nga awan gapgapuna,

18 Puso nga pangpanggepenna dagiti nadangkes a panpanunot, sacsaca a nacarting a tumaray iti panangranggas,

19 Naulbod a sacsi nga agbalicas iti ulbod, ken ti agmula iti riri cadagiti agcacabsat.

20 ¶ Anacco, salimetmetam dagiti bilbilin ni amam, ket dica baybay-an ti linteg ni inam:

21 Igalutmo ida a cancanayon ita pusom, ken iyuccormo ida ita tengngedmo.

22 No magnaca, idalannacanto; no maturogca, agbantayto kenca; ket no macariingca, makisaritanto kenca.

23 Ta ti bilin isu ti pagsilawan; ket ti linteg isu ti silaw; ket dagiti panangtubngar iti sursuro isuda iti dalan ti biag:

24 Tapno saluadandaca iti dakes a babai, iti pasablog ti dila iti gangannaet a babai.

25 Dica garteman ti pintasna ita pusom; dica met ituloc nga alaennaca cadagiti calub dagiti matmatana.

26 Ta maipuon iti maysa a balangcantis a babai ti lalaki agbanagto nga sangcapisi nga tinapay: ket ti makicamalala a babai anupenna ti napateg a biag.

27 Mabalin aya ti maysa a tao ti agsaclut iti apuy, ket saan a mauram dagiti pagan-anayna?

28 Mabalin aya ti maysa a magna iti rabaw dagiti nabara a beggang, ket dagiti sacana saan a masinit?

29 Casta ti sumrec iti asawa ni caarrubana; siasinoman a manggaraw kencuana saanto a di madusa.

30 Dagiti tattao saanda nga umsien ti mannanacaw, no agtacaw a pennekenna ti cararruana no isu ket mabisin;

31 Ngem no masaracan, isublinanto ti maminpito; itednanto amin a sanicua iti balayna.

32 Ngem ti makicamalala iti maysa a babai ket awanan iti pannacaawatna: daydiay agaramid iti casta ket dadaelenna iti cararruana.

33 Sugsugat ken pannacaibabain ti magun-odannanto; ket ti pannacauy-uyawna dinto mapunasan.

34 Ta ti imun isu ti kinarungsot ti lalaki: ket dinanto iliclic iti aldaw ti pammales.

35 Dinanto taliawen ti aniaman a pangsubbot; dinto met agtalna a mapnec, uray iccam iti adu a sagsagut.




CAPITULO 7


1 Anacco, salimetmetam dagiti sasaoc, ket icutam dagiti bilbilinco kenca.

2 Salimetmetam dagiti bilbilinco, ket agbiagca; ken ti lintegco a cas iti bukel ta matam.

3 Ireppetmo ida cadagita ramramaymo, isuratmo ida iti lamisaan ta pusom.

4 Cunaem ken kinasirib, Sica ti babai a cabsatco; ket awagam ni pannacaawat a babai nga cabaggiam:

5 Tapno masalluadandaca iti babai a gangannaet, iti gangannaet a mangpasablog cadagiti sasaona.

6 ¶ Ta manipud iti tawa ti balayco simmiripac cadagiti rejasco,

7 Ket namatmatac dagiti awanan am-ammo, nalasinco dagiti bumbumaro, maysa nga agtutubo a lalaki nga awanan iti pannacaawat,

8 Nga aglasat iti lansangan iti sibay daydiay a babai; ket napan iti dalan nga agturong iti balayna,

9 Iti mumalem, iti sardam, iti nangisit ken nasipnget a rabii:

10 Ket, adtoy, adda didiay nga sinabet iti maysa a babai a nacawesan iti cawes ti balangcantis, ken sisisicap ti pusona.

11 (Naariwawa ken nasubeng; dagiti sacsacana dida agtaeng idiay balayna:

12 Ita adda cadagiti plasa, ita cadagiti calcalsada, ket aguray nga agsaneb cadagiti tunggal nagsusulian.)

13 Idi a casta isu kinemmegna, ken inagepanna, ket iti nagaramugam a rupana kinunana kencuana,

14 Adda caniac dagiti datdaton ti cappia; ita nga aldaw adda nga binayadacon dagiti carcaric.

15 Gapuna immayac nga mangsarac kenca, ken sireregtaac nga nangbiroc dayta rupam, ket siac nasaracancan.

16 Inyucradco ti pagiddaac a naap-apan iti luplupot iti nagaritan nga ab-abel, nabordaanda nga ar-aramid, nalapat a lienzo manipud sadi Egipto.

17 Binangbangloac ti pagiddaac cadagiti mirra, aloe, ken canela.

18 Umayca, agpennecta iti ayan-ayat inggana iti bigat: aglinglingayta nga dua cadagiti ay-ayat.

19 Ta ti lalaki ket awan ditoy balay, napan iti atiddug a pannagna:

20 Nangicuyog iti sangasupot a pirac, ket sumangpetto ditoy balay iti aldaw a nadutocan.

21 Iti adu nga macaay-ayo a sarsaritana napagtulocna, iti panangpasablog dagiti bibigna napilitna.

22 Ti lalaki sumuroten kencuana a dagus, a cas baca a maipan iti pagpartian, wenno cas maysa a maag a mapan iti pacadusaan cadagiti nacawaran;

23 Agingga ti maysa a pana salputenna ti dalemna; cas maysa a tumatayab nga agdarasudos iti silo, ket dina ipagarup a maicaniwas gayam iti biagna.

24 ¶ Ita ngarud dumngegcayo caniac, O dacayo nga annac, ket imdenganyo dagiti sasao ti ngiwatco.

25 Saanmo nga ipalubos dayta pusom nga agduyos cadagiti daldalanna, dica coma mayaw-awan cadagiti dandan-ana.

26 Ta daytoy a babai impasagna iti adun a nasugatan: wen, adun dagiti nabileg a lallaki nga pinapatayna.

27 Ti balayna isu ti dalan nga agturong ken impierno, nga agpababa cadagiti silsiled ni patay.




CAPITULO 8


1 Saan aya nga agpucpuccaw ni sirib? ken ni pannacaawat agtimtimec?

2 Agtactacder iti tapaw dagiti nangato a disdisso, iti asideg iti dalan nga pagtutugmocan dagiti dandan-a.

3 Agpucpuccaw a sipipigsa iti denna dagiti ruruangan, iti pagsercan ti ili, iti pagsercan cadagiti ruruangan.

4 Cadacayo, O tattao, umayabac; ket ti timecco maipaay cadagiti annac iti tao.

5 O dacayo nga awanan nakem, awatenyo ti kinasirib: ket, dacayo a maag, agmannacaawat cadi ta pusoyo.

6 Denggenyo; ta agsaoac cadagiti nangangato unay nga banbanag; ken ti panaglucat dagiti bibbibigco nalintegto nga banbanag.

7 Ta ti ngiwatco agbalicasto iti kinapudno; ket ti kinadangkes isu ti macarimon cadagiti bibbibigco.

8 Amin dagiti sasao ti ngiwatco addada iti kinalinteg; awan aniaman nga cuspag wenno ballicog cadacuada.

9 Isuaminda ket nabatad iti macaawat, ken nalintegda cadagiti macasarac iti pannacaammo.

10 Awatenyo ti pannursuroc, a saan nga ti pirac; ken pannacaammo ketdi ngem ti napili a balitoc.

11 Ta ti sirib napatpateg ngem dagiti rubrubi; ket amin dagiti banbanag a mabalin a tarigagayan ket saanda a maipadpada kencuana.

12 Siac ni sirib agtaengac ken ni kinamanakem, ken sarakec da pannacaammo a buyugen iti kinaannad.

13 Ti panagbuteng iti APO isu ti pananggura iti dakes: tangsit, ken kinapalangguad, ken ti dakes a dalan, ken ti naulpit a ngiwat, guraec.

14 Ti patigmaan biangco, ken naimbag a kinasirib: siac iti pannacaawat; adda caniac iti bileg.

15 Gapu caniac dagiti ar-ari agarida, ket dagiti piprincipe agikeddengda iti kinajusticia.

16 Gapu caniac dagiti piprincipe agturayda, ken dagiti natacneng, uray amin dagiti oc-ocom ditoy daga.

17 Ayatec dagiti agayat caniac; ket dagiti mangbiroc a masapa caniac masaracandacto.

18 Kinabacnang ken dayaw addada caniac; wen, dagiti nalagda nga kinabacnang ken kinalinteg.

19 Ti bungac nasaysayaat ngem balitoc, wen, ngem iti nasudi a balitoc; ken ti pataudec nasaysayaat ngem ti napili nga pirac.

20 Mangidalanac iti dalan ti kinalinteg, iti tengnga dagiti dandan-a iti kinajusticia:

21 Tapno dagiti agayat caniac mapagtawidco isuda iti sanicua; ken punnoecto dagiti paggamenganda.

22 Ti APO inicutannac idi pangruggian ti dalanna, idi casacbayan cadagiti ar-aramidna idi ugma.

23 Naipatacderac nanipud kinaagnanayon, nanipud idi pangruggianan, idi awan pay daytoy daga.

24 Idi awan pay dagiti yuyeng, napaaddaacon; idi awan pay ub-ubbog nga aglaplapusanan iti danum.

25 Idi di pay naisaad dagiti banbantay, sacbay dagiti turturod napaaddaacon:

26 Idi a dina pay la inaramid ti daga, wenno dagiti taytay-ac, wenno ti cangangatoan a paset iti tapuc ti lubong.

27 Idi impasdecna dagiti langlangit, addaac idiay: idi binukelna ti wangawangan ti yuyeng:

28 Idi pinatibkerna dagiti tangtangatang iti ngato: idi pinapigsana dagiti ub-ubbog ti yuyeng:

29 Idi iniccanna ti baybay iti beddengna, tapno dagiti dandanumna dida salungasingen iti panagbilinna: idi inugisanna dagiti pagsaadan itoy daga:

30 Idin addaac iti sibayna, a cas maysa nga dimmackel kencuana: ket siac ti inaldaw nga pagrag-oanna, nga siraragsac a cancanayon iti sangona;

31 Siraragsacac iti pagnaedan a dagana; ket pagragrag-oac ti pannaki-addac cadagiti annac dagiti tattao.

32 Ita ngarud dumngegcayo caniac, O dacayo nga annac: ta bendito dagiti mangsalimetmet cadagiti daldalanco.

33 Denggenyo ti pannursuro, ket sumiribcayo, ken dicayo coma agkedked kencuana.

34 Bendito ti tao a dumngeg caniac, nga sisasalucag nga inaldaw cadagiti ruruanganco, nga agdadaan iti asideg cadagiti baotec dagiti ridawco.

35 Ta siasinoman a macasarac caniac masaracanna ti biag, ken magun-odannanto ti parabur iti APO.

36 Ngem ti agbasol a maibusor caniac padacsenna ti cararruana met laeng: amin dagiti gumura caniac ket ayatenda ni patay.




CAPITULO 9


1 Ti sirib binangonnan ti balayna, tinagaannan dagiti pito nga ad-adigina:

2 Pinartina dagiti an-animalna; nangtempla iti aracna; ket pinunnona met ti lamisaanna.

3 Imbaonna dagiti ubbingna a babbai: agpucpuccaw cadagiti tapaw dagiti catayagan nga disso ti ili,

4 Siasinoman nga awan pay nakemna, agturong coma ditoy: no ti agtarigagay a mayat iti pannacaawat, isu ibagana kencuana,

5 Umayca, manganca itoy tinapayco, ket uminumca iti arac a tinemplac.

6 Baybay-anyon iti awan kinamanakemna, ket agbiagcayo; ket magnacayo iti dalan ti pannacawat.

7 Ti mangtubngar iti manglalais magun-odanna ti pannacaibabain: ti mangbabalaw iti nadangkes a tao macagun-od iti piltac.

8 Saanmo a tubngaren ti managlalais, di la ket ta caguranaca: babalawem ti masirib a tao, ket ayatennacanto.

9 Iccam iti pannursuro ti masirib a tao, ket agmasiribto pay: isurom ti nalinteg nga tao, ket dumegdegto iti pannacasursuro.

10 Ti panagbuteng iti APO isu ti pangruggianan ti sirib: ket ti pannacaammo iti santo isu ti pannacaawat.

11 Ta maipuon caniac dagiti aldawmo mapaadudanto, ken dagiti tawtawen ti panagbiagmo manayonandanto.

12 No masiribca, masiribca a maipaay kenca met laeng: ngem no manglaisca, sicsicanto ti mangawit met laeng.

13 Ti maag a babai naariangga: awanan nakem, ken awan ammona.

14 Ta agtugtugaw iti ruangan ti balayna, iti tugaw cadagiti natayag nga disso ti ili,

15 Tapno agayab cadagiti aglabas a magmagnan a sililinteg cadagiti daldalanda:

16 Siasinoman nga awanan nakem, agturong coma ditoy: ket no maipapan ti agtarigagay a mayat iti pannacaawat, isu ibagana kencuana,

17 Dagiti tinacaw a dandanum nasam-itda, ken ti tinapay a kinnan nga nalimed ket naimnas.

18 Ngem isu dina ammo a dagiti natay addada sadiay; ket dagiti sangailina addada cadagiti yuyeng ni impierno.




CAPITULO 10


1 Dagiti proverbios ni Salomon. Ti masirib nga anac paragsakenna ni amana: ngem ti maag nga anac isu ti babantot ni inana.

