ANG BALAAN NGA BIBLIA

ECCLESIASTES

UKON, ANG MANUGWALI

KAPITULO 1

ANG mga polong sang Manugwali, ang anak nga lalaki ni David, hari sa Jerusalem.

2 Kadayawan sang mga kadayawan, nagasiling ang Manugwali, kadayawan sang mga kadayawan; ang tanan kadayawan.

3 Ano bala ang kapuslanan nga iya sang tawo sa tanan niya nga pagpangabudlay nga ginapangabudlayan niya sa idalum sang adlaw?

4 Ang isa ka kaliwatan nagataliwan, kag ang isa pa ka kaliwatan nagaabut: apang ang duta nagapabilin sa gihapon.

5 Ang adlaw man nagabutlak, kag ang adlaw nagasalup, kag nagadali sa iya duug diin sia nagabutlak.

6 Ang hangin nagahuyup nayon sa bagatnan, kag nagabalik pa aminhan; nagabuyong ini sing dalayon palibut, kag ang hangin nagabalik liwat sa iya mga lilibutan.

7 Ang tanan nga suba nagailig pakadto sa dagat; apang ang dagat wala nagakapuno; sa duug diin ang mga suba nagakadto, didto nagabalik sila.

8 Ang tanan nga butang puno sang pagpangabudlay; ang tawo indi makamitlang sini: ang mata indi mabusug sa pagtan-aw, ukon ang idulungug mapuno sa pagpamati.

9 Ang butang nga nagligad na, amo ang magaabut; kag inang nahimo na amo inang himoon: kag wala sing bag-o nga butang sa idalum sang adlaw.

10 May butang bala nga nahanungud sa iya sarang masiling, Tan-awa, bag-o ini? nahimo na ini sing dugay na, nga una sa aton.

11 Wala sing pagdumdum sang una nga mga butang; kag wala sing bisan ano nga pagdumdum sang mga butang nga palaabuton sa mga magaabut sa olihi.

12 ś Ako ang Manugwali hari sa Israel sa Jerusalem.

13 Kag gintugyan ko ang akon tagiposoon sa pagpangita kag pag-usisa paagi sa kaalam nahanungud sang tanan nga mga butang nga ginahimo sa idalum sang langit: ining tama nga kasakit ginhatag sang Dios sa mga anak sang mga tawo nga hanason sila sa sini.

14 Nakita ko ang tanan nga buluhaton nga ginahimo sa idalum sang adlaw; kag, yari karon, ang tanan kadayawan kag pagpaugtas sa espiritu.

15 Inang tiko indi mapatadlong: kag inang nakulang indi sarang maisip.

16 Nagpatugsiling ako sa akon kaugalingon nga tagiposoon, nga nagasiling, Yari karon, nakalab-ut ako sa dakung pagkahimtang, kag nag-agum sang labi pa nga kaalam sang sa tanan nga nauna sa akon sa Jerusalem: hoo, ang akon tagiposoon nakaangkon sing daku nga agi sang kaalam kag ihibalo.

17 Kag gintugyan ko ang akon tagiposoon sa pagkilala sang kaalam, kag sa pagkilala sang pagkabuang kag kabuangan: nahantupan ko nga ini man pagpaugtas sa espiritu.

18 Kay sa tama nga kaalam may tama nga kalisud: kag ang nagadugang sing ihibalo nagadugang sing kasubo.

KAPITULO 2

NAGSILING ako sa akon tagiposoon, Kari karon, tilawan ko ikaw sang kasadya, busa magpangalipay: kag, yari karon, ini man kadayawan.

2 Nagsiling ako nahanungud sang kinadlaw, Buang ini: kag nahanungud sang kasadya, Ano bala ang ginahimo sini?

3 Nag-usisa ako sa akon tagiposoon sa pagtugyan sang akon kaugalingon sa alak, nga ang akon tagiposoon nagakilala pa sang kaalam; kag sa pagkapyot sa kabuangan, tubtub nga makita ko kon ano inang kaayohan sini nga sa mga anak sang mga tawo, nga himoon nila sa idalum sang langit sa tanan nga adlaw sang ila kabuhi.

4 Naghimo ako nga sa akon sing dalagku nga mga buluhaton; nagpatindug ako nga sa akon sing mga balay; nagtanum ako nga sa akon sing mga ulubasan:

5 Naghimo ako nga sa akon sing mga katamnan kag mga hardin sang mga kahoy nga palamunga, kag sa ila nagtanum ako sing mga kahoy sang tanan nga sari sang mga bunga:

6 Naghimo ako nga sa akon sing mga ponong sang tubig, sa pagbunyag gikan sini sang talon nga nagapatubo sing mga kahoy:

7 Nagtipon ako sing mga alagad nga lalaki kag mga alagad nga babaye, kag may mga alagad ako nga natawo sa akon balay; may daku man ako nga mga pagkabutang sang dalagku kag magamay nga kabakahan labaw sa tanan nga una sa akon sa Jerusalem.

8 Nagtipon man ako nga sa akon sing pilak kag bulawan, kag sang pinasahi nga bahandi sang mga hari kag sang mga probinsya: nagkuha ako nga sa akon sing mga manug-amba nga lalaki kag mga manug-amba nga babaye, kag sang mga kalipayan sang mga anak sang mga tawo, subong nga mga tulunggon, kag ina sa tanan nga sari.

9 Gani nangindaku ako, kag nagdugang labi sa tanan nga una sa akon sa Jerusalem: ang akon kaalam man nagpabilin sa akon.

10 Kag bisan ano nga naluyagan sang akon mga mata wala ko gindumili sa ila, wala ko pagpunggi ang akon tagiposoon sa bisan ano nga kalipay; kay ang akon tagiposoon nagkalipay sa tanan ko nga pagpangabudlay: kag ini amo ang bahin ko sa bug-os ko nga pagpangabudlay.