2 Dagiti gamgameng ti kinadakes awan mamaayda: ngem ti kinalinteg mangispal manipud ken patay.

3 Ni APO dinanto ituloc a ti cararrua ti nalinteg mabisinan: ngem ipurruacnanto ti calicagum ti nadangkes.

4 Pumanglaw ti aggunay a nasadut iti imana: ngem ti ima ti nagaget mamabacnang.

5 Ti agurnong no calgaw masirib nga anac: ngem ti maturog no panagani ket anac a mangibabain.

6 Dagiti bendicion agsaadda iti ulo ti nalinteg: ngem ti kinauyong apputenna iti ngiwat ti nadangkes.

7 Ti pacalaglagipan ti nalinteg ket nagasat: ngem ti nagan ti nadangkes aglungsotto.

8 Ti masirib iti pusona awatennanto dagiti bilbilin: ngem ti tarabitab a maag matnagto.

9 Ti magna a sililinteg magna a sitatalged: ngem ti mamadakes cadagiti daldalanna maammoanto.

10 Ti agkidkidday dagiti matana mamataud iti ladingit: ngem ti natarabit a maag matnagto.

11 Ti ngiwat ti nalinteg isu ti ubbog ti biag: ngem ti kinauyong abbonganna ti ngiwat ti nadangkes.

12 Ti gura paltuadenna ti ringgor: ngem ti ayat abbonganna ti isuamin a salsalungasing.

13 Cadagiti bibbibig ti addaan pannacaawat masaracan ti kinasirib: ngem ti pang-or maipaay iti bucot ti awanan pannacaawat.

14 Dagiti masirib nga tattao agurnongda iti pannacaammo: ngem ti ngiwat iti maag isu ti asideg ti pacadadaelan.

15 Ti sanicua ti nabacnang a tao isu ti natibker nga ilina: ti pacadadaelan iti napanglaw ket isu ti kinapanglawna.

16 Ti trabaho ti nalinteg agturong iti biag: ti bunga iti nadangkes ket agturong iti basol.

17 Daydiay adda iti dalan ti biag salimetmetanna ti pammagbaga: ngem ti madi iti pannacatubngar ket agbiddut.

18 Ti mangilimed iti gura babaen cadagiti naulbod a bibigna, ken ti agsao iti pammadpadakes, isu ti maag.

19 Cadagiti adu a sasao saan nga agcurang ti pannacasalungasing: ngem ti mangtengngel cadagiti bibigna ket isu ti masirib.

20 Ti dila ti nalinteg ket cas napili a pirac: ti puso ti nadangkes ket bassit ti pategna.

21 Dagiti bibbibig dagiti nalinteg adu dagiti mataraonanda: ngem dagiti maag matmatayda iti caawan ti pannacaawatda.

22 Ti bendicion ni APO, isu ti mangpabacnang, ken saanna nga nayonan iti ladingit.

23 Casla panagay-ayam iti maag ti panangaramidna iti kinadakes: ngem ti tao a mannacaawat adda siribna.

24 Ti buteng ti nadangkes, dumtengto kencuana: ngem ti tarigagay ti nalinteg maitedto.

25 Cas ti alipugpog macalabas, casta met ti nadangkes awanton: ngem ti nalinteg isu iti agnanayon nga pamunganayan.

26 Cas suca cadagiti ngipen, ken cas asuc cadagiti mata, casta ti nasadut cadagiti mangibaon kencuana.

27 Ti panagbuteng iti APO nayonanna dagiti al-aldaw: ngem dagiti tawtawen ti nadangkes mapa-ababadanto.

28 Ti inanama ti nalinteg kinaragsacto: ngem ti namnama ti nadangkes mapucawto.

29 Ti dalan ni APO isu ti bileg cadagiti nalinteg: ngem pacadadaelanto cadagiti agaramid iti kinadakes.

30 Ti nalinteg dinto pulos nga magaraw: ngem ti nadangkes dinto agnaed ditoy daga.

31 Ti ngiwat ti nalinteg iruarna iti sirib: ngem ti naulpit a dila maputedto.

32 Dagiti bibbibig ti nalinteg ammoda ti macaay-ayo: ngem ti ngiwat ti nadangkes agsao iti kinaulpit.




CAPITULO 11


1 Ti naulbod a pagtimbangan ket macarimon iti APO: ngem ti apag-isu a timbeng macaay-ayo kencuana.

2 No umay ni tangsit, umay metten ni bain: ngem cadagiti napacumbaba adda ni sirib.

3 Ti kinamatalec dagiti nalinteg mangidalanto cadacuada: ngem ti kinaulpit dagiti managsalungasing isunto ti mangdadael cadacuada.

4 Ti kinabacnang ket awanto iti mamaayna intono aldaw iti pungtot: ngem ti kinalinteg mangispal manipud ken patay.

5 Ti kinalinteg ti kinaan-anay isurona ti dalanna: ngem ti nadangkes matuangto ti kinadangkesna met laeng.

6 Ti kinalinteg dagiti nalinteg mangispalto cadacuada: ngem dagiti managsalungasing ket matiliwdanto iti kinadangkesda met laeng.

7 Intono matay ti nadangkes a tao, ti ur-urayenna ket mapucawto: ket ti inanama ti nadangkes a tao mapucaw.

8 Ti nalinteg maispalto iti riribuc, ket ti nadangkes umay nga maisandi kencuana.

9 Ti nadangkes a tao dadaelenna gapu iti ngiwatna ti caarrubana: ngem gapu iti pannacaamo maispalto ti nalinteg.

10 No adda pagimbagan dagiti nalinteg, ti ili agragragsac: ket no ti nadangkes mapucaw, adda iti panagdir-i.

11 Gapu iti panangbendicion dagiti nalinteg maitan-oc ti ili: ngem maitublac gapu iti ngiwat dagiti nadangkes.

12 Ti awan iti siribna umsienna ti caarrubana: ngem ti tao a mannacaawat agul-ulimec.

13 Ti agalla-allatiw nga agidanondanon iti saosao agipalgac iti palpalimed: ngem ti matalec ti espirituna ilimedna ti panggep.

14 Adinoman ti awanan pamallacad, ti umili matuang: ngem iti caadu dagiti mamalbalacad adda kinatalged.

15 Ti mangpatalged iti gangannaet pagsicsicorannanto: ngem ti manggura iti kinamanagpatalged sitatalged.

16 Ti nanakem a babai magun-odna ti dayaw: ket dagiti nabileg a lallaki magun-odda dagiti kinabacnang.

17 Ti manangngaasi a tao agaramid iti pagimbagan ti cararruana: ngem ti nadangcoc parigatenna ti lasagna met laeng.

18 Ti nadangkes agaramid dagiti macaallilaw nga aramid: ngem ti agmula iti kinalinteg aglac-am ti natalged nga gunggona.

19 Cas iti kinalinteg surotenna iti biag; casta met ti mangsurot iti dakes surotenna iti pacatayanna met laeng.

20 Dagiti naulpit iti puso isuda dagiti macarimon iti APO: ngem dagiti napnoan kinaimbag iti dalanda isuda dagiti macaay-ayo kencuana.

21 Uray ti ima ken ima agpinnetpetda, ti dakes a tao saanto a di madusaan: ngem ti putot dagiti nalinteg maispalto.

22 Cas aritos a balitoc iti subsub ti babuy, casta met ti naimnas a babai nga awanan kinaannad.

23 Ti tarigagay dagiti nalinteg isu laeng ti naimbag: ngem ti panangnamnama dagiti nadangkes kinapungtot.

24 Adda daydiay agiwaras, ket immadu pay ket di; ket adda met daydiay agimot a nasursuroc pay ngem carbenganna, ngem agbanag laeng ken kinapanglaw.

25 Ti managited a cararrua mapalucmegto: ket ti agsibog isu met laeng masiboganto.

26 Ti mangiyimot iti bagas, ti umili ilunoddanto: ngem ti bendicion agdissonto iti ulo ti mangilaco.

27 Ti sireregta a mangbiroc iti naimbag birokenna ti parabur: ngem ti mangsarsarac iti dakes, isu ti umayto met laeng kencuana.

28 Ti agtalec cadagiti kinabacnangna matnagto: ngem ti nalinteg lumapsatto a cas nalangto a sanga.

29 Ti mangriribuc iti balayna met laeng agtawidto iti angin: ket ti maag adipento ti masirib ti pusona.

30 Ti bunga ti nalinteg isu maysa a cayo ti biag: ket ti macaguyugoy cadagiti carcararrua isu iti masirib.

31 Adtoy, ti nalinteg masupapacanto ditoy daga: ket ad-adda pay ti nadangkes ken ti managbasol.




CAPITULO 12


1 Siasinoman nga agayat iti pannacaisuro ayatenna ti pannacaammo: ngem ti manggura iti panagtubngar ket narungsot.

2 Ti naimbag a tao maragpatnanto ti parabur ni APO: ngem ti tao a nadangkes dagiti panggepna dusaennanto.

3 Ti tao saanto a mapasingkedan a gapu iti kinadangkes: ngem ti ramut ti nalinteg dinto magaraw.

4 Ti natalunggadingan a babai isu ti balangat ni asawana: ngem ti agaramid iti nacababain isu ti cas panaglungsot cadagiti tultulangna.

5 Dagiti pampanunot dagiti nalinteg apag-isuda: ngem dagiti balbalacad dagiti nadangkes isuda dagiti panangallilaw.

6 Dagiti sasao dagiti nadangkes agur-urayda iti pannacaibucbuc ti dara: ngem ti ngiwat dagiti nalinteg mangispalto cadacuada.

7 Dagiti nadangkes maitublacda, ket maawandan: ngem ti balay dagiti nalinteg sititibkerto.

8 Ti maysa a tao madayawto cas mayalubog iti kinasiribna: ngem ti addaan ti nadangkes a puso ket mauy-uyawto.

9 Ti bassit ti pannacaipatpategna, ken adda adipenna, ket nasaysayaat ngem ti mangidaydayaw iti bagina met laeng, ken awan iti canenna.

10 Ti nalinteg a tao ipatpategna ti biag ti animalna: ngem dagiti nadungngo a caasi ti nadangkes ket nadawelda.

11 Ti mangtalon iti dagana mapnecto iti canen: ngem ti sumursurot cadagiti barengbareng a tattao isu ti awanan ti pannacaawat.

12 Ti nadangkes tarigagayanna ti bateng dagiti dakes a tattao: ngem ti ramut ti nalinteg agited iti bunga.

13 Ti nadangkes masilloan cadagiti panaglabsing dagiti bibbibigna: ngem ti nalinteg macalapsutto iti pagducotan.

14 Ti tao mapnecto iti naimbag gapu iti bunga ti ngiwatna: ket dagiti supapac dagiti im-ima ti tao maipaaydanto kencuana.

15 Ti dalan ti maag nalinteg cadagiti matana met laeng: ngem ti mangipangag ti balacad isu ti masirib.

16 Ti pungtot ti maag maammoan a dagus: ngem ti manakem a tao lingdanna ti pacaibainan.

17 Ti agsao iti pudno iparangarangna ti kinalinteg: ngem ti naulbod a sacsi mangallilaw.

18 Adda agsao a cas cadagiti panagduyoc ti campilan: ngem ti dila ti masirib isu ti salun-at.

19 Ti bibig ti pudno agtalinaedto iti agnanayon: ngem ti agul-ulbod a dila ket apagdaricmat laeng.

20 Ti panangallilaw adda iti puso dagiti agpakinakem iti dakes: ngem cadagiti mangibalbalacad iti cappia adda ragsac.

21 Awanto ti pagdacsan a mapasamac iti nalinteg: ngem ti nadangkes mapnonto iti dakes.

22 Dagiti agul-ulbod a dila macarimonda iti APO: ngem dagiti agar-aramid ti kinapudno macaay-ayoda kencuana.

23 Ti nanacman a tao ilalaenna ti ammona: ngem ti puso dagiti maag agibunannag iti kinamaag.

24 Ti ima dagiti nagaget agiggemto iti panagturay: ngem ti nasadut addanto ti babaen dagiti agturay.

25 Ti kinabantot ti puso ti maysa a tao mamagdumog kencuana: ngem ti naimbag a sao paragsakenna.

26 Ti nalinteg isu ti mangidalan iti caarrubana: ngem ti dalan dagiti nadangkes mangpabiddut cadacuada.

27 Ti nasadut a tao saanna nga tonoen ti naalana iti panaganup: ngem ti cucua iti nagaget a tao ket napateg.

28 Iti dalan ti kinalinteg adda ti biag; ket iti desdesna awan ni patay.




CAPITULO 13


1 Ti masirib nga anac ipangagna ti pannursuro ni amana: ngem ti managuyaw dina icascaso ti panangtubngar.

2 Ti maysa a tao manganto iti naimbag a maigapu iti bunga iti ngiwatna: ngem ti cararrua iti managsalungasing manganto iti kinauyong.