11 Niyan nagtolok ako sa tanan nga binuhatan nga ginhimo sang akon mga kamut, kag sa kinabudlayan nga ginpangabudlayan ko sa paghimo: kag, yari karon, ang tanan kadayawan kag pagpaugtas sa espiritu, kag wala sing kapuslanan sa idalum sang adlaw.

12 ś Kag nagliso ako sa pagtan-aw sang kaalam, kag sang pagkabuang, kag sang kabuangan: kay ano bala ang mahimo sang tawo nga nagasonod sang hari? bisan ang nahimo sing dugay na.

13 Niyan nakita ko nga ang kaalam nagalabaw sa kabuangan, subong nga ang kapawa nagalabaw sa kadudulman.

14 Ang mga mata sang maalam nga tawo yara sa iya olo; apang ang buangbuang nagalakat sa kadudulman: kag ako gid nakahantup man nga ang isa ka hitabu nagakahanabu sa ila tanan.

15 Niyan nagsiling ako sa akon tagiposoon, Subong sang sa nahanabu sa buangbuang, amo ini ang mahanabu sa akon; kag niyan ngaa bala nga labi pa ako kaalam? Niyan nagsiling ako sa akon tagiposoon, nga ini man kadayawan.

16 Kay wala sing pagdumdum nga dayon nahanungud sa maalam labi pa sang sa buangbuang; sa ginatan-aw nga inang sa karon malipatan ang tanan sa mga adlaw nga palaabuton. Kag paano bala nagakapatay ang maalam nga tawo? subong sang buangbuang.

17 Gani gindumtan ko ang kabuhi; bangud nga ang buluhaton nga ginahimo sa idalum sang adlaw mabug-at sa akon: kay ang tanan kadayawan kag pagpaugtas sa espiritu.

18 ś Hoo, gindumtan ko ang bug-os ko nga kinabudlayan nga ginpangabudlayan ko sa idalum sang adlaw: bangud nga kinahanglan nga bayaan ko ini sa tawo nga magasonod sa akon.

19 Kag sin-o bala ang makahibalo kon manginmaalam sia nga tawo ukon manginbuangbuang? apang sia magagahum sa bug-os ko nga kinabudlayan nga akon ginpangabudlayan, kag diin nagpakita ako sang akon kaugalingon nga maalam sa idalum sang adlaw. Ini man kadayawan.

20 Busa nagpaninguha ako nga ang akon tagiposoon madulaan sang paglaum nahanungud sa bug-os nga kinabudlayan nga akon ginpangabudlayan sa idalum sang adlaw.

21 Kay may tawo nga ang iya pagpangabudlay naupdan sing kaalam, kag ihibalo, kag pag-alangay; apang sa tawo nga wala magpangabudlay sini igabilin niya ini nga iya bahin. Ini man kadayawan kag daku nga malaut.

22 Kay ano bala ang iya sang tawo sa bug-os niya nga kinabudlayan, kag sa pagpaugtas sa iya tagiposoon, nga ginpangabudlayan niya sa idalum sang adlaw?

23 Kay ang tanan niya nga adlaw mga kasubo, kag ang iya kasakit kalisud; hoo, sa kagab-ihon ang iya tagiposoon wala nagapahuway. Ini man kadayawan.

24 ś Wala na sing maayo pa sa tawo, sang sa magkaon sia kag mag-inum, kag lipayon ang iya kalag sing kaayohan sa iya kinabudlayan. Ini man nakita ko, nga ini nagagikan sa kamut sang Dios.

25 Kay sin-o pa bala ang makakaon, ukon sin-o bala ang makapatigayon sini, labi pa sa akon?

26 Kay ang Dios nagahatag sa tawo sinang maayo sa iya itololok sing kaalam, kag ihibalo, kag kalipay: apang sa makasasala nagahatag sia sing kasakit, sa pagtipon kag sa pagtumpok, agud nga makahatag sia sa iya nga maayo sa atubangan sang Dios. Ini man kadayawan kag pagpaugtas sa espiritu.

KAPITULO 3

SA tagsa ka butang may panag-on, kag tion sa tagsa ka katuyoan sa idalum sang langit:

2 Tion sa pagkatawo, kag tion sa pagkapatay; tion sa pagtanum, kag tion sa paggabut sinang gintanum;

3 Tion sa pagpatay, kag tion sa pag-ayo; tion sa pagguba, kag tion sa pagpatindug;

4 Tion sa paghibi, kag tion sa pagkadlaw; tion sa paglalaw, kag tion sa pagsaut;

5 Tion sa pagpilak sing mga bato, kag tion sa pagtipon sing mga bato; tion sa paghakus, kag tion sa pagdumili sa paghakus;

6 Tion sa pagkuha, kag tion sa pagdula; tion sa pagtago, kag tion sa pagpilak;

7 Tion sa paggisi, kag tion sa pagtahi; tion sa paghipus, kag tion sa pagpamolong;

8 Tion sa paghigugma, kag tion sa pagdumut; tion sa pag-inaway, kag tion sa paghidait.

9 Ano bala ang kapuslanan sang nagapangabudlay sa sinang ginapangabudlayan niya?

10 Nakita ko ang kasakit, nga ginhatag sang Dios sa mga anak sang mga tawo nga hanason sa sini.

11 Ang tagsa ka butang ginhimo niya nga matahum sa iya tion: ginpahamtang man niya ang kalibutan sa ila tagiposoon, agud nga walay tawo nga makatungkad sang buhat nga ginahimo sang Dios kutub sang ginsuguran tubtub sa katapusan.

12 Nahibaloan ko nga walay maayo sa ila, luwas nga ang tawo magkalipay, kag maghimo sing maayo sa iya pagkabuhi.

13 Kag labut pa nga ang tagsa ka tawo magkaon kag mag-inum, kag magpangalipay sing kaayohan sa bug-os niya nga kinabudlayan, ini amo ang hatag sang Dios.

14 Nakahibalo ako, nga ang bisan ano nga ginahimo sang Dios, mangindayon ini: wala sing madugang sa sini, kag wala sing bisan ano nga butang nga mabuhin sa sini: kag ang Dios nagahimo sini, agud nga ang mga tawo magkahadluk sa atubangan niya.

15 Inang nakaligad na amo ang sa karon; kag inang magaabut nakaligad sing dugay na; kag ang Dios nagakinahanglan sinang nakaligad na.

16 ś Kag labut pa nakita ko sa idalum sang adlaw ang duug sang paghukom, nga didto ang pagkamalaut; kag ang duug sang pagkamatarung, nga didto ang kalautan.

17 Nagsiling ako sa akon tagiposoon, Ang Dios magahukom sang matarung kag sang malauton: kay may tion didto sa tagsa ka katuyoan kag sa tagsa ka buluhaton.

18 Nagsiling ako sa akon tagiposoon nahanungud sa kahimtangan sang mga anak sang mga tawo, nga ipahayag sila sang Dios, kag nga makita nila nga sila mga sapat.

19 Kay inang nagakahanabu sa mga anak sang mga tawo nagakahanabu sa mga sapat; bisan isa ka butang ang nagakahanabu sa ila: subong nga ang isa nagakapatay, sa amo nagakapatay ang isa; hoo, sila tanan may isa ka ginhawa; agud nga wala sing kinalabaw ang tawo sa sapat: kay ang tanan kadayawan.

20 Ang tanan nagakadto sa isa ka duug; ang tanan gikan sa yab-ok, kag ang tanan nagabalik sa yab-ok.

21 Sin-o bala ang nakahibalo sang espiritu sang tawo nga nagapaibabaw, kag sang espiritu sang sapat nga nagapaidalum sa duta?

22 Busa nahantupan ko nga wala na sing maayo pa, sang sa magpangalipay ang tawo sa iya kaugalingon nga mga binuhatan; kay amo ina ang iya bahin: kay sin-o bala ang magadala sa iya sa pagtan-aw kon ano sa olihi niya?

KAPITULO 4

GANI nagbalik ako, kag nagtalupangud sang tanan nga pagpigus nga ginahimo sa idalum sang adlaw: kag yari karon ang mga luha sadtong mga ginpigus, kag wala sila sing manuglipay; kag sa bahin sang ila mga manugpigus may gahum; apang wala sila sing manuglipay.

2 Busa gindayaw ko ang mga patay nga nagkalamatay na labi pa sa mga buhi nga nagakabuhi pa.

3 Hoo, maayo pa sia sang sa ila nga duha, ang wala pa, nga wala makakita sang malaut nga buhat nga ginahimo sa idalum sang adlaw.

4 ś Liwat, nagtalupangud ako sang tanan nga kasakit, kag sang tagsa ka matarung nga buhat, nga tungud sini ang tawo ginakahisaan sang iya isigkatawo. Ini man kadayawan kag pagpaugtas sa espiritu.

5 Ang buangbuang nagapanimuko, kag nagakaon sang iya kaugalingon nga unud.

6 Maayo pa ang isa ka tapnay nga may kalinong, sang sa duha ka kamut nga puno sang kasakit kag pagpaugtas sa espiritu.

7 ś Niyan nagbalik ako, kag nakita ko ang kadayawan sa idalum sang adlaw.

8 May isa nga isa lamang, kag wala sing ikaduha; hoo, wala sia sing anak ukon utud nga lalaki: apang wala sing katapusan ang iya bug-os nga pagpangabudlay; kag ang iya mata wala nagakabusug sa manggad; kag wala sia nagasiling, Tungud kay sin-o bala nagapangabudlay ako, kag nagadumili sang akon kalag sang kaayohan? Ini man kadayawan, hoo, ini tama nga kasakit.

9 ś Ang duha maayo pa sa isa; bangud nga may maayo sila nga balus tungud sang ila pagpangabudlay.

10 Kay kon mapukan sila, ang isa magabayaw sang iya kaupud: apang kailo sa iya nga isa lamang kon mapukan sia; kay wala sia sing isa nga magtabang sa iya.

11 Liwat, kon ang duha nagahulid, niyan may kainit sila: apang paano nga ang isa lamang mag-init?

12 Kag kon ang isa maglandas sa iya, ang duha magabato sa iya; kag ang lubid nga tatlo ka dupli indi mabugto sing madali.

13 ś Maayo pa ang imol kag maalam nga anak sang sa tigulang kag buangbuang nga hari, nga indi na magpalaygay.

14 Kay gikan sa bilanggoan nagagowa sia sa paghari; ngai sia man nga natawo sa iya ginharian nagaimol.

15 Nagtalupangud ako sang tanan nga buhi nga nagalakat sa idalum sang adlaw, nga upud sa ikaduhang anak nga magatindug sa tal-us niya.

16 Wala sing katapusan sang tanan nga katawohan, bisan sang tanan nga nauna sa ila: ang mga magasonod man indi magkalipay sa iya. Sa pagkamatuud ini man kadayawan kag pagpaugtas sa espiritu.

KAPITULO 5

BANTAYI ang imo tiil kon magkadto ka sa balay sang Dios, kag magmangin handa sa pagpamati, labi pa sang sa paghatag sang halad sang mga buangbuang: kay wala sila nagatalupangud nga sila nagahimo sing malaut.