3 Ti mangalluad iti ngiwatna salimetmetanna ti biagna: ngem ti manginganga a napalalo dagiti bibigna addanto kencuana ti pannacadadael.

4 Ti cararrua ti nasadut agtarigagay, ket awan mapaaddana: ti cararrua ti nagaget ket mapalucmegto.

5 Ti nalinteg a tao guraenna ti panagulbod: ngem ti nadangkes a tao ket nacarimrimon, ket maibabainto.

6 Ti kinalinteg salluadanna ti nalinteg iti daldalanna: ngem ti kinadangkes ipadsona ti managbasol.

7 Adda daytay pagbacbacnangenna ti bagina, ngem awan met ti adda kencuana: adda daytay agpapanglaw ti bagina, ngem dackel ti kinabacnangna.

8 Ti subbot ti biag ti tao isu ti kinabacnangna: ngem ti napanglaw dina ipangag ti panangtubngar.

9 Ti lawag ti nalinteg agragragsac: ngem ti pagsilawan ti nadangkes maiddepto.

10 Ni laeng kinatangsit ti umayan iti riri: ngem cadagiti nabalacadan a naan-anay adda ni sirib.

11 Ti sanicua a magun-odan iti kinaubbaw macraayto: ngem ti agurnong gapu ti panagbannog manayonanto.

12 Ti inanama a maitantantan pagsakitenna ti puso: ngem no ni tarigagay umayen, isu ti maysa a cayo ti biag.

13 Ti mangumsi iti sao madadaelto: ngem ti agbuteng iti bilin magunggonaanto.

14 Ti linteg ti masirib isu iti ubbog ti biag, tapno ti tao liclicanna dagiti pangsilo ni patay.

15 Ti nasayaat a pannacaawat mangted iti parabur: ngem ti dalan dagiti managsalungasing ket narigat.

16 Amin a manakem a tao agaramid babaen iti pannacaammo: ngem ti maag iparammagna a nalawag ti kinamaagna.

17 Ti nadangkes a maibaon matnag iti dakes: ngem ti matalec nga embajador isu ti salun-at.

18 Kinapanglaw ken bain addanto iti daydiay agmadi iti pannacaisuro: ngem ti mangicancano iti pannacababalaw mapadayawanto.

19 Ti tarigagay a matungpal nasam-it cararrua: ngem macarimon cadagiti maag ti ipapanawda iti dakes.

20 Ti makipagna cadagiti masirib a tattao ket masiribto: ngem ti makicaddua cadagiti maag ket madadaelto.

21 Ti dakes camatenna dagiti managbasol: ngem cadagiti nalinteg masupapacanda ti naimbag.

22 Ti naimbag a tao mangibati iti tawid cadagiti annac dagiti annacna: ket ti kinabacnang ti managbasol naipenpen a maipaay cadagiti nalinteg.

23 Adu ti taraon idiay talonen ti napanglaw: ngem adda madadael gapu ta saan a mabirocan ti kinalinteg.

24 Ti mangiliclic iti pagbaot cagurana ni anacna: ngem ti agayat kencuana saplitenna nga sia-annad.

25 Ti nalinteg mangan iti pacapnecan ti cararruana: ngem ti tian ti nadangkes macuranganto.




CAPITULO 14


1 Tunggal maysa nga masirib a babai bangonenna ti balayna: ngem ti maag racrakenna babaen cadagiti im-imana met laeng.

2 Ti magna iti kinalintegna agbuteng iti APO: ngem ti naballicogan cadagiti daldalanna isu umsienna.

3 Iti ngiwat ti maag adda pagbaot iti kinatangsit: ngem dagiti bibbibig dagiti masirib mangsalacnib cadacuada.

4 Iti ayan nga awan dagiti bacbaca, nadalus ti colloong: ngem ti adu a pagrang-ayan maigapu iti bileg ti baca.

5 Ti matalec a sacsi dinto agulbod: ngem ti naulbod a sacsi agyesngaw cadagiti ul-ulbod.

6 Ti managuyaw birokenna ti sirib, ngem awan ti masaracanna: ngem ti pannacaammo nalaca iti addaan pannacaawat.

7 Inca iti sangoanan ti maag a tao, intono mailasinmo nga awan kencuana dagiti bibbibig ti pannacaammo.

8 Ti sirib ti manakem isu ti pannacaawatna iti dalanna: ngem ti kinamaag dagiti maag pannaca-allilaw.

9 Dagiti maag lalaisenda ti basol: ngem cadagiti nalinteg adda naimbag a nakem.

10 Ti puso ammona ti bucodna a kinapait; ket ti gangannaet saan a makibibiang iti ragsacna.

11 Ti balay iti nadangkes mapadsonto: ngem ti tabernaculo iti nalinteg rumangpayanto.

12 Adda dalan a casla nalinteg iti maysa a tao, ngem ti tungpalna ket dagiti daldalan ni patay.

13 Uray iti panagcatawa ti puso agladingit; ket ti tungpal dayta a ragsac isu ti babantot.

14 Ti sumanud iti pusona mabsugto cadagiti bucodna a daldalan: ket ti naimbag a tao mapnecto gapu kencuana met laeng.

15 Ti awanan nakem patienna amin a sao: ngem ti manakem a tao imutectecanna a nalaing ti papananna.

16 Ti masirib a tao agbuteng, ket umadayu iti dakes: ngem ti maag saan nga mangicascaso, ket natalged.

17 Ti nadaras nga agpungtot agaramidto ti minamaag: ket ti tao a nadangkes ti gargarawna magurgura.

18 Ti awanan nakem agtawid iti kinamaag: ngem dagiti manakem mabalangatanda iti pannacaammo.

19 Dagiti managdacdakes agrucnoyda iti saclang dagiti naimbag; ken dagiti nadangkes cadagiti ruangan dagiti nalinteg.

20 Ti napanglaw magurgura uray iti caarrubana met laeng: ngem ti nabacnang adu dagiti gagayyemna.

21 Ti mangumsi iti caarrubana macabasol: ngem ti adda caasina cadagiti napanglaw, isu ti naragsac.

22 Saanda aya a bumiddut dagiti agpakinakem iti dakes? ngem ti caasi ken pudno maipaaydanto cadagiti agpakinakem iti naimbag.

23 Iti amin a trabaho adda gunggonaen: ngem ti sarsarita dagiti bibbibig agturong laeng iti kinapanglaw.

24 Ti balangat dagiti masirib isu dagiti kinabacnangda: ngem ti kinamaag dagiti maag ket kinamaag met laeng.

25 Ti napudno a sacsi mangispal cadagiti cararrua: ngem ti mangallilaw a sacsi agsaosao cadagiti ul-ulbod.

26 Iti panagbuteng iti APO adda napigsa a panagtalec: ket dagiti annacna addanto disso nga pagcamanganda.

27 Ti panagbuteng iti APO isu ti ubbog ti biag, tapno ti tao liclicanna dagiti pangsilo ni patay.

28 Iti kinaadu ti umili isu ti dayag ti ari: ngem ti kinakirang ti umili isu ti pacadadaelan ti principe.

29 Ti nabannayat nga agpungtot ket dackel iti pannacaawatna: ngem iti nadarasudos ti espirituna itantan-ocna ti kinamaag.

30 Ti naurnos a puso isu ti biag ti lasag: ngem ti agum isu ti panaglungsot dagiti tultulang.

31 Ti mamarigat iti napanglaw laisenna ti Namarsua kencuana: ngem ti mangpadayaw kencuana addaan caasi cadagiti napanglaw.

32 Ti nadangkes maipurruac iti bucodna a kinadakes: ngem ti nalinteg adda namnamana iti ipapatayna.

33 Ni sirib aginana iti puso ti addaan pannacaawat: ngem ti adda iti tengnga dagiti maag ket isu maiparangarang.

34 Ti kinalinteg itan-ocna ti nacion: ngem ti basol isu iti pacaumsian ti aniaman nga umili.

35 Ti parabur ti ari agturong iti nainsiriban nga adipen: ngem ti pungtotna ket maibusor iti mangibabain.




CAPITULO 15


1 Ti naalumamay a sungbat pagbaw-ingenna ti pungtot: ngem ti nagubsang a sasao pataudenna ti unget.

2 Ti dila ti masirib iyesngawna ti pannacaammo nga apag-isu; ngem ti ngiwat dagiti maag agibuyat iti kinamaag.

3 Dagiti mata ni APO addada iti amin nga disso, nga sisisiput cadagiti dakes ken naimbag.

4 Ti nanacman a dila isu maysa a cayo iti biag: ngem ti kinaulpit kencuana ket pagmamayoenna ti espiritu.

5 Ti maag umsienna ti panangisuro ni amana: ngem ti mangipateg iti panangtubngar ket kinamanakem.

6 Iti balay ti nalinteg adda adu a gameng: ngem cadagiti magun-odan iti nadangkes isu ni ducot.

7 Dagiti bibbibig ti masirib agiwaras ti pannacaammo: ngem ti puso ti maag saanna nga aramiden ti casta.

8 Ti daton ti nadangkes isu ti macarimon iti APO: ngem ti cararag ti nalinteg isu ti macaay-ayo kencuana.

9 Ti dalan ti nadangkes ket isu ti macarimon iti APO: ngem isu ayatenna daydiay sumurot iti kinalinteg.

10 Ti pannacaisuro ket nasaem iti mangbaybay-a iti dalan: ket ti gumura iti panangtubngar matayto.

11 Da impierno ken dadael addada iti saclang ni APO: dinto ket ad-adda pay dagiti puspuso dagiti annac dagiti tattao?

12 Ti managuyaw dina ayaten ti mangtubngar kencuana: ket saanto met a mapan cadagiti masirib.

13 Ti naragsac a puso paisemenna ti rupa: ngem gapu ti ladingit ti puso ti espiritu mapamamayo.

14 Ti puso ti addaan pannacaawat birokenna ti pannacaammo: ngem ti ngiwat dagiti maag ket agtaraon iti kinamaag.

15 Amin nga al-aldaw ti naparigat dakesda: ngem ti siraragsac ti pusona cancanayon a padaya kencuana.

16 Nasaysayaat ti bassit a cacuyogna ti panagbuteng iti APO ngem ti dackel nga gameng ken ducot ti cacanunongna.

17 Nasaysayaat ti pangaldaw a natnateng nga addaan ayat, ngem ti napalucmeg a baca ken gura ti cacuyogna.

18 Ti managpungtot a tao pataudenna ti riri: ngem ti nabannayat nga agpungtot ep-epenna ti riri.

19 Ti dalan ti nasadut a tao casla alad a siit: ngem ti dalan ti nalinteg calsada nga nalatac.

20 Ti masirib nga anac paragsakenna ni amana: ngem ti maag a tao laisenna ni inana.

21 Ti kinamaag pacaragsacan iti awanan sirib: ngem ti tao a mannacaawat magna nga nalinteg.

22 No awan ti balacad dagiti gangandat maawanda: ngem iti caadu dagiti mamalacad mapatibkerda.

23 Ti tao adda ragsacna iti sungbat ti ngiwatna: ket ti maysa a sao iti maitutop nga tiempo, anian a nagsayaat!

24 Ti dalan iti biag isu ti agpangato cadagiti masirib, tapno mapanawanna ti impierno iti baba.

25 Ti APO parutennanto iti balay ti natangsit: ngem ipasdecnanto iti beddeng ti babai a balo.

26 Dagiti pacpakinakem ti nadangkes macarimonda iti APO: ngem dagiti sasao ti nadalus ket macaay-ayo a sasao.

27 Ti narawet iti gunggonaen paringgorenna ti balayna met laeng; ngem ti manggura cadagiti pannucsoc agbiagto.

28 Ti puso ti nalinteg panunotenna ti isusungbatna: ngem ti ngiwat ti nadangkes agibuyat cadagiti dakes a banbanag.

29 Ni APO adayu cadagiti nadangkes: ngem ipangagna ti cararag dagiti nalinteg.

30 Ti silnag dagiti mata paragsakenna ti puso: ken ti naimbag a damag palucmegenda dagiti tultulang.

31 Ti lapayag a mangipangag iti panangtubngar ti biag makipagtaengto cadagiti masirib.

32 Ti madi iti pannacaisuro laisenna ti cararruana met laeng: ngem ti mangipangag iti panangtubngar magun-odanna iti pannacaawat.

33 Ti panagbuteng iti APO isu iti sursuro ti sirib; ket casacbayan iti dayaw ket isu ti kinapacumbaba.




CAPITULO 16


1 Dagiti isagasagana iti puso ti tao, ken ti sungbat ti dila, ket aggapu iti APO.

2 Amin dagiti daldalan iti maysa nga tao nadalusda cadagiti matana met laeng; ngem ni APO timbangenna dagiti espiritu.

3 Icumitmo dagiti ar-aramidmo iti APO, ket dagiti pangpanggepmo mapasingkedandanto.

4 Ni APO inaramidna ti isuamin nga banbanag nga agpaay kencuana: wen, uray pay dagiti nadangkes a maipaay iti aldaw ti dakes.