2 Dili ka magdasodaso sang imo baba, kag ang imo tagiposoon indi magmadagmit sa pagmitlang sing bisan ano nga butang sa atubangan sang Dios: kay ang Dios yara sa langit, kag ikaw sa duta: busa magdiotay ang imo mga polong.

3 Kay ang damgo nagaabut sa kadam-an sang hilikuton; kag ang tingug sang buangbuang makilal-an sa kadam-an sang mga polong.

4 Kon nagasaad ka sang saad sa Dios, indi ka magpalantang sa pagbayad sini; kay wala sia sing kahamuut sa mga buangbuang: bayari ang imo ginsaad.

5 Maayo pa nga indi ka magsaad, sang sa magsaad ka kag indi magbayad.

6 Dili pagtuguti ang imo baba sa pagpapakasala sang imo unud; kag indi ka magsiling sa atubangan sang anghel, nga sayup ini: ngaa bala nga magkaakig ang Dios sa imo tingug, kag maglaglag sang binuhatan sang imo mga kamut?

7 Kay sa kadam-an sang mga damgo kag sa madamu nga mga polong may lainlain man nga mga kadayawan: apang magkahadluk ka sa Dios.

8 ś Kon makita mo ang pagpigus sang mga imol, kag ang malugus nga pagpatiko sang paghukom kag katarungan sa probinsya, dili ka magkatingala sa butang: kay sia nga mataas pa sang sa labing mataas nagatamud; kag may mataas pa sa ila.

9 ś Labut pa ang kapuslanan sang duta tungud sa tanan: ang hari gid ginasagud sang uma.

10 Ang nagahigugma sang pilak indi mabusug sing pilak; ukon ang nagahigugma sang kabuganaan, sing pagtubo pa: ini man kadayawan.

11 Kon magdugang ang mga pagkabutang, nagadugang ang mga nagakaon sa ila: kag ano bala ang kapuslanan sa mga tag-iya sini, luwas ang pagtan-aw sa ila sang ila mga mata?

12 Matam-is ang katologon sang tawo nga nagapangabudlay, bisan nagakaon sia sing diotay ukon madamu: apang ang kabuganaan sang manggaranon indi magtugut sa iya sa pagtolog.

13 May matama nga kalaut nga nakita ko sa idalum sang adlaw, nga amo, ang manggad nga gintago sang mga tag-iya sini nga sa ila kasamaran.

14 Apang yadto nga manggad nagakawala sa malaut nga kasakit: kag sia nagapanganak sang anak nga lalaki, kag wala sing bisan ano sa iya kamut.

15 Subong sang iya paggowa sa taguangkan sang iya iloy, magataliwan sia nga hublas subong sang iya pag-abut, kag wala sing madala tungud sang iya pagpangabudlay, nga madala niya sa iya kamut.

16 Kag ini man matama nga kalaut, nga sa tanan nga bagay subong sang iya pag-abut, sa amo magataliwan sia: kag ano bala ang kapuslanan niya nga nagapangabudlay tungud sa hangin?

17 Ang tanan niyang adlaw man nagakaon sia sa kadudulman, kag sia may labi nga kalisud kag kasingkal sa iya balatian?

18 ś Yari karon inang nakita ko: maayo kag matahum nga ang isa magkaon kag mag-inum, kag magpangalipay sing kaayohan sa bug-os niyang kinabudlayan nga ginapangabudlayan niya sa idalum sang adlaw sa tanan nga adlaw sang iya kabuhi, nga ginhatag sang Dios sa iya: kay ini amo ang iya bahin.

19 Ang tagsa ka tawo man nga ginhatagan sang Dios sing manggad kag pagkabutang, kag ginhatagan sia sing gahum sa pagkaon sini, kag pagkuha sang iya bahin, kag sa pagpangalipay sa iya kinabudlayan; ini amo ang hatag sang Dios.

20 Kay indi sia makadumdum sing maayo sang mga adlaw sang iya kabuhi; bangud nga ang Dios nagasabat sa iya sa kalipay sang iya tagiposoon.

KAPITULO 6

MAY malaut nga nakita ko sa idalum sang adlaw, kag ini komon sa mga tawo:

2 Isa ka tawo nga ginhatagan sang Dios sing manggad, pagkabutang, kag dungug, sa bagay nga wala sia ginakulanga sa iya kalag sang tanan nga iya ginahandum, apang wala sia ginahatagan sang Dios sing gahum sa pagkaon sini, kondi ang dumuloong nagakaon sini: ini kadayawan, kag ini malaut nga balatian.

3 ś Kon ang tawo magpanganak sang isa ka gatus ka kabataan, kag magkabuhi sing madamu nga mga tuig, sa bagay nga ang mga adlaw sang iya mga tuig madamu, kag ang iya kalag indi mabusug sang kaayohan, kag labut pa wala sia malubung; nagasiling ako, nga maayo pa sa iya ang nahar-as.

4 Kay nagaabut sia sa kadayawan, kag nagataliwan sa kadudulman, kag ang iya ngalan tabonan sang kadudulman.

5 Labut pa wala sia makakita sang adlaw, ukon nakakilala sang bisan ano nga butang: ini may pahuway labi pa sa isa.

6 ś Hoo, bisan magkabuhi sia sing isa ka libo ka tuig sing makaduha, apang wala sia nakakita sang kaayohan: wala bala ang tanan nagakadto sa isa ka duug?

7 Ang bug-os nga kinabudlayan sang tawo tungud sa iya baba, kag bisan pa ang iya luyag wala mabusug.

8 Kay ano bala ang kinalabaw sang maalam sa buangbuang? ano bala ang iya sang imol, nga makahibalo maglakat sa atubangan sang mga buhi?

9 ś Maayo pa ang itololok sang mga mata sang sa pagdalangdalang sang handum: ini man kadayawan kag pagpaugtas sa espiritu.

10 Inang nagligad nahingadlan na, kag ini nahibaloan nga ini tawo: kag indi sia makasumpung sa gamhanan pa sa iya.

11 ś Sa ginatan-aw nga may madamu nga mga butang nga nagadugang sa kadayawan, ano bala ang kinaayo pa sang tawo?

12 Kay sin-o bala ang nakahibalo kon ano ang maayo sa tawo sa sining kabuhi, ang tanan nga mga adlaw sang iya walay pulus nga kabuhi nga ginahinguyang niya subong sang landong? kay sin-o bala ang makasugid sa tawo kon ano ang sa olihi niya sa idalum sang adlaw?

KAPITULO 7

ANG maayo nga ngalan maayo pa sa bilidhon nga ihalaplas; kag ang adlaw sang kamatayon sang sa adlaw sang pagkatawo sang isa.

2 ś Maayo pa ang pagkadto sa balay sang paglalaw, sang sa pagkadto sa balay sang sinalosalo: kay amo ina ang katapusan sang tanan nga tawo; kag ang buhi magahuput sini sa iya tagiposoon.

3 Maayo pa ang kasubo sa kinadlaw: kay paagi sa kasubo sang nawung nagamaayo ang tagiposoon.

4 Ang tagiposoon sang maalam yara sa balay sang paglalaw; apang ang tagiposoon sang mga buangbuang yara sa balay sang kinasadya.

5 Maayo pa ang magpamati sang pagsabdong sang maalam, sang sa magpamati ang tawo sang ambahanon sang mga buangbuang.

6 Kay subong sang pagbiti sang mga tunuk sa idalum sang kolon, amo ini ang kinadlaw sang buangbuang: ini man kadayawan.

7 ś Sa pagkamatuud ang pagpigus nagapabuang sa tawong maalam; kag ang hamham nagalaglag sang tagiposoon.

8 Maayo pa ang katapusan sang butang sang sa pamuno sini: kag maayo pa ang mapailubon sa espiritu sang sa bugalon sa espiritu.

9 Dili ka magmadagmit sa imo espiritu sa pagpangakig: kay ang kaakig nagapuyo sa dughan sang mga buangbuang.

10 Dili ka magsiling, Ano bala ang kabangdanan nga ang nahaunang mga adlaw maayo pa sang sa sini sa ila? kay wala ka nagapamangkot sing mainalamon nahanungud sini.

11 ś Ang kaalam maayo nga may panublion: kag paagi sini may kapuslanan sa mga nagatan-aw sang adlaw.

12 Kay ang kaalam pangapin, kag ang kuarta pangapin: apang ang pagkalabaw sang ihibalo amo, nga ang kaalam nagahatag sang kabuhi sa mga may ila sini.

13 Patugsilingi ang buhat sang Dios: kay sin-o bala ang makapatadlong sina nga iya ginpatiko?

14 Sa adlaw sang kauswagan magmalipayon, apang sa adlaw sang kapiotan magpamalandong: ang Dios man nagpahamtang sang isa sa luyo sang isa, sa katuyoan nga ang tawo indi makasapo sang bisan anong butang sa olihi niya.

15 Ang tanan nga mga butang nakita ko sa mga adlaw sang akon kadayawan: may matarung nga tawo nga nagakawala sa iya pagkamatarung, kag may malaut nga tawo nga nagapalawig sang iya kabuhi sa iya pagkamalaut.

16 Dili ka maglakas katarung; kag dili ka maglakas kaalam: ngaa bala laglagon mo ang imo kaugalingon?

17 Dili ka maglakas kalaut, kag dili ka magbinuangbuang: ngaa bala nga mapatay ka sa wala pa ang imo tion?

18 Maayo nga huptan mo ini; hoo, sa sini man dili magbuhi sang imo kamut: kay ang nagakahadluk sa Dios magagowa sa ila tanan.

19 Ang kaalam nagapakusug sa maalam labi pa sa napulo ka gamhanan nga tawo nga yara sa siudad.

20 Kay walay tawo nga matarung sa duta, nga nagahimo sing maayo, kag wala nagapakasala.

21 Dili ka man magsapak sa tanan nga polong nga ginapamolong; basi nga makabati ka sang imo alagad nga nagapakamalaut sa imo:

22 Kay sa masunsun man ang imo tagiposoon nakahibalo nga ikaw gid subong man nakapakamalaut sa iban.

23 ś Ini tanan natilawan ko sa kaalam: nagsiling ako, Magamaalam ako; apang ini malayo sa akon.

24 Inang malayo gid, kag lakas kadalum, sin-o bala ang makatungkad sini?

25 Ginpatuhoy ko ang akon tagiposoon sa pagkilala, kag sa pag-usisa, kag sa pagpangita sing kaalam, kag sang kabangdanan sang mga butang, kag sa pagkilala sang pagkamalaut sang kabuangan, bisan sang pagkabuangbuang kag kabuangan:

26 Kag nakita ko nga mapait pa sa kamatayon ang babaye, nga ang iya tagiposoon mga siod kag mga pukot, kag ang iya mga kamut mga gapus: ang nagapahamuut sa Dios magapalagyo sa iya; apang ang makasasala madakup niya.

27 Yari karon, ini nakita ko, nagasiling ang manugwali, nga nagapasibosibo sang tag-isaisa, sa pagpangita sang sabat:

28 Nga ginapangita pa sang akon kalag, apang wala ko makita: ang isa ka lalaki sa tunga sang isa ka libo nakita ko; apang ang isa ka babaye sa tunga nila tanan wala ko makita.

29 Yari karon, ini lamang ang nakita ko, nga ang Dios naghimo sang tawo nga matadlong; apang sila nagpangita sing madamu nga padugi.