5 Isuamin a natangsit ti pusona macarimon iti APO: uray ti ima ken ima agpinnetpetda, isu saanto a di madusa.

6 Gapu iti caasi ken kinapudno ti kinadakes maguguran: ket gapu iti panagbuteng iti APO dagiti tattao panawanda ti dakes.

7 No dagiti daldalan ti maysa nga tao ket macaay-ayoda iti APO, pakicappiaenna kencuana uray pay dagiti cabcabusorna.

8 Nasaysayaat ti bassit a cacuyogna ti kinalinteg ngem ti adu a masapulan a cacanunongna ti kinakillo.

9 Ti puso ti tao pangpanggepenna ti dalanna: ngem ni APO ti mangiturong cadagiti addangna.

10 Ti nadiosan a panangikeddeng adda cadagiti bibig ti ari: ti ngiwatna saanto nga agsalungasing iti panangocom.

11 Ti apag-isu a timbeng ken titimbengan ket cucua ida ni APO: amin dagiti timbeng iti supot ket aramidna.

12 Maysa a macarimon cadagiti ar-ari ti panagaramid iti kinadangkes: ta ti trono maipasdec babaen ti kinalinteg.

13 Dagiti nalinteg a bibbibig isuda dagiti macaay-ayo cadagiti ar-ari; ket ay-ayatenda ti agsao iti nalinteg.

14 Ti pungtot ti maysa nga ari ket cas iti babaonen ni patay: ngem ti masirib a tao pagcalmaennanto.

15 Iti lawag ti langa ti ari adda biag; ket ti paraburna cas ulep ti maud-udi a tudo.

16 Anian a nasaysayaat ti pananggun-od iti kinasirib ngem iti balitoc! ken ti pananggun-od iti pannacaawat ad-adda a pilien ngem iti pirac!

17 Ti calsada ti nalinteg isu ti ipapanawna iti kinadakes: ti mangsalimetmet iti dalanna salacnibanna ti cararruana.

18 Ti kinatangsit umun-una casacbayan iti pannacadadael, ket ti napalangguad nga espiritu casacbayan iti pannacatnag.

19 Nasaysayaat ti napacumbaba nga espiritu cadagiti nababa, ngem ti pannakibingay iti sinamsam cadagiti natangsit.

20 Ti mangicancano ti maysa a banag nga nainsiriban ket masaracannanto ti naimbag: ket siasinoman nga agcammatalec iti APO, isu ti naragsac.

21 Ti masirib ti pusona managanto iti manakem: ket ti kinasam-it dagiti bibig degdeganna ti pannacasursuro.

22 Ti pannacaawat isu ti ubbog ti biag iti tao nga agicut kencuana: ngem ti pannacaisuro dagiti maag isu ti kinamaagda.

23 Ti puso iti masirib isurona ti ngiwatna, ket nayonanna ti pannacasursuro dagiti bibigna.

24 Dagiti macaay-ayo a sasao casla ti nagbalayan iti diro, nasam-itda iti cararrua, ken salun-at cadagiti tultulang.

25 Adda dalan a casla nalinteg iti maysa nga tao, ngem ti panungpalanna daldalan ni patay.

26 Ti agtrabaho agtrabaho nga agpaay kencuana; ta ti ngiwatna ti mangdagdag daytoy a tarigagayna.

27 Ti nadangkes a tao calienna ti kinadakes: ket cadagiti bibbibigna adda iti cas aggilgil-ayab nga apuy.

28 Ti naulpit a tao agimula iti ringgor: ti managarasaas mapagsisinana dagiti nadecket nga aggagayyem.

29 Ti naranggas a tao sulisogenna ti caarrubana, ken iturongna iti dalan a saan nga naimbag.

30 Ikidemna ti matana tapno agpanggep cadagiti nadangkes nga banbanag: ken gapu ta paggarawenna dagiti bibigna iti dakes lumtuad ken mapalabas.

31 Ti ubanan nga ulo ket balangat ti kinadayag, no masaracan iti dalan ti kinalinteg.

32 Ti nabannayat nga agpungtot nasaysayaat ngem ti maingel; ken ti mangipangulo iti espirituna ngem ti mangparmec iti maysa nga ili.

33 Ti paset maipurruac iti saclot; ngem ti dagup ti pannacaikeddengna ket biang iti APO.




CAPITULO 17


1 Nasaysayaat ti sangcasacmul a kilabban, ken cacuycuyogna ti kinatalna, ngem ti balay a napno iti panagfifiesta a buyugen ti riri.

2 Ti nasirib nga adipen iturayannanto ti anac a mangibabain, ket maibingayto iti tawiden dagiti agcacabsat.

3 Ti pagguguran nga banga agservi iti pirac, ken ti horno iti balitoc: ngem ni APO suutenna dagiti puspuso.

4 Ti managdacdakes imdenganna dagiti nadangkes a bibbibig; ket ti naulbod ipangagna ti dila a naranggas.

5 Siasinoman a mangrabrabac iti napanglaw umsienna ti Namarsua kencuana: ket ti agragsac iti kinadacsangasat ti sabali saanto a di madusa.

6 Ti annac dagiti annac isuda dagiti balangat dagiti lallacay; ken ti dayaw dagiti annac isuda dagiti dadackelda.

7 Ti nadaeg a sarita saan a maipaay iti maag: ad-adda manen a saan a maipaay dagiti naulbod a bibig iti principe.

8 Ti pannucsoc ket cas iti napateg a bato cadagiti matmata ti tao nga agic-icut: uray sadinoman a turongenna, rumang-ay.

9 Ti mangabbong iti salungasing birokenna ti ayat; ngem ti mangulit-ulit iti maysa a banag ket mapagsisina dagiti nadecket a gagayyem.

10 Ti panangtubngar sumrec a naun-uneg iti masirib a tao ngem ti sangagasut a baot iti maysa a maag.

11 Ti dakes a tao birbirokenna laeng ti panagsukir: iti casta ti nadawel a babaonen maibaonto a bumusor kencuana.

12 Nasaysayaat a masarac ti oso nga babai a natacawan cadagiti annacna, ngem iti maysa a tao a maag iti kinamaagna.

13 Siasinoman a mangisupapac ti dakes iti naimbag, ti dakes dinto pumanaw iti balayna.

14 Ti pannacairugi ti riri ket casla no ti maysa ibuangna ti danum: gapuna panawam ti susic, iti casacbayan ti iyu-umay ti riribuc.

15 Ti mangananamong iti nadangkes, ken ti mangirurumen iti nalinteg, isuda a dua ket agpadpadada a macarimon iti APO.

16 Apay adda aya panangipategna iti ima ti maag iti pannacaalana iti kinasirib, idinto nga awan daytoy iti pusona?

17 Ti gayyem agayat iti isuamin nga tiempo, ket ti cabsat nayanac a maipaay a pacasicoran.

18 Ti tao nga awanan pannacaawat iyunnatna ti imana, ket agbalin a talged iti sangoanan ti gayyemna.

19 Ayatenna ti panagsalungasing ti agayat iti ringgor: ket ti mangitan-oc iti ruanganna ket birokenna ti pannacadadael.

20 Ti mangallilaw a puso awan imbag a masaracan: ket ti addaan nagarasugas a dila matnag iti saan a nasayaat.

21 Ti agputot iti maag pagladladingitannanto: ken ti ama ti maag awan ragsacna.

22 Ti naragsac a puso naimbag nga cas agas: ngem ti siduducot nga espiritu pagmagaenna ti tultulang.

23 Ti nadangkes a tao awatenna ti pannucsoc nga aggapu iti barucong a mangkillo cadagiti daldalan ti kinajusticia.

24 Ti kinasirib adda iti saclang ti addaan pannacaawat; ngem dagiti mata ti maag addada cadagiti pungto ti daga.

25 Ti maag nga anac isu iti liday ken amana, ken pait iti nangipasngay kencuana.

26 Casta met iti panangdusa iti nalinteg ket saan a naimbag, uray ti panangdunor cadagiti natacneng gapu ti kinalintegda.

27 Ti addaan pannacaammo an-annadanna dagiti sasaona: ken ti tao a mannacaawat addaan ti naan-anay nga espiritu.

28 Uray pay ti maag, no agulimec, maibilang a masirib: ken ti pagcaemenna dagiti bibigna ket maigalad nga tao a macaawat.




CAPITULO 18


1 Ti mangbiroc iti tarigagayna laeng, ket suminsina a bucbucodna, birokenna ken busorenna iti amin nga kinasirib.

2 Ti maag awanan rag-o iti pannacaawat, no saan laeng nga ti maammoan ti pusona.

3 No dumteng ti nadangkes, dumteng met ti uyaw, ket iti panangibabain cumuyog ti umsi.

4 Dagiti sasao ti ngiwat ti tao arigda cadagiti adalem a dandanum, ti ubbog ti sirib cas agay-ayus a waig.

5 Saan a nasayaat nga awaten ti pammadayaw iti kinatao ti nadangkes, tapno abakenna iti nalinteg iti pannacaocom.

6 Dagiti bibig ti maag sumrecda iti susic, ket ti ngiwatna agayab cadagiti sapsaplit.

7 Ti ngiwat ti maag isu ti pacadadaelanna, ket dagiti bibigna isuda ti pangsilo ti cararruana.

8 Dagiti sasao ti tarabitab ket caslada sugsugat, ken dumanonda cadagiti caungan a paspaset iti puso.

9 Casta met daydiay nasadut iti aramidna isu ti cabsat ti dackel a managdadael.

10 Ti nagan iti APO ket nabileg a sarikedked: ti nalinteg agcamang kencuana, ket natalged isuna.

11 Ti sanicua ti nabacnang a tao isu ti nabileg nga ilina, ket cas natayag a bacud iti panangipagarupna.

12 Iti sacbay ti pannacadadael ti puso ti tao napalangguad, ken iti sacbay ti kinadayaw adda ni kinapacumbaba.

13 Ti sumungbat a di pay dumngeg nga umuna, ket kinamaag ken pacaibabainanna.

14 Ti espiritu ti tao ibturennanto ti kinacapsutna; ngem iti nadunor nga espiritu siasinonto iti macaawit?

15 Ti puso ti masirib gun-odenna ti pannacaammo; ken ti lapayag ti masirib agsapul iti pannacaammo.

16 Ti sagut ti tao mangipaay kencuana iti pagnaan, ket iyegna iti saclang dagiti naindaclan a tattao.

17 Ti mangsalacnib iti calinteganna nga umuna casla nalinteg; ngem ti caarrubana umay ket palutputenna.

18 Ti panangipasenpaset pagsardengenna dagiti susic, ket pagsisinaenna dagiti maingel.

19 Ti cabsat a nadangranan narigrigat a gun-oden ngem ti napigsa a ili: ket dagiti cacasta a riri casda la balunet ti castillo.

20 Ti puso ti tao mapunnonto iti bunga ti ngiwatna; ket dagiti iyaadu cadagiti bibbibigna isuna ket mapnecto.

21 Patay ken biag addada iti pannacabalin ti dila: ket dagiti agayat kencuana canendanto ti bungana.

22 Siasinoman nga macasarac iti asawa a babai macasarac iti naimbag nga banag, ken magun-odanna iti parabur ti APO.

23 Ti napanglaw agpacpacaasi; ngem ti nabacnang sumungbat a sigugubsang.

24 Ti tao nga adda gagayyemna ket masapul nga ipakitana isuna nga mannakigayyem: ket adda gayyem a nadecdecket pay ngem iti maysa nga cabsat.




CAPITULO 19


1 Nasaysayaat ti napanglaw a magna iti kinadayawna, ngem iti naballicog cadagiti bibbibigna, ket isu maag.

2 Casta met, nga ti cararrua nga awanan iti pannacaammo, saan nga nasayaat; ken iti agdarasudos babaen cadagiti sacsacana agbasol.

3 Ti kinamaag iti tao ballicogenna ti dalanna: ket ti pusona agtanabutob nga maicaniwas ken APO.

4 Ti kinabacnang paadduenna dagiti gagayyem; ngem ti napanglaw maisina iti caarrubana.

5 Ti naulbod nga sacsi saanto a di madusa, ket ti agiyesngaw cadagiti ul-ulbod saanto nga macatalaw.

6 Adu dagiti agdawatto iti caasi ti principe: ket amin a tao nga mangted cadagiti sagsagut ket gayyemna.

7 Amin dagiti cacabsat iti napanglaw gumurada kencuana: ad-adda ket pay nga dagiti gagayyemna umadayuda kencuana? surutenna ida cadagiti sasao, ngem nagawandan kencuana.

8 Ti macagun-od iti kinasirib ayatenna ti cararruana met laeng: ti mangsalimetmet iti pannacaawat macasaracto iti naimbag.

9 Ti naulbod a sacsi saanto nga di madusa, ket ti agiyesngaw cadagiti ul-ulbod mapucawto.

10 Ti ragsac saan a maiyannugot iti maag; ad-adda manen nga saan ti maysa nga adipen nga iturayanna dagiti pipprincipe.

11 Ti kinamanagpanunot ti tao pagbannayatenna iti pungtotna; ket dayawna ti panangpalabesna iti caniwas.

12 Ti pungtot ti ari ket casla uga ti maysa a leon; ngem ti paraburna ket casla linnaaw nga agdisso iti root.

13 Ti maag nga anac isu ti kinadacsanggasat ni amana: ket dagiti ringringgor ti babai nga asawa isuda ti casla cancanayon nga panagtedted.