KAPITULO 8

SIN-O bala ang subong sang maalam nga tawo? kag sin-o bala ang nakahibalo sang pagpatpat sang butang? ang kaalam sang tawo nagapasilak sang iya nawung, kag ang katig-a sang iya nawung magabalhin.

2 Nagalaygay ako sa imo sa pagbantay sang sogo sang hari, kag ina nahanungud sa sumpa sang Dios.

3 Dili ka magdalidali sa paghalin sa itololok niya: dili ka magtindug sa butang nga malaut; kay ginahimo niya ang bisan anong nahamut-an niya.

4 Kon diin ang polong sang hari, yara ang gahum: kag sin-o bala ang makasiling sa iya, Ano bala ang ginahimo mo?

5 Ang bisan sin-o nga nagabantay sang sogo indi makakilala sang butang nga malaut: kag ang tagiposoon sang maalam nga tawo nagakilala sang tion kag paghukom.

6 ś Kay sa tagsa ka katuyoan may tion kag paghukom, busa ang pagkakailo sang tawo daku sa iya.

7 Kay wala sia makahibalo sinang mahanabu: kay sin-o bala ang makasugid sa iya kon san-o ang pagkahanabu sini?

8 Walay tawo nga may gahum sa espiritu sa pagpugung sang espiritu; kag wala sia sing gahum sa adlaw sang kamatayon: kag walay pagbuhi sa sinang inaway; kag walay pagkamalaut nga magaluwas sa ila nga natugyan sa sini.

9 Ini tanan nakita ko, kag gintuhoy ang akon tagiposoon sa tagsa ka buhat nga ginahimo sa idalum sang adlaw: may tion sa diin ang isa ka tawo nagadumala sa isa sa iya kaugalingon nga kasamaran.

10 Kag gani nakita ko ang malauton nga ginlubung, nga nagkari kag naghalin gikan sa duug sang balaan, kag ginkalimtan sila sa siudad diin sila naghimo sang amo: ini man kadayawan.

11 Bangud nga ang paghukom batok sa malaut nga buhat wala ginahikot sing madali, busa ang tagiposoon sang mga anak sang mga tawo natuhoy sing bug-os sa ila sa paghimo sing malaut.

12 ś Bisan ang makasasala maghimo sing malaut sing makaisa ka gatus, kag maglawig ang iya mga adlaw, apang sa pagkamatuud nakahibalo ako nga manginmaayo sa mga nagakahadluk sa Dios, nga nagakahadluk sila sa atubangan niya:

13 Apang indi manginmaayo sa malauton, kag indi sia magpalawig sang iya mga adlaw, nga subong sang landong; bangud nga wala sia nagakahadluk sa atubangan sang Dios.

14 May kadayawan nga ginahimo sa duta; nga may matarung nga mga tawo, nga sa ila nagakahanabu ini sono sa buhat sang malauton; kag may malauton nga mga tawo, nga sa ila nagakahanabu ini sono sa buhat sang matarung: nagsiling ako nga ini man kadayawan.

15 Niyan gindayaw ko ang kinasadya, bangud nga ang tawo wala na sing maayo pa nga butang sa idalum sang adlaw, sang sa magkaon, kag mag-inum, kag magmalipayon: kay ina magapabilin sa iya gikan sa iya pagpangabudlay sa tanan nga adlaw sang iya kabuhi, nga ginahatag sa iya sang Dios sa idalum sang adlaw.

16 ś Sang ginpatuhoy ko ang akon tagiposoon sa paghibalo sang kaalam, kag sa pagtan-aw sang palangitan-an nga ginahimo sa duta: (kay may yara man nga bisan sa adlaw ukon gab-i indi makakita sing katologon sa iya mga mata:)

17 Niyan nakita ko ang bug-os nga buhat sang Dios, nga ang tawo indi makatungkad sang buhat nga ginahimo sa idalum sang adlaw: kay bisan pa ang tawo magpangabudlay sa pag-usisa sini, walay sapayan indi sia makakita sini; hoo, dugang pa; bisan pa ang maalam nga tawo maghunahuna sa paghibalo sini, walay sapayan indi sia sarang makahibalo sini.

KAPITULO 9

KAY ini tanan ginpainoino ko sa akon tagiposoon sa pagpahayag sini tanan, nga ang matarung, kag ang maalam, kag ang ila mga binuhatan, yara sa kamut sang Dios: walay tawo nga nakahibalo sang gugma ukon dumut paagi sa tanan nga yara sa atubangan nila.

2 Ang tanan nga butang nagakahanabu sing alangay sa tanan: may isa ka hitabu sa matarung, kag sa malauton; sa maayo kag sa matinlo, kag sa dimatinlo; sa nagahalad, kag sa wala nagahalad: subong sang maayo, amo man ang makasasala; kag ang nagasumpa, subong sang nagakahadluk sang sumpa.

3 Ini malaut sa tunga sang tanan nga mga butang nga ginahimo sa idalum sang adlaw, nga may isa ka hitabu sa tanan: hoo, ang tagiposoon man sang mga anak sang mga tawo puno sang kalaut, kag ang kabuangan yara sa ila tagiposoon samtang nga nagakabuhi sila, kag sa tapus sina nagakadto sila sa mga patay.

4 ś Kay sa iya nga nagasimpon sa tanan nga mga buhi may paglaum: kay maayo pa ang ido nga buhi sang sa leon nga patay.

5 Kay ang mga buhi nakahibalo nga mapatay sila: apang ang mga patay wala nakahibalo sang bisan ano, kag wala na sila sing balus; kay ang ila handumanan nalimtan.

6 Ang ila gugma man, kag ang ila dumut, kag ang ila kahisa, nawala na; kag wala na sila sing bisan ano nga bahin sa gihapon sa bisan anong butang nga ginahimo sa idalum sang adlaw.