14 Balay ken kinabacnang tawiden ida dagiti amma: ken iti manakem a babai nga asawa ket aggapu iti APO.

15 Ti kinasadut mangiturong iti nargaan nga turog; ket ti cararrua nga nasadut agsagabanto iti bisin.

16 Ti mangsalimetmet iti bilin ket salimetmetanna iti cararruana; ngem ti mangumsi cadagiti daldalanna ket matayto.

17 Ti addaan caasi cadagiti napanglaw pabulodanna ni APO; ket ti dayta nga intedna bayadannanto manen nga isubli kencuana.

18 Dusaem ni anacmo ita ta adda pay inanama, ken saan coma nga ipalabes dayta cararruam gapu iti panagsangsangitna.

19 Ti tao a dackel ti pungtotna baclayennanto iti dusa: ta no ispalem, masapul nga ispalemto manen.

20 Ipangagmo iti patigmaan, ken awatem iti pannacaisuro, tapno agmasiribca intono camaudianan.

21 Adu a pakinakem ti adda iti puso ti maysa a tao; ngem ti patigmaan ni APO, dayta iti agnanayonto.

22 Ti tarigagay iti maysa a tao ket isu ti kinamanagayatna: ngem ti napanglaw nga tao ket nasaysayaat ngem iti managulbod.

23 Ti panagbuteng iti APO agturong iti biag: ket ti addaan iti daytoy agtaengto nga sipepennec; isu saanto nga sarungcaran iti dakes.

24 Ti nasadut nga tao ilumlomna ti imana iti barucongna, ket dinanto maidanon manen iti ngiwatna.

25 Cabilem ti mananglalais, ket ti awan nakemna agalluad: ken tubngarem ti adda pannacaawatna, ket maawatannanto iti pannacaammo.

26 Ti saan nga mangicascaso ken amana, ken pagtalawenna ni inana, ket maysa nga anac a mangibabain, ken mangpaltuad iti pacaumsian.

27 Isardengmo, anacco, ti dumngeg iti pannursuro nga pacayaw-awanam cadagiti sasao ti pannacaammo.

28 Ti saan a nadiosan nga sacsi rabrabngisenna ti kinajusticia: ket ti ngiwat ti nadangkes lamutenna iti kinadakes.

29 Dagiti pannacaocom nacasaganan cadagiti managuyaw, ken sapsaplit cadagiti bucot dagiti maag.




CAPITULO 20


1 Ti arac managrabrabac, ti naingel nga inumen managringringgor: ket siasinoman nga maallilaw kencuana saan nga masirib.

2 Ti pangkigtot ti ari ket cas panaguga ti leon: ti siasinoman a manggargari kencuana nga agpungtot macabasol a maibusor iti cararruana met laeng.

3 Maysa a pacaidayawan ti maysa a tao iti isasardengna iti pannakiringgor: ngem amin a maag makilamitlamit.

4 Ti nasadut saanto nga agarado gapu iti lam-ec; ngarud makilimosto no panagani, ken awananto.

5 Ti patigmaan iti puso ti tao cas nauneg nga danum; ngem ti tao a mannacaawat maiyaonnanto.

6 Tunggal maysa cadagiti caadduan a tattao ket iwarnacna ti bucodna a kinaimbag: ngem siasino iti macasarac iti mapagtalcan a tao?

7 Ti nalinteg a tao magna iti kinapudnona: dagiti annacna ket benditodanto nga sumaruno kencuana.

8 Ti ari nga agtugaw iti trono ti pangocoman wacnitanna iti amin a dakes babaen cadagiti matana.

9 Siasino ti macaisao, dinalusacon ti pusoc, sidadalusac cadagiti basolco?

10 Dagiti agduduma a timbengan, ken agduduma a pagsusucatan, isuda agpadada a macarimon iti APO.

11 Uray pay iti ubing maammoan ti cababalinna babaen cadagiti ar-aramidenna, no nadalus man ti aramidna, wenno nalinteg.

12 Ti macangngeg a lapayag, ken ti macakita a mata, ti APO inaramidna ida nga agpadpada.

13 Dica ayaten ti turog, di la ket ta pumanglawca; lucatam dagita matam, ket mapneccanto iti taraon.

14 Awan capapa-ayanna, awan capapa-ayanna, cuna ti gumatang: ngem intono nacapanawen, agpasindayagen.

15 Adda balitoc, ken adu nga rubrubi: ngem dagiti bibbibig ti pannacaamo ket napategda nga alicamen.

16 Alaem iti pagan-anay ti mangpatalged iti gangannaet: ket alaem a salda ti mangpatalged nga agpaay iti gangannaet a babai.

17 Ti tinapay iti kinasicap ket nasam-it iti tao; ngem calpasanna ti ngiwatna mapnonto iti rinet.

18 Amin a gandat pasingkedan ti panangpatigmaan: ket babaen ti naimbag nga balacad makigubatca.

19 Ti managipadamag nga cas tarabitab agipalgac cadagiti palpalimed: dica ngarud makicuycuyog iti daydiay mangay-ayo unay cadagiti bibbibigna.

20 Siasinoman a mangilunod ken amana wenno inana, ti pagsilawanna maiddepto iti nacaro nga sipnget.

21 Ti tawid mabalin a magun-odan nga nadaras iti damdamona; ngem ti panungpalanna saanto a nabendicionan.

22 Dica cunaen, ibalesconto ti dakes; ngem agpannurayca iti APO, ket isalacannacanto.

23 Dagiti agduduma a timbengan macarimonda iti APO; ket ti naulbod a timbengan saan a nasayaat.

24 Dagiti panagtigtignay ti tao cucua ni APO; casano ngarud ita ti pannacaawat ti tao iti bucodna a dalan?

25 Maysa a pannacasilo iti tao ti mangalun-on ti nasantoan, ken iti calpasan ti panagcari agsaludsod.

26 Ti masirib nga ari iwarasna dagiti nadangkes, ket iparabawna cadacuada ti pilid a pagbayo.

27 Ti espiritu iti tao isu ti pagsilawan ni APO, mangsukisoc iti isuamin a caungan a paspaset ti puso.

28 Ti kinamanangngaasi ken kinapudno salacnibanda ti ari: ket ti tronona agtacder gapu ti kinamanangngaasi.

29 Ti kinadayaw dagiti agtutubo a lallaki isu ti kinapigsada: ket ti kinapintas dagiti lallacay isu ti ulo nga ubanan.

30 Dagiti litlitem ti maysa a sugat ket ugasanda ti dakes: casta met dagiti pannacababaot dagiti caungan nga paspaset iti puso.




CAPITULO 21


1 Ti puso iti ari adda iti ima ni APO, cas cadagiti carcarayan ti danum: iturongna iti sadinoman a pagayatanna.

2 Tunggal dalan iti tao nalinteg cadagiti matana met laeng: ngem ni APO gantingenna dagiti puspuso.

3 Ti panagaramid iti kinalinteg ken kinajusticia ket ad-adda nga pacaay-aywan iti APO ngem ti daton.

4 Ti napalangguad nga panagkitkita, ken ti natangsit nga puso, ken iti pagsilawan ti nadangkes, ket basol.

5 Dagiti pampanunot ti nagaget agduyosda laeng iti panagrang-ay; ngem amin a naganat gumanat laeng nga agpanglaw.

6 Ti pananggun-od cadagiti gamgameng gapu iti naulbod a dila ket isu iti kinaubbaw nga maipallais dita ken didiay cadagiti agbiroc ken ni patay.

7 Ti kinauyong dagiti nadangkes mangdadaelto cadacuada; gapu ta madida nga agaramid iti kinalinteg.

8 Ti dalan iti tao a nacargaan iti kinacuspag ket napalalo nga nagkillo: ngem no maipapan iti nadalus, iti aramidna ket nalinteg.

9 Nasaysayaat ti agnaed iti suli ti toctoc ti balay, ngem ti mannakiringgor a babai iti nalawa a balay.

10 Ti cararrua ti nadangkes tarigagayanna ti dakes: ti caarrubana ket saan a macasarac iti parabur cadagiti matana.

11 Intono ti managuyaw madusa, ti awanan nakem mapasirib: ket intono ti masirib maisuro, awatenna ti pannacaammo.

12 Ti nalinteg a tao nainsiriban nga ut-otobenna iti balay ti nadangkes: ngem ti Dios rebbaenna ti nadangkes cadagiti kinadangkesda.

13 Siasinoman a mangappot cadagiti lapayagna iti ickis ti napanglaw, isu umkisto met, ngem dinto maipangag.

14 Ti sagut a nalimed pagtalnaenna ti pungtot: ket ti maysa a sagut iti saclot ep-epenna ti napigsa a pungtot.

15 Rag-o iti nalinteg ti panagaramidna iti kinalinteg: ngem pannacadadael iti agpaayto cadagiti agar-aramid iti kinadangkes.

16 Ti tao a sumiasi iti dalan ti pannacaawat ket agtalinaedto iti tallaong dagiti natay.

17 Ti agayat iti ragragsac napanglawto a tao: ti agayat iti arac ken lana saanto a nabacnang.

18 Ti nadangkes isu ti subbot ti nalinteg, ket ti mangliliput iti nalinteg.

19 Nasaysayaat ti agnaed iti daga a langalang, ngem iti mannakiringgor ken naalipunget nga babai.

20 Adda gameng a calicaguman ken lana iti balay ti masirib; ngem ti maag a tao alimunenna ida.

21 Ti mangsursurot iti kinalinteg ken kinamanangaasi ket masaracanna ti biag, kinalinteg, ken dayaw.

22 Ti masirib a tao ulienna iti ili ti napigsa, ket rebbaenna iti bileg ti kinatalgedna.

23 Siasinoman a mangsalimetmet iti ngiwat ken dilana ket salacnibanna ti cararruana cadagiti ducducot.

24 Natangsit ken napalangguad nga managuyaw ti naganna, ti agaramid iti kinatangsit iti pungtot.

25 Ti calicagum ti nasadut mamapatay kencuana; ta dagiti im-imana ket madida nga agbannog.

26 Agagum a narawet nga agmalmalem: ngem ti nalinteg mangted ken saan nga agmedmed.

27 Ti daton iti nadangkes ket macarimon: ad-adda pay, no ipaayna a sidadangkes ti panunotna?

28 Ti naulbod a sacsi mapucawto: ngem ti tao a macangngeg agsaonto tapno agtalinaed.

29 Ti nadangkes a tao irupangetna ti rupana: ngem ti nalinteg, iturongna dagiti daldalanna.

30 Awan ti kinasirib wenno pannacaawat wenno patigmaan a maicaniwas iti APO.

31 Ti cabalyo maisagana a maipaay iti aldaw ti gubat: ngem ti balligi ket biang iti APO.




CAPITULO 22


1 Ti naimbag a nagan ad-adda a pilien ngem iti dackel a kinabacnang, ken ti naayat a parabur ad-adda ngem pirac ken balitoc.

2 Dagiti nabacnang ken napanglaw agsasaracda: ni APO ti namarsua cadacuada amin.

3 Ti manakem a tao madlawna ti dakes, ket aglemmeng: ngem ti awanan nakem aglayon laeng, ket agsagaba.

4 Babaen ti kinapacumbaba ken panagbuteng iti APO isuda dagiti kinabacnang, ken dayaw, ken biag.

5 Sisiit ken silsilo addada iti dalan ti naulpit: ti mangsalimetmet iti cararruana naadayunto cadacuada.

6 Sursuroam ti ubing iti dalan a rebbengna a dalanen: ket intono lumacayen, saannanto a pagpanawan.

7 Ti nabacnang iturayanna ti napanglaw, ket ti umutang adipen ni nagpautang.

8 Ti agmula ti kinadangkes agapitto iti kinaubbaw: ket ti pang-or ti rungsotna cumapuyto.

9 Ti addaan naparabur a mata benditonto; ta mangted iti tinapayna cadagiti napanglaw.

10 Pagtalawem ti mananguyaw, ket ti ringgor pumanawto; wen, ti ringgor ken iti pannacaibabain agsardengto.

11 Ti agayat iti kinadalus ti puso, gapu iti parabur dagiti bibbibigna ti ari ket gayyemnanto.

12 Dagiti mata iti APO salacnibanda ti pannacaammo, ken ipurruacna dagiti sasao ti managsalungasing a tao.

13 Ti nasadut a tao kunana, Adda leon idiay ruar, mapisangpisangacto iti lanlansangan.

14 Ti ngiwat ti gangannaet a babai nauneg a dariwangwang: ti guraen ni APO ket matnagto sadiay.

15 Ti kinamaag naisinggalut iti puso ti ubing; ngem ti pagbaot ti pannursuro iccatennanto nga iyadayu kencuana.

16 Ti mangparigat iti napanglaw tapno mapaaduna ti kinabacnangna, ken ti mangted cadagiti nabacnang, awan duduana nga umay ti kinapanglaw kencuana.

17 Iyallingagmo ta lapayagmo, ken denggem dagiti sasao ti masirib, ket isaadmo ta pusom iti pannacaammoc.

18 Ta nacaay-ayo nga banag no cupicupam ida ita unegmo; amin ket pasingkedandanto dagita bibigmo.

19 Tapno ti panagtalecmo adda coma iti APO, impacaammoc ida kenca itoy nga aldaw, wen kenca.

20 Saanco aya nga insurat kenca dagiti natarnaw nga banbanag maipapan cadagiti balbalacad ken pannacaammo,

21 Tapno maipacaammoc kenca ti kinaagpayso dagiti sasao ti pudno; tapno nabilegca coma a sumungbat dagiti sasao ti pudno cadagiti nagbaon kenca?

22 Dica tacawan ti napanglaw, gapu ta napanglaw: dica met parigaten ti sililiday iti ruangan:

23 Ta ni APO icanawananto ti biangda, ket rabsutennanto ti cararrua dagiti mangrabsut cadacuada.

24 Dica makigayyem iti tao a managpungtot; ken iti narungsot a tao dicanto makicacuyog:

25 Di la ket ta masursurom dagiti daldalanna, ket macaalaca iti silo iti cararruam.

26 Saanca coma a maysa cadagiti mangiyunnat cadagiti im-imada, wenno cadagiti mangpatalged cadagiti ut-utang.

27 No awanto ti pagbayadmo, apay nga alaennanto kenca ta pagiddaam?

28 Dica iccaten ti cadaanan a dolon, nga dagiti ammam inpasdecda.

29 Makitam ti maysa a tao a sireregta iti pagsapulanna? isu agtacderto iti saclang dagiti ar-ari; dinto agtacder iti saclang dagiti nanumo a tattao.




CAPITULO 23


1 No tumugawca a makipangan iti maysa nga agturay, pampanunotem a sireregta ti adda iti sangom:

2 Ket iccam iti maysa nga immoco ta carabucobmo, no maysaca a tao a mannangan.

3 Dica aggartem cadagiti naimas a canenna: ta taraon ida a mangallilaw.

4 Dica maringgoran nga bumacnang: agtalnaca ita kinasiribmo met laeng.

5 Itaengmonto aya dagiti matam iti daydiay awan? ta dagiti kinabacnang pudno nga maadda iti paypayacda; tumayabda nga cas iti aguila nga agpalangit.

6 Dica mangan iti tinapay ti nadangkes ti matana, dica met calicaguman dagiti naimas a canenna:

7 Ta cas iti panpanunotenna iti pusona, casta met isuna: Manganca ken uminumca, kunana kenca; ngem ti pusona awan kenca.

8 Ti sangcasacmol a kinnanmo isarruamto, ket mapucawmonto dagiti nasam-it a sasaom.

9 Dica agsao cadagiti lapayag ti maag: ta uyawennanto ti kinasirib dagiti sasaom.

10 Dica iccaten ti cadaanan nga dolon; saanca met nga lumas-ud cadagiti dagdaga dagiti ul-ulila:

11 Ta ti manubbotda ket napigsa; isu salacnibannanto ti calinteganda nga maibusor kenca.

12 Ipaaymo ta pusom iti sursuro, ken dagiti laplapayagmo cadagiti sasao ti pannacaammo.

13 Dica igawid ti panangpatigmaan iti ubing: ta no baotem iti pang-or, saanto nga matay.

14 Baotemto iti pang-or, ket maispalmonto ti cararruana sadiay impierno.

15 Anacco, no ta pusom masirib, toy pusoc maragsacanto, uray siac met laeng.

16 Wen, dagiti nagunegco agrag-onto, no dagiti bibigmo agsaoda cadagiti nalinteg nga banbanag.

17 Ta pusom di coma umapal cadagiti managbasol: ngem addaca coma laeng iti panagbuteng iti APO iti isuamin nga aldaw.

18 Ta awan duduana nga addanto tungpalna; ket ti inanamam saanto a matungday.

19 Dumngegca, anacco, ket agmasiribca, ken iturongmo dayta pusom iti dalan.

20 Dica makitipon cadagiti mangnginum iti arac; cadagiti narawet nga agsida iti lasag:

21 Ta ti mammartec ken nabuclis pumanglawdanto: ken ti tugtuglep cawesannanto ti tao iti rutayrutay.

22 Ipangagmo ni amam a nagputot kenca, ken dica lalaisen ni inam intono bumaket.

23 Gatangem ti pudno, ken dica ilaco; ti pay kinasirib, ken sursuro, ken pannacaawat.

24 Ti ama iti nalinteg agragrag-onto unay: ket ti nagputot iti masirib nga ubing maragsacanto kencuana.

25 Da amam ken inam maragsacandanto, ken ti nangipasngay kenca agrag-onto.

26 Anacco, itdem caniac ta pusom, ket dagiti matam pagayatanda coma dagiti daldalanco.

27 Ta ti balangcantis ket nauneg nga abut; ket ti babai nga gangannaet ket nailet a dariwangwang.

28 Isu agsaneb nga aguray ti tiliwenna, ket paadduenna dagiti managsalungasing cadagiti tattao.

29 Siasino ti addaan ay-ayen? siasino ti addaan ladingit? siasino ti addaan ringringgor? siasino ti addaan asug? siasino ti addaan sugat nga awan gapgapuna? siasino ti addaan labbasit dagiti matana?

30 Dagiti agtalinaed a napaut iti arac; dagiti mangbirbiroc iti naglalaoc nga arac.

31 Dica mingmingan ti arac no nalabaga, no cumilapkilap iti uneg ti copa, no agpababa nga silalamuyot.

32 Iti panungpalanna ket cumagat nga casla uleg, ken sumippit nga casla carasaen.

33 Dagiti matam maimatangandanto dagiti gangannaet nga babbai, ket ta pusom agiyebcasto cadagiti naulpit nga banbanag.

34 Wen, cascanto laeng daytay agidda iti tengnga ti taaw, wenno cas daytay agidda iti murdong ti palo ti sasacayan.

35 Kinabildac, cunaemto, ket saannac nga nadunor; binabaotdac, ket saanco nga naricna: intono umay iti panagriingco? Birokecto pay manen.




CAPITULO 24


1 Dica apalan dagiti dakes a tattao, dica met tarigagayan ti makicaddua cadacuada.

2 Ta ti pusoda ad-adalenda ti panagdadael, ket dagiti bibbibigda agsaoda iti rangranggas.

3 Gapu iti kinasirib ti balay mapatacder; ket gapu iti pannacaawat mapasingkedan:

4 Ken gapu iti pannacaammo dagiti silsiled mapnodanto iti amin a napateg ken nacaay-ayo nga kinabacnang.

5 Ti masirib a tao napigsa; wen, ti tao a mannacaammo degdeganna ti bilegna.

6 Ta gapu iti nasirib a pammagbaga aramidemto ti pannakigubatmo: ken idiay ayan dagiti adu nga mamalbalacad adda iti kinatalged.

7 Ti kinasirib ket nangato unay nga agpaay iti maag: dina luctan iti ngiwatna idiay ruangan.

8 Ti agpakinakem nga agaramid iti dakes naganendanto iti managranggas a tao.

9 Ti panunot ti kinamaag ket basol: ken ti managuyaw ket isu macarimon cadagiti tattao.

10 No cumapsutca iti aldaw ti pannacasuut, iti pigsam ket bassit.

11 No igawidmo nga ispalem dagiti maguyguyoden ken patay, ken dagidiay naisaganan a mapapatay;

12 No cunam, Adtoy, dicami naammoan daytoy; saan aya ti mangganting cadagiti puspuso pampanunotenna? ken ti mangsalimetmet ta cararruam, dina aya ammo? ket dinanto aya isupapac iti tunggal tao ti mayannatup dagiti ar-aramidna?

13 Anacco, manganca iti diro, gapu ta naimbag; ken dagiti tedted ti nagbalayan ti diro, isuda a nasam-it ita panagnanammo:

14 Iti casta ti pannacaammo iti kinasirib addanto dita cararruam: no nasaracamon, addanto ngarud gunggona,ket ti inanamam saanto nga matungdayen.

15 Dica siblocan, O nadangkes a tao, ti maibusor iti balay ti nalinteg; dica racraken ti pagin-inanaanna:

16 Ta ti nalinteg a tao ket matuang a maminpito, ket bumangon manen: ngem dagiti nadangkes matnagda ti kinadacsangasat.

17 Dica agrag-o no ti cabusormo ket matuang, ken saan coma a maragsacan ta pusom no isu ket maitublac:

18 Di la ket ta makita iti APO, ket isu saan a maay-ayo, ket ipanawna kencuana ti pungtotna.

19 Dica agalimuteng a gapu cadagiti managdacdakes, dica met apalan dagiti nadangkes;

20 Ta awanto ti gunggona iti dakes a tao; ti pagsilawan ti nadangkes maiddepto.

21 Anacco, agbutengca iti APO ken iti ari: ket dica makicuyog cadagiti nalaca nga agbaliwbaliw:

22 Ta ti pannacariribucda tumpuarto a dagus; ket asino ti macaammo ti pannacadadaelda a dua?

23 Dagitoy nga banbanag cucua met ti masirib. Saan a naimbag ti panangidumduma cadagiti tattao iti panangocom.

24 Ti agcuna iti nadangkes, Sica nalintegca; isu ket ti ili ilunoddanto, ket dagiti nasnacion guraendanto isuna:

25 Ngem cadagiti mangtubngar kencuana addanto ragsac, ken ti naimbag a bendition umayto cadacuada.

26 Tunggal tao agcanna dagiti bibig daydiay mangipaay iti nalinteg a sungbat.

27 Iwayatmo ti aramidmo iti ruar, ket saganaem a maipaay kenca idiay away; ket calpasanna bangonemto ti balaymo.

28 Saanca nga agsacsi iti maibusor iti caarrubam nga awan gapgapuna; ket dica mangallilaw babaen cadagiti bibbibigmo.

29 Dica cunaen, aramidecto kencuana cas ti inaramidna caniac: isupapacconto iti tao ti mayannatup ti aramidna.

30 Limmabasac ti talon iti nasadut, ken iti asideg ti cauvasan iti tao nga awanan pannacaawat;

31 Ket, adtoy, isuamin nagtuboanen dagiti sisiit, ket ti rabawna nacumotanen dagiti calcalunay, ket ti bato a bacudna narpuogen.

32 Idi a casta minatmatac, ket inut-utobco a nalaing: kinitac, ket nacaawatac iti sursuro.

33 Bassit pay nga pannaturog, bassit nga ridep, bassit nga panagkepkep dagiti im-ima tapno maturog:

34 Iti casta umayto ti kinapanglawmo a cas agpagpagna a mannanacaw; ken ti panagkirangmo a cas nagtagi-igam nga tao.


CAPITULO 25


1 Dagitoy met ket proverbios ida ni Salomon, nga sinacar dagiti tattao ni Ezequias nga ari ti Juda.

2 Dayaw iti Dios ti panangilimed iti maysa a banag: ngem dayaw dagiti ar-ari ti panangsukimatda iti maysa a banag.

3 Ti langit no iti cangatona, ti daga no iti caunegna, ken ti puso dagiti ar-ari saan a masukimat.

4 Iccatem iti lati ti pirac, ket rumsuanto ti arruaten nga maipaay iti agtuntunaw.

5 Iccatem ti nadangkes iti saclang ti ari, ket ti tronona mapasingkedanto iti kinalinteg.

6 Dica itantan-oc ti bagim iti sangoanan ti ari, ket dica agtacder iti ayan dagiti natan-oc a tattao:

7 Ta nasaysayaat a macunanto kenca, Agpangatoca ditoy; ngem ti pannacaipababamto iti sangoanan ti principe a nakita dagiti matam.

8 Dica agdarasudos a makiringgor, di la ket ta dicanto ammo ti aramidem iti tungpalna, intono ti caarrubam mapabainannacan.

9 Isusicmo ti calintegam iti caarrubam met laeng; ket dica ipalgac ti palimed ti sabali:

10 Di la ket ta ti macangngeg ab-abiennaca, ket ti pannacaibabainmo saan a mapunasen.

11 Ti sao a maitutop ti pannacaisaona ket casla mansanas a balitoc a nabungon iti iniket a pirac.

12 Cas aritos a balitoc, ken alajas a nasudi nga balitoc, casta ti masirib a mangtubngar iti natulnog a lapayag.

13 Cas iti lamiis ti neive iti tiempo ti panagani, casta ti matalec a babaonen cadagiti nangibaon kencuana: ta palamiisanna iti cararrua dagiti ap-apona.

14 Ti mangpasindayag a siulbod cadagiti sagsagutna ket casla ul-ulep ken angin nga awan tudona.

15 Iti napaut a panagitured mauyotan ti principe, ken iti nalucneng a dila burakenna ti tulang.

16 Nacasaracca aya ti diro? canem laeng ti umanay kenca, di la ket ta mabsogca unay, ket isarruam.

17 Guyodem ta sacam ti caaddana iti balay ni caarrubam; di la ket ta mauma kenca, ket guraennaca.

18 Ti tao nga mangted iti ulbod a panagsacsi nga maibusor iti caarrubana ket isu ti pang-or, ken maysa a campilan, ken natirad a pana.