7 ś Lakat ka, magkaon nga may kalipay sang imo kalan-on, kag mag-inum nga may malipayon nga tagiposoon sang imo alak; kay karon ang Dios nagabaton sang imo mga binuhatan.

8 Magmaputi ang imo mga panapton sa dalayon; kag dili pagpakawad-i sing ihalaplas ang imo olo.

9 Magkabuhi sing malipayon upud sa asawa nga imo ginahigugma sa tanan nga mga adlaw sang kabuhi sang imo kadayawan, nga ginhatag niya sa imo sa idalum sang adlaw, sa tanan nga mga adlaw sang imo kadayawan: kay ina amo ang imo bahin sa sining kabuhi, kag sa imo kinabudlayan nga ginapangabudlayan mo sa idalum sang adlaw.

10 Ang bisan ano nga makita nga himoon sang imo kamut, himoa ini sa imo kusug; kay wala sing buhat, ukon pahito, ukon ihibalo, ukon kaalam, sa lulubngan, kon diin ka nagapakadto.

11 ś Nagbalik ako, kag nakita ko sa idalum sang adlaw, nga ang palumba indi sa madasig, ukon ang inaway sa makusug, kag indi man ang kalan-on sa maalam, ukon ang manggad man sa mga tawo nga mahangponon, ukon ang kahamuut man sa mga tawo nga sampaton; kondi ang tion kag ang kahigayonan nagakahanabu sa ila tanan.

12 Kay ang tawo man wala makahibalo sang iya tion: subong sang mga isda nga ginadakup sa malaut nga pukot, kag subong sang mga pispis nga ginadakup sa siod; amo man ang mga anak sang mga tawo ginasiod sa malaut nga tion, kon mahanabu ini sa ila sing hinali.

13 ś Ining kaalam nakita ko man sa idalum sang adlaw, kag ini daw daku sa akon:

14 May siudad nga diotay, kag pila ka tawo sa sulud sini; kag may nag-abut nga daku nga hari batok sini, kag ginkibon ini, kag nagpatindug sing dalagku nga mga pamakud batok sini:

15 Karon may nakita sa sulud sini nga isa ka imol nga maalam nga tawo, kag sia tungud sa iya kaalam nagluwas sang siudad; apang wala sing tawo nga nakadumdum sadto gid nga imol nga tawo.

16 Niyan nagsiling ako, Ang kaalam maayo pa sa kusug: walay sapayan ang kaalam sang imol nga tawo ginahikayan, kag ang iya mga polong wala ginapamatii.

17 Ang mga polong sang maalam nga mga tawo nabatian sa kalinong sing labi sang sa singgit sang nagagahum sa mga buangbuang.

18 Ang kaalam maayo pa sa mga hinganiban sang inaway: apang ang isa ka makasasala nagalaglag sing madamu nga kaayohan.

KAPITULO 10

ANG mga langaw nga patay nagapalang-og sang ihalaplas sang manugpahumut: amo man ang diotay nga kabuangan sa iya nga ginahangad tungud sa kaalam kag dungug.

2 Ang tagiposoon sang maalam nga tawo yara sa iya too nga kamut; apang ang tagiposoon sang buangbuang yara sa iya wala.

3 Hoo labut pa, kon ang buangbuang nagalakat sa dalanon, ang iya kaalam nagapakulang sa iya, kag nagasiling sia sa tagsatagsa nga buangbuang sia.

4 Kon ang espiritu sang manuggahum magsingkal batok sa imo, dili pagbayai ang imo duug; kay ang pagpasakup nagapalugpay sang dalagku nga mga paglapas.

5 May kalaut nga nakita ko sa idalum sang adlaw, subong sang sayup nga nagagikan sa manuggahum:

6 Ang kabuangan ginapahamtang sa daku nga pagkadungganon, kag ang manggaranon nagalingkod sa duug nga manubo.

7 Nakita ko ang mga alagad nga nagakabayo, kag ang mga prinsipe nga nagalakat kaangay sang mga alagad sa duta.

8 Ang nagakutkut sing boho maholog sa sini; kag ang bisan sin-o nga nagabulho sa kodal nga tanum, kagton sia sang man-ug.

9 Ang bisan sin-o nga nagalukat sing mga bato masamad sa sini; kag ang nagabis-ak sing kahoy may katalagman sa sini.

10 Kon ang salsalon habol, kag wala sia nagabaid sang sulab, niyan dapat sia magpangusug sing labi: apang ang kaalam mapuslanon sa pagmando.

11 Sa pagkamatuud ang man-ug magakagat sa wala sing pagtiwtiw; kag ang boraan indi maayo pa.

12 Ang mga polong sang baba sang maalam nga tawo mainayohon; apang ang mga bibig sang buangbuang magalamon sang iya kaugalingon.

13 Ang pamuno sang mga polong sang iya baba kabuangan: kag ang katapusan sang iya hambal matistis nga kabuangan.

14 Ang buangbuang man puno sang mga polong: ang tawo indi makasugid sang mahanabu; kag ang mahanabu sa olihi niya, sin-o bala ang makasugid sa iya?

15 Ang pagpangabudlay sang buangbuang nagapalapyo sang tagsatagsa sa ila, kay indi sia makahibalo sa pagkadto sa siudad.

16 ś Kailo sa imo, O duta, kon ang imo hari isa ka bata, kag ang imo prinsipe nagakaon sa kaagahon!

17 Bulahan ka, O duta, kon ang imo hari anak nga lalaki sang mga dungganon, kag ang imo mga prinsipe nagakaon sa nagakaigo nga panag-on, tungud sa kusug, kag indi sa kahologbon!

18 ś Tungud sa lakas nga katamaron ang tinukud nagausmud; kag tungud sa katamad sang mga kamut nagatolo ang balay.