19 Ti panagtalec iti tao a di matalec iti tiempo ti pagducotan ket cas napusi a ngipen, ken dapan nga nagligasi.

20 Cas iti maysa a mangucsob iti pagan-anayna iti nalam-ec a tiempo, ken cas masucaan a soda, casta ti mangicanta cadagiti cancanta iti sibabantot a puso.

21 No mabisin ti cabusormo, iccam ti taraon a canenna; ket no mawaw, iccam iti danum nga inumenna:

22 Ta iti casta gabsoonam ti beggang ti apuy iti ulona, ket ti APO gunggonaannacanto.

23 Ti amianan nga angin ipalladawna ti tudo: casta ti naunget a langa aramidenna ti managtanabutob a dila

24 Nasaysayaat iti agnaed iti maysa a suli

ti toctoc ti balay, ngem ti pannakinaed iti mannakiringgor a babai iti nalawa a balay.

25 Cas nalamiis a danum iti mawaw a cararrua, casta met dagiti naimbag a damdamag nga aggapu iti adayu a daga.

26 Ti nalinteg a tao nga matnag iti sangoanan ti nadangkes ket casla nakibur a burayoc ti danum, ken nabungsot nga ubbog.

27 Saan a nasayaat ti pannangan iti adu a diro: casta met iti tao ti panagbirocda iti bucudda a dayaw ket saan a nadayaw.

28 Daydiay awanan panangtengngel ti espirituna ket cas maysa nga ili a narban, ken awan bacbacudna.




CAPITULO 26


1 Cas nieve iti calgaw, ken cas tudo iti panagani, casta met nga iti dayaw ket saan nga mayannatop iti maag.

2 Cas iti billit ti panagtawtawatawna, cas iti salsallapingaw iti panagtayabna, casta iti lunod nga awan gapgapuna saan nga agdisso.

3 Ti baot maipaay iti cabalyo, ti bosal iti asno, ket ti pang-or iti bucot dagiti maag.

4 Dica sungbatan iti maag a cas iti kinamaagna, di la ket ta maipadaca met kencuana.

5 Sungbatam ti maag cas maiparbeng iti kinamaagna, di la ket ta agsirib cadagiti matana met laeng.

6 Ti mangibaon iti maysa nga pacdaar a maipaiggem iti maag pucolanna ti saca, ken inumenna ti rurumen.

7 Dagiti sacsaca ti pilay saanda nga agpadpada: casta ti pangngarig iti ngiwat dagiti maag.

8 Cas ti maysa a mangigalut iti bato iti pallatibong, casta ti mangipaay ti dayaw iti maag.

9 Cas maysa a siit nga maisalugsog iti ima ti nabartec, casta ti pangngarig iti ngiwat dagiti maag.

10 Ti dackel a Dios nga nangaramid ti isuamin a banbanag supapacanna nga agpada ti maag, ken supapacanna dagiti managsalungasing.

11 Cas iti aso nga agsubli iti sarruana, casta ti maag nga agsubli iti kinamaagna.

12 Makitam ti maysa a tao a masirib cadagiti matana met laeng? ad-adda ti namnama iti maysa a maag ngem iti daydiay.

13 Ti nasadut kunana, Adda leon idiay dalan; adda leon cadagiti lanlansangan.

14 Cas iti panagpusipus ti rikep ti ruangan iti nacaisigoanna, casta met tay nasadut idiay iddana.

15 Ti nasadut ilumlomna ti imana iti barucongna; ket isu mautoyan iti panangidanonna iti ngiwatna.

16 Ti nasadut nasirib cadagiti matana met laeng ngem cadagiti pito nga tattao a macaammo nga sumungbat.

17 Ti lumabas, ket makibibiang iti ringgor nga saanna met a bucod nga ringgor, ket casla maysa nga mangtiliw iti aso babaen cadagiti laplapayagna.

18 Cas itay mauyong nga agipurruac iti aluten, panpana, ken patay,

19 Casta met iti tao a mangallilaw iti caarrubana, ket kunana, Saanac aya nga agang-angaw laeng ita?

20 Gapu ti caawan ti pagsungrod, maiddep ti apuy: ket no awan ti tarabitab, ti riri agsardeng.

21 Cas ti uging parayrayenna dagiti beggang, ken ti sungrod iti apuy; casta ti mannakiriri a tao parayrayenna ti ringgor.

22 Dagiti sasao iti tarabitab ket cas sugsugat, ket dumanonda cadagiti caungan a paspaset iti puso.

23 Dagiti bibbibig a tarabitab ken ti nadangkes a puso arigda la bacca a damili a nacalupcupan iti lati ti pirac.

24 Ti gumurgura ket manglimlimo cadagiti bibigna, ken penpenenna ti allilaw iti unegna;

25 No nasayaat ti panagsaona, saanmo a patpatien: ta adda pito a macarimon idiay pusona:

26 A ti gurana ket naabbongan iti kinasicap, ti kinadangkesna maiparangarangto a sibabatad iti saclang ti gimong.

27 Siasinoman a mangcali iti palab-og isu matnagto idiay: ket ti mangitulatid iti bato, agsublinto daydiay a mangladdit kencuana.

28 Ti naulbod a dila guraen dagiti nadunorna; ket ti napasablog a ngiwat mamataud iti pannacadadael.




CAPITULO 27


1 Dica pagpasindayaw ti aldaw no bigat; ta dica ammo ti mapagteng iti maysa nga aldaw.

2 Sabali laeng a tao ti mangidayaw coma kenca, ket saan a ta ngiwatmo met laeng; maysa nga gangannaet, ket saan nga dagiti met la bucodmo a bibig.

3 Ti bato nadagsen, ket ti darat nabantot; ngem ti pungtot ti maag nadagdagsen ngem isuda a dua.

4 Ti rungsot nadawel, ket ti pungtot mangiremrem; ngem siasino ti macabalin nga agtacder iti saclang ti kinaimon?

5 Ti nabatad a panangtubngar ket nasaysayaat ngem ti ayat a mailemlemmeng.

6 Matalec dagiti panangdunor ti maysa nga gayyem; ngem dagiti agep ti cabusor ket macaallilawda.

7 Ti napnec a cararrua masuya iti nagbalayan ti diro; ngem iti cararrua a mabisinan amin a napait nasam-it.

8 Cas ti tumatayab nga adayuanna ti umocna, casta ti maysa a tao nga adayuanna ti taengna.

9 Ti lana ken bangbanglo paragsakenda ti puso: casta met ti kinasam-it ti gayyem iti maysa a tao babaen ti napusoan a balacad.

10 Ti gayyemmo met laeng, ken ti gayyem ni amam,

dica baybay-an; ket dica mapan iti balay ni cabsatmo iti aldaw ti kinadacsangasatmo: ta nasaysayaat ti caarruba nga adda iti asideg ngem ti cabsat nga adayu.

11 Anacco, agmasiribca, ket paragsakem toy pusoc, tapno masungbatac ti mangumsi caniac.

12 Ti manakem a tao mabigbigna ti dakes, ket aglemmeng; ngem dagiti awanan nakem aglayonda, ket madusada.

13 Alaem ti pagan-anay ti mangpatalged iti dina am-ammo, ket alaem a salda ti mangpatalged nga agpaay iti gangannaet a babai.

14 Ti mangbendition iti gayyemna iti natbag a timec, nga agriing a masapa iti bigat, maibilangto a lunod kencuana.

15 Ti cancanayon a panagtedted iti natutudo nga aldaw ken ti mannakiringgor a babai ket agpadada a dua.

16 Ti mangigawid coma kencuana mangigawid iti angin, ket ti lana ti macanawan nga imana, isu ti mangisalapon.

17 Ti landoc patademenna ti landoc; casta met ti tao patademenna ti langa ti gayyemna.

18 Siasinoman nga agaywan iti cayo nga higos canennanto ti bungana: casta met ti mangipatpateg iti apona ket madaydayawto.

19 Cas iti danum ti rupa iyanninawna ti rupa, casta met ti puso ti tao ken iti tao.

20 Da impierno ken dadael saanda a mapunno uray caanoman; casta met dagiti matmata ti tao saanda nga pulos a mapnec.

21 Ti pagguguran nga banga maipaay iti pirac, ken ti horno iti balitoc; casta met ti tao iti dayawna.

22 Uray ngata no begbegem ti maag iti uneg ti alsong agraman iti al-o nga pagbayo ti bagas, dinto latta pumanaw kencuana ti kinamaagna.

23 Gagetam nga ammoen ti casasaad dagiti pangenmo, ken imatangam a naimbag dagiti arbanmo.

24 Ta dagiti kinabacnang saanda nga agnanayon: ken ti balangat agpautto aya agingga cadagiti isuamin nga caputotan?

25 Ti garami macasacas, ken ti naganus a root agparang, ken dagiti mulmula cadagiti banbantay maapit.

26 Dagiti cordero agservida iti pagan-anaymo, ken dagiti calcalding isuda iti pateg ti talonmo.

27 Ket addanto umanay a gatas ti calding a taraonmo, ken taraon ti familiam, ken pagtaraken cadagiti babbalasangmo.




CAPITULO 28


1 Dagiti nadangkes agtalawda no awan ti tao a mangcamat: ngem dagiti nalinteg situturedda a cas leon.

2 Gapu iti kinasalungasing ti daga adu dagiti agturayna: ngem gapu iti tao nga addaan pannacaawat ken pannacaammo ti casasaadna maipaatiddugto.

3 Ti napanglaw a tao a mamarigat cadagiti napanglaw ket casla mangikisap a tudo nga awan tiddaenna a taraon.

4 Dagiti mangbaybay-a iti linteg ipadpadayawda dagiti nadangkes: ngem dagiti mangsalimetmet iti linteg makisuppiatda cadacuada.

5 Dagiti dakes a tattao dida maawatan ti kinalinteg: ngem dagiti mangbiroc ken APO maawatanda amin nga banbanag.

6 Nasaysayaat ti napanglaw a magna iti kinalintegna, ngem ti naulpit cadagiti daldalanna, nupay nabacnang.

7 Ti mangsalimetmet iti linteg anac a masirib: ngem ti makicuyog cadagiti nabuclis ibabainna ni amana.

8 Ti mangpaanac ken nakillo a panagpatubo umadu ti cucuana, ket iyurnonganna daydiay mangngaasi cadagiti napanglaw.

9 Ti di mangyallingag iti lapayagna cadagiti panangdengngegna iti linteg, uray pay ti cararagna ket macarimon.

10 Ti mangiturong cadagiti nalinteg iti isusurotna ti dakes a dalan, matnagto met laeng iti palab-ogna: ngem dagiti nalinteg addanto naimbag a banbanag a tawidda.

11 Ti nabacnang a tao ket masirib iti bucodna a panangipagarup; ngem ti napanglaw a mannacaawat ket sukimatenna.

12 No dagiti nalinteg agrag-oda, adda dackel a dayag: ngem no ti nadangkes agpangato, maysa a tao ket nailemmeng.

13 Ti mangabbong cadagiti basbasolna ket saanto nga rumang-ay: ngem ti mangipudno ken mangpanaw cadacuada ket maragpatnanto iti caasi.

14 Nagasat ti tao a sibubuteng a cancanayon: ngem ti mangipatangken iti pusona matuangto iti pacadadaelan.

15 Cas leon nga aguga, ken oso nga agsawar; casta met ti nadangkes nga agturay iti napanglaw nga umili.

16 Ti principe nga agcurang iti pannacaawat ket dackel pay met a mamarigat: ngem ti manggura iti kinaagum mapaatiddugnanto dagiti al-aldawna.

17 Ti tao nga agaramid ti kinaranggas iti dara ti siasinoman a tao agtarayto a mapan iti dariwangwang; awan coma ti tao a mangigawid kencuana.

18 Siasinoman a magna nga sililinteg maisalacanto: ngem ti naulpit cadagiti daldalanna matuangto a dagus.

19 Ti mangtrabaho iti dagana addaanto ti naruay a taraon: ngem ti sumurot cadagiti ubbaw nga tattao addaanto ti naan-anay nga kinapanglaw.

20 Ti matalec a tao aglaplapusananto cadagiti bendicion: ngem ti sigaganat a bumacnang saanto a di madusa.

21 Ti adda panamagdudumana cadagiti tattao ket saan a nasayaat: ta gapu iti sangcasacmol a taraon dayta a tao ket sumalungasing.

22 Ti gumanat iti panagbacnang dakes ti matana, ken dina ammo a ti kinapanglaw dumtengto kencuana.

23 Ti mangtubngar ti tao iti calpasanna ket masaracanna ti ad-adunto a parabur ngem ti mangpasablog babaen iti dilana.

24 Ti tacawanna ni amana wenno ni inana, ken kunana, Saan a salungasing; daytoy capadpadana iti caddua ti mangdadael.

25 Ti natangsit a puso paltuadenna iti ringgor: ngem ti agcammatalec iti APO mapalucmegto.

26 Ti agcammatalec iti pusona met laeng ket maag: ngem ti magna nga nainsiriban, ket maispalto.

27 Ti mangted iti napanglaw saanto nga macurangan: ngem ti mangilinged cadagiti matmatana ket adunto ti pannacailunodna.

28 No dagiti nadangkes macangato, dagiti tattao aglemmengda: ngem no mapucawda, dagiti nalinteg umaduda.




CAPITULO 29


1 Ti tao, nga idinto a masansan nga matubngar ket ipatangkenna ti teltelna, maclaatto a madadael, ket iti dayta awanton ti pamuspusanen.