19 ś Ang sinalosalo ginahimo tungud sa kinadlaw, kag ang alak nagapasadya: apang ang kuarta nagasabat sang tanan nga butang.

20 ś Dili pagpakamalauta ang hari, bisan sa imo hunahuna; kag dili pagpakamalauta ang manggaranon sa imo hulut nga hiligdaan: kay ang pispis sang kahanginan magadala sang tingug, kag inang may mga pakpak magasugid sang butang.

KAPITULO 11

IHABOY ang imo tinapay sa mga tubig: kay makita mo ini sa tapus ang madamu nga adlaw.

2 Hatag sing bahin sa pito, kag sa walo man; kay wala ka makahibalo kon ano nga malaut ang mahanabu sa duta.

3 Kon ang mga gal-um mapuno sang ulan, nagaula sila sa duta: kag kon ang kahoy mapukan nayon sa bagatnan, ukon nayon sa aminhan, sa duug diin mapukan ang kahoy, didto magapabilin ini.

4 Ang nagapanilag sang hangin indi magsab-ug; kag ang nagatolok sa mga gal-um indi mag-ani.

5 Subong nga wala ka makahibalo sang dalanon sang espiritu, ukon paano ang pagtubo sang mga tul-an sa taguangkan sang nagabusung nga babaye: subong man wala ka makahibalo sang binuhatan sang Dios nga nagahimo sang tanan.

6 Sa kaagahon isab-ug ang imo binhi, kag sa kahaponon dili pagpunggi ang imo kamut: kay wala ka makahibalo kon diin ang magauswag, kon ini ukon ina, ukon kon sila nga duha mangin-alangay nga maayo.

7 ś Sa pagkamatuud matam-is ang kapawa, kag matahum nga butang nga tolokon sang mga mata ang adlaw:

8 Apang kon ang tawo magkabuhi sing madamu nga mga tuig, kag magkalipay sa ila tanan; apang magdumdum sia sang mga adlaw sang kadudulman; kay manginmadamu sila. Ang tanan nga nagaabut kadayawan.

9 ś Magkalipay, O pamatan-on nga lalaki, sa imo pagkapamatan-on; kag maglipay sa imo ang imo tagiposoon sa mga adlaw sang imo pagkapamatan-on, kag maglakat sa mga dalanon sang imo tagiposoon, kag sa itololok sang imo mga mata: apang kilalahon mo, nga tungud sini tanan nga butang, ang Dios magadala sa imo sa hukmanan.

10 Busa kuhaa ang kasubu sa imo tagiposoon, kag ipalayo sa imo unud ang kalaut: kay ang pagkabata kag ang pagkapamatan-on kadayawan.

KAPITULO 12

DUMDUMA karon ang imo Manunuga sa mga adlaw sang imo pagkapamatan-on, sa wala pa mag-abut ang malaut nga mga adlaw, ukon magpalapit ang mga tuig, nga magasiling ka, Wala ako sing kalipay sa ila;

2 Sa wala pa magdulum ang adlaw, ukon ang kapawa, ukon ang bulan, ukon ang mga bitoon, ukon magbalik ang mga gal-um sa tapus ang ulan:

3 Sa adlaw nga ang mga manugbantay sang balay magakurug, kag ang makusug nga mga lalaki magasikoktot sila, kag ang mga inug-usap magadolog bangud nga pila lamang sila, kag inang mga nagagawa sa mga bintana pagadulman,

4 Kag ang mga ganhaan takpan sa mga dalan, kon ang tonog sang pag-usap mahinay, kag sia magabangon sa huni sang pispis, kag ang tanan nga anak nga babaye sang lanton magahinay;

5 Labut pa kon sila magkahadluk sinang mataas, kag ang mga kahadluk manginyara sa dalanon, kag ang almendro nga kahoy magapamulak, kag ang tibakla manginlulan, kag ang handum mawala: bangud nga ang tawo nagapakadto sa iya puluy-an nga malawig, kag ang mga manuglalaw nagalagaw sa mga dalan:

6 Sa wala pa matugakan ang lubid nga pilak, ukon mabuka ang yahong nga bulawan, ukon maboong ang pitsil sa tuburan, ukon maboong ang aliling sa suluptan sing tubig.

7 Niyan ang yab-ok magabalik sa duta subong nga amo ini anay: kag ang espiritu magabalik sa Dios nga naghatag sini.

8 ś Kadayawan sang mga kadayawan, nagasiling ang manugwali; ang tanan kadayawan.

9 Kag labut pa, bangud nga ang manugwali maalam, gintudloan pa niya sing ihibalo ang katawohan; hoo, nagpatugsiling sia, kag nag-usisa, kag nagpahamtang sing nagakaigo sang madamu nga mga hulubaton.

10 Ang manugwali nagtinguha sa pagpangita sing mga polong nga kalahamut-an: kag yadto nga napanulat matadlong, bisan ang mga polong sang kamatooran.

11 Ang mga polong sang maalam subong sang mga suntok, kag subong sang mga lansang nga nalansang sang mga agalon sang mga katilingban, nga ginahatag gikan sa isa ka manugpahalab.

12 Kag dugang pa, paagi sini sa ila, anak ko, palaygay ka: wala sing katapusan ang paghimo sing madamu nga libro; kag ang tama nga pagtoon kalapyo sang unud.

13 ś Magpamati kita sang katapusan sang bug-os nga butang: Magkahadluk sa Dios, kag magbantay sa iya mga sogo: kay amo ini ang bug-os nga katungdanan sang tawo.

14 Kay ang Dios magadala sang tagsa ka buhat sa hukmanan, pati sang tagsa ka butang nga natago, kon ini maayo, ukon ini malaut.

AMAZING GRACE BIBLE INSTITUTE