2 No dagiti nalinteg agturayda, ti umili agragrag-o: ngem no dagiti nadangkes agpanguloda, ti umili agsasainnec.

3 Ti mangayat iti kinasirib paragsakenna ni amana: ngem ti makicadcaddua cadagiti balangcantis runotenna iti cucuana.

4 Ti ari gapu iti kinajusticia pabilgenna ti daga: ngem daydiay nga agkiddaw iti sagsagut regga-ayenna.

5 Ti tao a mangpaspasablog iti caarrubana ket mangyucrad iti iket cadagiti ad-addangna.

6 Iti panagsalungasing ti dakes a tao adda silo: ngem dagiti nalinteg agcancanta ken agragrag-oda.

7 Ti nalinteg ammoenna ti biang iti napanglaw: ngem ti nadangkes awan bibiangna a mangammo.

8 Dagiti mananguyaw icabilda ti ili iti gil-ayab: ngem dagiti masirib a tattao pacsiatenda ti pungtot.

9 No ti tao a masirib makisubang iti maag a tao, macaunget man wenno agcatawa, awanto iti inana.

10 Dagiti mawaw iti dara cagurada ti nalinteg: ngem dagiti nalinteg sapulenda ti cararruana.

11 Ti maag iyesngawna amin nga panunotna: ngem ti masirib igawidna aginggana iti calpasanna.

12 No ti agturay ipangagna ti ulbod, amin nga ad-adipenna nadangkesda.

13 Ti napanglaw ken ti nasicap nga tao agsaracda: ni APO silawanna dagiti matada a dua.

14 Ti ari nga ocomenna a sipupudno iti napanglaw, ti tronona mapasingkedanto iti agnanayon.

15 Ti pagbaot ken panangtubngar itdenda ti kinasirib: ngem ti anac a mabaybay-an nga is-isuna ket ibabainna ni inana.

16 No dagiti nadangkes umaduda, ti salungasing lumallalo: ngem dagiti nalinteg makitadanto ti pannacatnagda.

17 Tubngarem ti anacmo, ket itdennanto kenca iti inana; wen, itdennanto ti rag-o ita cararruam.

18 No sadino ti awanan iti sirmata, ti ili mapucaw: ngem ti mangsalimetmet iti linteg, bendito isuna.

19 Ti adipen saanto a masursuroan cadagiti sasao: ta nupay maawatanna saanna nga icancano.

20 Makitam ti maysa a tao nga nadursoc cadagiti panagsasaona? ad-adda a panginanamaan iti maysa a maag ngem iti daydiay.

21 Ti mangtaraken a sidudungngo iti adipenna manipud kinaubingna ket mapagbalinnanto nga anacna iti camaudianan.

22 Ti naunget a tao mamaltuad iti ringgor, ket ti narungsot a tao aglapusanan iti kinasalungasing.

23 Ti tangsit ti tao mangipababanto kencuana: ngem ti kinadayaw sarikedkedto ti sipapacumbaba ti espirituna.

24 Ti caddua ti agtatacaw guraenna ti cararruana met laeng: denggenna ti managsapata, ket awan ti ibagana.

25 Ti panagbuteng iti tao mangyeg iti silo: ngem ti siasinoman nga agcammatalec iti APO ket natalgedto.

26 Adu dagiti agbiroc iti parabur ti agturay; ngem ti pannacaocom ti tao aggapu ken APO.

27 Ti managdacdakes a tao ket maysa a macarimon cadagiti nalinteg: ket ti sililinteg iti dalanna maysa nga macarimon cadagiti nadangkes.




CAPITULO 30


1 Dagiti sasao ni Agur nga anac a lalaki ni Jekeh, uray ti padto: ti lalaki kunana ken Ithiel, uray pay ni Ithiel ken ni Ucal,

2 Pudno a siac nanengnengnengac ngem iti siasinoman nga tao, ket awan caniac iti pannacaawat ti tao.

3 Saanco nga sinursuro ti kinasirib, awan met caniac ti pannacaammo ti nasantoan.

4 Siasino iti immuli sadi langit, wenno immulog? siasino ti nangacup iti angin cadagiti gemgemgemna? siasino ti nangsiglot cadagiti dandanum babaen cadagiti pagan-anay? siasino ti nangbangon cadagiti amin a pungto iti daga? ania iti naganna, ket ania iti nagan ti anacna, no sica ammom?

5 Tunggal sao iti Dios ket natarnaw: isu iti calasag cadagiti cumamang kencuana.

6 Saanmo nga nayonan dagiti sasaona, di la ket ta tubngarennaca, ket masaracanca nga ulbod.

7 Dua nga banag iti dinawatco kenca; dinac cadi paayen sacbay a matayac:

8 Iyadayum caniac ti kinaubbaw ken ul-ulbod: dica cadi itden caniac ti kinapanglaw wenno ti kinabacnang; taraonannac iti taraon a mayannatup caniac:

9 Di la ket ta aglaplapusananac, ket ilibacca, ken cunaec, Siasino ni APO? wenno di la ket ta pumanglawac, ken agtacawac, ket aramatec ti nagan ti Diosco nga barengbareng.

10 Dica parpardayaen ti adipen iti apona, di la ket ta ilunodnaca, ket matiliwca a nacabasol.

11 Adda caputotan nga ilunodda iti amada, ken dida benditoen iti inada.

12 Adda caputotan a nadalusda cadagiti matada met laeng, ket nupay casta dida nabuggoan iti kinarugitda.

13 Adda caputotan, O anian a nagtangsit dagiti matada! ket iti calcalub dagiti matmatada agbucbukirad.

14 Adda caputotan, a dagiti ngipenda casda la camcampilan, ket dagiti sangi da casda la im-immuco, tapno lamutenda dagiti napanglaw ditoy daga, ken dagiti nacurapay cadagiti tattao.

15 Ti alimatec adda dua nga annacna a babbai, nga agic-ickis, Mangtedca, mangtedca. Adda tallo nga banag nga uray caanoman dida mapmapnec, wen, uppat a dida cunaen, Umanayen:

16 Ni tanem; ken ti lupes nga aanacan; ti daga a di mapmapnec iti danum; ken ti apuy a dina cunaen, Umanayen.

17 Ti mata a mangrabrabac ken amana, ken umsienna ti agtulnog ken inana, dagiti wac iti tanap sippitendanto nga iruar, ket dagiti urbon nga aguila sidaendanto.

18 Adda tallo nga banag a nacascasdaaw unay caniac, wen, uppat a diac ammo:

19 Ti dalan ti aguila iti tangatang; ti dalan ti uleg iti rabaw iti bato; ti dalan iti sasacayan iti tengnga ti taaw; ken ti dalan iti lalaki iti maysa nga balasang.

20 Castoy iti dalan ti babai a makicamalala; mangan, ammusayanna iti ngiwatna, ket kunana, Awan kinadangkes nga inaramidco.

21 Tallo nga banag iti pagkintayegenna toy daga, ken uppat nga dina mabalin nga ibturen:

22 Gapu iti maysa nga adipen no isu agari; ken ti maysa a maag no mabsog iti taraon;

23 Gapu iti nacaluclucsaw a babai no maasawaan; ken ti maysa nga adipen a balasang nga agtawid iti apona a babai.

24 Adda uppat nga kita a babassit ditoy daga, ngem napalaloda a nagsirib:

25 Dagiti cotcoton maysa nga umili ket saanda a napigsa, nupay casta isaganada iti taraonda iti calgaw;

26 Dagiti conconejo nacapuyda laeng a bunggoy, nupay casta aramidenda dagiti balbalayda cadagiti batbato;

27 Dagiti duddudon ket awan arida, nupay casta agasacda la amin nga pinangenpangen;

28 Ti lawalawa cumebkeb babaen cadagiti im-imana, nupay casta adda cadagiti palacio dagiti ar-ari.

29 Adda tallo nga banbanag a nalimbongda cadagiti pannagnada, wen, uppat nga nalimbongda ketdi iti panagpapanda:

30 Ti leon a capigsaan cadagiti an-animal, ket dina pagtuckiadan iti siasinoman;

31 Ti aso a paganup; casta met ti turo a calding; ken ti ari, nga awan iti macabalin nga umalsa kencuana.

32 No inaramidmo ti minamaag a panangitan-ocmo ita bagim met laeng, wenno nagpanggepca iti dakes, iyappotmo dayta imam ita ngiwatmo.

33 Ta ti panangbatir iti gatas pataudenna ti mantequilla, ken ti panangtiritir iti agong pagdaringongoenna: casta met ti manggargari iti pungtot pataudenna ti ringgor.




CAPITULO 31


1 Dagiti sasao ni ari Lemuel, iti padto nga insuro kencuana ni inana.

2 Ania, anacco? ken ania, anac daytoy tianco? ken ania, anac dagiti carcaric?

3 Dica itdem ta pigsam cadagiti babbai, wenno cadagiti daldalanmo nga macadadael cadagiti ar-ari.

4 Saan a maipaay cadagiti ar-ari, O Lemuel, saan a maipaay cadagiti ar-ari ti panaginum iti arac; wenno dagiti pipprincipe ti naingel nga inumen:

5 Di la ket ta uminumda, ket malipatanda ti linteg, ket killoenda ti kinajusticia iti siasinoman a mapaldaangan.

6 Iccam iti naingel nga inumen daydiay nganngani mapucawen, ken arac dagidiay nadagsen ti puspusoda.

7 Bay-am ta uminum, ken malipatanna ti kinapanglawna, ket saanna nga malagipen ti kinadacsanggasatna iti uray caanoman.

8 Lucatam ta ngiwatmo nga agpaay iti umel nga maigapu cadagiti amin a nadutocan iti pannacadadael.

9 Lucatam ta ngiwatmo, mangocomca a sililinteg, ken salimetmetam ti kinajusticia cadagiti napanglaw ken nacurapay.

10 ¶ Asino ti macabiroc iti maicari ken napateg unay a babai? ta ti pategna nangatngato nga adayu ngem cadagiti rubrubi.

11 Ti puso ni asawana ket natalged iti talecna kencuana, ket saanto nga macurangan iti casapulan.

12 Ni babai mangipaayto kencuana iti naimbag a saan ket a dakes cadagiti amin nga al-aldaw ti panagbiagna.

13 Isu agbiroc iti de lana, ken lino, ken agtrabaho a sia-ayat cadagiti im-imana.

14 Arigna la cadagiti sasacayan iti lumalaco idiay taaw; isangpetna iti tinapayna manipud iti adayu.

15 Bumangon met no rabii pay laeng, ket iccanna iti taraon ti familiana, ken sangca-apag cadagiti tagabuna nga babbai.

16 Panpanunotenna iti maysa a talon, ket gatangenna: iti gappuanan iti bunga dagiti im-imana macamula iti maysa nga inuvasan.

17 Baricsanna dagiti lomlomona iti kinabileg, ket papigsaenna dagiti tackiagna.

18 Mabigbigna nga ti tagilacona ket naimbag: iti pagsilawanna saan a maiddep nga agpatnag.

19 Iyiggemna dagiti imana iti rueda, ket dagiti im-imana captenda iti tacbian.

20 Iyucradna iti daculapna cadagiti napanglaw; wen, iyunnatna dagiti im-imana cadagiti nacurapay.

21 Saan nga agbuteng iti nieve a maipaay iti familiana: ta dagup iti familiana ket nacawesanda iti escarlata.

22 Agaramid iti agservi kencuana met laeng nga ap-ap a napuscol; iti cawesna nalapat a lienzo ken purpura.

23 Ni asawana mabigbig cadagiti ruruangan, no makipagtugaw cadagiti panglacayen iti daga.

24 Agaramid cadagiti napino nga lienzo, ket ilacona ida; ken agiyawat cadagiti barbarikes iti lumalaco.

25 Kinabileg ken kinatacneng dagiti pagcawesna; ken agragsacto iti pannawen nga dumteng.

26 Lucatanna iti ngiwatna a buyugen iti kinasirib; ket iti adda iti dilana isu ti linteg iti kinamanagayat.

27 Imatanganna nga nalaing dagiti daldalan iti familiana, ket saan a mangan iti tinapay ti kinasadut.

28 Dagiti annacna bumangonda, ket naganenda nga nabenditoan; ti met asawana pay, ket isu idaydayawna.

29 Adu nga inanac nga babbai nagaramidda a maicari unay, ngem sica atiwem amin ida.

30 Ti imnas mangallilaw, ken ti kinapintas ubbaw: ngem ti babai nga agbuteng iti APO, maidaydayawto.

31 Iccam iti bunga dagiti im-imana; ket dagiti aramidna mangidaydayawda coma kencuana cadagiti ruruangan.